«ناورد»، مجله‌ای الکترونیکی است که با شعار «دانش نظامی برای همه» توسط سایت میلیتاری منتشر می شود. شماره پنجم این گاهنامه، بهمن ۹۸ با گزارش ویژه‌ای مربوط به سردار قاسم سلیمانی منتشر شده است. وجه تمایز ناورد را می توان رویکرد صرفا نظامیِ آن دانست. دلایل اتخاذ چنان رویکردی و ضرورت انتشار چنین مجله‌ای در فضای وب را با سید محمد شریفی، عضو هیات رئیسه اندیشکده ممتن، به گفت و گو نشسته‌ایم. ابتدا درباره جرقه های ظهور مجله ناورد صحبت کنیم. ناورد محصول تشخیص کدام ضرورت ها و اهداف است؟ چندی قبل پژوهش جامعی در اندیشکده ممتن درباره کلیت جامعه اندیشگاهی امریکای شمالی یعنی امریکا و کانادا انجام دادیم. همان طور که می دانید شکل گیری اندیشکده ها، ریشه نظامی دارد و واژه تینک تنک اصالتا یک واژه نظامی است. همین الان هم مجموعه عظیمی از اندیشکده های دفاعی در تشکلی به نام مورس (MORS سرواژه عبارت Military Operations Research Society) عضو هستند و سمپوزیومی هم به صورت سالانه برگزار می کند که شبیه انجمنی صنفی است و تمام زیست بوم اندیشه ورزی دفاعی و نظامی امریکا را پوشش می دهد. بخش مهمی از کاری که آنها انجام می دهند حمایت (Advocate) از سیاست هایی است که روی آن مطالعات انجام می دهند. یعنی با لابی کردن، کار رسانه‌ای و تاثیر بر افکار عمومی و برخی سازوکار های قانونی مثل همراه کردن نمایندگان در جلسات استماع پیش از جلسات کنگره، ادووکیشن می کنند که سیاست ها انجام شود. مدلی که مد نظر ما بود تا حدود زیادی بومی سازی مجموعه مورس است و به عنوان تنها اندیشکده مستقل از نهادهای دولتی و حکومتی که در زمینه دفاعی فعالیت می کنیم، بخش مهمی از کار خود را تولید گفتمان و ادبیات در زمینه دفاعی و نظامی می دانیم؛ بنابراین این مهم است که با تولید محتوا و ادبیات ، پایه های جامعه مربوطه را به وجود بیاوریم. همین طور ، ما بر این نظریم که برای شکل دادن به این جامعه، ابتدا باید اعضای جامعه را شناسایی کنیم. و شناسایی اعضا، به انحای مختلف از طریق انتشار مجله ناورد اتفاق می افتد. واقعیت این است که غیر از ما مجموعه های دیگری هم ظرفیت کار اندیشکده‌ای دارند، اما اکنون منحصر شده‌اند به انجام کارهای خرد و روی اخبار و تحولات و نهایتا تحلیل های چند خطی متمرکز شده‌اند. بنابراین بخشی از کار ما این است که چنین مجموعه هایی را به لحاظ ادبیات و گفتمان توانمندسازی کنیم. و این را از طریق تولید و در اختیار گذاردن مطالب مفید و ضروری انجام می دهیم. بخش دیگری از کار، مربوط به ارتقای اطلاعات افراد علاقمند به حوزه نظامی و دفاعی است. افراد زیادی هستند که علاقمند به تجهیزات نظامی هستند و جهت گیری ابتدایی در انتشار ناورد این است که این افراد را به یک سطح بالاتر و به سمت مطالعات تاکتیکی و سیاستی بکشانیم. غیر از این، ناورد جامعه هدف دیگری هم دارد که در ارگان های سیاستی و تصمیم گیر مشغول هستند. ما از همان بحث ادووکیت استفاده می کنیم و بعضی سیاست ها و نقدها را از طریق شکل گیری درخواست عمومی در افراد علاقمند نظامی و دفاعی، مطالبه می کنیم. یک نمونه بارز از مورد آخر، مربوط به مسئله استتار تجهیزات و نفرات است. استتار یک علم و یک تخصص است ولی متاسفانه آنچه در ایران اجرا می شد، در برخی از بخش ها مناسب نبود. مثلا لباس اصلی استتار نفرات که همه از قبل از انقلاب می شناختند لباس پلنگی بود که هیچ ربطی به طبیعت ایران ندارد و برای محیط هایی غیر از فلات ایران طراحی شده است. علاوه بر اینکه خیلی هم قدیمی است. علاوه بر رنگ، الگوی استتار هم بارها در دنیا تغییر کرده است. اصولا استتار تجهیزات و نفرات، با توجه به فواصل مختلف سال و منطقه محل خدمت و عملیات باید در یگان های مربوطه مطالعه شود و تفاوت داشته باشد. اما متاسفانه این مطلب در نیروهای مسلح اصلا رعایت نمی شد و به همین علت استتار برخی تجهیزات ما خیلی نامناسب بود. ما این مسئله را بارها از طریق مسئولین پیگیری کردیم، اما اثرگذار نبود. در نهایت سیاستمان را تغییر دادیم و شروع به اعمال فشار از طریق رسانه کردیم. با توجه به اینکه این مسئله، به لحاظ راهبردی مهم نبود و استتار چیزی هست که در معرض دید همه است در سطح عموم میشد راجع به آن صحبت کرد . به نظر می رسید که یک درخواست عمومی حول مساله ی استتار شکل گرفت که در نهایت منتهی به طراحی های جدید از سال ۹۶ شد. فعالیت ما در این زمینه هم سلبی بود و هم ایجابی؛ که بحمدالله جواب هم داد و از رژه سال پیش تغییرات عمده‌ای در استتار تجهیزات نظامی ایجاد شد. پس مخاطب شما شامل سه دسته از افراد است: افراد فعال اما ضعیف در این حوزه، علاقمندان و سیاست گذاران. درست است؟ بله. تنوع مطالب انتشار یافته در گاهنامه ناورد به گونه‌ای است که می تواند مورد استفاده طیف وسیعی از مخاطبان قرار بگیرد. برای علاقمندان به جهاد و دفاع مقدس؛ تاریخ و نکات نظامی موثر در تاریخ، تجهیزات و ادوات نظامی، و صد البته برای کسانی که مطالعات دفاعی را در سطح راهکنشی و راهبردی دنبال می کنند همواره مطالبی دست اول وجود دارد. با توجه به اینکه جنس مخاطبانی که انتخاب کرده‌اید با هم متفاوت است، آیا شماره های محرمانه‌ای هم به عنوان مشاوره برای تصمیم گیران و سیاست گذاران دارید؟ یک توضیحی ضروری است. آن هم اینکه مخاطب عام ما، با توجه به موضوعات، همه افراد را دربرنمی گیرد. منظور از مخاطب عام، در اینجا عموم علاقمندان به مباحث نظامی است که مطالعات کلی در این زمینه دارند و مثلا فرق موشک و راکت و خمپاره را می دانند. ولی درباره محرمانگی، طبیعتا ما همه کارهایی را که انجام می دهیم، بخش محرمانه دارد. مثلا مطالعه‌ای انجام می شود درباره افراد تاثیرگذار در تحولات مهم نیروهای هوایی ایالات متحده که هدف از آن نهایتا مربوط به آسیب شناسی نیروی هوایی خودمان بوده است و بر اساس آن مطالعه، یک بسته سیاستی هم تدوین می شود. ولی به دلیل مسایل مربوط به طبقه بندی اطلاعات آنچه در مجله منتشر می شود، فقط قسمت مربوط به نیروی هوایی آمریکا است. در کل مجله رویکرد فرهنگی خاصی مشخص و برجسته است. از پرونده ویژه که مشخصا موضوعی فرهنگی است تا انتخاب و نوع پرداخت مطالب، ردپای این نگاه فرهنگی کاملا مشهود است. اما مجله ناورد، به صورت مجزا سرویسی به نام فرهنگ ندارد. می شود درباره چرایی آن صحبت کرد؟ این موضوع، یک سیاست آگاهانه است. وسوسه پرداختن به موضوعات دیگر در اکثر مجموعه هایی که با مطالعات نظامی شروع به کار کرده‌اند ، همیشه وجود دارد و به نظر ما به کار این مجموعه ها و رسالتشان ضرر می زند. یعنی مجموعه ها با اهداف مطالعات نظامی آغاز به کار می کنند اما در ادامه وسوسه می شوند که درباره همه چیز صحبت کنند، چون بحث نظامی به سیاست خارجی، اقتصاد و فرهنگ مرتبط است. نهایتا این مسئله باعث از بین رفتن تاثیر حرف در موضوع اصلی می شود. از مجموعه‌ای نام نمی برم، اما واقعیت این است که که ما از سرنوشت برخی از مجموعه های مطالعات نظامی عبرت گرفته ایم. از ۱۳ الی ۱۴ سال پیش خروجی این مجموعه ها را دنبال کرده ایم و از بین رفتن اثرشان را دیده ایم که چگونه از اندیشکده تبدیل به مجموعه هایی شده اند که به جای سیاست سازی و تصمیم سازی، صرفا به اتفاقات سیاسی و فرهنگی و سیاسی واکنش نشان می دهند و با رویکرد غالبا تدافعی صحبت می کنند. برای همین در ناورد حتی وقتی درباره شهدای والا مقام مدافع حرم و مسئله سوریه هم که صحبت می شود گرچه تحلیل فرهنگی یا سیاسی هم برایش موجود است، اما سعی می شود صرفا روی مباحث نظامی آن تاکید شود و وارد مباحث دیگر نشویم. تقسیم بندی مطالب و سرویس های ارائه مطلب در سایت میلیتاری و مجله ناورد به چه صورت است؟ تقسیم بندی اصلی مطالب مجله بر اساس تقسیم بندی معروف نظامی به سه نیروی «دریایی، زمینی و هوایی» است و در کنار آن دو بخش به اخبار برترحوزه دفاعی-نظامی و تحلیل آن ها و همچنین مباحث جامع نظامی اختصاص دارد. با توجه به آنچه در مورد جامعه هدف این مجله گفته شد، تمرکز مطالب مجله بیشتر بر تحلیل و معرفی جنگ افزارها (در دو بعد داخلی و خارجی) و تهیه مطالب رسته «تاریخ و جنگ» است تا با توجه به جذابیت بیشتر این دو فقره برای مخاطب عام، راه برای بیان برخی مباحث راهبردی و دکترینال نظامی نیز باز شود. در کنار این مطالب همواره بخشی به بازخوانی خاطرات مکتوب دفاع مقدس و بخشی نیز به بازخوانی خاطرات شفاهی از رزمندگان دفاع مقدس اختصاص دارد؛ که تهیه و انتشار این خاطرات شفاهی، انحصاری سایت میلیتاری بوده و ما همواره تلاش داریم تا با کاویدن گنج های خاطرات دفاع مقدس از گم نشدن گوهرهای ذی قیمت سال های جهاد و شهادت مطمئن شویم. کارکرد مجله ناورد جدای از سایت میلیتاری است؟ با توجه به همپوشانی بسیاری از مطالب و اینکه در نهایت مجله هم به صورت الکترونیکی و نه کاغذی منتشر می شود، ضرورت تفکیک برخی مطالب سایت و انتشار آن به عنوان یک مجله مجزا را توضیح می دهید؟ سایت میلیتاری ، نسبت به مجله محدودیت هایی برای کاربر عام دارد. مثلا چون فروم است کار کردن با آن به راحتی شبکه های اجتماعی نیست و فعالیت و استفاده از برخی مطالب، عضویت در سایت را می طلبد. بنابراین ما اقدام به طراحی یک بسته با طراحی مناسب کردیم که به عنوان مجله منتشر می شود و استفاده از آن، محدودیت های سایت را ندارد. البته تعداد محدودی هم برای مسئولین و تصمیم گیران نظامی ، چاپ کاغذی و فرستاده می شود. با این توضیح، تحریریه مجله و سایت مشترک است. درباره نحوه کار تحریریه توضیح می دهید؟ زحمت اصلی کار بر عهده ی برادرمان با نام کاربری MR9 است. ولی کلیت کار این است که ما به صورت باز کار می کنیم. یعنی مدیران بخش ها ، موضوعات را انتخاب می کنند و در دسترس اعضا می گذارند. کسانی که علاقه دارند موضوعات را انتخاب می کنند و روی آن کار می کنند. ضمن اینکه در تمام مراحلی که فرد یا گروهی روی موضوعی کار می کند، با مدیر بخش مربوطه در ارتباط است و با همفکری به خروجی نهایی که ترجمه یا تالیف است، می رسند. دلیل گاهنامه بودن مجله ناورد چیست؟ آیا توجیه بی نظمی انتشار است؟ و این، با موضوعی که درباره آن منتشر می شود (مباحث نظامی)، در تضاد نیست؟ ما کیفیت مطالب را فدای نظم انتشار نمی کنیم. با این توضیح که گاهنامه ناورد، به نوعی تامین کننده سمت ارتباط با مخاطب عام اندیشکده میلیتاری است و مطالب آن عمدتا از مطالب منتشر شده در تالار گفت وگوی میلیتاری استخراج می شوند. بنابراین بسته به میزان مطالبی که جمع آوری شود، این مجله منتشر می شود. البته فاصله انتشار شماره های ناورد، به بیش از دو ماه نمی رسد. ضمن اینکه یکی از دغدغه های ما ایجاد زمینه تولید محتوا در این موضوعات است. به دلیل روند انتخاب مطالب، تمام علاقمندان به علوم نظامی در زبان فارسی می توانند در تهیه مطالب آن مشارکت کنند. مطالب مجله از جمع بندی مطالب منتشر شده در سایت و بحث و بررسی های کاربران بر روی آن ها به دست می آید و توسط هیات تحریریه ویراستاری شده و برای چاپ آماده می شود. این روند، با افزایش تولیدکنندگان محتوا، سرعت بیشتری می گیرد. هر چه جمعیت بیشتری علاقمند و وارد چرخه تولید محتوا شوند، انتشار هم نظم بیشتری می گیرد. با این حال، هم اکنون هم یکی از اهداف مهم ما که تولید محتوا در فضای مجازی و در دسترس قرار دادن محتوا در موضوعات نظامی است، در حال تحقق است. مجله ناورد