بسم الله الرحمن الرحیم تانک M48 Patton یکی از اولین تانک های اصلی میدان نبرد ایالات متحده است که در همین کشور نیز طراحی شده است. بعد از جنگ جهانی دوم تصمیم بر این گرفته شد تا از ساختن انواع مختلف تانک خودداری شود و در عوض یک تانک وظیفه ی تانک های سبک، متوسط و سنگین را انجام دهد. به همین دلیل به آنها تانکهای اصلی میدان نبرد (MBT) گرفته می شود. این تانک جزء سه تانکی است که نام ژنرال آمریکایی، جورج اس پاتون را یدک می کشد که یکی از فرماندهان آمریکا در طی جنگ جهانی دوم بود و همینطور جزء اولین کسانی در آمریکا بود که به صورت همه جانبه موافق حضور تانک در میدان نبرد بود. تانک M48 یکی از نسخه های ارتقاء یافته ی تانک M47 Patton بود. این تانک تا زمانی که تانک مشهور M60 به میدان نیامده بود، یکه تاز زرهی آمریکا به شمار می رفت. اما وقتی که تانک M60 ساخته شد، با M48 ها جایگزین شدند و در جنگ ویتنام نیز به صورت رزرو برای تفنگداران نیروی دریایی قرار گرفته شد. این تانک در مقیاس گسترده توسط آمریکا و متحدانش در NATO در طی جنگ سرد مورد استفاده قرار گرفت و این تانک و همینطور M60 از نماد های جنگ سرد آمریکا در زمینه ی زرهی به شمار می روند. تانک M48 در حال بارگیری در سال 1959 زمانی که ایالات متحده، از M47 ها و M4 Sherman استفاده می کرد، تانک M48 به این منظور ساخته شد تا جایگزین این دو نسخه باشد. روی هم رفته، کارشناسان و طراحان برای ساخت M48، تانک M47 مورد بازبینی اساسی قرار دادند تا نسخه ی جدید تر، قوی تر و بهتر ساخته شود و می توان گفت که M48 را از نو طراحی کردند. تانکهای M48A5 تا دهه ی 80 میلادی در آمریکا به صورت رزرو باقی ماندند و در برخی دیگر از کشور ها از این تانک به صورت عملیاتی در ارتش هایشان استفاده می کردند، اما در آن زمان آمریکا روی تانکهای M48 توپ مدرن 90 میلیمتری را نصب می کرد که یکی از جدید ترین توپ های آن زمان به شمار می رفت. تانک M48A5 که بروز رسانی های زیادی روی آن نصب شده بود، به نسخه ی استاندارد توپ 105 میلیمتری تانک M60 مجهز شد که به همین خاطر آمریکا آن را تا چندین سال به صورت رزرو نگهداری کرد. ارتش ترکیه یکی از کشور هایی است که بیشترین تعداد دستگاه M48 Patton را نگهداری می کند. ارتش ترکیه با دارا بودن بیش از 1400 دستگاه تانک M48 بهینه سازی شده، یکی از بزرگترین دارندگان این تانک است که 1000 دستگاه از آن را مرحله به مرحله از دور خارج کرد و به صورت ذخیره آن ها را نگهداری کرد و مابقی آنها را به خودرو های بازیابی زرهی تبدیل کرد. M48 در یک نگاه تانک M48 در بیشتری نقطه ی تانک دارای 120 میلیمتر زره می باشد که حفاظت نسبتا مناسبی را برای تانک فراهم می کند. البته در نسخه های بروز شده حفاظت زرهی تانک تا حدود زیادی بیشتر شد. توپ اصلی یک T54 90 میلیمتری است که برای M48A3 T41 و برای M48A5 نسخه ی جدید تر M68 105 میلیمتری مورد استفاده قرار گرفت. البته اینها به عنوان توپ اصلی روی تانک نصب می شدند و سلاح های ثانویه نیز یک کالیبر 50 برونینگ M2 به عنوان سلاح فرمانده و یک کالیبر 30 میلیمتری M73 نیز به صورت هم محور با توپ نصب می شد. موتور Continental AVSI-1790-6 V12 که با هوا خنک می شد و Twin Turbo گازروغن بود که قادر به تولید 810 اسب می باشد. البته این موتور نسبت به نسخه ی قدیمی قدرتمند تر است و نسخه ی قدیمی Continental AVDS-1790-2 V12 است که می تواند 710 اسب بخار قدرت تولید کند. یک سیستم انتقال قدرت CD-850-4A or -4B با دو دنده به جلو و یک دنده به عقب این تانک را هدایت می کند. سیستم تعلیق Torsion Bar شاسی و سایر متعلقات را روی خود نگهداری می کند. باک تانک نیز 200 گالن آمریکا است که موجب می گردد تانک M48 به 462 کیلومتر برد عملیاتی دست یابد. تانک M48A5 قادر است تا به نهایت سرعت 48 کیلومتر دست یابد. تانک M-48A5 تاریخچه در 27 فوریه سال 1951، OTCM پروژه ی #33791 (کد پروژه) ساخت تانک جدیدی را آغاز کرد که دارای توپ جدید و قوی تری همچون توپ 90 میلیمتری T-48 بود(پیشوند T با X جایگزین شد، به خاطر اینکه بعد ها سری تانک M60 آن را انتخاب کرد). به علت مهم بودن کار و همینطور جدید تر بودن نسبت به M46 و M47، تانک M48 می بایست حساسیت های فرآوانی روی آن صورت می گرفت. به همین دلیل برجک تانک خالت نیم کره ی خاصی داشت و از دو تانک سلف خود متمایز بود. طراحی جدید بدنه و همینطور بهینه سازی سیستم تعلیق از دیگر تغییرات این نسخه به شمار می رفت. در بدنه ی تانک، بخش مسلسلچی حذف شده بود و خدمه به 4 نفر کاهش یافت. این تغییرات موجب می شد تا خود به خود جزء لیست نسل اولین تانکهای اصلی میدان نبرد فرار بگیرد. در دوم آوریل 1953، کمیته ی تجهیزات تاکتیکی و تکنیکی آمریکا استاندارد #34765 را که از آخرین ارتقاء های تانک M48 به شمار می رفت، سفارش داد. از سال 1952 الی 1959، یعنی حدود 7 سال، آمریکا قریب به 12 هزار نسخه از این تانک را ساخت. بعد از آن، تانک M48A2C ساخته شد که با یک موتور قدرتمند گازروغن 12 سیلندر در کنار موتور کمکی 8 سیلندر مجهز می شد. (این نسخه را Little Joe نامیدند). موتور گازروغن برد عملیاتی تانک را بسیار محدود و اندک می کرد و همینطور زمانی که تانک مورد هدف قرار می گرفت، مستعد انفجار مهیب می شد. در نتیجه این نسخه غیرقابل اعتماد نامیده شد و برخی از نسخه های ساخته شده به جنگ اسرائیل با اعراب ارسال شدند. این نسخه اشکالات بسیار زیادی داشت. از جمله اینکه برجک وضعیت مناسبی نداشت، یعنی با اولین نفوذ منفجر می شد و خدمه را از بین می برد. همینطور خطوط هیدرولیکی نیز اوضاع خوبی نداشتند و با نشتی همراه می شدند. این تانک به علت اینکه از استاندارد های مناسبی بهره نمی برد، خدمه اش آن را توپ آتشین نامیدند. زیرا ممکن بود در هر شرایط نامناسبی منفجر شود. همین موارد موجب شد تا آمریکا در آغاز 1959، نسخه ی M48A3 را منتشر کند که دارای ویژگی های جدید و بهتری بود. مانند نصب پاور پلنت دیزلی و M48 های دیزلی تا سال 1968 در خدمت آمریکا باقی ماندند و پس از آن به صورت رزرو یا ذخیره در آمدند، اما دیگر کشور ها آن ها را تا 1975 نگهداری کردند، مانند آلمان غربی که به صورت گسترده در لکشر 124 پانزر از آنها استفاده می کرد. M48A3 در فوریه سال 1963ريال ارتش آمریکا پذیرفت که 600 دستگاه تانک M48 Patton به نسخه ی استاندارد سازی شده ی M48A3 تبدیل شوند. در سال بعد، یعنی 1964، سپاه تفنگداران نیروی دریایی 419 دستگاه تانک ارتقاء یافته را دریافت کردند. مدل A3 با موتور دیزل تولید می شد. در این موتور مکانیزم سوخت و ساز بهینه شده بود و مشکل های قبلی همگی برطرف شده بودند. تانکهای ارتقاء یافته را آمریکا برای جنگ ویتنام نیز استفاده کرد. به دلیل اینکه این تانک ها با جدیدترین تجهیزات روز آن زمان تجهیز شده بودند، آمریکا در کنار M60 ها نیز از M48A3 استفاده می کرد، غلطک های تثبیت سازی نیز می توانستند در طرفین در اندازه های 3 یا 5 عدد مورد استفاده قرار گیرند. M48A5 M48A5 در اواسط دهه ی 70 میلادی، نسخه ی M48A5 از سوی ارتش آمریکا پذیرفته شد و قرار شد تا در این توسعه از توپ سنگین 105 میلیمتری استفاده گردد. برخی از مولفه های این تانک ها بهینه سازی شدند و در عمل می توانستند به سرعت تانک M60 نیز دستیابند. ویژگی های لجتستیکی تانک M48A5 نیز بهبود یافت تا در میدان نبرد پشتیبانی از آنها آسان تر شود. اغلب تانک های M48 ایالات متحده بروزرسانی A5 را دریافت کردند و همگی به این نسخه تبدیل شدند. در اواسط دهه ی 90 میلادی، همه ی مدل های تانک M48 Patton از خدمت ایالات متحده ی آمریکا خارج و با تانک های جدید جایگزین شدند. البته هنوز نیز خبری هایی مبتنی بر استفاده ی برخی کشور ها از مدل های مختلف تانک M48 به گوش می رسد که یا از آنها استفاده می کنند و یا آنها را به صورت ذخیره در اختیار دارند. تاریخچه ی نبرد یک دستگاه تانک Zippo در ویتنام ،سال 1968 ----M67A1 جنگ ویتنام از تانک M48 به صورت گسترده ای در جنگ ویتنام استفاده شد. تقریبا حدود 600 دستگاه تانک M48 در این نبرد برای ارتش آمریکا خدمت کرد. نسخه های ابتدایی این تانک تا سال 1965 در استفاده ی گردان اول و سوم تانک تفنگداران ایالات متحده بودند. گردان پنجم تانک نیز بعد ها به این تانک ها مجهز شدند. مابقی تانک ها به سه بخش تقسیم شده و به ارتش ویتنام جنوبی در اختیار آمریکا که به گردان 1-77 زرهی در DMZ، گردان 1-69 زرهی در مرکز Highlands و گردان 2-34 زرهی در دلتای می کنگ تحول داده شد. تقریبا به هر گردان 77 دستگاه تانک تعلق گرفت. همچنین تانک های M48 نیز در اختیار اسکادران سواره نظام زرهی در ویتنام قرار گرفتند تا آنها را با M551 Sheridan که برای اهداف زرهی، تهاجمی و شناسایی مورد استفاده قرار می گرفت، جایگزین شوند. تانکهای M48A3 به صورت گسترده در اختیار یگان سواره نظام زرهی قرار گرفتند، البته M67A1 آتشزا (با اسم مستعار Zippo) همین M48 های مورد استفاده در ویتنام بودند. تانک M48 Patton تنها یک تانک نبود که صرفا برای تخریب از آن استفاده شود، بلکه جنگ افزاری بود که در طئوری جنگ نقش تانک ها را کاملا عوض کرد و فصل نوینی را در تعریف تانک آغاز کرد. زمانی که آمریکا نبردش را در ویتنام به پایان رساند و تصمیم گرفت تا نیرو هایش را از این کشور خارج کند، تصمیم گرفت تا وظیفه ی هدایت کشور را به دست نیرو های ویتنام جنوبی بسپارد، به همین منظور تانکهای M48A3 را به خدمت ارتش ویتنام درآورد که اختصارا (ARVN) نامیده می شوند و یگان بیستم تانک این کشور به تانکهای جدید M48A3 مجهز شده بودند. در آن زمان ارتش جمهوری ویتنام از تانکهای M41 Walker Bulldog استفاده می کرد. پس از آن، ویتنام شمالی (NVA) به تانکهای T-54 و PT-76 شوروی مجهز شد، در حالی که ویتنام جنوبی از M41 و M48 استفاده می کرد. در 23 آوریل سال 1972، نیرو های یگان بیستم تانک ویتنام جنوبی به وسیله ی تیم توپخانه ی ارتش ویتنام شمالی مورد حمله قرار گرفت، نیرو های ویتنام شمالی به سلاح موشک انداز مالیوتکا که ناتو آن را Sagger نامید، در طی آن نبرد یک دستگاه M48A3 و یک نفربر M113 ارتش ویتنام جنوبی نابود شد. این اولین باری بود که از این موشک های ضد تانک استفاده می کرد. درست یک سال بعد، در طی نبرد یوم کیپور از این موشک به صورت گسترده استفاده شد. تانک M-48 Patton متعلق به تفنگداران نیروی دریایی آمریکا در جنگ ویتنام تانکهای M48 Patton به صورت تخصصی در زمینه های توپخانه نیز مورد استفاده قرار می گرفتند. یکی از همین موارد، نقش پشتیبانی توپخانه ای در نبرد ویتنام بود. با این وجود تعداد کمی از این تانک ها در میدان نبرد توانستند آنگونه که باید به نقش خود بپردازند. یکی از آنها در گردان 1-69 زرهی آمریکا یک تانک PT-76 سبک را که در لشگر سواره نظام زرهی 202 ویتنام شمالی بود را در Ben Het Camp در مارس 1969 نابود کرد. تانکهای M48 از لحاظ حفاظتی در وظعیت مناسبی به سر می بردند. زره آنها می توانست در برابر گلوله ی سلاح های کوچک، مین ها و راکت های RPG مقاومت کند. تانکهای M48 و M41 ویتنام جنوبی عملکرد مناسبی را از خود به نمایش گذاشتند. این تانکها در نبرد های مختلفی شرکن کردند، تانکهای زیادی از جمله T-54 و T-34 را نابود کردند که از افتخارات تاریخ عملیاتی این تانک محسوب می گردد. با وجود این مسائل، کنگره ی آمریکا از ارسال سوخت و مهمات برای تانکهای ویتنام جنوبی خودداری کرد کرد و ارتش ویتنام جنوبی نیز پس از پایان جنگ در سال 1975 آنها را به حال خود رها کردند. نبرد های هند و پاکستان تانکهای M47 و M48 توسط پاکستانی ها در نبرد هایی که با هند داشتند، علیه تانک های سنتوریون و M4 هندی مورد استفاده قرار گرفتند. در طی نبرد هند و پاکستان در سال 1965 نتایج خوبی برای تانکهای پاکستانی گزاش شد. در Rann of Kutch تانکهای پاکستانی توانستند با یک استراتژی مناسب حمله ی سنگینی علیه نیرو های هندی داشته باشند و آنها را به عقب نشینی وادار کنند. در کشمیر و پنجاب نیز تانک ها به صورت واقعی تست و آزمایش شدند و قابلیت هایشان شناسایی شد. در طی نبرد Grand Slam، تانکهای پاکستانی تواسنتد با حمله ی برق آسا خطوط تانکهای هندی را بشکنند و آنها را از هم جدا کنند. تانکهای پاکستانی همگی Patton نبودند، بلکه بدنه را پاتون ها تشکیل می دادند که با پشتیبانی تانک های دیگر آنها نیز عملیات اصلی را انجام می دادند. در طی یک نبرد در ASAL Uttar حدود 97 دستگاه تانک پاکستانی از بین رفت که تعداد زیادی از آنها پاتون بودند. بعد از آن نیز پاکستان در یک نبرد با نام Chawinda توانست از تانک های پاتون به خوبی استفاده کند که نتیجه ی آن جنگ نیز رضایت بخش گزارش شد. البته همگی این نبرد ها با همراهی تانک های پاتون صورت گرفته، چه بسا در صورت استفاده از تانک های شوروی که در آن زمان پاکستان به T-54 ها مجهز بود اینقدر در پیروزی هایشان تاثیر گذار نبود. در نبرد سال 1971 میان هند و پاکستان درگیری سهمگینی رخ داد که برای تانک های پاتون عملکرد خوبی ثبت شد. در سال 1965، یک دسته تانک به رهبری تانکهای پاتون از Chamb عبور کردند بدون اینکه هیچ تلفاتی گزارش شود. در یک نبرد دیگر، یک ستون از تانکها با موفقیت توانستند خطوط تانکهای پیشرفته ی هندی را در هم شکافند. با تحلیل عملکرد های این تانکها، ارتش پاکستان تانکهای پاتون را به صورت گسترده توسط ارتش اش مورد استفاده قرار داد. اما در نبرد Asal Uttar عملکرد آنها افتضاح گزارش شد و رهبران پاکستان مدام آن را نکوهش می کردند. البته ایالات متحده نیز تحقیقاتی در رابطه با این تانکها یعنی M48 Patton در آسیا انجام داد که نتیجه ی آن این بود که تانکهای M48 می توانند در برابر توپ 20 Pounder سنتوریون حرفی برای گفتن داشته باشند و به نوعی نسبت به آنها برتری داشته باشند تانکهای M48 در جنگ 6 روزه ی اعراب علیه اسرائیل نیز به کار گرفته شدند که نتایج جالبی را در بر داشتند. در بخشی از صحرای سینا، تانکهای M48 اسرائیل با توپ های L7 105 میلیمتری مجهز شدند که توانستند علیه T-34 ها و SU-100 های ارتش مصر به صورت خارق العاده ای تاثیر گذار باشند. این تانکها در دومین نبرد Abu- Ageila مورد استفاده قرار گرفتند، اما آنگونه که نتایج نشان میدهد تانکهای M48 چندان موفق نبودند. زیرا تعدادی از پاتون های اردن توسط M4 شرمن اسرائیل مورد هدف قرار گرفتند. در بررسی های فنی صورت گرفته توسط کارشناسان و طراحان آمریکایی، تانکهای M48 نسبت به M4 برتری بسیار بیشتری دارند، یعنی تانکهای M48 می توانند 1 کیلومتر بیشتر از M4 های شرمن برد داشته باشند، زره تانکهای M48 نیز بسیار قوی تر هستند، اما توپ های 105 میلیمتری تانکهای M4 شرمن اسرائیل که گلوله های HEAT را شلیک می کرد، حتی می توانست در برابر T-62 ها نیز خطرناک باشد. همین خطرناک بودن موجب شد تا شوروی در پاسخ به موفق بودن تانکهای M48، تانکهای T-62 را بسازد، امریکا نیز M60 ساخت. اردن نتوانست آنگونه که باید از تانکهای پاتون استفاده کند، اسرائیل حدود 100 دستگاه تانک M48A1 اردن را به غنیمت گرفت که تا بعد از جنگ نیز از آنها استفاده می کرد. تانک غنیمتی m48 در موزه ای در اسرائیل البته نبرد های دگیری نیز در خاور میانه رخ داد که M48 به رویارویی با تانک های ساخت شوروی و دیگر کشور ها پرداخته و عملکرد موفق آنها موجب شد تا آمریکا M60 را بسازد. البته هرچقدر که این تانک ها نیز موفق باشند، باز هم نقاظ ضعف آنها توسط دشمن شناسایی می شوند و علیه به کار گیرنده آن نقاط ضعف را مورد استفاده قرار می دهند. همینطور تانکها به خودی خود قدرتمند نخواهند بود. بلکه استراتژی که رهبران و فرماندهان برای جنگ اتخاذ می کنند نیز تاثیر گذار است و در عوض کردن نتیجه ی جنگ بسیار می تواند مولفه ی کلیدی به شمار رود. تانک M48 منهدم شده توسط نیروی هوایی آمریکا در جهت آزمایش موشک ماوریک January 1978، با تشکر از Commandant تانک پل گذار ارتش آلمان با شاسی M48 تانک مین روب با شاسی M48پ استفاده کنندگان این تانک در دنیا با رنگ آبی پررنگ و استفاده کنندگان سابق با رنگ آبی فیروزه ای منبع http://en.wikipedia.org/wiki/M48_Patton نویسنده و ترجمه: سیاوش سلطان ویس Military.IR Copyright تمامی حقوق برای انجمن میلیتاری محفوظ است