شناور رادارگریز ذوالفقار موفقیت‌های متعدد شناورهای تندرو در نبردهای دریایی سبب شده استفاده از این جنگ‌افزار ساده و کم هزینه به عنوان یکی از تاکتیک‌های اصلی دفاع ساحلی در بسیاری از کشورهای جهان مد نظر قرار گیرد. اهمیت بکارگیری قایق‌های تندرو به ویژه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که رویارویی کلاسیک در برابر یک قدرت برتر کارایی چندانی نداشته باشد. در کشور ما نیز در نیروی دریایی سپاه و ارتش این مهم مورد توجه قرار گرفته به گونه‌ای که در سال‌های اخیر شاهد تولید و بهینه‌سازی‌های گسترده این جنگ‌افزار بوده‌ایم. سرعت، قدرت بالای تهاجمی در حملات پر‌حجم، مانور پذیری بالا، هزینه تولید پایین، آثار قابل‌رهگیری بسیار کم از جمله مزیت‌های اصلی شناورهای تندرو است که آنها را برای بکارگیری در عملیات‌های بزن در رو مناسب می‌سازد. قایق‌های تندرو مزایا و معایب قایق‌های تندرو دارای برخی مزایا‌ی مهم به ویژه در مناطق ساحلی هستند. اکثر شناورهای تندرو جدید دارای سرعت بالا و آبخور کم هستند که آنها را قادر می‌سازد به راحتی در مناطق کم عمق به عملیات بپردازند. اندازه کوچک این جنگ‌افزار سبب دشواری کشف آن می‌شود، حتی در صورت کشف شدن هدف قرار دادن یک شناور تندرو با توجه به جثه‌ی کوچکش بسیار دشوار است. این عوامل سبب می‌شود شناورهای تندرو بتوانند در مناطقی که شناورهای سنگین قادر به حضور در آنها نیستند؛ به عملیات بپردازند. وقتی سرعت و مانور پذیری بالا را در کنار عوامل فوق‌الذکر قرار دهیم شاید از خود بپرسیم خوب همه چیز مهیاست!؟ هرچند شناورهای تندرو دارای مزیت‌های فراوان هستند اما با برخی محدودیت‌هی تاکتیکی نیز مواجه‌اند. به عنوان مثال شناورهای تندرو دارای برد عملیاتی و پایداری محدود هستند. علاوه بر این با توجه به جثه‌ی کوچک در بکارگیری تسلیحات محدود هستند، عدم وجود زره خدمه‌ی آنها را در معرض آسیب قرار می‌دهد و تعادل نه چندان مناسب آنها، سبب کاهش دقت هدف گیری می‌شود. لذا شناورهای تندرو مجبور به نزدیک شدن به اهداف خود هستند، در سرعت‌های بالا و در حین مانور به سختی می‌توانند با دشمن مقابله کنند و نمی‌توانند بیش از حد از سواحل فاصله بگیرند. یکی از مهم‌ترین برگ‌های ‌برنده شناورهای تندرو در برابر شناورهای سنگین استفاده از اصل غافل‌گیری و فریب است. درگیری با شناورهای سنگین به ویژه در مناطق پرترافیکی چون تنگه‌ها، ورودی خروجی بنادر و... با توجه به امکان مانور کم یک مزیت جغرافیایی را برای شناورهای تندرو ایجاد می‌کند. اما همان طور که میدانیم تسلیحات مورد استفاده در قایق‌های تندرو محدود است، لذا لازم است این جنگ‌افزار به صورت گروهی و پرحجم مورد استفاده قرار گیرد، اما همین امر سبب می‌شود برگ‌برنده‌ای که ذکر کردیم تا حد زیادی رنگ ببازد. شناور بليدرانر تهدیدها برای برنامه ریزی هرچه بهتر لازم است تهدیدهای پیش رو را بدون اغماض بررسی کنیم. برای اقدام متقابل در برابر تسلیحات دشمن چه روش‌هایی را می‌توان بکار گرفت؟ بدیهی است معایبی که پیش از این ذکر کردیم باعث آسیب‌پذیری بیشتر شناورهای تندرو در برابر تسلیحات دشمن می‌شود برای کاهش تاثیر این معایب و پوشش دادن آنها چه راهکارهایی وجود دارد؟ در ادامه برخی تهدیدات و راهکارهای پیش رو را بررسی می‌کنیم. تسلیحات توپخانه‌ای عدم استفاده از زره قوی در قایق‌های تندرو آنها را در برابر تسلیحات توپخانه‌ای آسیب‌پذیر می‌سازد. بدیهی است قایق‌هایی که عمدتاً از جنس فایبرگلاس یا آلومینیوم هستند، نمی‌توانند مقاومت بالایی در برابر گلوله‌های ترکش‌شونده یا نفوذ‌کننده داشته باشند به عنوان مثال توپ میلنیوم دارای انواع متعددی از گلوله‌‌هاست، یکی از این گلوله‌ها یعنی ABM دارای تعداد 152 ترکش کوچک است که در صورت برخورد به شناور خدمه را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد. تصاویر زیر به خوبی بالقوه بودن خطر تسلیحات توپخانه برای قایق‌های تندرو را نمایش میدهد. بدیهی است برای تقابل با تسلیحات توپخانه هیچ روش سختی را نمی‌توان در نظر گرفت! برای کاهش خطر این نوع تسلیحات از روش‌های اقدام متقابل نرم استفاده کنیم. لذا لازم است: الف) به شناور دشمن کمتر نزدیک شویم، در واقع در برد تسلیحات دشمن قرار نگیریم. ب) در صورت اجبار به نزدیک شدن، مانورهای پرسرعت تنها راه گریز است. پ) ساده‌ترین راه دیده نشدن! (در این مورد در بخش بعد بیشتر بحث خواهیم کرد.) راهکارهایی که برای دستیابی به اهداف فوق پیشنهاد می شود عبارت‌انداز: 1- در نظر گرفتن یک زره حداقلی برای حفاظت خدمه. 2- افزایش برد تسلیحات. 3- استفاده از تسلیحات شلیک کن فراموش کن. 4- حذف پنجره‌های شیشه‌ای و بکارگیری یک سایت دید 360 درجه‌ای همانند آنچه در خودروهای زرهی مورد استفاده است. 5- در نظر گرفتن پوشش مناسب برای مقرهای شلیک. در صورت طراحی مقرها به صورت تاشونده، این امر به کاهش سطح مقطع راداری نیز کمک میکند. 6- در نظر گرفتن پوشش مناسب برای تجهیزات حساس. ( اصطلاح من: بیا تو در رو ببند!) بیا تو در رو ببند! هواگردها، بمب‌های غیرهدایت‌شونده از دیگر معضلات اصلی که قایق‌ها با آنها روبرو هستند هواگردها و تسلیحات غیر‌هدایت‌شونده است. بد نیست بدانیم یکی از معضلاتی که ایالات متحده جهت مقابله با قاچاقچیان دریایی روبروست بحث استفاده قاچاقچیان از قایق‌های تندرو است، علاوه بر چابکی بالا، کشف این قایق‌ها آنها را مبدل به یک معضل می‌کند. برای حل این مشکل این کشور یک راهکار ساده و موثر در نظر گرفته است و آن استفاده از بالگردهاست. بالگردها قادرند یک قایق تندرو را با استفاده از توپ یا تسلیحات غیرهدایت‌شونده راکتی خود مورد هدف قرار دهند. همچنین جنگنده‌ها قادرند با استفاده از توپ‌ها، بمب‌های خوشه‌ای، بمب‌های ترکش‌شونده و حتی ناپالم قایق‌ها را با مشکل مواجه سازند. احاطه بالگرد بر قایق غیرمسلح برای مقابله با این نوع تهدیدات همه‌ی راهکارهای فوق‌الذکر را باید مدنظر قرار داد علاوه بر این می‌توان با مسلح کردن قایق‌ها به تسلیحات ضدهوایی دوش‌پرتاب سبک، با لانچر کنترل‌شونده، هواگردها را از نزدیک شدن بیش از حد به قایق‌ها بر حذر داشت. شاید بهتر باشد به جای مسلسل‌هایی که در سینه‌ی قایق تعبیه می‌شود یک لانچر سبک موشکی تعبیه کنیم!؟ جهت مقابله با بمب‌های ناپالم کافی است کلیه‌ی تجهیزات حساس و آسیب‌پذیر مانند رادار، سیستم تهویه، مقر شلیک و... را به درون یک زره حداقلی منتقل کرد. تعبیه دوش‌های آب بر روی قایق علاوه بر کاهش تهدیدات ناپالم، آثار مادون قرمز را به شدّت کاهش خواهد داد. سامانه تایفون تولید شده توسط رژیم صهیونیستی تسلیحات هدایت شونده تسلیحات هدایت‌شونده هرچند کار رهگیری را سهل می‌سازند اما وابستگی آنها به علائم تولیدی شناور هدف، نقطه‌ی ضعف اساسی آنهاست، لذا بکارگیری روش‌های اقدام متقابل نرم در برابر این نوع تسلیحات حیاتی است. در این مورد پیش از این در تاپیک‌های دیگری مفصلا بحث کرده‌ایم و در اینجا به برخی جنبه‌های تاکتیک‌های نرم که در قایق‌های تندرو قابلیت بکارگیری دارند اشاره می‌کنیم. 1- جهت منحرف کردن بمب‌ها و موشک‌های لیزری: بکارگیری لایه دود سامانه‌های جمینگ لیزر 2- تقابل با موشک‌های راداری: طراحی خاص بدنه جهت کاهش علائم راداری کاهش ارتفاع شناور بکارگیری مواد با RCS پایین پنهان کردن کلیه‌ی تجهیزات و تسلیحات (بیا تو در رو ببند.) استفاده از چف 3- در برابر تسلیحات مادون‌قرمز: به حداقل ممکن رساندن علائم گرمایی. بهتر است دود اگزور را درون آب "پخش" کنیم. استفاده از دوش آب در سطح قایق به عنوان روشی موثر، کم هزینه و ساده مطرح است. رنگ‌آمیزی صحیح به نحوی که استتار را تحت تاثیر قرار ندهد. پنهان کردن کلیه تجیزات گرم زیر لایه‌های پوششی مناسب استفاده از شراره دود اگزوز دعوت‌نامه‌ای برای موشک‌های حرارتی 4- تسلیحات تلوزیونی با توجه به یکنواخت بودن دریا به لحاظ تصویری کشف و روهگیری یک قایق تندرو به سادگی امکان‌پذیر است. البته این تسلیحات را نمی‌توان شب هنگام به کار گرفت. راهکارهای پیشنهادی: رنگ‌آمیزی استتاری صحیح بکارگیری لایه دود بهم زدن الگوی تصویری یکنواخت دریا افزایش بیش از پیش سرعت، راهکاری ساده سرعت‌های 100 تا 400 کیلومتر در ساعت رقم‌هایی هستند که امروزه در مسابقات قایق‌های تندرو رقم هایی معمولی خطاب می‌شوند! بد نیست بدانیم رکورد بالاترین سرعت شناور تندرو متعلق به کن واربی استرالیایی است، وی موفق شد با شناور "روح استرالیا" رقم باور نکردنی 511 کیلومتر برساعت را در تاریخ 8 اکتبر 1987 به ثبت برساند. افزایش سرعت هرچند شناور را با ریسک بالایی روبرو می‌کند اما کارایی آنرا را در عملیات‌های بزن در رو به شدت افزایش می‌دهد. نویسنده: محمّدمهدی محمّدی هرگونه کپی برداری بدون درج لینک این صفحه به عنوان منبع خلاف قانون، شرع و اخلاق پژوهشی بوده و مایه دلسردی نویسنده است. این تاپیک را با نظرات سازنده‌ی خود تکمیل کنید. شادی روح شهید عزیز سپهبد علی صیاد شیرازی صلوات.

بسم الله الرحمن الرحیم   Upravlyaemy Sputnik Aktivnyj یا US-A که در غرب به نام ماهواره با رادار شناسایی اقیانوسی (Radar Ocean Reconnaissance Satellite) یا به اختصار RORSAT نامیده می شود یک سری از ماهواره های شناسایی اتحاد جماهیر شوروی بودند که در بین سال های 1967 تا 1988 برای بررسی کشتی های ناتو و متحدانش و کشتی های تجاری با استفاده از یک رادار فعال به مدار پرتاب شده بودند و از راکتورهای هسته ای  برای تغذیه استفاده می کردند.   ماهواره US-A  از سری Kosmos954 قبل از پرتاب   به دلیل اینکه یک سیگنال بازگشتی از یک هدف معمولی که توسط رادار ردیابی می شود با رابطه عکس توان چهارم فاصله کاهش می یاید برای افزایش بازده کاری رادار ماهواره های US-A باید در مدار های پایین جو زمین قرار می گرفتند. اگر برای توان از صفحه های خورشید بزرگ استفاده می شد آنها به سرعت به علت نیروی کشش اتمسفر بالا دچار پوسیدگی می شدند و علاوه بر آن ماهواره در سایه زمین بی استفاده بود. به همین دلیل اکثریت ماهواره ها از راکتورهای هسته ای BES-5 که سوخت آن از اورانیوم 235 بود استفاده می کردند. در حالت عادی در پایان مامویت ها هسته های راکتور به مدارهای خارجی تر(به نام مدارهای دافعه) می رفتند ولی چندین حادثه سقوط رخ داد که در برخی از آنها مواد رادیو اکتیو به داخل اتمسفر زمین برگشتند.   نمای شماتیک از ماهواره و سیستم خروج هسته راکتور آن     برنامه US-A در حدود 33 راکتور هسته ای را به مدار فرستاد که 31 مورد از آنها از نوع BES-5 با قابلیت تولید 2 کیلووات توان برای رادار بودند. به علاوه در 1987 اتحاد جماهیر شوروی 2 راکتور هسته ای بزرگتر TOPAZ با توان 6 کیلووات را در ماهواره های Kosmos1818  و Kosmos1867 به فضا فرستاد که هر کدام قادر به 6 ماه اجرای ماموریت بودند.   نمای شماتیک از راکتور BES-5 در ماهواره های US-A   آخرین ماهواره US-A در 14 مارس 1988 به فضا پرتاب شد. اشکالات بسیاری در برنامه وجود داشت و در نهایت مشکلات اقتصادی در اتحاد جماهیر شوروی باعث کنسل شدن برنامه توسط میخاییل گورباچف شد. حوادث پیش آمده حوادث زیادی در پرتاب این ماهواره ها به وقوع پیوست که برخی از آنها به شرح زیر است: Kosmos367 در 3 اکتبر 1970  بعد از 110 ساعت از زمان پرتاب به مدار بالاتری حرکت کرد. Kosmos954 ماهواره برای قرارگیری در مدار مطمئن برای رانش هسته ای، به آن صورت که برنامه ریزی شده بود دچار مشکل شد. مواد هسته ای در 24 ژانویه 1978 دوباره به زمین بازگشت و آلودگی رادیو اکتیو 124 هزار کیلومتر مربع از اراضی شمال کانادا را فرا گرفت. Kosmos1402 در سال 1982 دوباره به همین مشکل دچار شد. هسته راکتور از بقیه جدا شد و به عنوان آخرین قطعه در 7 فوریه 1983 در اقیانوس اطلس سقوط کرد. Kosmos1900 سیستم اولیه برای خارج کردن هسته راکتور به مدار ذخیره سازی دچار شکست شد ولی سیستم پشتیبان آن را به مداری در 80 کیلومتر پایین تر از مدار مورد نظر هدایت کرد. برنامه Kosmos954 و بازیابی مواد رادیواکتیو آن در عملیات روشنایی صبح این ماهواره در سال 1977 به فضا پرتاب شد. یک اخلال در سیستم جدایش راکتور آن اتفاق افتاد. هنگام بازگشت به اتمسفر زمین ذرات کوچک رادیو اکتیو منطقه شمالی کانادا را آلوده کرد. تلاش برای بازیابی مواد رادیواکتیو  تحت عملیات روشنایی صبح (Morning Light) اتفاق افتاد.   سقوط Kosmos954 و آلودگی مناطقی از کانادا   یک تیم مشترک از کانادا و آمریکا منطقه و هوا را در فازهای اول و دوم عملیات از 24 ژانویه 1978 تا 20 آوریل  همان سال پاکسازی کردند. آنها در نهایت توانستند 12 قطعه بزرگتر از ماهواره را پیدا کنند.   تیم شناسایی مشترک کانادا و آمریکا مجهز به شمایشگر گایگر-مولر برای شناسایی مواد رادیواکتیو   یکی از قطعه ها در حدود 500 رونتگن بر ساعت تابش داشت که 100 برابر بیش از مقدار مجاز برای انسان بود. دولت کانادا شوروی را به پرداخت 6 میلیون دلار آمریکا جریمه کرد که شوروی تنها 3 میلیون دلار آن را پرداخت کرد.   یکی از قطعات کشف شده از ماهواره Kosmos954   سایر نگرانی ها اگرچه بیشتر هسته های راکتور به طور موفقیت آمیزی به مدارهای بالاتر انتقال پیدا کردند ولی مدار آنها به طور اتفاقی هنوز تنزل پیدا می کنند.   نمای شماتیک سیستم خنک کننده راکتور و آلیاژ NaK موجود در آن   ماهواره های US-A منبع اصلی زباله های فضایی در مدارهای پایین زمین هستند  و در حدود 128 کیلوگرم از NaK-78(یک آلیاژ یوتکتیک قابل سوختن از 22 درصد سدیم و 78 درصد پتاسیم) از سیستم خنک کننده BUK آزاد شده اند. ذرات کوچک تر هم اکنون یا وارد جو شده اند یا تنزل مدار داده اند ولی ذرات بزرگتر از 5 سانتی متر هنوز در مدار هستند. از آنجا که خنک کننده فلزی در معرض آلودگی نوترونی قرار گرفته است در آن ماده رادیواکتیو argon-39 با نیمه عمری برابر با 269 سال تشکیل شده است. خطر آلودگی سطحی برای این مواد به علت سوختن سطحی هنگام ورود به اتمسفر و خنثی بودن گاز آرگون پایین است و خطر اصلی برخورد آن با ماهواره های عملیاتی است.   منابع   http://en.wikipedia.org/wiki/US-A http://en.wikipedia.org/wiki/Kosmos_954 http://www.svengrahn.pp.se/trackind/RORSAT/RORSAT.html http://fly.historicwings.com/2013/01/the-nuclear-disaster-of-kosmos-954/   همه حقوق متعلق به گرآورنده و www.military.ir است