پيشگفتار با توجّه به عدم وجود منبع فارسي موجز با موضوعيت مبحث جنگ‌ الکترونيک بر آن شدم نوشتاري پيرامون اين مبحث مهم گردآوردي و در اختيار علاقمندان قرار دهم. اين کتاب بناي پرداختن جزئي، تخصصي و پيچيده به مبحث مذکور را ندارد و تلاش شده در آن حتي‌الامکان از بيان روابط پيچيده‌ي رياضي اجتناب شود، تا درک مباحث آن براي عموم سهل‌تر گردد. جهت ورود به بحث جنگ‌ الکترونيک در حوزه امواج آراف لازم است در وهله نخست با بستر وقوع آن يعني سامانه‌هاي راداري آشنايي داشته باشيم. لذا در فصول نخست به ارائه توضيحاتي مختصر در مورد رادار و به ويژه رادارهاي هواپايه پرداخته‌ايم. مطالب کتاب مبتني بر کتاب مقدمه‌اي بر رادارهاي هواپايه نوشته شده توسط جورج استيمسون، نگارش شده؛ لکن در کنار آن تلاش شده نگاهي هرچند مختصر با محوريت سخت‌افزارهاي عملي نيز ارائه شود؛ بنابراين بعضاً از ساير منابع نيز استفاده شود. با توجه به ويرايش اول بودن اين کتاب، ادعايي در بي‌عيب و نقص بودن مطالب کتاب ندارم؛ لذا از خواننده تقاضا مي‌شود هرگونه عيب و اشکال فني يا نگارشي را به ايميل ارائه شده اطلاع دهد تا در ويرايش‌هاي آتي نسبت به رفع نواقص اقدام شود. هرچند بنا بر انتشار کتاب به صورت چاپي داشتم لکن دردسرهاي متعدد موجود بر سر راه انجام اين کار و نيز نواقصي که از ديد خود اين حقير در نوشتار وجود داشت سبب شد نسبت به انتشار ويرايش اول به صورت الکترونيکي و به واسطه‌ي وبسايت ميليتاري مبادرت ورزم. در بيان اهميت مبحث اين کتاب کافي است بدانيم امروزه در نيروهاي نظامي کشورهاي متعدد جهان توجه شاياني به توسعه‌ي ناوگان هوايي صورت گرفته و اين بخش از نيروهاي نظامي همواره به عنوان بخشي مهم و سرنوشت‌ساز مطرح بوده است. اين امر از آنجايي ناشي مي‌شود که هواگردها قادرند انواع متعددي از عمليات‌هاي شناسايي، جاسوسي، مراقبتي، تدافعي و تهاجمي را با سرعت و دقتي بسيار بالا انجام دهند. ناگفته پيداست درصد بالايي از توانايي عملياتي هواگردها وابسته به تکنولوژي بکار رفته در حسگرهاي الکترونيکي آنهاست و از اين بين رادار هواگرد به عنوان جزئي مهم و اساسي از سامانه‌ي الکترونيکي هواگرد مطرح است. وابستگي هواگرد به رادار و اهميت بالاي آن سبب اهميت يافتن موضوع روش‌هاي جنگ الکترونيکي بکار رفته در واحدهاي هوايي مي‌شود. اهميت اين امر با توجه به نقش حياتي واحدهاي هوايي در نبردهاي مدرن و ذات آسيب‌پذير اين واحدها بيش از پيش نمايان مي‌شود. در اين کتاب قصد داريم به بررسي سه شاخه‌ي کلي نبرد  در عرصه‌ي الکترونيکي يعني دفاع الکترونيکي، حمله‌ي الکترونيکي, حمايت الکترونيکي و روش‌هاي مورد استفاده در هر يک از آنها بپردازيم. در فصل اول به بررسي کلي رادارهاي هواپايه، محدوديت‌ها، ساختار و اصول عملکرد آنها خواهيم پرداخت و معماري سخت‌افزاري دو نوع عمده‌ي رادارهاي هواپايه يعني پالسي و پالس داپلري را توضيح خواهيم داد. خواننده با مطالعه اين فصل ضمن آشنايي با ساختار سخت‌افزاري رادارهاي هواپايه، ديدگاه کلي و مقدماتي مورد نياز جهت ورود به مبحث جنگ الکترونيک که در فصول بعدي بيان مي‌شوند را کسب خواهد کرد. در فصل دوم با تعاريف کلي و دسته‌بندي اقداماتي که در نبردهاي الکترونيکي به کار گرفته مي‌شوند؛ آشنا خواهيم شد که شامل سه دسته‌ي کلي حمله، حفاظت و حمايت الکترونيکي مي‌شود. در فصل سوم به بررسي تکنيک‌هايي که در حملات الکترونيکي بکار گرفته مي‌شوند خواهيم پرداخت. در اين فصل شش روش اصلي حمله الکترونيکي يعني چف، اخلال نويزي، اهداف کاذب، دزديدن دريچه، فريب زاويه و ديکوي را بررسي مي‌کنيم و با نحوه‌ي عملکرد، پياده‌سازي و محدوديت‌هاي هريک آشنا خواهيم شد. در فصل چهارم با روش‌هاي حفاظت الکترونيکي رادار در برابر حملات الکترونيکي آشنا خواهيم شد. در اين بخش به روش‌هاي حفاظت الکترونيکي که سعي دارند با بهره‌گيري از محدوديت‌هاي سامانه‌هاي حمله الکترونيکي، با آنها مقابله کنند، مي‌پردازيم و پس از بررسي تکنيک‌هاي عمومي مقابله با اخلال نويزي، فريب و ايجاد خطا در زاويه؛ برخي روش‌هاي نوين حفاظت الکترونيکي که در حال حاضر مورد استفاده قرار مي‌گيرند را بررسي خواهيم کرد. در فصل پنج به بررسي اقداماتي که در حوزه‌ي اقدامات حمايت الکترونيکي قرار مي‌گيرند مي‌پردازيم. در واقع در اين فصل برخي مباحث مربوط به سامانه‌هاي جاسوسي الکترونيکي، حمايت الکترونيکي و ‌اخطار دهنده‌ي راداري ارائه داده مي‌شود. فصل شش شامل پيوست‌ها و مطالب اضافي است که به آشنايي هرچه بيشتر خواننده با رادارهاي هواپايه، تکنيک‌ها و روش‌هاي جنگ الکترونيک بکار رونده در سازه‌هاي هواپايه خواهد انجاميد. لطفاً هرگونه سوال يا اشکالي در همين تاپيک مطرح شود نه در پي‌ام.. مويد باشيد.

معرفی و بررسی کامل رادارهای قدرتمند Zhuk روسی Жук Радары قسمت اول [/align] تعریف یک سری از رادارهای روسی تمام آب و هوایی هواپایه است که توسط کمپانی NIIR Phazotron برای جنگنده های چند منظوره ای مانند MiG-29 و Su-27 طراحی و ساخته شده است. معرفی رادارهای باند X پالس داپلر سری N010 ژوک امکان و نوع استفاده را برای جنگنده فراهم میکند، هوا به هوا و هوا به سطح. رادار N010 در حالت هوا به هوا قادر به شناسایی اهداف هوایی و جمع آوری اطلاعاتی درباره آنها مانند مختصات، فاصله و سرعت است. رادار دارای قابلیت نگاه به پائین / شلیک به پائین در برابر اهداف هوایی بوده (حتی هدفهایی که در سطح آب پرواز میکنند) و انواع مختلفی از جستجو را مهیا میکند. این رادار میتواند اهداف را بصورت تک تک یا چند تایی در یک مرحله شناسایی و رهگیری کند در حالیکه مشغول جستجو برای شناسایی اهداف جدید است. رادار ژوک میتواند اهداف را بر اساس کلاس و درجه اهمیت برای منهدم کردن شناسایی کند. یک نوع حالت اسکن در نبرد نزدیک با امکان جستجوی عمودی، زاویه دید HUD و لوله توپ با کیفیت بسیار زیاد برای تعقیب هدف در فاصله دید بصری در این رادار پیش بینی شده است. همچنین رادار N010 توانایی قفل کردن بر روی بالگردهایی را که نزدیک سطح زمین پرواز میکنند و انهدام آنها را دارد. رادار N010 ژوک توانایی سازگاری با انواع مختلفی از تسلیحات هوا به هوا از جمله موشکهای هدایت راداری R-77 و R-27 برای هدفگیری، نشانه گذاری و ارتباط رادیویی را دارد و میتواند موشکهای هدایت مادون قرمز R-73 را نیز برای شلیک آماده (یعنی جستجوگر مادون قرمز موشک را بر روی هدف قفل کند) و امکان استفاده از توپ هواپیما را نیز فراهم میکند (یعنی هدفگیری با توپ بوسیله قفل شدن رادار بروی هدف و مشاهده مشخصات در HUD). در حالت هوا به زمین رادار N010 توانایی نقشه برداری از عوارض زمین با امکان تهیه نقشه مصنوعی از هدف ، نقشه برداری با امواج ثابت یا متغیر و دقتی تا 3 در 3 متر و زوم دقیق و عکسبرداری دارد. رادار میتواند اهداف را شناسایی و سرعت و فاصله آنها را تشخیص دهد (هم دریایی و هم زمینی). رادار ژوک میتواند عوارض زمینی را در ارتفاع پائین تعقیب کرده و همچنین مناطق آب و هوایی خطرناک را در حین پرواز شناسایی کند. رادار تسلیحات هوا به زمین متنوعی شامل موشکهای هوا به سطح Kh-29 و ضد رادار Kh-31 دارد. رادار N010 طراحی انعطاف پذیری داشته و مدلهای قبلی آن مانند Zhuk-M و Zhuk-MS امکان ارتقا به سطح رادار پیشرفته Zhuk-A را دارند. قابلیت های رادارهای چند منظوره ژوک: حالت عملیاتی هوا به هوا: امکان نگاه به بالا/پائین و شلیک به بالا/پائین شناسایی اهداف هوایی و اندازه گیری فاصله ، سرعت مختصات زاویه ای رهگیری اهداف تنها یا در کنار هم رهگیری اهداف در کنار هم و حمله به خطرناکترین آنها رهگیری و قفل اهداف بصری در داگفایت شناسایی و رهگیری بالگردها و بالگردهای نزدیک سطح زمین تعیین نوع و کلاس هدف مورد نظر تشخیص اهداف نزدیک هم و تعیین ترکیب رزمی آنها شناسایی پدیده های خطرناک جوی قفل بر روی چندین هدف مجزا با یا بدون اسکن هوایی شناسایی و تعقیب اهداف مهم هوایی شناسایی و تعقیب و قفل بر روی یک هدف قفل بر روی چندین هدف مجزا با یا بدون اسکن هوایی کاربرد در نبردهای نزدیک هوایی با اسکن افقی و نمایش در شیشه کاکپیت هدفگیری و نشانه گذاری با استفاده از سیستم هلمت نصب شده در کلاه خلبان جستجوی ماورای دید خلبان تخمین حجم و قدرت هدف های ترکیبی حالت عملیاتی هوا به زمین: نقشه برداری زمینی با دقت 3 در 3 متر توانایی زوم و ثابت نگاه داشتن دوربین بر روی هدف رهگیری همزمان چندین هدف زمینی و سطحی شناسایی و رهگیری هدفهای متحرک زمینی و سطحی اندازه گیری زاویه نسبت به هدفهای بصری زمینی و سطحی پشتیبانی از پرواز در ارتفاع پائین و اطلاع دادن به خلبان نقشه برداری از عوارض زمین با استفاده از امواج راداری ، استفاده از امواج باریک با اثر دوپلر ، متمرکز کردن همزمان امواج ، بزرگ کردن مقیاس نقشه و تهیه نقشه نهایی. مسافت یابی سطحی نظارت دریایی و سطحی هشدار دهنده نزدیکی به سطح زمین اندازه گیری سرعت ناوهای هواپیمابر آشنایی با رادارهای مختلف ژوک رادار Zhuk نسل اول رادارهای ژوک با کد N010 است که برای استفاده در جنگنده MiG-29M و مدل ارتقا یافته MiG-23 طراحی شد. این رادار مخصوص نبردهای هوا به هوا ساخته شده و با لغو شدن طرح MiG-29M امکان استفاده از آن وجود نخواهد داشت. مشخصات: وزن: 220 کیلوگرم قطر آنتن: 680 میلیمتر توان خروجی: 5 کیلووات زاویه جستجو: 90± افقی و 55+/40- عمودی قدرت درگیری: شناسایی همزمان 10 هدف و حمله به 4 تای آنها برد هوا به هوا: (RCS=5m²) 90 کیلومتر (RCS=3m²) 65 کیلومتر رادار Zhuk-8-ll مدل صادراتی رادار پایه ژوک بوده و برای استفاده در جنگنده چینی F-8-llM ساخته شده است. بجز چند مورد داونگرید در سایر موارد مشابه رادار اصلی است. مشخصات: وزن: 240 کیلوگرم قطر آنتن: 680 میلیمتر توان خروجی: 5 کیلووات زاویه جستجو: 85± افقی و 55+/40- عمودی قدرت درگیری: شناسایی همزمان 10 هدف و حمله به 2 تای آنها برد هوا به هوا: (RCS=5m²) 90 کیلومتر (RCS=3m²) 65 کیلومتر لازم به ذکر است که چینی ها یک رادار پالس داپلر بومی (البته با کمک اسرائیل) طراحی و ساخته اند به نام KLJ-1 که برد آن در برابر سطح مقطع راداری 3 متر مربع 75 کیلومتر است. با توجه به اینکه رادار ژوک روسی به علت داونگرید توان رزمی کمتری نسبت به رادار چینی دارد ، احتمالا رادار مذکور در جنگنده های جدید اف8 بجای رادار روسی استفاده خواهد شد. رادار Zhuk-27 این رادار برای استفاده در جنگنده سوخو27 طراحی شده و از سیستم شناسایی و هدفگیری مشابه رادار ژوک استفاده میکند ولی توان رزمی آن به مراتب بیشتر از مدل پایه است. مشخصات: وزن: 300 کیلوگرم قطر آنتن: ؟ توان خروجی: ؟ زاویه جستجو: 90± افقی و 55+/40- عمودی قدرت درگیری: شناسایی همزمان 10 هدف هوایی و حمله به 2 الی 4 تای آنها برد هوا به هوا: 200 کیلومتر (RCS=16m²) 130 کیلومتر (RCS=5m²) 100 کیلومتر (RCS=3m²) برد در حالت نگاه و شلیک به پائین: 200 کیلومتر (RCS=5m²) 150 کیلومتر (RCS=3m²) حداکثر برد برد این رادار 240 کیلومتر بوده و نکته جالب درباره آن توانایی رهگیری تمامی 10 هدف از فاصله 185 کیلومتری است! به عبارت دیگر برد رهگیری این رادار 77% برد شناسایی آن میباشد که نسبت فوق العاده ای است. [align=center][/align] رادار Zhuk-M مدل پیشرفته رادار ژوک با کد N010M میباشد که به آن امکان نقشه برداری و تعقیب عوارض زمین اضافه شده است. این رادار یکی از بخشهای ارتقا یافته جنگنده MiG-29SMT میباشد و تضمینی است برای صادرات میگ29 به کشورهای مختلف مانند هند. کیفیت این رادار با بهبود پردازش سیگنالهای دریافتی افزایش یافته است و برد آن با وجود کوچک و سبکتر بودن از رادار ژوک بیشتر است! Zhuk-M از سیستم پردازشی الکترونیکی استفاده میکند. نکته توجه درباره این رادار دقت بسیار زیاد و برد رهگیری 83 الی 85 درصدی برد شناسایی است! مشخصات: وزن: 180 کیلوگرم قطر آنتن: 624 میلیمتر توان خروجی: ؟ زاویه جستجو: 85± افقی و 56+/40- عمودی قدرت درگیری: شناسایی همزمان 10 هدف هوایی و حمله به 4 تای آنها شناسایی چندین هدف زمینی و حمله به 2 تای آنها برد هوا به هوا (RCS=5m²): در مدل پایه: 120 الی 150 کیلومتر به جلو و 45 الی 50 کیلومتر به عقب در مدل نهایی: تا 200 کیلومتر به جلو و بیش از 50 کیلومتر به عقب برد هوا به زمین: گروه تانک: 25 کیلومتر پل ریلی: 120 کیلومتر قایق موتوری: 150 کیلومتر ناوشکن: 300 کیلومتر [align=center][/align] رادار Zhuk-MS این رادار پیشرفته برای استفاده در جنگنده سوخو27 و مدلهای مشتق شده از آن طراحی شده و نوع صادراتی آن به نیروی هوایی چین برای نصب در جنگنده های Su-30MKK پیشنهاد شده است. آنتن این رادار اسکن الکترونیکی آرایه ای شیاردار برنامه ریزی شده است. توان شناسایی این رادار نسبت به مدل M افزایش یافته و در برابر هدفهای زمینی کارایی بهتری دارد. (برد آن در برابر تانک 5 کیلومتر بیشتر شده است.) مشخصات: وزن: 255 کیلوگرم قطر آنتن: 960 میلیمتر توان خروجی: 6 کیلووات زاویه جستجو: 85± افقی و 56+/40- عمودی قدرت درگیری: شناسایی همزمان 10 هدف هوایی و حمله به 4 تای آنها شناسایی چندین هدف زمینی و حمله به 2 تای آنها برد هوا به هوا: 190 کیلومتر (RCS=5m²) 150~ کیلومتر (RCS=3m²) برد در حالت نگاه و شلیک به پائین: تا 250 کیلومتر (RCS=5m²) [align=center][/align] رادار Zhuk-F بر پایه رادار اصلی ژوک و بصورت آرایه اسکن الکترونیکی غیرفعال (PESA) ساخته شده است. برای جنگنده سوخو27 طراحی شده و توان فوق العاده ای در نبردهایی هوایی دارد. این رادار به علت غیرفعال بودن توانایی شناسایی اهداف پنهانکار را داشته و فاصله شناسایی سوخو27 توسط رادارهای دشمن را بیشتر کرده است. مشخصات: وزن: 300 کیلوگرم قطر آنتن: ؟ توان خروجی: ؟ زاویه جستجو: 70± افقی و 70+/40- عمودی قدرت درگیری: شناسایی همزمان 24 هدف و حمله به 8 تای آنها برد هوا به هوا (RCS=5m²): 130 الی 200 کیلومتر برد نهایی این رادار اعلام نشده است ولی با توجه به برد آن در برابر هدف مذکور احتمالا برد نهایی این رادار 300 کیلومتر برسد. رادار Zhuk-MF نسخه ارتقا یافته مدل M با آنتن بزرگتر و غیرفعال PESA است. در حالت هوا به زمین کارایی مشابهی با رادار قبلی دارد. مشخصات: وزن: 285 کیلوگرم قطر آنتن: 700 میلیمتر توان خروجی: ؟ زاویه جستجو: 70± افقی و 70± عمودی قدرت درگیری: شناسایی همزمان 20 هدف هوایی و حمله به 4 تای آنها شناسایی چندین هدف زمینی و حمله به 2 تای آنها برد هوا به هوا (RCS=5m²): 110 کیلومتر به جلو و 50 کیلومتر به عقب برد هوا به زمین: گروه تانک: 25 کیلومتر پل ریلی: 120 کیلومتر قایق موتوری: 150 کیلومتر ناوشکن: 300 کیلومتر [align=center][/align] رادار Zhuk-MSF جدیدترین نسخه ارتقا یافته مدل M بوده و برد شناسایی آن تقریبا 50% بیشتر از مدل پایه است. توانائیهای هوا به زمین آن مشابه مدل MS بوده و برد شناسایی تانکها 5 کیلومتر افزایش و به 30 رسیده است. از یک آتن غیرفعال PESA با قطر و توان خروجی بیشتر و 16 فرکانس مختلف استفاده میکند. این رادار قابلیت نصب و استفاده در رهگیر میگ31 را دارد و از این بابت رقیبی است برای رادار مشهور زاسلون. مشخصات: وزن: 305 کیلوگرم قطر آنتن: 980 میلیمتر توان خروجی: 8 کیلووات زاویه جستجو: 70± افقی و 70± عمودی قدرت درگیری: شناسایی همزمان 30 هدف هوایی و حمله به 6 تای آنها شناسایی چندین هدف زمینی و حمله به 4 تای آنها برد هوا به هوا (RCS=5m²): 180 کیلومتر به جلو و 60 کیلومتر به عقب برد هوا به زمین: گروه تانک: 30 کیلومتر پل ریلی: 130 کیلومتر قایق موتوری: 150 کیلومتر ناوشکن: 300 کیلومتر توان درگیری این رادار با هدفهای زمینی تا 2 برابر سایر مدلها میباشد. [align=center][/align] در قسمت بعدی مقاله به بررسی کارایی رادارهای فوق در جنگهای قرن 21 و معرفی چند مدل دیگر از رادارهای ژوک خواهیم پرداخت. ادامه دارد ... نویسنده: سعید ، سایت میلیتاری هرگونه استفاده بدون ذکر نام سایت میلیتاری مجاز نیست.