به نام خدا با سلام M101A1 این هویتزر 105 میلیمتری کوچکترین قطعه توپخانه ای کششی (towed) ایران است که بر ارابه ای تک محور سوار شده و دارای دو بازوی تثبیت کننده جمع شونده است. در بخش بالایی این هویتزر یک قبضه توپ M2A2 در کالیبر 105 میلیمتری نصب گردیده که توسط ضربه گیرهای هیدرو پنوماتیکی پشتیبانی میشود. این هویتزر با طول لوله 2.31 متر ، وزن 2.26 تن ، طول 5.94 متر ، عرض 2.21 متر و ارتفاع 1.73 متر از قابلیت تغییر زاویه عمودی لوله از 5- الی 66+ درجه و امکان گردش لوله به طرفین در زاویه 46 درجه برخوردار است. هویتزر M101A1 امکان شلیک مهمات نیمه ثابت (semi-fixed) در انواع شدیدالانفجار ، رسام و دودزا در حداکثر برد 11.5 کیلومتر را دارد. گلوله های این هویتزر از امکان تجهیز به فیوزهای مجاورتی M203-A برخوردار هستند. براساس تخمین ها ایران در حدود 200 عراده از این توپ از مجموع 250 عراده تحویلی را همچنان در خدمت دارد. D-74 / Type 60 توپ D-74 و ایضا نمونه چینی آن تایپ 60 در خدمت واحدهای توپخانه نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلابی اسلامی قرار دارند. در طراحی این توپ ها برخی از ویژگی های توپ D-20 همچون ارابه محور واحد و بازوهای تثبیتگر دوگانه به اشتراک گذاشته شده است. این توپ ها با 5.62 تن وزن ، 9.87 متر طول و 2.35 متر عرض به لوله ای با طول 6.4 متر در کالیبر 122 میلیمتر مجهز هستند که امکان شلیک طیفی از مهمات نیمه ثابت توپخانه از قبیل شدیدالانفجار را تا حداکثر برد 24 کیلومتر با نرخ اتش 8 تا 10 گلوله دارد. زاویه گردش لوله این توپ ها 45 درجه و تغییر زاویه آن ها در محور عمودی از 5- الی 45 درجه میباشد. تعداد خدمه مورد نیاز جهت عملیاتی کردن آن ها نیز 7 تا 9 نفر است. در حدود 100 عراده از این توپ ها در خلال جنگ ایران-عراق و تعداد نامشخص دیگری بعد ها به ایران تحویل شدند که هم اکنون اطلاعات دقیقی از تعداد در خدمت آن ها در دست نیست و تنها موردی که میتوان به قطعیت در مورد آن به اظهار نظر پرداخت این است که این توپ ها هم اکنون نیز در واحد های توپخانه ای سپاه در خدمت هستند. HM-40 / D-30 از جمله قطعات توپخانه ای میان وزن واحد های توپخانه ای ایران هستند و از طراحی موثری برخوردارند که در عین حفظ ابعاد و امکان حرکت ، قابلیت اجرای اتش سنگین مشابه قطعات توپخانه ای کالیبر بالا را برای آن ها فراهم میکند. نمونه ایرانی توپ روسی D-30 که توسط صنایع وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به تولید رسیده HM-40 نام دارد. بر خلاف توپ های کششی که پیشتر معرفی شدند و از دو بازوی تثبیت کننده برخوردار بودند این توپ از بازوهای تثبیت کننده سه گانه برخوردار است که توپ را در زمان استقرار از زمین جدا میکند در نتیجه قابلیت گردش 360 درجه ای و اجرای آتش در گسترده ترین زوایا ایجاد میشود. برخورداری از سه بازوی تثبیت کننده که در سه جهت و به صورتی افقی توپ را تثبیت میکنند ، امکان قرارگیری توپ در حالت کاملا افقی (هم محور با بازوهای تثبیت کننده) و اجرای اتش مستقیم (Direct fire) را فراهم میکند. از توپ 122 میلیمتری 2A18 (دی 30) در هویتزر خودکششی 2S1 نیز بهره گرفته شده است. مشخصه بارز این توپ بخش جعبه شکلی است که به عنوان پوشش مکانیزم عقب نشینی (ضربه گیرها) بر روی لوله توپ قرار گرفته است شعله پوش(muzzle brake) این توپ از نوع سیلندری چند منفذ است. توپ D-30/HM-40 با وزن 5.88 تن وزن ، 5.4 متر طول (در حالت جمع شده آماده جا به جایی) ، 1.9 متر عرض و 1.6 متر ارتفاع از قابلیت شلیک انواع مهمات در حداکثر برد 15.4 کیلومتر و با حداکثر نرخ آتش 8 گلوله در دقیقه برخوردار است. زاویه گردش این توپ 360 درجه و پوشش زوایای عمودی لوله آن نیز از 7- الی 70+ درجه است و برای به کارگیری عملیاتی به صورت استاندارد به 7 خدمه نیاز دارد. در اواخر دهه نود روسیه در حدود 100 عراده از این توپ را به ایران تحویل داد و تعداد نامشخصی از نمونه ایرانی HM-40 نیز تا کنون توسط صنایع دفاعی به تولید رسیده است. در مجموع با توجه به سهولت ساخت این توپ برای ایران ، شمار آن تا 500 عراده نیز تخمین زده میشود. M-46 / Type 59 هویتزر 130 میلیمتری M-46 یا کپی چینی آن تایپ 59 از جمله پرشمارترین قطعات توپخانه ای در واحد های توپخانه ای ایران است. تجربیات توپخانه ای ایران در جنگ به وضوح نشان داد که مقابله با توپخانه دشمن و اجرای اتش موثر بر روی اهداف سخت آن ، به تجهیزات توپخانه ای در کالیبر و برد به مراتب بالاتری از توپ هایی همچون D-30 نیازدارد. ایران به منظور رفع این نیازمندی در آن زمان ، توپ130 میلیمتری M-46 را انتخاب کرد. این توپ با 7.69 تن وزن ، 11.73 متر طول ، 2.45 متر ارتفاع ، از قابلیت شلیک مهمات معمول در برد 27.5 کیلومتر ، مهمات شدیدالانفجار افزایش برد یافته بیس بلید (base-bleed) در برد 36 کیلومتر و مهمات دارای محرک راکتی (rocket assisted) در حداکثر برد 42 کیلومتر با نرخ آتش 5 الی 8 گلوله در دقیقه برخوردار است. قابلیت تغییر زاویه لوله این توپ در جهت عمودی از 2.5- الی 45+ درجه است. لازم به ذکر است که ایران بیش از 1000 عراده از توپ M-46 یا نمونه چینی آن را در اختیار دارد که بسیاری از آن ها از طریق چین و همچنین کره شمالی در زمان جنگ هشت ساله تامین شده اند. این توپ ، ستون فقرات بسیاری از واحد های توپخانه ای ایران است و براساس برخی تخمین ها در حدود 800 عراده از آن هم اکنون در خدمت نیروهای مسلح ایران قراردارد. HM-41 / M-114 توپ HM-41 نمونه ارتقا یافته و تولید داخل از هویتزر M-114 است که در دهه 60 میلادی از آمریکا خریداری شد و در جنگ تحمیلی نیز مورد استفاده قرار گرفت. این توپ از جمله هویتزر های متوسط میدانی است که تعداد در خدمت آن به دلیل تولید داخلی رو به افزایش است. از نظر ساختار مشابه توپ های معمول بوده و از ارابه ای تک محور با دو بازوی تثبیت کننده برخوردار است. نمونه پایه ای M-114 لوله ای کوتاه دارد و فاقد شعله پوش است اما در نمونه اصلاح شده ایرانی علاوه بر افزایش طول لوله شعله پوشی نیز به توپ اضافه گردیده است. این توپ با وزن 6.89 تن و طول لوله 6.03 متر از قابلیت شلیک انواع مهمات از جمله مهمات نقطه زن هدایت لیزری در برد 30 کیلومتر با حداکثر نرخ آتش 4 گلوله در دقیقه برخوردار است. زاویه گردش لوله آن 23.5 الی 25 درجه و تغییر زاویه عمودی لوله آن از 0 الی 60 درجه میباشد. در اوایل سال 89 نمونه کامیون سواری از این توپ نصب شده بر شاسی کامیون MAN رونمایی شد که در پاسخ به نیاز افزایش تحرک و ارائه سیستم توپخانه ای تاکتیکی جهت بهبود پشتیبانی توپخانه ای از واحد های عملیاتی بود. لازم به ذکر است که برای به کارگیری عملیاتی توپ HM-41 به صورت استاندارد در حدود 11 خدمه نیاز است. GHN-45 این توپ که با دور زدن تحریم ها در طول جنگ ایران و عراق از اتریش خریداری شد از جمله قطعات توپخانه ای برد بلند کالیبر 155 میلیمتری ایران است که در طول جنگ به دلیل برد بیشتر و کالیبر بالاتر از توپ 130 میلیمتری M-46 مورد توجه قرار گرفت. بر خلاف اغلب توپ های کششی ایران که بر ارابه ای تک محور سوار شده اند ، این توپ از ارابه ای دو محور برخوردار است با این وجود همچون سایر توپ ها با استفاده از دو بازو در محل استقرار تثبیت میشود. مکانیزم عقب نشینی این توپ از نوع هیدرو پنوماتیکی است. این توپ با 11 تن وزن ، 14 متر طول ، 2 متر ارتفاع ، قابلیت شلیک مهمات بیس بلید در حداکثر برد 39.6 کیلومتر و با حداکثر نرخ آتش 2 الی 5 گلوله بر دقیقه را دارد. در مجموع 300 عراده از این توپ از اتریش خریداری شده است که برآوردهای کنونی مبنی بر در خدمت بودن 100 عراده است. توپ GHN-45 همچنان از نقش برجسته ای در واحد های توپخانه ای ارتش ایران در غرب کشور برخوردار است. M-115 بزرگترین قطعه توپخانه ای کششی ایران توپ فوق سنگین M-115 با کالیبر بالای 203 است که همچون توپ GHN-45 بر ارابه ای دو محور نصب شده است (هر چند که برای بهبود قابلیت حمل ، محور سومی نیز قابل اضافه کردن است). این توپ با وزن 14.51 تن ، طول 10.97 متر از لوله ای به طول 5.14 متر برخوردار است که توسط مکانیزم عقب نشینی هیدرو پنوماتیکی پشتیبانی میشود. حداکثر برد این توپ 16.8 کیلومتر و حداکثر نرخ آتش آن یک گلوله در دقیقه یا سه گلوله در دو دقیقه است. زاویه گردش لوله آن 60 درجه و امکان تغییر زاویه عمودی لوله آن نیز از 2- الی 65+ درجه است. در مجموع 50 عراده از این توپ توسط آمریکا به ایران تحویل شد که بنا بر تخمین ها در حدود 30 عراده هنوز در خدمت هستند.در آخر لازم به ذکر است که این توپ به 14 خدمه نیاز دارد. مترجم : سینا نوریخانی هرگونه برداشت صرفا با ذکر نام وبسایت میلیتاری امکان پذیر است