به نام خداوند جان و خرد با سلام پروژه پهپاد القدس در اواخر سال 1999 یا اوایل سال 2000 میلادی کلید خورد ، هنگامی که دکتر عماد عبد اللطیف پیشنهادی جهت ساخت یک پهپاد جدید به مسئول دایره تحقیقات صنایع نظامی عراق ارائه داد ، پیشنهادی که به ادعای وی ساخت پهپادی برتر از پروژه های در حال اجرای صنایع ابن فرناس را شامل میشد. این مسئله توسط وزیر صنایع نظامی عراق و مسئول اصلی پروژه پهپادی این کشور عبدالتواب عبدالله ملا حویش نیز به تایید رسید. دکتر عماد عبداللطیف در سال 1997 بازنشسته شده و از پروژه پهپادی عراق کنار گذاشته شده بود اما با پیشنهاد ارائه شده از سوی وی و نیاز عراق به حضور وی در پروژه های پهپادی ، در نهایت صنایع نظامی عراق در سال 1999 وی را از حالت بازنشستگی خارج کرده و دوباره به همکاری در پروژه های پهپادی عراق فراخواند. پس از بازنشستگی دکتر عماد شماری از پروژه های پهپادی عراق از جمله ساخت پهپاد های کوچک متوقف شده بودند که با همکاری مجدد او برخی از این پروژه ها دوباره کلید خوردند. به گفته وزیر صنایع نظامی عراق (حویش) ، همزمان با ارائه طرح پیشنهادی دکتر عماد برای ساخت و توسعه پهپاد های جدید ، صنایع نظامی این کشور طرح هایی شامل ساخت دو نوع پهپاد با قابلیت حمل 30 و 100 کیلوگرم محموله از نوع ارتباطی و اخلالگر را در دست اجرا داشته اند. این مسئله توسط یک مقام ارشد مسئول در پروژه های پهپادی عراق نیز به تایید رسیده است. برنامه توسعه پهپادی که عراق با همکاری دکتر عماد در دست اجرا داشت در نهایت به دلیل حمله ائتلاف به این کشور بدون حصول کامل به اهداف از پیش تعیین شده ، خاتمه یافت. به گزارش حویش ، صدام حسین به جهت پیگری سیاست موسوم به "دست بلند" ، ساخت پهپادی با مداومت پروازی 24 ساعته و برد 2500 کیلومتر را در نظر داشت تا به این صورت علاوه بر امکان تهاجم پهپادی در عمق خاک دشمن ، با پهپاد های موجود در منطقه خصوصا پهپاد های با مداوت پروازی بالای اسرائیل رقابت کند. این مسئل (خواست صدام برای ساخت پهپاد برد بلند و با مداومت پروازی بالا) توسط دکتر عماد نیز تایید شده است. با اینحال هیچ مدرک مستقیمی در اثباب ارتباط پروژه پهپاد برد بلند و مداومت پروازی بالای مد نظر مقامات عراقی با پروژه پهپاد القدس وجود ندارد و بهترین منبع در مورد اهداف اصلی این پروژه و عملکرد مد نظر از پهپاد حاصل از آن ، یادداشتی از معاونت صنایع نظامی عراق به وزیر صنایع نظامی (حویش) در سال 2002 است که تنها نشان از دستور وزیر برای افزایش مداومت پروازی پهپاد تا میزان 4 ساعت دارد که این مسئله با آنچکه مقامات ارشد عراق همچون صدام مد نظر داشتند فاصله بسیاری دارد. سیاست دست بلند صدام در نتیجه ناتوانی عراق برای خرید جنگنده و بمب افکن های جدید و در نتیجه آن ناتوانی عراق برای مقابله با توان هوایی و پدافندی دشمنانش بود در نتیجه نگاه عراقی ها به توسعه سیستم های موشکی و پس از آن پرنده های بدون سرنشین جلب شد و برهمین اساس عراقی ها تمام تلاش خود را در جهت تامین تجهیزات (به صورت داخلی و خارجی) برای شروع و توسعه پروژه های پهپادی و موشکی داخلی به کار بستند. اولین نمونه پهپاد القدس با نام قدس 1 با طول بدنه 5 الی 6 متر و طول بال 10 الی 14 متر ساخته شد. بنا برگزارش یکی از منابع اطلاعاتی ، اولین نمونه های پهپاد القدس با در نظر گرفتن ویژگی اختفای راداری ساخته شده بودند با اینحال با توجه به گفته مقامات عراقی این قابلیت از جمله اهداف اصلی پروژه نبوده. تصاویری که بعد ها توسط گروه بازرسان بین المللی از نمونه های پهپاد القدس گرفته شد ، مشخص ساخت که این پهپاد از جهت طراحی چند وجهی صفحات بدنه به بمب افکن های رادارگریز اف 117 آمریکایی شباهت هایی دارد که به احتمال زیاد جهت کاهش سطح مقطع راداری و ایجاد قابلیت پنهانکاری برای پرنده است. به جهت مشکل تامین قطعات و سیستم های هدایتی خودکار ، در ابتدا قرار بود نمونه اولیه پهپاد القدس به صورت سرنشین دار ساخته شود. این مدل سرنشین دار از پیشرانه جت برخوردار میبود. با اینحال به جهت بروز مشکلات مختلف خصوصا در تامین پیشران جت مناسب ، دکتر عماد مسئول اصلی پروژه مجبور به کنار گذاشتن این طرح شده و نمونه آزمایشی سرنشین دار و دارای پیشران جت القدس هیچ گاه ساخته نشد. مشکل ساخت نمونه اولیه پهپاد قدس صرفا به تامین تجهیزات و سیستم های مورد نیاز پهپاد ختم نمیشد و عراقی ها در برخی امکانات لازم جهت طراحی و تست پهپاد همچون تونل باد و ......... نیز دچار مشکل و کمبود بودند. برای رفع این مشکلات ، دکتر عماد نسبت به نمونه سازی نسخه کوچکتری از پهپاد برای انجام آزمایشات ایرودینامیکی اقدام کرد. بنا بر گزارش یکی از مسئولین پروژه ، در حدود 10 نمونه در مقایس کوچک جهت انجام تست ها و رفع نواقص طراحی ساخته شد. به گفته این مقام مسئول ، دکتر عماد همچنین به دنبال طراحی و توسعه پهپادی کوچک جهت رقابت با پهپاد شناسایی ابن فرناس المسیره 20 نیز بوده است. بنا به گزارش گروه بازرسی سازمان ملل متحد ، دکتر عماد هرگز مسئولین ارشد پروژه را از تصمیم خود برای رها کردن توسعه پهپاد بزرگ و تمرکز بر روی ساخت پهپاد کوچک به جای آن آگاه نکرده و این حرکت را با تصمیم شخصی خود دنبال کرده است. مدلی از پهپاد کوچک مد نظر دکتر عماد با نام RPV-20a در بازرسی گروه بین المللی از صنایع ابن فرناس در اوایل سال 2003 (پیش از حمله به این کشور) مشاهده شد که نشان از پیشرفت پروژه مدل نظر عماد دارد (جایگزینی طرح پهپاد بزرگ با یک پهپاد کوچک). با وجود نظر دکتر عماد بر ساخت پهپاد کوچک ، وزیر صنایع عراق و معاون او تا اوایل سال 2003 و تشکیل جلسه بازبینی و مرور پروژه ، بر این باور بودند که دکتر عماد کار بر روی طراحی و توسعه پهپاد بزرگ با قابلیت حمل محموله سنگین را دنبال کرده است. پس از برگزاری جلسه بازبینی و مرور پروژه ، دکتر عماد در نهایت به دلیل هدر دادن بودجه پروژه ، استخدام افراد بدون مجوز وزارت صنایع نظامی و دنبال کردن پروژه ای فرعی و غیر مصوب (پهپاد کوچک و رقیب المسیره 20) مورد توبیخ قرار گرفت. به گفته حویش ، علاوه بر پروژه پهپاد بزرگ ، در مورد نتیجه کار ساخت پهپاد کوچک و رقیب المسیره 20 نیز دکتر عماد مورد سوال و پرسش قرار گرفته است. به گفته حویش ، وی در حدود 30 روز به دکتر عماد فرصت داده تا به نتیجه مشخصی از پروژه براساس اهداف از پیش تعیین شده دست یابد یا در غیر اینصورت پروژه خاتمه داده میشود. در مجموعه هشت نمونه اولیه در مقیاش کوچکتر از پهپاد RPV-20a (پهپاد کوچک مد نظر دکتر عماد) با طول بال های 4.8 متر و با قابلیت حمل محموله 15 کیلوگرمی به ساخت رسیدند. حداکثر وزن این پهپاد ها 70 کیلوگرم و پیشرانه آن ها از نوع پیستونی دو سیلندر 9 اسب بخاری با حجم 100 سی سی بود. اولین پرواز آزمایشی نمونه های مقایس کوچک در ماه آوریل یا مه سال 2000 صورت گرفت. دو نمونه ابتدایی دارای ارابه فرود بوده و فرود و برخاست آن ها از طریق باند صورت میگرفت در حالی که نمونه های بعدی به سیستم پرتابگر خودروسوار و بازیابی با چتر مجهز بودند. یکی از مقامات بلند پایه صنایع ابن فرناس گزارش داده که نمونه های مقایس کوچک از قدس 1 تا قدس 8 نامگذاری شده بودند.این مقام همچنین از وجود پهپاد قدس 1 دارای پیشران جت که برخی منابع از آن صحبت کرده اند ابراز بی اطلاعی کرده. با وجود هشت نمونه اولیه از پهپاد قدس ، مدل نهمی از آن وجود ندارد با اینحال نمونه دهم با نام قدس 10 یا RPV-30a ساخته شد. در نوامبر سال 2002 دکتر عماد کار بر روی توسعه پهپاد قدس 10 یا RPV-30a را آغاز کرد (احتمالا پس از انتقال و پیوستن به صنایع ابن فرناس). این پهپاد با طول بال 7.22 متر و حداکثر وزن برخاست 130 کیلوگرم از ترکیب دو پیشران به صورت pusher/puller (یک پیشران در عقب و یک پیشران در جلو) بهره میبرد. به منظور سهولت و تسریع روند ساخت این هواپیما ، بدنه آن از تغییر مخزن سوخت اضافی هواپیمای L-29 ساخته شد. این پرنده تنها یکبار و آن هم در 13 ژانویه سال 2003 پرواز کرد. برخاست این پهپاد از طریق پرتابگر صورت میگرفت با اینحال فرود آن از طریق اسکید یا ارابه فرود بر روی باند انجام میشد. به گفته یکی از مهندسان صنایع ابن فرناس ، انگیزه دکتر عماد در توسعه پهپاد قدس 10 ، پیشی گرفتن از پهپاد المسیره 20 بود پهپادی که در ماه ژوئن سال 2002 در طی پرواز نمایشی مسافتی 500 کیلومتری را طی کرده بود.به گفته وی ، دکتر عماد ادعا میکرد که ساختار سبکتر بدنه RPV-30a برد بیشتری را برای آن فراهم کرده و مداومت پروازی آن را از 4 ساعت مد نظر در پروژه به 6 ساعت افزایش میدهد. هر دو نمونه اولیه پهپاد قدس (پهپاد بزرگ مورد نظر مسئولین عراقی و هم پهپاد کوچکتر مورد نظر دکتر عماد) در ابتدا مجهز به پیشران میکروجت در نظر گرفته شده بودند. در حقیقت تلاش های اولیه پروژه پهپادی القدس هم در جهت ساخت پهپاد جت با قابلیت تامین الزامات حمل محموله و برد پروازی بود. این تلاش ها در ابتدا با توسعه استارترهای پیشران جت مورد استفاده در جنگنده های سوخو و میگ صورت گرفت اما به جهت مصرف سوخت بالای این استارترهای توربینی ، استفاده از آن ها منتفی شد. دومین گزینه عراق استفاده از پیشرانه میکروجت پهپاد های Mirach-100 بود ، پهپاد هایی که عراق در طول دهه 90 از ایتالیا خریداری کرده بود. گزینه دوم نیز در نهایت از پروژه القدس کنار گذاشته شد و پهپاد های قدس با پیشران پیستونی به ساخت رسیدند. حویش وزیر وقت صنایع نظامی عراق که خود پیشتر از مهندسین صنایع ابن فرناس بود از ماموریت های الکترونیکی در نظر گرفته شده برای پهپادهای قدس سخن گفته است. به گفته وی ماموریت های الکترونیکی این پهپاد شامل جهت یابی و رهگیری سیگنال ها ، استفاده به عنوان رله ارتباطی ، اخلال در ارتباطات و تجهیزات راداری بوده است. البته مسئله ای که میبایست در اینجا مورد توجه قرار گیرد علاوه بر توانایی پهپاد در حمله محموله ، توانایی تامین برق سامانه های مورد اشاره خصوصا سامانه های جنگ الکترونیک است که خود نیازمند بهره گیری از تجهیزات با ابعاد و وزن قابل توجه است. بنا بر گزارش گروه بازرسی عراق (ISG) که در مورد محموله پهپاد قدس و ماموریت آن است ، هر چند هیچ مدرکی در اثبات استفاده از پهپاد القدس برای حمل و پخش مواد ممنوعه شیمیایی و میکروبی موجود نیست ، با اینحال این پهپاد به صورت ذاتی از قابلیت حمل محموله های شیمیایی (در نسخه دارای قابلیت حمل 100 کیلوگرمی) و بیولوژیکی (در هر دو نسخه دارای قابلیت حمل 30 و 100 کیلوگرمی) برخوردار بوده و تنها مانع این مسئله خواست مقامات و متخصصین عراقی بوده است. پهپاد های قدس چه از نظر وزن محموله چه از نظر برد ، برخورداری از سیستم پرواز قابل برنامه ریزی و ............. توانایی استفاده به عنوان پلتفرم پخش مواد نامتعارف را داشته و تنها گزینه لازم برای آن نصب یک مکانیزم پخش مناسب بوده. البته بنا بر گزارش گروه بازرسی عراق هیچ شواهدی از سفارش مکانیزم های پخش کننده مواد شیمیایی یا بیولوژیکی جهت نصب بر روی پهپاد قدس نیز موجود نیست ، در نتیجه میتوان این پهپاد را در همان کاربرهای مورد اشاره مقامات عراقی در نظر گرفت. مترجم : سینا نوریخانی هرگونه برداشت از این مطلب صرفا با ذکر نام وبسایت میلیتاری به عنوان منبع مجاز است