AIM-۷ SPARROW یک موشک هوا به هوا ، هدایت شونده به وسیله رادار و دارای کلاهکی با قدرت انفجاری بالاست. این موشک چند منظوره قابلیت عمل در همه شرایط و همه ارتفاعات را دارد و می تواند از هر جهتی به هواپیما و موشک های با عملکرد بالا حمله کند. سری موشک های AIM/RIM - 7 هوا به هوا ، نیمه فعال و بدون موتور همراه است که به صورت ریلی و پرشی پرتاب می شود. موشک های اسپارو به صورت گسترده ای به وسیله نیروی هوایی ایالات متحده و ناتو (پیمان آتلانتیک شمالی) استفاده می شوند. در جنگ خلیج فارس موشک های AIM-7 هدایت شونده به وسیله رادار ، ثابت کرد که یک موشک هوا به هوای توانمند و پرقدرت است. در این جنگ بیست و دو هواپیما و هلیکوپتر عراقی توسط این موشک ها منهدم شدند. موشک های اسپارو بر روی هواپیماهای F-14 و F-4 های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز نصب می شوند . در جنگ 8 ساله با عراق هم پرنده های عراقی زیادی طعمه خشم اسپاروهای ارتش ایران شدند. هواپیمایی که این موشک از آن شلیک می شود بایستی همواره هدف را به وسیله رادار در تصویر داشته باشد و این نیازمند آن است که هواپیما پروازی مستقیم و بدون لغزش داشته باشد. این نکته از محدودیت های موشکهای اسپارو محسوب می شود. موشک اسپارو هنگام پرواز به وسیله چهار بال متحرک دلتا شکل کنترل می شود. نیروی رانش موشک نیز از یک موتور سوخت جامد فراهم می شود. یک فیوز فعال فرکانس رادیویی ، زمانی که موشک در محدوده برد کشنده هدف قرار دارد ، کلاهک را منفجر می کند. اگرچه ابعاد ظاهری موشک در گونه های مختلف آن نسبتا بدون تغییر باقی مانده است ،اما اجزای داخلی آن پیشرفت ها و توانایی های گسترده ای را پذیرا بوده است. اسپارو یک موشک رهگیر هوایی مافوق صوت با برد متوسط است که به وسیله انرژی امواج رادیویی و سیگنال های پردازشگر رادار و همچنین انرژی بازتابی که مستقیما از هدف دریافت می شود ، هدایت می گردد. به گونه ای که موشک ، سیگنال های رادار را با استفاده از گیرنده های عقبی خود از رادار سکوی پرتاب دریافت می کند و انرژی بازتابی از هدف را با گیرنده های داخلی خود دریافت کرده و پردازش می کند بخش کنترل و هدایت (GCS) : GCS هدف را ردیابی کرده و موشک را با زاویه لازم به سمت هدف هدایت و تثبیت می کند و کلاهک از طریق استفاده از یک فیوز مجاور رادار فعال یا منفجر می شود. مقایسه علامت ها و سیگنال های بازگشتی از هدف به بخش هدایت این اجازه را می دهد تا تغییرات هدف را احساس کرده و با حرکت بال ها مسیر را برای رهگیری هدف حفظ کند. مشخصات موشک SPARROW : عملکرد اصلی : موشک هدایت شونده هوا به هوا مولد نیرو : موتور رامت سوخت جامد MK-58 برد : تقریبا 30 کیلومتر طول : 64/3 متر قطر : 2/0 متر کلاهک : کلاهک ترکشی انفجاری وزن پرتاب : 225 کیلوگرم هزینه ساخت : 125000 دلار هواپیماهای استفاده کننده : F-4 . F-14 . F-16 . F-18 . F-15 روشهای مقابله با موشک اسپارو : 1- یکی از نقاط ضعف این موشک این است که هواپیمایی که این موشک از آن پرتاب می شود ، می بایست همواره هدف مورد نظر را به وسیله رادار ، در تصویر داشته باشد و این مستلزم پرواز مستقیم و بدون لغزش است که مشکلات جدی برای این هواپیماها به وجود آورده و در نهایت محدودیت هایی را برای شلیک موشک ایجاد می کند. در ضمن با شلیک توسط پدافند هوایی می توان خلبان هواپیما را وادار به پروازی غیر مستقیم و توام با لغزش نمود که این خود بر اشتباه خلبان افزوده و سبب انحراف موشک می شود. 2- این موشک به وسیله راداری که در سکوی پرتاب موشک هدایت می شود ، یعنی موشک با پردازش سیگنال های دریافتی از رادار حرکت خود به سمت هدف را ادامه می دهد. به این ترتیب اگر در لحظه پرتاب موشک سیگنال هایی دقیقا مشابه سیگنال های سکوی پرتاب در محیط ساطع کنیم ، خواهیم توانست اطلاعات غلط به موشک داده و آن را منهدم کنیم. 3- یکی از لازمه های هدایت موشک اسپارو ، دریافت انرژی بازتابی از هدف و پردازش آن و سپس تصحیح مسیر به سمت هدف مذکور است. بنابراین یکی دیگر از راه های مقابله ، به حداقل رساندن امواج بازتابی از هدف است. برای مثال ، با استفاده از ابراز و وسایل جاذب انرژی RF و نیز نصب فیلترهای الکترونیکی مخصوص بر روی هدف ، می توان از بازتاب انرژی RF از هدف کاسته و در نهایت دقت عمل موشک در اصابت به هدف را کم کرد. انواع موشک اسپارو 1.(AIM-7A) يا(AAM-N-2 Sparrow I) اين موشك اولين مدل عملياتي از اسپارو بود كه بين سالهاي ۱۹۵۲تا 1958 توسط شكاريهاي F7U و F3H مورد استفاده قرار گرفت. حداقل 2000 فروند از اين موشك توليد گرديد اما تولید اين موشك به علت ايراداتي که داشت مانند كمبود برد عملياتي، مشكلات رادار و... متوقف گرديد. اين مدل 10 كيلومتر بيشتر برد نداشت و از سر جنگي 20 كيلوگرمي استفاده مي كرد. مشخصات: درازا:3.74 m سرعت: 2.5 ماخ برد: 10 كيلومتر 2.(AIM-7B) يا (AAM-N-3 Sparrow II ) اين موشك عملا ساخته نشد. قرار بود اين موشك به طور مكمل با رادار AN/APQ-64 در جنگنده هاي F5D Skylancer و CF.105 (که قرار بود در کانادا تحت امتياز ساخته شود) به كارگرفته شود كه نهايتا طرح لغو شد. اين مدل هنوز موشك در مرحله ي آزمايش بود و از سر جنگي 20 كيلوگرمي استفاده مي كرد. مشخصات: درازا:3.85 m سرعت: 2.5 ماخ برد: 7 كيلومتر 3.(AIM-7C) يا (AAM-N-6 Sparrow III ) اين موشك عملا از سال 1958 تا ۱۹۵۹وارد خدمت گرديد و حدود 2000 فروند از آن توليد شد. از تغييرات اين مدل مي توان از استفاده از موتور با سوخت مايع اشاره كرد. در اين مدل بهسازي هايي انجام شد تا برد موشك افزايش يابد. اين مدل از سر جنگي 30 كيلوگرمي استفاده مي كرد. مشخصات: درازا:3.66 m سرعت: 4 ماخ برد: 11 كيلومتر تا اين مدل تمام موشكها از موتور هاي راكتي سوخت جامد از نوع .1.8KS7800 استفاده مي كردند. 4.(AIM-7D) يا (AAM-N-6a ,AIM-101) اين موشكها مراحل آزمايشي خود را در سال 1959 گذراندند و در سال 1962 در جنگ ويتنام توسط فانتومها(F-4C) مورد استفاده قرار گرفتند. از نظر مشخصات بايد گفت كه اين مدل بسيار شبيه به مدل سي بود. اين مدل هم از سر جنگي 30 كيلوگرمي استفاده مي كرد. 5.(AIM-7E) يا (AAM-N-6b) اين نمونه در سال 1963 تكميل گرديد و به يكي از محبوبترين موشكها در بين كاربران آن تبديل گرديد، بطوري كه بيش از 25000 فروند از آن توليد گرديد و به شكل گسترده اي مورد استفاده قرار گرفت. از ويژگي هاي آن مي توان به افزايش برد، افزايش قدرت راداري اشاره کرد. از اين مدل چند مدل الحاقي نيز ساخته شد كه در واقع اين مدلها براي كلاسهاي مختلف عملياتي طراحي گرديد. اولين مدل AIM-7E-2 بود كه در سال 1969 آزمايش گرديد و اصولا براي نبرد هاي داگ فايت طراحي شده بود. از تغييراتي كه در آن ايجاد شد مي توان به كاهش برد، تغيير سيستم كنترل راداري (اضافه كردن سيستم كنترل خودكار) تغيير بالچه ها براي مانور پذيري بيشتر اشاره کرد. دومين مدل AIM-7E-3 بود. در اين مدل فيوز هاي انفجاري بهبود يافت كه اين به بالابردن اعتماد پذيري موشك كمك شاياني مي كرد. سومين مدلAIM-7E-4 بود اين آخرين نمونه ي بهبود يافته از مدل هاي E در كلاس هوابه هوا بود. اين مدل اصولا براي رادار هاي قويتر همچون AWG.9 طراحي گرديد و از ويژگيهاي آن مي توان به افزايش برد و توانايي هاي خودكار كنترلي در درگيري هاي فامد ميانبرد نام برد. حداقل 50 جنگنده در ويتنام طعمه ي اين موشك گرديدند. چهارمين مدل RIM-7E يا (Sea Sparrow) نام داشت. اين موشك نه يك موشك هوا به هوا كه يك موشك دفاع هوايي بود. به دليل كارايي هاي موشك اسپارو نيروي دريايي تصميم به سفارش نمونه ي زمين به هواي اين موشك براي نصب بر روي ناوها گرفت. اين موشك از يك موتور راكتي سوخت جامد از نوع MK 25 استفاده مي نمود و در سال 1967 رسما وارد خدمت شد(تمام مدلهاي بالا مدل تمريني هم داشته كه در این مقاله فقط مدل هاي جنگي معرفي شده است) در اين مدلها معمولا از سر جنگي 30 كيلو گرمي استفاده مي شد. مشخصات: درازا:3.66 m سرعت: 4 ماخ برد:30 كيلومتر 6.(AIM-7F) اين مدل در ژانويه سال 1972 تكميل گرديد و از موتورهاي تقويت شده ي MK 58 استفاده مي نمود. البته بعد ها در برخي انواع از مدل MK 65 نيز استفاده شد. براي اين موشك يك سيستم هدايتي جديد تحت عنوان AN/DSQ-35 تكميل گرديد(يك رادار پالس داپلر ميانبرد). اين موشك بيشتر جنبه ي تمريني داشت و در سال 1976 مدلي از آن هم براي F.15 تكميل شد. مدلهايي نيز از اين مدل مشتق گرديد. بيش از 11 مدل هوا به هوا و يك مدل زمين به هوا از نمونه ي F توسعه يافت كه بيشتر در ضمينه ي الكترونيك و موتور روي آنها تغييراتي انجام گرفت و خيلي تفاوت كلي با هم نداشتند. تنها در آخرين مدل AIM-7F-11 از كلاهك هاي جنگي WAU-10/B استفاده شد. اين مدل در سال 1975 ساخته شد و ساخت آن تا 1981 ادامه داشت. در زمينه ي زمين به هوا نيز RIM-7F در حال تكميل بود كه برنامه به خاطر پيشرفتهايي كه در اسپارو بوجود آمد و ظهور موشكهاي زمين به هواي قويتر لغو شد. اين مدل از سر جنگي 39 كيلوگرمي استفاده مي كرد. مشخصات: درازا:3.66 m سرعت: 4 ماخ برد:70 كيلومتر 7.(AIM-7G) اين مدل به طور اختصاصي براي بمب افكن هاي F.111D نيروي هوايي در سالهاي 1970 در حال طراحي بود؛ ولي تنها چند پيش نمونه از آن ساخته شد. به دليل تغييراتي كه در برنامه ي F.111D به وجود آمد لغو گرديد. 8.(RIM-7H ) اين مدل نوع بهسازي شده ي موشك زمين به هواي مدل E بود و از موتورهاي MK 29 استفاده مي نمود. شايان ذكر است اين سيستم كه به طور استاندارد براي ناوهاي بزرگ طراحي شده بود به نحو گسترده توسط ناتو مورد استفاده قرار گرفت. 9.(AIM-7M) اين مدل به شكل گسترده اي مورد بازبيني قرار گرفت و در آن از سيستم شليك كن- فراموش كن استفاده گرديد و همچنين از سرجنگي WGU-6/B و بعدها WGU-23/B استفاده مينمود. اين مدل در سال 1980 وارد خدمت شد بعدها در 1982 مدلي از آن تكامل يافت كه از سرجنگي WAU-17/B استفاده ميكرد. در سيستم كنترلي آن بهسازي هايي در زمينه ي مقاومت در برابر جنگ الكترونيك انجام شد. اين موشك به عنوان موشك استاندارد ميانبرد شناخته مي شود. برد آن از مدل E كمتر شده بود؛ اما كارايي و دقت آن افزايش يافت(توجه كنيد مدلهاي ديگري هم چونAIM-7M H و AIM-7M F1 نيز بوده ولي مهم نبودند) ( حرف M در اين مدل مخفف monopulse بود)اين مدل از سر جنگي 40 كيلوگرمي استفاده مي كرد. از اين مدل RIM-7M (نمونه ي زمين به هوا) نيز تكميل شد. مشخصات: درازا:3.66 m سرعت: 4 ماخ برد:26 كيلومتر 10.(AIM-7N) اين مدل در واقع همان مدل اف بود كه براي جنگنده هاي F.15 نيروي هوايي ارتقاء داده شد. البته تعداد زيادي از آن توليد نشد. 11.(AIM-7P ) اين مدل آخرين مدل از خانواده ي اسپاروست كه ديگر مدل جديد توليد نشد. به دليل تكميل موشكهاي ميانبرد امرام از روي اسپارو. اما اين مدل در سال 1987 تكميل شد و به طور گسترده در جنگ خليج فارس استفاده شد و بيش از 24 فروند جنگنده ي عراقي هدف آن قرار گرفتند. اين موشك با بهسازي هاي انجام شده توان درگيري با اهداف كوچك و اهدافي كه در ارتفاع پايين و سرعت كم پرواز مي كردند را نيز داشت. كلا دو مدل اصلي از آن تحت عنوان Block I و Block II تكميل شد كه در مدل AIM-7P Block I از سر جنگي WGU-6D/B استفاده مي نمود و AIM-7P Block II از سر جنگي WGU-23D/B به همراه گيرنده هاي تقويت شده استفاده مي نمود(از سرهاي جنگي 40 كيلو گرمي بهره مي برد) مشخصات: درازا:3.66 m سرعت: 4 ماخ برد:26 كيلومتر 12.(AIM-7R) اين مدل در سال 1990 در حال تكميل شدن بود كه با طرح AIM-7P Block II به حال تعلیق در آمد؛ اما بعضی ویژگیهاي آن در انواع در حال خدمت استفاده شد همچون يك رادار چند حالته ي جديد و افزايش قدرت پردازشگر آن 13.(AIM-7J/K/L) اين مدلها در واقع نمونه هاي جديدي نبودند؛ بلكه اين نمونه ها در كشور هاي هم پيمان آمريكا توليد گرديدند؛ مثلا مدل J در ژاپن تحت امتياز کمپانی ري تيان توليد شد(اين مدلها از مدل محبوب E مشتق شده بودند) به جز این ،چند مدل ديگر RIAM.7 نيز توليد شده است. منبع: صنايع هوايي و تكنولوژي دوست عزیز لطفا منبع بطور کامل قید گردد( لینک کامل) MOHAMMAD