یکی از کشورهای انگشت شمار که پس از پایان جنگ جهانی اول ، عوامل "جنگ شیمیایی" را به کار گرفته و اغلب چهره ای برجسته در بحث تکثیر و نگهداری سلاح های شیمیایی معرفی می شود مصر است. با این وجود شک و تردید پیرامون اینکه آیا این کشور هنوز هم به عنوان یکی از دارندگان سلاح های شیمیایی محسوب می شود یا خیر باقی مانده است . مشارکت مستقیم مصر در اجرای حملات CW به اوایل 1950 باز میگردد ، چرا که به اعتقاد برخی منابع ، مصر وارث دپوهای عوامل شیمیایی گاز خردل و احتمالا فوسژنی شد که نیروهای بریتانیایی در هنگام خروج خود از مصر در سال 1954 ، آن را رها کرده بودند . این نکته بخوبی یاد آور این مساله است که ارتش بریتانیا در جنگ دوم غزه به سال 1917 از سلاح های شیمیایی استفاده کرده و همچنین قصد داشت تا برای مقابله با یگان های در حال پیشروی سپاه آفریقایی آلمان در شمال آفریقا ، از این سلاح استفاده نماید و به همین منظور انبارهای بزرگی از عوامل CW را در این کشور تدارک دید . در سال 1983 ، CIA مدعی شد مصر مواد اولیه و آموزش سلاح شیمیایی را از اتحاد جماهیر شوروی سابق دریافت کرده است و در ادامه این گزارش آورده شده اتحاد جماهیر شوروی از اوایل تا اواسط 1960عوامل شیمیایی جدید و مهمات مربوطه به مصر عرضه کرده است .هیچگونه شواهد و مدارک قطعی منبع بازی در تایید این ادعا که شوروی تجهیزات تهاجمی یا عوامل CW به مصر عرضه کرده باشد وجود ندارد با این حال اطلاعات فراوانی وجود دارند که نشان می دهد مصر کمک های گسترده دفاعی از تعدادی از کشورها از جمله شوروی دریافت کرده است . شواهد قوی و مستدلی وجود دارند که نشان میدهد نیروهای مسلح مصری از بمب ها و گلوله های توپ حاوی عوامل خردل و فوسژن در شمال یمن در زمان جنگ داخلی این کشور (1963-1967) استفاده کرده اند .از اواخر سال 1960 مصر به گسترش قابلیت عوامل CW خود که شامل عوامل اعصاب و خون می شود متهم شد .این تنها اتهام مصر در رابطه با برنامه تسلیحات شیمیایی خود نبود چرا که این کشور متهم به عرضه سلاحهای شیمیایی تهاجمی به سوریه در سال 1970 شده است .اگرچه در زمان ریاست جمهوری انور سادات در سال 1970 ،مقامات مصری صحبت از اقدامات تلافی جویانه متقابل در برابر هر نوع حمله ای می کردند ، اما مصر هرگز دکترین نظامی ضربه اول یا دوم در رابطه با عوامل CBW را علنا حفظ نکرد . مصر در 6 دسامبر 1928 به پروتکل ژنو ملحق شد ؛اما به نظر می رسد مفاد آن را در طول مداخله خود در یمن نادیده گرفته است .در سال 1990 مصر و ایران در بازرسی های محاکمه ملی پیش از ورود به کنوانسیون CWC شرکت کردند اما با وجود مشارکت فعال در مرحله مذاکرات ، مصر در نهایت از امضای کنوانسون خودداری کرد .از سال 1993 مصر بارها از پذیرش CWC خودداری کرد وبه نظر می رسد انجام این کار را تا زمانی که اسرائیل به پیمان NPT بپیوندد انجام نخواهد داد .     سابقه به طور کلی اعتقاد بر این است که مصر برنامه CW داخلی خود را در پاسخ به پیگیری مخفیانه قابلیت سلاح های اتمی اسرائیل شروع کرده است .مصر اولین کشور عربی بود که از عوامل CW در خاورمیانه در زمان جنگ علیه نیروهای سلطنت طلب شمال یمن (1963-1967) استفاده کرد. دلایل متفاوتی درباره استفاده مصر از عوامل CW در یمن وجود دارند که عبارتند از :عوامل CW یک سلاح موثر علیه قبائل مخفی شده در غار ها در نظر گرفته شده بود؛ یمن ممکن است یک بستر آزمایشی خوب برای چنین سلاحی باشد .احتمالا نیروهای مصری به دنبال استفاده آسان از سلاحی بودند که هیچ حفاظتی در برابر آن وجود نداشت و در زرادخانه های این کشور موجود بود . اولین حمله شیمیایی مصر به یمن توسط بمب افکن های نیروی هوایی ارتش این کشور به روستاهای جنوب صعده از جمله روستای حدودا 100 نفره kawma در تاریخ June,8,1963 به وقوع پیوست که 7 نفر کشته و 25 نفر مصدوم که از ناحیه چشم و ریه ها آسیب دیده بودند در پی داشت. از این حادثه به حمله ای با بمب های "ساخت خانه ای(دست ساز)،آماتور و نسبتا بی اثر"آزمایشی یاد می کنند . مقامات مصری اعلام کردند که حوادث گزارش شده احتمالا ناشی از بمب های ناپالم (آتش زا) بوده است نه عوامل گازی . هیچ گزارشی از وقوع حملات عوامل CW گازی در طول سال 1964 وجود ندارد و فقط چند مورد از این حملات در سال 1965 وجود دارند . گزارش ها از اواخر 1966 رشد بیشتری یافتند .در 11 دسامبر 1966 پانزده بمب حاوی عوامل گازی 2 کشته و 35 زخمی بر جای گذاشت .در تاریخ 5 ژانویه 1967 بزرگترین حمله عوامل گازی به روستای kifaf ، اتفاق افتاد که باعث کشته و زخمی شدن 270 نفر که در این میان 140 نفر جان خود را از دست دادند .هدف از این حمله ممکن است شاهزاده حسن بن یحیی که در نزدیکی این محل اقامت داشت باشد . دولت مصر برای رهایی از اتهاماتی که با آن مواجه بود استفاده از گاز های سمی را تکزیب کرد و ادعا کرد که بریتانیا و امریکا از این گزارشات برای جنگ روانی علیه مصر استفاده می کنند . در 12 فوریه 1967 ،این کشور اعلام کرد که از تحقیقات سازمان ملل متحد در این موضوع استقبال می کنیم و به دنبال آن U Thant ، دبیر کل سازمان ملل متحد اظهار داشت که وی برای مقابله با این موضوع "ناتوان" بود . در 10 مه 1967 دو روستای Gahar و Gadafa با فرمان شاهزاده محمد بن محسن با گاز های سمی بمباران شدند که باعث جان باختن حداقل 75 نفر گردید. به دنبال این حوادث صلیب سرخ هشدار داده و در تاریخ Juna ,2,1967 طی یک بیانیه ای که در ژنو صادر شد ابراز نگرانی خود را از این حملات ابراز داشت .موسسه پزشکی قانونی در دانشگاه Berne بر اساس گزارشات صلیب سرخ بیانیه ای تنظیم نمود که نشان می داد گازهای سمی مورد استفاده قرار گرفته به احتمال زیاد مشتقات halogenous -فوسژن ،گاز خردل ،لوئیزیت ،کلرید یا سیانوژن برمید بودند .همزمان با آغاز جنگ شش روزه به سال 1967 حملات گاز های سمی به مدت سه هفته متوقف شد اما از ماه جولای بار دیگر این حملات از سر گرفته شدند . اجماع قوی بر این است که مصر از فوسژن و گاز خردل استفاده کرده است اما منابعی از استفاده این کشور ازعوامل اعصاب ارگانوفسفره خام وجود دارند. نیروهای سلطنت طلب و به ویژه شبه نظامیان قبائل مختلف یمن از هرگونه آموزش یا تجهیزات موثر تدافعی CW بی بهره بوده و در برابر اثرات این عوامل به شدت آسیب پذیر بودند .تخمین تلفات حملات شیمیایی مصر به یمن متفاوت است اما با یک فرض محافظه کارانه بمب های هوایی پر از فوسژن - خردل منجر به جان باختن حدودا 1500 نفر و مصدومیت 1500 نفر دیگر شدند. پیش از وقوع جنگ یوم کیپور به سال 1973 مصر فعالانه تحقیق و توسعه برای تولید و بهبود سلاح های شیمیایی خود را با استفاده از موسسات مختلفی دنبال می کرد.آزمایشگاه های مواد شیمیایی نظامی مرکزی ارتش مصر بر روی عوامل تاول زای خردل نیتروژن و گوگرد ،عوامل اعصاب ارگانوفسفره مانند سارین و ترکیبات مرتبط با VX تحقیق کرده بودند .دیگر آزمایشگاه های مرتبط با برنامه CW مصر شامل مرکز ملی تحقیقات مصر ،دانشگاه العین الشمس و دانشگاه فنی بوداپست مجارستان بودند.همچنین در چارچوب زمانی اواسط تا اواخر 1970 مصر تحقیقات قابل توجهی بر روی psychotomimetic glycolates مانند >BZ and EA-3443 انجام داده بود .در سال 1980 دانشمندان مرکز ملی تحقیقات در قاهره مطالعات بر روی عوامل ارگانوفسفره انجام دادند که از جمله آن عوامل اعصاب مانند آفت کش ها و اثرات آب دریا بر روی ارگانوفسفره بود شاید هدف از این اقدام معدوم کردن موجودی های قدیمی تر CW مصر در دریا بوده باشد .شیمیدانان مصری از نزدیک با همتایان دانمارکی و آلمان غربی خود کار می کردند و علاوه بر آن سرلشگر "Hussein Ades" از ارتش مصر آموزش ترکیبات ارگانوفسفره را در دانشگاه Columbus در ایالات متحده فرا گرفت.     اتهامات محموله ها با کاربرد دوگانه ادعا می شود مصر از اوایل سال 1980 روابط خود را با عراق برای کمک به برنامه تسلیحات شیمیایی این کشور گسترش داده و به دنبال آن با همکاری شعبه ای از شرکت بین المللی آلمانی Walter Thosti Boswau به عراق برای بدست آوردن 26 تن فلورید هیدروژن از انگلستان در سال 1986 یاری رسانده است .چند سال بعد مصر با موفقیت ، بیشتر از 24 تن فلورید هیدروژن از انگلستان وارد کرد که ظاهرا این محموله ها به عراق انتقال یافتند. هنگام صحبت پیرامون محموله های مشکوک به کاربرد دوگانه مصر ، نیاز است حادثه Krebs به طور دقیق مورد بررسی قرار بگیرد .در سال 1989 مقامات آمریکایی و سوئیسی اظهار داشتند که شرکت سوئیسی Krebs A.G قطعاتی برای نصب در یک کارخانه به مصر تحویل داده است که برای "ساخت گاز سمی در نظر گرفته شده بودند"و در Abu Za'abal در 25 مایلی شمال قاهره واقع است .با این حال یکی از مقامات وزارت خارجه سوئیس ،اظهار داشته است که "دلایلی برای این باور"که مصر قصد ساخت سلاح های شیمیایی که ممکن است شامل عامل اعصاب سارین نیز باشد وجود دارند .با این حال دولت سوئیس پس از آنکه مصر از ارائه تضمین هایی که نشان دهد کارخانه برای مقاصد غیر نظامی استفاده خواهد شد امتناع کرد از Krebs خواست رابطه خود را با این پروژه قطع کند . هنوز مشخص نیست که کارخانه برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار گرفته باشد اما غربی ها مدعی هستند که آن کارخانه توسعه غیر قانونی عوامل CW بوده است. با توجه به قابلیت های فعلی مصر تصور بر این است که درصورت صحت این ادعا ها این کارخانه برای توسعه عوامل خردل و اعصاب در نظر گرفته شده بود .مصر همواره تولید هر حالتی از مواد شیمیایی در این کارخانه را رد کرده است و محمد وهبی ،سخنگوی مصر در واشنگتن ،برنامه ساخت کارخانه سلاح های شیمیایی را تکذیب کرده و در ادامه خاطرنشان کرده است :"ما درگیر تولید سلاح های شیمیایی نیستیم". این کارخانه بخشی از مجتمع صنعنی نظامی است که شامل یک کارخانه مشترک مصر-آمریکا برای مونتاژ تانک M1 نیز می شود .Krebs یک شرکت شیمیایی مشهور سوئیسی است و با چندین شرکت خارجی در پژوهشهای انبوهی از موضوعات مربوط به فرایند های شیمیایی کار می کند .این که نصور شود آیا این شرکت آگاهانه به مصر در توسعه قابلیت CW پنهانی اش کمک کرده سوداگرانه و خیالی است . به گزارش نیویورک تایمز ، Kreps علاوه بر موارد عنوان شده تجهیزات مورد نیاز برای ساخت کارخانه تولید مواد شیمیایی شرکت داروسازی النصر مصر را برای ساخت تری کلرید فسفر ،که ماده شیمیایی موجود در آفت کش ها است و صادرات آن کنترل شده می باشد را فراهم کرده و طرح ساخت این کارخانه را از شرکت Stauffer Chemicals برای این شرکت خریداری کرده است . حادثه Kreps تا حدودی مبهم است ؛ اگر چه گزارش های منابع خبری معتبر و مقامات آمریکایی این حادثه را تایید کرده اند ،اما هرگز به صراحت بیان نشد که دقیقا این "تجهیزات" چه نقشی داشتند .نیویورک تایمز تنها منبعی است که به ارتباط شرکت های El Nasr-Krebs-Stauffer اشاره کرده و به نظر می رسد اطلاعات پیرامون این ادعاها بر اساس گزارشات منابع اطلاعاتی که هرگز در دسترس عموم قرار نگرفتند بوده باشد . پس از تحقیقات بیشتر ،مشخص شد شرکت مهندسی شیمی Kreps ،همچنان رواط خود با شرکت های خارجی از جمله چندین شرکت در مصر را حفظ کرده و همکاری با شرکت های El Nasr و Abu Za'abal که در درجه اول مرتبط به بحث کلریناسیون میشود را ادامه داده است . با این حال باید توجه داشت که این اطلاعات به طور مستقیم از شرکت Kreps تهیه شده اند که ممکن است این شرکت به نفع خود نبیند تا هر همدستی غیر قانونی خود برای کمک به ایجاد برنامه CW مصر را گزارش کند .بنابراین در مورد دخالت Kreps چند مجهول و تکه گم شده از اطلاعات وجود دارند که منجر به بوجود آمدن این مورد جالب غیر عادی شده است .     سازمان و دکترین صنعت دفاعی مصر عمدتا به دو گروه تقسیم می شود. نخست،سازمان ملی تولیدات نظامی مصر است که زیر نظر وزارت تولیدات نظامی اداره می شود و احتمالا بخشی از وزارتخانه برای تولیدات نظامی است . در اوائل 1980 نام تجاری این سازمان به منظور نشان دادن مکان عمومی و محصولات تولید شده تغییر یافت .NOMP بر 16 کارخانه که در چهار گروه صنایع شیمیایی ،صنایع معدن ،صنایع مهندسی و صنایع الکترونیک تقسیم می شوند نظارت دارد . علاوه بر این گروه ، برخی از تولیدات نظامی مصر تحت پوشش سازمان عربی برای صنعتی شدن است که در قاهره مستقر است قرار دارد . این نهاد مشارکتی در سال 1975 توسط دولتهای مصر ،عربستان سعودی ، قطر و امارات متحده عربی تشکیل شد .AOI ، به عنوان نهاد مستقلی که در مصر از مالیات معاف شده عمل می کند و دستور اولیه آن به منظور تشکیل یک "همکاری دفاعی متقابل" بین کشور های موسس بوده است .قبل از اینکه AIO بتواند خود را به عنوان یک بازیگر قوی در جامعه دفاعی مطرح کند زمانی که مصر برای شروع مذاکرات صلح با اسرائیل حمایت چندین کشور عربی را از دست داد با موانع بزرگی مواجه شد .این سازمان برخی از ارتباطات نظامی خود را در اواخر 1980 بدست آورد اما اعتقاد بر این است که این کار در درجه اول توسط مصر انجام پذیرفت . هیچ برنامه راهبردی برای استفاده از عوامل CW توسط مصر به صورت غیر محرمانه و آشکار وجود ندارد .مصر آشکارا تولید هر سلاح کشتار جمعی را تکذیب می کند .اما مدعی است که تمام گزینه ها برای مقابله با تهدید اسرائیل باز نگه داشته خواهد شد .در سال 1990 مصر از طرفداران سر سخت طرح های کنترل تسلیحات منطقه ای بود .و اظهار می داشت که در صورت امضای پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای توسط اسرائیل ، CWC را امضا خواهد کرد ولی هیچ کدام از کشور ها این گزینه را انتخاب نکردند . از دیدگاه نظامی ، مشخص نیست که آیا یک برنامه سازمانی برای بکارگیری عوامل CW وجود داشته باشد . سوالی که مطرح می شود که باید پرسیده شود این است که آیا CW در نقش تهاجمی کاربرد خواهد داشت یا آن برای استراتژی دفاعی حفظ شده است ؟ برای مثال اگر مصر قبل از جنگ یوم کیپور به سال 1973عوامل CW خاصی داشت چرا از آن ها در این جنگ استفاده نکرد ؟ برخی تحلیلگران بر این باورند که مصر از اقدامات تلافی جویانه هسته ای اسرائیل بیم داشت ؛ در حالی که برخی معتقدند قابلیت CW مصر در آن زمان اغراق آمیز بود .امروزه اعتقاد بر این است که ارتش مصر به خوبی در تمرینات دفاعی شیمیایی آموزش دیده و رزمایش هایی را در گذشته که شامل تهدیدات عوامل CBRN بوده را انجام داده است . اتهامات قوی وجود دارند که نشان می دهد مصر با دیگر کشور ها مثل عراق و سوریه برای تقویت برنامه CW مربوطه شان همکاری داشته است .همانطور که قبلا اشاره شد ، چندین حادثه کلیدی مثل ارسال محموله های شیمیایی با کاربرد دوگانه از کشورهایی مانند هند و انگلستان به مصر وجود داشته است .هر چند هرگز به طور کامل مشخص نشد که این مواد شیمیایی برای چه هدفی بوده است اما مصر همواره ادعا کرده که آنها را برای اهداف مشروع وارد کرده است. به عنوان یک کشور در حال توسعه ، مصر دارای پایه های صنعتی قابل توجهی است که شامل کارخانه های تولید آفت کش ها ، رنگ ها ، جوهر و دیگر مواد که از مواد شیمیایی و فناوری هایی با کاربرد دوگانه استفاده می کنند . با این حال ، گزارش های اطلاعاتی غربی ،اثبات می کنند که مصر یک برنامه قابل توجه CW شامل عوامل تاول زا ، خون ، اعصاب و ناتوان کننده را حفظ کرده است .     حامل حامل های عوامل شیمیایی به طور گسترده متفاوت هستند که بر اساس ویژگی های عامل و استفاده در نظر گرفته می شود. برای اهداف دوربرد موشک ها یا هواپیماها در نظر گرفته می شود در حالی که برای یک سناریوی  تاکتیکی تر مین  و دیگر مهمات می تواند مورد استفاده قرار گیرد . مصر دارای برنامه موشکی و سیستم های مختلف حامل عوامل CW مانند بمب ها ، هواپیماهای جنگنده ، مین ها و دیگر مهمات است . گزارش های اسرائیل نشان می دهند که ارتش مصر دارای این قابلیت است که موشک های خود را با کلاهک های شیمیایی سازگار کند ؛ اما هیچ نشانه روشنی وجود ندارد که ثابت کند که مصر این کار را انجام داده است . مصر در گذشته به منظور اجرای حملات CW خود به یمن از بمب افکن ها برای پخش بمب های هوایی پر از عوامل شیمیایی استفاده می کرد. جداول حملات CW مصر به یمن :          پی نوشت : پروتکل ژنو : به طور رسمی به عنوان پروتکلی برای ممنوعیت استفاده از عوامل شیمیایی سمی در جنگ ها و ممنوعیت جنگ بیولوژیک شناخته می شود و در 17 ژوئن 1925 برای امضا تدوین شد . CW یا chemical warfare : جنگ شیمیایی (استفاده از خواص سمی مواد شیمیایی به عنوان سلاح) CBW یا chemical and biological warfare : جنگ شیمیایی و بیولوژیک CBRN یا chemical, biological, radiological, and Nuclear : شیمیایی ، بیولوژیک ، رادیولوژیک ، هسته ای CWC یا Chemical Weapons Convention's : کنوانسیون تسلیحات شیمیایی NPT یا Nuclear Non-Proliferation Treaty : پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای CIA یا Central Intelligence Agency : آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا NOMP یا National Organization for Military Production : سازمان ملی تولیدات نظامی AOI یا Arab Organization for Industrialization : سازمان عربی برای صنعتی شدن     منابع : http://www.nti.org/country-profiles/egypt/chemical/ http://www.globalsecurity.org/military/world/war/yemen.htm http://en.wikipedia.org/wiki/North_Yemen_Civil_War     گردآوری و ترجمه : مجید بشیری با تشکر از جناب MR9 عزیز :rose:  :rose:     copyright © Military.ir تمامی حقوق برای وبسایت میلیتاری محفوظ است .