نگاهی به استراتژی مواجهه نظام استکباری جهانی به سرکردگی آمریکا در مقابل کشورها و رژیم های مختلف نشان میدهد بازرسی از کشورها به بهانه هایی چون تسلیحات کشتار جمعی همواره بعنوان ابزاری برای جاسوسی و شناسایی توانایی های نظامی و موقعیت تاسیسات حیاتی و حساس آن کشورها مورد استفاده قرار گرفته و در حقیقت مرحله پیش از حمله نظامی آمریکا به کشورهای هدف بوده است.     دو نمونه ملموس استفاده از بازرسی های به اصطلاح بین المللی برای اهداف جاسوسی و شناسایی ایالات متحده عراق و لیبیهستند که هر دو کشور با اتخاذ سیاست اعتماد سازی با غرب، به امید بهبود شرایط سیاسی و اقتصادی خود درهای کشور خود را در مقابل بازرسی های بی سابقه سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی باز گذاردند اما قبل از آنکه وعده های طرف غربی برای بهبود روابط اقتصادی و سیاسی تحقق یابد ، حملات نظامی ناتو به رهبری آمریکا به این دو کشور با بهره گیری حداکثری از اطلاعات جمع آوری شده در بازرسی ها انجام شد. در این مقاله به روند خلع سلاح و بازرسی عراق در مقابل وعده های اقتصادی و برداشته شدن تحریم های نفتی و سرانجام آن میپردازیم.     پس از موشک باران رژیم صهیونیستی ، عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی در واکنش به مداخله نیروهای ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا به جنگ کویت و خاک عراق، شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه 687 مصوب 3 آوریل 1991 ، عراق را ملزم به تخریب و برچیده شدن "بی قید و شرط" تمامی تسلیحات کشتار جمعی ، موشک های بالستیک و تاسیسات مرتبط با برد بیشتر از 150 کیلومتر خود تحت نظارت بین المللی نمود.     دو ماه بعد با پذیرش قطعنامه توسط عراق کمیسیون ویژه سازمان ملل (UNSCOM) با اختیارات بازرسی از هر تاسیسات ، هر وسیله نقلیه و هر نقطه از عراق تشکیل شد بطوریکه بازرسان سازمان ملل در موارد ثبت شده ای حتی از وزارتخانه ها و 8 ساختمان نهاد ریاست جمهوری عراق نیز بازرسی کردند.     از زمان آغاز بازرسی UNSCOM در ژوئن 1991 ، ماموران عراقی در مواردی مقابل درخواست بازرسان برای دسترسی به اسناد محرمانه و یا تاسیسات حیاتی و نظامی کشور مقاومت نمودند اما هر بار با تهدید شورای امنیت به اقدام نظامی و این واقعیت که عراق رژیم بازرسی ها را پذیرفته است، مجبور به اعطای دسترسی به تیم بازرسی شد. شورای امنیت طی قطعنامه 715 ، روند بازرسی های عراق که توسط دبیر کل سازمان ملل و رییس آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش شده است را تایید کرد.   در قطعنامه 949 شورای امنیت از عراق خواسته شد در همکاری با کمیسیون ویژه سازمان ملل (UNSCOM) نیروهای نظامی خود را که اخیرا در جنوب این کشور مستقر کرده بود، به محل های قبلی خود منتقل کنند. این اولین بار بود که بازرسان سازمان ملل پای خود را به تعیین و تکلیف موقعیت نیروهای نظامی عراق نیز باز کرده بودند.     در سال 1998 و پس از 7 سال بازرسی بی وقفه و بی قید و شرط از هر نقطه مشکوک در عراق، همچنان تحریم های نفتی و مالی عراق پابرجا بود و این امر تا جایی اعتراض حکومت عراق را برانگیخت که برای مدتی بازرسی ها و مذاکرات میان کمیسیون ویژه سازمان ملل و دولت عراق را ترک کرد. دولت عراق صراحتا بازرسان UNSCOM را جاسوسان ایالت متحده خواند، ادعایی که توسط اسکات ریتر ، بازرس تسلیحاتی سازمان ملل در عراق از 1991 تا 1998 نیز تایید شد.     اما در مقابل  ایالات متحده و انگلستان بجای به وعده های خود ، با استفاده از اطلاعات بدست آمده از بازرسی های UNSCOM درباره تاسیسات حیاتی و نظامی عراق و با اطمینان از آنکه قاطبه تسلیحات شیمیایی و موشک های بالستیک دوربرد عراق در هفت سال گذشته منهدم شده اند، طی عملیات چهار روزه Desert Fox از 16 تا 19 دسامبر اقدام به بمباران هوایی بغداد پایتخت عراق نمود. هدف این عملیات،  "انهدام ساختمان ها و تاسیسات نظامی و امنیتی که در پروسه ساخت ، ذخیره سازی و نگهداری و استفاده از تسلیحات کشتار جمعی دخیل بوده اند" عنوان شد اما طی آن ساختمان هایی چون کاخ ریاست جمهوری عراق نیز مورد هدف قرار گرفت.   نیروهای اصلی درگیر در عملیات روباه صحرا رسته هوایی سوم ناوهواپیمابر (CVW3) و یازدهم (CVW11) بودند که از ناوهای هواپیمابر USS Enterprise  و USS Carl Vinson عملیات میکردند، همچنین اسکادران گشت چهارم ، گروه هوایی اعزامی 28 ام و واحدهای زمینی چون عناصر لشگر چهارم تفنگداران نیز در این عملیات شرکت داشت. طی این عملیات اولین استفاده رزمی از بمب افکن سنگین B-1B ثبت گردید.       بخش عمده این عملیات ، استفاده از موشک های کروز و مهمات هدایت شونده هواپایه بر علیه اهداف زمینی بود. در شب دوم عملیات ، 12 بمب افکن سنگین B-52 با پرواز از پایگاه دیگو گارسیا در اقیانوس هند ، اقدام به شلیک 74 موشک کروز هواپایه (CALCM) به نقاط مختلف بغداد از جمله 6 ساختمان کاخ ریاست جمهوری عراق ، وزارت دفاع و چندین پادگان گارد ریاست جمهوری نمودند. علاوه بر نیروی هوایی آمریکا، جنگنده های تورنادو نیروی هوایی انگلستان نیز شرکت داشتند و 15 درصد از سورتی های کل عملیات را به انجام رساندند.       سرانجام در 19 دسامبر ، دولت ایالات متحده عملیات را موفقیت آمیز اعلام نمود و ادعا کرد 85 درصد اهدافعملیات مورد انهدام قرار گرفته اند، طی 4 روز عملیات 600 سورتی بر فراز عراق انجام شد و 600 مهمات هواپایه از جمله 90 موشک کروز هواپایایه روی اهداف در عراق انداخته شد. عراق فاقد هرگونه تسلیحات دوربرد و استراتژیک که اکنون خود را در برابر حملات هوایی غرب بی دفاع میدید ، به بازگشت رژیم بازرسی ها در ازای برداشته شدن مشروط تحریم های نفتی طی برنامه "نفت در برابر غذا" (برنامه ای که طی آن دولت عراق تنها میتوانست از درآمدهای نفتی برای خرید غذا ، دارو و دیگر اقلام انسان دوستانه استفاده کند) تن داد و کمیسیون جدیدی تحت عنوان "کمیسیون بازرسی و راستی آزمایی سازمان ملل" (UNMOVIC) بازرسی های بی قید و شرط و گسترده در عراق را ادامه داد.       در سال 1999 ، کوفی عنان دبیر کل سازمان ملل رسما اذعان کرد اسناد قانع کننده ای بدست آورده است که نشان میدهد بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل و کمیسیون UNSCOM بطور مستقیم در ایجاد یک سیستم جمع آوری اطلاعات و شنود برای سرویس جاسوسی ایالات متحده نقش داشته اند. در این اسناد عنوان شده است که طی عملیاتی در CIA موسوم به Shake tree ، تجهیزاتی در مقر فرماندهی UNSCOM در بغداد برای شنود ارتباطات مخابراتی کاخ ریاست جمهوری صدام حسین تعبیه شده بود.     اختصاصی میلیتاری   http://en.wikipedia.org/wiki/Bombing_of_Iraq_(1998) http://www.defense.gov/specials/desert_fox/ http://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/longterm/iraq/stories/unscom010699.htm