AEROKOPTER AK1-3 مشخصات هلیکوپتر AK1-3 هلی کوپتر سبک AK1-3 جزو هلی کوپترهای دو نفره سبک با بیشینه وزن برخاست 800 کیلوگرم از سطح دریا می باشد. شاسی و بدنه نگهدارنده موتور این هلی کوپتر از نوع سه ضلعی و از جنس تیتانیوم می باشد و به شکل یک v وارونه است که در گوشه ها جوشکاری شده. وجود ضربه گیرهای لاستیکی، لرزش های موتور را حذف می نماید. در قسمت پایین شاسی تیتانیومی، چهار حلقه فولادی برای اتصال به قسمت هایی از سامانه فرود تعبیه گردیده که دارای ضربه گیرهای لاستیکی نیز می باشد. بر روی این حلقه ها نیز پیچ جهت محکم کردن اتصالات در نظر گرفته شده است. قسمت لوله ای دم از جنس آلومینیوم سخت است و سامانه انتقال قدرت از موتور به چرخانه اصلی و چرخانه دم با استفاده از پولی مستقیم از موتور گرفته شده و با یک نسبت ساده به این قسمت منتقل می شمود. با وجود اینکه جنس آن از فولاد می باشد ولی به علت سادگی و کاهش حجم، نسبتا سبک می باشد. کابین کابین کامپوزیتی به اهرم های مثلثی شاسی بسته می شوند. کف کابین از تخته چند لایه به ضخامت 16 میلیمتر می باشد. یک شبکه تقویت کننده نیز در زیر کابین این تخته چند لایه را تقویت می کند. یک لایه از الیاف کربن و کولار روی همه قطعات و تخته چند لایه کشیده شده است. صندلی های داخل کابین از لوله های تیتانیوم می باشد که با استفاده از بالشت های اسفنجی و پارچه تکمیل شده است. کمربندهای ایمنی از بالای شانه خلبان در چهار نقطه طرفین سرنشین ها نصب می گردد. در جلوی پای دو سرنشین جلو محل نصب جعبه فرامین قرار می گیرد. کابین کروی از جنس کولار به همراه شیشه از جنس پلی کربن فرم دهی شده ساخته شده است. بدینگونه، دید جلویی هر دو سرنشین به یک شکل تامین شده است. چارچوب در ها از کولار وفیبر کربن تهیه شده سپس با استفاده از درزگیر لاستیکی، لبه های داخلی آن جهت نگهداری پنجره های پلی کربن و همچنین قاب کابین مجهز گردیده است. این درها توسط دو عدد پین و لولا به آسانی در محل خود استقرار می یابد. سامانه گرم کن داخل کابین با استفاده از آب گرم رادیاتور موتور کار می کند. یک فن که پشت رادیاتور قرار گرفته، هوای گرم را توسط یک دریچه قابل تنظیم به داخل کابین می فرستد. در داخل کابین، جلوی خلبان برروی قسمت بالایی پنل کنترل، تعدادی علائم هشدار دهنده و ابزار دقیق وجود دارد. ارتفاع سنج استاندارد، نشان دهنده سطح افق، سرعت سنج به واحد گره دریایی، سرعت سنج قائم، دور سنج موتور، نشان دهنده گام پره های اصلی و نشان دهنده فشار گاز خروجی اگزوز در قسمت میانی سایر نشاندهنده ها مربوط به میزان سوخت موجود، درجه حرارت آب، سیستم کنترل درجه حرارت کابین و سیستم رادیویی می باشد و در قسمت پایینی آن جعبه فیوز سیستم الکتریکی هلی کوپتر تعبیه شده است. سامانه چراغ ها و نور هلی کوپتر AK1-3، بسته به انتخاب خلبان با چراغ های روشن داخل کابین ، چراغ های پشت پنل، چراغ چشمک زن، و چراغ نصب شده در انتهای دم قابل کنترل می باشد. موتور سیستم تامین توان هلی کوپتر AK1-3، موتور چهار سیلندر سوبارو (Subaru ej25) می باشد. موتور مذکور توان 121 کیلووات معادل 165 اسب بخار است. موتور سوبارو از جمله موتورهای جدید و پیشرفته است که با آب خنک شده و دارای چهار سیلندر خورجینی می باشد، برروی هر سیلندر، چهار سوپاپ تعبیه شده است. سیستم الکتریکی این امکان را فراهم می کند تا در ارتفاع های مختلف پروازی، درصد مخلوط مناسب به صورت خودکار و خارج از کنترل خلبان تامین گردد. حداکثر توان موتور در 5700 دور در دقیقه ایجاد می گردد. حدود 5000 دور در دقیقه حدی است که موتور به صورت بهینه عمل می کند. روی هر سیلندر یک شمع الکتریکی ضدآب می باشد. هر شمع به طور مستقل به کویل وصل می باشد. یک هسته الکترومگنتیک دوبل بر روی موتور نصب می باشد. این سیستم در بدترین شراسط آب و هوایی صدها ساعت بخوبی کار می کند. مزیت مهم دیگر AK1-3، بهای سوخت مصرفی و سهولت در دسترس بودن سوخت می باشد. هر کجا که هلی کوپتر بعلت اتمام سوخت به زمین نشست، یکی از سرنشینان با مراجعه به اولین پمپ بنزین می تواند سوخت تهیه نماید؛ زیرا موتور هلی کوپتر کاملا در فضای پشتی دسترس بوده و لذا همه اجزا آن نیز مثل فیلتر هوا، صافی بنزین و سیستم اگزوز قابل تعویض اند. سیستم انتقال قدرت توان موتور توسط تسمه و پولی سیستم انتقال قدرت منتقل می گردد. این سیستم پس از یک مرحله کاستن از دور، با استفاده از چندین تسمه هم محور که بر روی پولی های شیاردار قرار گرفته اند، دور را کاهش می دهند. جنس پولی ها معمولا آلومینیوم سخت می باشد. این پولی ها سبک و محکم می باشند و در چند طبقه واقع شده اند. در ابتدا، موتور در حالت آرام به حرکت در می آید که در این مرحله نیازی به انتقال دور نمی باشد. پس از اینکه چند لحظه ای موتور در جا کار نمود و گرم شد، با افزایش دور که توسط خلبان صورت می گیرد، کلاچ درگیر شده و چرخانه اصلی خروجی موتور شروع به گردش می نماید. شش تسمه که در این مرحله دور ر منتقل می نمایند از داخل کابین و توسط خلبان، با استفاده از یک اهرم تنظیم مجدد که به یک هرز گرد متصل است، از لحاظ سفتی و کشیدگی تنظیم می گردد. در انتهای محور متصل به پولی های مرحله اول، چرخ پینیون 38 دنده ای واقع شده است. این قسمت به منظور انتقال توان به چرخانه اصلی می باشد. در انتهای دوم، بااستفاده از میل گاردان، دور لازم بدون هیچ تقلیل دور دیگری به سیستم چرخانه دم هلی کوپتر منتقل می گردد. جعبه دنده 90 درجه دم از جنس تیتانیوم می باشد. چرخ دنده های داخل جعبه دنده از جنس آلومینیوم سخت است. کار روانکاری داخل جعبه دنده و بین دنده ها به وسیله روغن صورت می گیرد. هلی کوپتر AK1-3 به دو منظور کلی طراحی و ساخته می شود؛ نمونه معمول آن با پیکره بندی جهت حمل دو سرنشین با حداکثر وزن برخاست 650 کیلوگرم که در حدود مرکز ثقل هلی کوپتر متمرکز شده باشد. در این صورت، موتور تامین توان 165 اسب بخار راداشته و شاسی فرود هلی کوپتر آلومینیومی خواهد بود. پیکره بندی نوع دوم برای تحمل حداکثر وزن 740 کیلوگرم خواهد بود که در این صورت بدنه و شاسی فرود هلی کوپتر به وسیله تیتانیوم تقویت می گردد. البته مجموعه پینیون کرانویل گیر بکس چرخانه اصلی نیز نیاز به تقویت پیدا می نماید و قطر آن به 280 میلیمتر افزایش می یابد. قطر قسمت هزار خاری سیستم چرخانه اصلی 64 میلیمتر می باشد و از جنس فولاد سخت کاری شده ای است که با روکشی از «کروم» و «انادیوم» پوشش دهی شده است. این قسمت ضمن اینکه زیر فشار دائم و متغیر است، در درجه حرارت 30 الی50 درجه سانتیگراد و تحت تاثیر عوامل خورنده محیط می باشد. سیستم چرخانه چرخانه اصلی که برای هلی کوپتر AK1-3 طراحی و مورد استفاده قرار گرفته منحصر بفرد می باشد. میله های نگهدارنده مرکزی چرخانه با فرایند جدیدی که «الیاف پیچیده شده» نامیده می شود، ساخته شده است. نمونه این قطعه در هلی کوپترهای پیشرفته آپاچی امریکایی و بلک شارک روسی هم اکنون استفاده می گردد. چرخانه اصلی دارای سه پره چرخانه دم دارای دو پره می باشد. توپی چرخانه اصلی به وسیله قطعه ای y شکل مشتمل بر 17 لایه ضخامت کلی 5/5 میلیمتر که از فولاد VNS-2 می باشد تهیه گردیده است . نقطه شکست این قطعه به ضریب اطمینان 3، بالغ بر 10330 کیلوگرم بوده که تحمل بارهای گریز از مرکز تا حدود 7000 کیلوگرم را تحمل می نماید. با این وجود، مجموعه مونتاژی آن بسیار منعطف می باشد تا بتواند تحت تاثیر نیروهای پس زنی (lead- lag) و پیچشی (flapping) بخوبی عمل نماید و از انتقال این نیروها به ریشه پره ها و چرخانه اصلی جلوگیری نماید. وجود چنین قابلیتی اهمیت زیادی برای کنترل پذیر بودن هلی کوپتر دارد. توپی چرخانه اصلی از دو صفحه فولادی متصل به یک بوش مرکزی و غیر قابل انعطاف ساخته شده است. این قسمت در بالاترین بخش محور اصلی نصب می گردد. این مجموعه دارای شش محل نگهداری برای پیچ اتصال به قطعه y شکل می باشد. سادگی در طرح و راحتی درتعمیرات و نگهداری جز اصول طراحی است. قطعات این مجموعه پس از 500 ساعت می بایست تعویض گردد. گفته شده است که این زمان بسیار بدبینانه انتخاب شده و قطعات تا 2000 ساعت پس از بازدید های دوره ای نیز بدون مشکل کار خواهند نمود. پره¬های کامپوزیتی دارای زاویه پیچشی در حدود 5/9 درجه هستند. سیستم کنترل پرواز اهرم های سیستم کنترل فرامین دوره ای (cyclic) و جمعی (collective) هلی کوپتر AK1-3 به طور استاندارد به صورت دوتایی طراحی گردیده است. یک سری در جلوی خلبان که معمولا صندلی وی در سمت چپ می باشد. این اهرم از زیر کابین به یکدیگر متصل می باشد. اهرم جمعی و گاز به صورت موازی می باشند با افزایش زاویه پره ها در جایی که هلی کوپتر نیاز به توان بیشتری دارد دور و توان را در شرایط پروازی متوسط نگهداری می کند. کلید بر روی اهرم دوره ای برای مواقع پرواز اقتصادی نیز تعبیه شده است. این کلید دو وضعیت روشن و خاموش دارد که خلبان در پرواز پیمایشی از آن استفاده می کند. کلید دیگری نیز برروی پنل کنترل برای روشن نمودن موتور تعبیه گردیده است. پدالهای کنترل زاویه پره دم قابل تنظیم برای افراد مختلف نیست. به طور معمول، طراحی بای افرا با قد 8/1 متر می باشد ولی مشکل زیادی برای افراد کوتاه قد بوجود نمی آورد. تمامی اهرم ها و میله های اتصال از آلومینیوم سخت می باشد. اتصال اهرم و عملگرهای دم نیز سیمی می باشند. در زیر کابین، یک سیستم متعادل کننده، اهرم ها را همیشه به سمت میانه می کشاند. سازوکار آن با استفاده از فنربندی است که اهرم های دوگانه به وسیله آن در وضعیت معمولی قرار می گیرند. سه عدد میله بلند در زیر کابین قابل مشاهده است. این میله ها با استفاده از یاتاقان بندی قابل روغن کاری و یک سیستم تغییر جهت 90 درجه به سه عدد میله در پشت کابین متصل می باشد. اهرم عنکبوتی زیر صفحه کنترل پره اصلی (swash plate) با انتهای این میله ها درگیر است. پدالهای جلوی پای خلبان از طریق کابل و قرقره در زیر کابین به سیسستم دم متصل است. جنس کابل و قرقره های متعدد در مسیر از فولاد زنگ نزن می باشد. تمامی این قطعات در شرایط نگهداری مناسب به گونه ای طراحی شده که برای 2000 ساعت پرواز احتیاج به تعمیر و تعویض ندارد. مشخصات فنی هلی کوپتر AK1-3 قطر چرخانه اصلی 84/6 متر تعداد پره های چرخانه 3 پره کامپوزیتی سرعت سر چرخانه 205 متر بر ثانیه اندازه وتر پره 17/0 متر قطر چرخانه دم 28/1متر تعداد پره های دم 2 اندازه وتر پره های دم115/0 متر سرعت سر پره ها 3/186 متر بر ثانیه مدل موتور سوبارو EJ-25 2457cc قدرت موتور 121 کیلووات ========================================= نمونه های ایرانی این بالگرد: ========================================== اینم یه فیلم زیبا از این بالگرد که توش حسابی مانور میده جوری که فکر میکنید الان سقوط میکنه: http://www.pic.iran-forum.ir/images/subc98q8n4lfdvwvct.mp4 ========================================== منبع:سایت صنایع هوایی سبا منتاژکننده یا تولید کننده این بالگرد در ایران: http://saba.aero