به نام خدا HESA Shahed-136 مهمات پرسه زن بدون سرنشین (UAV) [2021] شاهد 136 پهپاد دسته ای (swarming) مدرنی است که توسط صنایع ایران ساخته شده است. به دلیل تحریم ایران توسط ایالات متحده به مدت بیش از 40 سال، مهندسان هسا دسترسی محدودی به قطعات و تجهیزات الکترونیک دارند، به همین دلیل تدبیر های مختلفی را به کار می گیرند مثل استفاده از قطعات تجاری که به وفور یافت می شوند. همچنین در این مدت ایران راه دور زدن تحریم ها توسط کشور های ثالث را یاد گرفته است. هسا سابقه طولانی در مهندسی معکوس محصولات غربی مانند جنگنده سبک F-5 و بالگرد بل 206 دارد. این پهپاد در اصل یک مهمات پرسه زن است که برای خنثی سازی اهداف زمینی در برد بالا طراحی شده است. شاهد 136 با پرتاب دسته ای از یک محفظه پرتاب (در مجموعه 5 تایی یا کمتر)، برای دور زدن دفاع هوایی و سرکوب کردن اهداف زمینی اختصاص یافته و خود سامانه در جریان حمله از بین می رود. این پهپاد در جریان انتشار فیلم آن در دسامبر سال 2021 رونمایی شد اما طبق گفته های نیوز ویک حوثی ها در سال 2020 از شاهد 136 استفاده می کردند. باور ها بر این است که شاهد 136 به طور فعال به مناطق تحت کنترل حوثی ها ارسال شده است. در آگوست 2022، اطلاعاتی منتشر شد که در طول بازدید هیئت نظامی روسی از ایران در ماه جولای، 2 طرف بر سر تامین چندین مدل پهپاد از جمله شاهد 136 برای فدراسیون روسیه به توافق رسیده اند. صد ها پهپاد توسط هواپیما های ترابری ایران به روسیه منتقل شد. اگرچه مقامات ایرانی بار ها تاکید کردند که این کشور به روسیه تسلیحات نمی دهد. علاوه بر این، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سردار حسین سلامی بیان کرده بود که یکی از قدرت های برتر جهانی از تسلیحات ساخت ایران استفاده می کند. و این قدرت چه کشوری می تواند باشد؟ روسیه شاهد-136 را تحت برند خود و با نام Geranium-2 استفاده می کند اما به طور مشخصی واضح است که اصل پهپاد ایرانی است. این پهپاد سازه ای بال دلتا با مساحت زیاد و سکان هایی در نوک بال ها دارد. بدنه مرکزی است و با سطح بال ممزوج شده تا ظاهری ظریف و زیبا داشته باشد. بخش دماغه، سر جنگی و اپتیک های مورد نیاز برای حمله دقیق را در خود جای می دهد. موتور در پشت بدنه قرار دارد و یک ملخ 2 پره را در آرایش pusher می چرخاند. مشخصات دقیق شاهد 136/ Geran-2 تا کنون فاش نشده است اما از لاشه باقی مانده و ویدئو های منتشر شده مشخص است که این پهپاد دارای سامانه هدایتی مبتنی بر اینرسی و موتور پر سر و صدای MD550 چینی است که از کیلومتر ها دورتر شنیده می شود و به همین دلیل اکراینی ها به آن لقب "موتور سیکلت" داده اند. موتور Mado MD550 کپی چینی موتور آلمانی Limbach L550E است که براساس موتور فولکس واگن Boxer ساخته شده. این موتور آلمانی از سال 1936 تا 2006 تولید شد و روی خودروی افسانه ای بیتل هم نصب شد. این موتور با آنکه تنها 50 اسب بخار قدرت دارد اما به شاهد 136 امکان پوشش منطقه ای وسیع را می دهد. تا چندی پیش امکان خرید موتور MD550 حتی از فروشگاه اینترنتی AliExpress هم فراهم بود. پهپاد به صورت تقریبا افقی با زاویه ای اندک رو به بالا پرتاب می شود و به وسیله برخاست با کمک راکت (RATO) وارد فاز اول پرواز خود می شود. راکت بلافاصله پس از پرتاب جدا شده و موتور پهپاد ارائه نیرو را به دست می گیرد. تحرک پذیری ذاتی کلی محفظه پرتاب و جمع آوری پهپاد امکان نصب یک واحد کامل را در پشت تقریبا هر کامیون نظامی یا تجاری را می دهد که باعث می شود اجرای عملیات های "hit-and-run" بدون اقدامات متقابل ممکن شود. داشتن موتوری کم توان به معنی سرعت پایین در حد 180 کیلومتر بر ساعت است که خود این موضوع باعث می شود زنگ هشدار های هوایی در طی حملات شاهد 136 طولانی شود. این پهپاد فاصله کریمه تا بیلا سرکوا را در مدت 3 ساعت طی می کند که در صورت وزش باد این عدد بیشتر هم می شود. به نظر می رسد اهداف کم سرعت طعمه خوبی برای پدافند هوایی باشد و اکراین اعلام می کند که تعداد زیادی از این پهپاد را سرنگون کرده اما در این زمینه مشکلاتی وجود دارد. اول، این پهپاد ها در دسته های 5 تا 10 تایی مورد استفاده قرار می گیرند. هر لانچر در یک خودروی استاندارد 5 پهپاد را حمل می کند. سرنگون کردن تمام پهپاد ها در یک هجوم دسته ای کار بسیار سختی است. همچنین، شاهد 136 بسیار کوچک است، سازه ی کامپوزیتی دارد و در ارتفاع بسیار پایین پرواز می کند که امکان رهگیری توسط رادار را بسیار کاهش می دهد. به علاوه، زدن یک پهپاد کوچک و ارزان با یک موشک ضد هواپیما بسیار گران قیمت که موجودی بسیار کمی دارد، یک هدر رفت کامل است. سامانه های ضد هوایی سبک مانند FIM-92 استینگر، Piorun یا Starstreak می توانند راه حل خوبی باشند اما این تسلیحات نمی توانند تمام اشیا در سرتاسر اکراین را پوشش دهند. به ترتیب از راست به چپ: FIM-92 استینگر ، Starstreak ،Piorun راه حل دیگر می تواند سامانه های توپخانه ضد هوایی سریع و چند لوله ای مانند ZSU-23-4 شیلکا یا Gepard آلمانی باشد. اما باز هم این سامانه ها نمی توانند همه چیز را پوشش دهند، بخصوص که چنین سامانه هایی مستقیما در خط مقدم مورد نیاز اند. از این رو، نیروی های پدافند هوایی اکراین باید راه حل دیگری پیدا کنند. شیلکا Gepard به هیچ وجه نباید شاهد 136 را دست کم گرفت. علی رغم جثه کوچک و موتور کم قدرت، این پهپاد ها سر جنگی بسیار قدرتمند 40 تا 50 کیلوگرمی حمل می کنند، به صورت دسته جمعی در ارتفاع پایین عملیات می کنند، و تعداد بسیار زیادی از آن ها موجود است. بر خلاف موشک ها که به نظر می رسد روسیه در حال ذخیره آن هاست. هر مقداری از دقت و برد که در این طراحی جدید ایرانی وجود داشته باشد، شاهد 136 را تبدیل به یک دارایی انقلابی در کشوری تحریم زده می کند که حالا می تواند برای ارائه راه حل های مدرن میدان نبرد، بیشتر روی ظرفیت صنایع نظامی خود تکیه کند. [* البته این اتفاق خیلی سال است که می افتد] اولین شاهد 136/ Geran-2 در دوازدهم سپتامبر 2022 در نزدیکی منطقه Kupyansk, Kharkiv اکراین سرنگون شد. از اواسط ماه سپتامبر حملات این پهپاد در سرتاسر خط مقدم ثبت شده است. البته تمرکز بر جنوب بوده زیرا سامانه های پرتاب این پهپاد ها در کریمه مستقر اند. با برد پروازی 1000 تا 2500 کیلومتر، شاهد 136 می تواند به اهداف خود در هر کجای اکراین حمله کند اما تا به امروز روسیه از این پهپاد در برد های بالا استفاده نکرده است. در پنجم اکتبر سال 2022 شاهد 136 / Geran-2 که برای هفته ها اودسا و میکولایف را به وحشت انداخته بود، از کریمه به استان کیف رسید و امکانات زیرساختی Bila Tserkva را مورد حمله قرار داد. این موضوع موفقیت بزرگی برای پهپادی به این کوچکی است. مشخصات: طول: 3.5 متر طول بال ها:2.5 متر وزن: 200 کیلوگرم وزن: Mado MD550 یا 3W قدرت:50 اسب بخار برد پروازی: 1000 کیلومتر حداکثر برد پروازی: 2500 کیلومتر سرعت کروز: 185 کیلومتر بر ساعت ارتفاع پروازی: 60 تا 4000 متر مهمات اصلی: مهمات انفجاری ترکش شونده، وزن 40 تا 50 کیلوگرم منبع 1 منبع 2