به نام خداوندگار جان و خرد کزین برتر اندیشه برنگذرد اسلحهAn-94 آرباکان نویسنده: نامعلوم! منبع: مجله جنگ افزار شماره 46 تایپ و تصاویر: ارنستو رومل سلاح هجومی An-94 در سال 1994 توسط نیروی زمینی و وزارت کشور روسیه به عنوان جایگزین احتمالی اسلحه کلاشنیکوف AK-47 برگزیده شد.عبارت AN در نام این اسلحه مخفف کلمات آفتامات نیکونوا به معنی سلاح خودکار نیکونوف می باشد. کار طراحی این سلاح توسط یک طراح روسی به نام گنادی نیکونف و در کارخانه دولتی ایزماش در اواخر دهه1980 و اوائل 1990 انجام شد.این اسلحه که در ابتدا با نام پیش نمونه ASN شناخته می شد ، در اوائل دهه 1990 در رقابت نیروی زمینی روسیه شرکت کرد و توانست پس از شکست دادن رقبای خود وارد خدمت نیروهای نظامی روسیه شود.در ابتدا قرار بود AN-94 جایگزین تمامی و یا دست کم بیشتر AK-74 های در حال خدمت در روسیه شود ، اما چندی بعد مشخص شد که انجام این کار به دلائل مختلفی و بویژه به دلائل اقتصادی و هزینه ای غیرممکن است. این اسلحه در حال حاضر و سلاح های مدل AK همچنان ستون فقرات اصلی ارتش روسیه را تشکیل میدهند و پیش بینی می شود همچنان برای سالها در خدمت باقی بمانند. درباره AN-94 نظرات مختلفی وجود دارد.این اسلحه در مقایسه با طراحی کلاشنیکوف تفاوت های بسیاری داشت و به دلیل ساز و کار عملکردی ویژه ی خود به نام رفت و برگشتی با پالس متغیر(BBSP) شناخته می شود. این نام در ابتدا ممکن است کمی گیج کننده و گمراه کننده به نظر برسد، بویژه که اگر همراه با سیستم عملکرد گاز باروت AN-94 بیاید.در ادامه سعی میکنیم این سیستم را تا حد ممکن به زبان ساده تشریح کنیم. بهسازی عمده انجام شده در AN-94 در مقایسه با AK-74 ، حالت شلیک دو تیر یا کاملا خودکار افزوده شده است.حالت شلیک دوتیر با نرخ آتش بالایی انجام می شود و یک تیرانداز ماهر می تواند در این حالت با یک بار چکاندن ماشه از فاصله 100 متری هر دو تیر را به یک نقطه بزند.این توانمندی می تواند تاثیر بسزایی در افزایش مرگ آوری ، قابلیت بازدارندگی و توانایی نفوذ در زره نسبت به حالت شلیک تک تیر ایجاد کند.ضمن اینکه دقت شلیک در مقایسه با حالت تک تیر تغییر چندانی نخواهد داشت. حالت شلیک کاملا خودکار AN-94 شامل دو مرحله می شود: در مرحله اول دو گلوله نرخ آتش بالا شلیک می شوند و پس از آن مابقی گلوله ها با نرخ آتش پائین تری به سمت هدف روانه می شوند تا زمانی که تیرانداز دستش را از روی ماشه بردارد یا خشاب کاملا خالی شود .در حالت شلیک تک تیر یا کاملا خودکار ،AN-94 برتری چندانی بر AK-74 ندارد.اما سوالی که مطرح می شود این است که آیا واقعا نتایج حاصل از طرح AN-94 آنقدر ارزش دارد که پیچیدگی آن را توجیح کند؟ پاسخ دادن به این سوال چندان ساده نخواهد بود. یک سرباز حرفه ای می تواند از حالت شلیک دوتیر برای افزایش احتمال پیروزی خود بهره گیری کند، اما برای این که یک سرباز بتواند به درجه ای از مهارت و تخصص دست پیدا کند باید زمان و هزینه بسیاری صرف شود. برخلاف بیشتر طرح های رقیب همچون AK-74 یا M16 آمریکایی، AN-94 از نظر تجهیزات داخلی به هیچ وجه سازگار با کاربر(user-friendly) نمی باشد و یادگرفتن نحوه باز و بست و اقدامات تعمیراتی آن هفته ها و بلکه ماه ها زمان می برد.ضمن اینکه ساخت و تعمیر هزینه و نگهداری آن نیز نسبت بهAK-74 بسیار پرهزینه تر است.با توجه به این مطالب می توان تا حدودی حدس زد که چرا این اسلحه جالب و کارامد نتوانسته کاربرد وسیعی داشته باشد.از سوی دیگر ، تنها این واحدهای ویِژه هستند که می توانند از امتیازات و توانمندی های AN-94 استفاده کنند. البته تجربه نشان داده که AN-94 نقاط ضعف دیگری نیز دارد.یکی از این نقاط ضعف ، خواص ارگونومیکی آن است که به اندازه دیگر بخش های اسلحه به آن توجه نشده و می توانست بسیار بهتر از این باشد.شکل قبضه و خشاب انحنا دار اسلحه نمی توانند راحتی کامل تیرانداز را فراهم کنند.سایت چشمی عقبی روزنه دید که هیچ گونه حفاظی برای جلوگیری از ورود گرد و غبار روی آن تعبیه نشده است و تمیز کردن آن در شرایط رزمی بسیار مشکل می باشد.یکی دیگر از نقاط ضعف این اسلحه لبه های تیز آن است که دائم به لباس گیر می کند و می تواند روی پوست تیرانداز خراش بیاندازد.پایه نصب نارنجک انداز در زیرلوله طرحی غیرمعمول دارد، چرا که یک پل بزرگ بین قنداق و پرتابگر قرار می دهد.قنداق اسلحه در حالت تاشده چکاندن ماشه را مشکل می کند و استفاده از برگه ناظم آتش به صورت جدا از اهرم حالت ایمن تعبیه شده ، مشکل است، بویژه در هنگام خیس شدن اسلحه، از سوی دیگر، همانطور که پیشتر گفته شد ، حالت شلیک دو تیر آن بسیار دقیق است و در زمینه کارایی نهایی نسبت به حالت شلیک تک تیر برتری بسیاری دارد. تشریح فنی سلاح هجومی AN-94 ساز و کار کلی عملکرد AN-94 تقریبا همان سیستم عملکردی گاز باروت، گلنگدن چرخشی با مسیر حرکت بلند پیستون می باشد.لوله و محفظه گاز روی بدنه نصب می شود، ضمن اینکه بدنه حمال گلنگدن رفت و برگشتی با گلنگدن چرخشی کوتاه را نیز در بردارد. لگد آلات متحرک می تواند در داخل محفظه نصب شده در مقابل فنر ارتجاع بدنه اعمال شود.این فنر در زیر بدنه، در انتهای محفظه و در سمت چپ قرار گرفته است و به همین دلیل خشاب نسبت به خط عمودی به سمت راست انحنا دارد. میله زیر لوله شبیه به محفظه گاز است ، در واقع هدایت کننده جلویی برای مجموعه لوله متحرک است.این میله برای نصب پایه نارنجک انداز نیز به کار می رود.اهرم مسلح سازی به طور مستقیم و از سمت راست به حمال گلنگدن وصل می شود. سیستم تغذیه اسلحه نیز یک سیستم غیرمعمول است ، چرا که باید گلوله ها را از خشاب ثابت خارج کرده و به داخل بدنه در حال لگد زدن هدایت دهد، برای این منظور یک سیستم تغذیه دو مرحله ای روی AN-94 نصب می شود که از یک مسیر تغذیه وصل شده به انتهای بدنه در یک میله تشکیل شده است.این میله برای تغذیه گلوله ها از داخل خشاب به مسیر تغذیه کاربرد دارد. اما تشریح کلی نحوه عملکردAN-94 بدین ترتیب است: فرض کنیم خشاب کاملا پر است و خزانه خالی است و مجموعه بدنه/لوله در حالت جلویی خود قرار گرفته است.با کشیدن دسته مسلح سازی به سمت عقب، حمال گلنگدن نیز به سمت عقب حرکت کرده و گلنگدن را از حالت قفل خارج کرده و می چرخاند.همزمان میله تغذیه که از طریق یک کابل فولادی و یک قرقره حرکت می کند و نخستین گلوله را از خشاب بیرون کشیده و در مسیر تغذیه داخل بدنه قرار می دهد.در همین زمان یک عملکرد دیگر نیز رخ می دهد و آن مسلح شدن چخماق نصب شده در داخل بدنه مسلح سازی می باشد.با رها شدن دسته مسلح سازی ، گلنگدن به سمت جلو حرکت می کند و گلوله را از مسیر تغذیه وارد خزانه می کند و لوله را قفل می نماید.اکنون اسلحه آماده شلیک است. وقتی برگه ناظم آتش در حالت شلیک کاملا خودکار قرار بگیرد و ماشه چکانده شود ، این اتفاقات روی می دهد: به محض اینکه گلوله از دریچه گاز عبور می کند، همان ساز و کار عملکردی سیستم های عمل کننده با گاز باروت رخ می دهد. از آنجا که مجموعه گلنگدن نسبتا سبک است و حجم فشار گاز با دقت تعیین می شود، مجموعه گلنگدن به سرعت به عقب باز می گردد و با باز کردن قفل لوله ، پوکه مصرف شده را بیرون می کشد و به بیرون از اسلحه پرتاب می کند.به دلیل ضربات ناشی از لگد، مجموعه بدنه لوله در داخل اسلحه شروع به حرکت رو به عقب کرده و فنر ارتجاع را می فشارد. همزمان میله تغذیه به سرعت گلوله بعدی را از خشاب بیرون کشیده و در مسیر تغذیه قرار می دهد.مجموعه گلنگدن ، تحت فشار فنر اصلی و فنر ضربه گیر، به سمت جلو حرکت می کند و دومین گلوله را از مسیر تغذیه در داخل خزانه قرار می دهد.به محض اینکه گروه گلنگدن ، لوله را قفل می کند ، چخماق به صورت خودکار رها می شود و گلوله دوم با نرخ آتش تئوریکی 1800تیر در دقیقه شلیک می شود. در این لحظه، بدنه همچنان در داخل محفظه حرکت رو به عقب دارد.وقتی گلوله خارج دوم شلیک شده و از اسلحه خارج می شود، سیکل لگد گروه بدنه/لوله متوقف می شود و چخماق در حالت مسلح شده باقی می ماند، در این لحظه تیرانداز برای نخستین بار، لگد حاصل از دو شلیک را به طور همزمان احساس می کند، یعنی در واقع پس از شلیک نخستین گلوله هیچ لگدی به وی وارد نمی شود.سیکل مسلح سازی دوباره طبق روش ذکر شده ادامه می یابد.اما چخماق تا وقتی که واحد لگدزنی حرکت رو به جلوی خود را آغاز نکند، نگه داشته می شود.اگر اسلحه در حالت شلیک دو تیر تنظیم شده باشد، چخماق تا وقتی که ماشه رها و دوباره چکانده شود، در حالت مسلح شده باقی خواهد ماند.اگر اسلحه در حالت شلیک تک تیر باشد، چخماق به صورت خودکار در حالت نرخ آتش پائین قرار خواهد گرفت و پس از هر سیکل لگد کامل رها خواهد شد. دیگر ویژگی های AN-94 عبارتند از: محفظه پلیمری تقویت شده با فایبر گلاس، یکپارچه با محافظ های دست،محفظه قرار گیری خشاب با قابلیت پذیرش خشاب های سازگار با AK-74 استاندارد با گنجایش 30 یا 45 گلوله ، ضمن اینکه امکان استفاده از خشاب های جعبه ای 60 تیری جدید نیز وجود دارد.سیستم سایت هدفگیری AN-94 با دیگر همتایان آن تفاوت دارد و متشکل است از مگسک جلویی، محافظ قابل تنظیم و سایت دیوپتری ستاره شکل عقبی با 5 سوراخ،برای تنظیم فاصله، قسمت ستاره شکل چرخانده شده و در مقابل روزنه مورد نظر در بالای بدنه قرار می گیرد. ریل نصب دوربین چند منظوره در حالت استاندارد به سمت چپ بدنه وصل می شود/برگه تعیین شلیک(ناظم آتش) یا حالت ایمن دارای دو کنترل جداگانه هستند.اهرم ایمنی در داخل حفاظ ماشه قرار می گیرد و برگه ناظم آتش یک سوئیچ کوچک است که در بالای حفاظ ماشه و در سمت چپ بدنه قرار دارد.برگه ناظم سه حالت دارد: حالت ایمن(S) و حالت شلیک(F) و حالت دو تیر(A). قنداق اسلحه از جنس پلاستیک بسیار فشرده ساخته شده است و برای کاهش اندازه اسلحه می توان آن را به سمت راست تا کرد اتصال∞ شکل وصل شده به دهانه تمیز سازی خودکار می باشد.در صورت لزوم می توان این فشارشکن را به راحتی از اسلحه جدا نمود.در قسمت پایه نصب سایت جلویی، یک پایه نصب سرنیزه در سمت راست وجود دارد و بنابراین سرنیزه روی صفحه افقی در سمت راست دهانه قرار می گیرد.بدین ترتیب ، می توان در هنگام وصل بودن سرنیزه نیز از نارنجک انداز استفاده کرد.(چیزی که در اسلحه کلاشنیکف ممکن نیست) ویژگی های اسلحهAn-94 آرباکان: کالیبر:39× 5.45 میلی متر عملکرد: گاز باروت، گلنگدن چرخشی، گروه لوله-بدنه متحرک با عملکرد لگد تاخیری طول کلی: 946 میلی متر(728میلی متر با قنداق تا شده) طول لوله: 405 میلی متر گنجایش خشاب: 30 گلوله وزن اسلحه بدون خشاب: 85/3 کیلوگرم نرخ آتش دوره ای: 1800 و 600 تیر در دقیقه(متغیر) حداکثر برد کارآمد: 700متر