تاریخ:19 جولای سال 711 میلادی(رمضان 91 ه.ق) محل نزدیک رود گوادالت نتیجه:پیروزی قاطع مسلمین متخاصمین امویان در برابر ویزگوتها فرماندهان طارق بن زیاد در برابر رودریگو استعداد رزمی 7000-12000؟نفر در برابر 20000-50000؟نفر تلفات 1000-1500نفر در برابر 20000-30000؟نفر این نبرد در پهنه جنوبی شبه جزیره ایبریا بین مسلمانها و اسپانیولها انجام شد و نتیجه آن پیروزی قاطع مسلمانان بود. جسد رودریگو -پادشاه ویزگوتها- هیچگاه پیدا نشد. احتمالا او یا فرارکرد یا پس از نبرد خود را پنهان کرد. پس زمینه تاریخی پس از اینکه امویان حکومت خود را در سرزمینهای عربی مستحکم کردند، به گسترش نفوذ جغرافیایی خود پرداختند. یکی از اهداف اصلی آنها مناطق شمال آفریقا و کوتاه کردن دست امپراطوری بیزانس از بنادر آن منطقه بود. امویان در سال 670م شهر تونس امروزی را به عنوان یک پایگاه نظامی بناکردند. کمی بعد، این شهر به صورت مرکز اصلی نیروی دریایی مسلمانان در مدیترانه درآمد. بین سالهای 697- 705 م، مسلمانان قسمتهای شمالی آفریقا را فتح کردند و بسیاری از قبایل آن نواحی -مانند بربرها- به دین اسلام گرویدند. بربرها به ارتش مسلمین پیوستند و قدرت آن را افزایش دادند. تصویر1: گسترش جغرافیایی اسلاملام. رنگ سفید سال 632م(وفات پیامبر اکرم). رنگ طوسی 655م. رنگ سبز کمرنگ 733م. طارق که بود؟ طارق بن زیاد در تاریخ و افسانه های اسپانیایی به نام طارق یک چشم شناخته می شود. طارق در سال 672 م(50 ه ق) به دنیا آمد. او مسلمانی از نژاد بربر و متعلق به قبیله نفزه بود. طارق، ژنرال ارتش اموی در شمال آفریقا بود و در سال 711 (89ه ق) در اسپانیا بر ویزگوت ها پیروز شد. او یکی از مهمترین فرماندهان نظامی در تاریخ اسپانیا است. در ابتدا، طارق جانشین موسی بن نصیر -والی خلیفه اموی- درشمال آفریقا بود و از طریق او اعزام شد تا اولین کوشش خود را برای فتح شبه جزیره ایبریا انجام دهد. بعضی ادعا می کنند که او به وسیله ویزگوت ها برای مداخله در جنگهای داخلی آنها دعوت شد. پس از آن، طارق والی هیسپانیا شد ولی بعدها توسط ولید اول -خلیفه اموی- به دمشق احضار شد چرا که او اجازه حمله به اسپانیا را صادرنکرده بود. طارق در سال 102 هجری وفات یافت. تصویر2: طارق بن زیاد بر پشت اسکناس 5پوندی چاپ شده توسط فرماندار جبل الطارق. در حال حاضر تنگه جبل الطارق تحت سیطره بریتانیا قراردارد. عبور از تنگه جبل الطارق افسانه ها می گویند که رودریگو بر خلاف میل یکی از اشراف اسپانیایی دختر وی را تصاحب کرد. این شخص که کنت خولیان نام داشت حاکم شهر سبته در ساحل آقریقایی جبل الطارق بود. در آن زمان این شهر تنها شهر شمال آفریقا بود که به وسیله مسلمانان فتح نشده بود. خولیان برای انتقام گرفتن از رودریگو از موسی بین نصیر دعوت کرد تا به اسپانیا لشکرکشی کند و قرارشد که خولیان خود شهادتین بگوید و به همراه اطرافیانش به مسلمانان بپیوندد. در روز 29 آوریل سال 711، سپاهیان طارق از آب عبور کردند و در جبل الطارق پیاده شدند. این کوه تا قبل از آن به نام ستونهای هرکول نامیده می شد و پس از آن تا کنون به نام جبل الطارق نامیده می شود. پس از پیاده شدن، طارق دستور داد تا کشتی ها را آتش بزنند و سخنرانی تاریخی خود را انجام داد: "أيّها الناس، أين المفر؟ البحر من ورائكم، والعدوّ أمامكم، وليس لكم والله إلا الصدق والصبر..." "ای مردم! راه فرار از کدام سو است؟ دریا در پشت سرشما است و دشمن پیش رویتان. و خداوند شاهد است که چیزی جز راستی و صبر در دستان شما نیست..." ژنرال چینی "ژیانگ یو" چنین تاکتیکی را در حدود 1000 سال قبل بکارگرفته بود. "ارنان کورتز" اسپانیایی نیز در قرن شانزدهم برای فتح مکزیک همین ترفند را بکاربرد. بدین سان، سربازان مسلمان چاره ای نداشتند جز اینکه بین مرگ یا پیروزی بر دشمن یکی را انتخاب کنند. سپاه مسلمانان از میان هیسپانیا گذشت و در تابستان همان سال با رودریگو مصاف دادند و او را در نبرد گوادالت (وادی لکه) شکست دادند. بر طبق افسانه ها، مسلمانان در یک سمت رودخانه ایستاده بودند و رودریگو را تحریک کردند که از رودخانه گذشته و به آنها حمله کند. رودریگو از رود گذشت ولی کنت خولیان -که پنهانی مسلمان شده بود- با سپاهیانش در کنار رودخانه ماندند. پس از اینکه آثار شکست در سپاه اسپانیا ظاهرشد، رودریگو خواست عقب نشینی کند. در آن سوی رودخانه، رودریگو از طرف خولیان تازه مسلمان شده و سپاهیانش مورد حمله قرارگرفت و در تله افتاد. از پشت سر فشار مسلمانان و از جلو فشار خولیان، سپاه او را از پای درآورد. اطرافیان رودریگو می خواستند که تا پای جان بجنگند اما رودیگو تصمیم گرفت که خود و سپاهیان نخبه اش را نجات دهد تا بتواند بار دیگر با مسلمانان مصاف دهد. او از مسلمانان امان خواست تا بتواند خود و سپاهیان نخبه اش را نجات دهد. طارق به او راه داد تا به آن سوی رودخانه بازگردد؛ اما خولیان -که در آتش انتقام می سوخت- او را دستگیر کرده و تحویل طارق داد. سر رودریگو جداشد و آن را بر سر نیزه زده و در برابر سپاهیان اسپانیایی -که هنوز می جنگیدند- به نمایش گذاشتند. مشاهده کشته شدن شجاعترین فرد و فرمانده سپاه اسپانیا، باعث ایجاد دلهره و آشوب در میان اسپانیایی ها شد. آنها روحیه خود را از دست دادند و رو به فرارگذاشتند و در نهایت، تعداد زیادی از آنها کشته شدند. تصویر3: نقاشی تخیلی از طارق در میدان جنگ چنین حدس زده می شود که اعضای برجسته تشکیلات ویزگوتها -از جمله اعضای دربار- نیز به همراه پادشاه خود کشته شدند. ظاهرا پس از نبرد ویزگوتها نتوانستند در برابر مهاجمان مقاومت سازمان یافته ای انجام دهند. معدود سربازان ویزگوت که توانستند از این قتل عام جان به دربرند در اسیجا -در نزدیکی سویل- پناه گرفتند. کمی پس از آن، شهر در محاصره مسلمانان قرارگرفت و تسلیم شد. موسی بن نصیر -که طارق را به آن سوی جبل الطارق اعزام کرده بود- سال بعد به همراه 18000سرباز راه طارق را ادامه داد. در 5 سال بعدی مسلمانان قسمت بیشتر اسپانیای امروزی را اشغال کردند. یکی از اشراف ویزگوت به نام پلایو از برابر مسلمانان فرار کرد و سعی کرد در برابر مسلمانان مقاومت کند. معلوم نیست که پلایو در گوادالت جنگیده باشد، اما بیشتر تاریخ نویسان معتقدند که او در نبرد حضور نداشته است. پلایوی مقاومت چریکی در برابر مسلمانان را پایه گذاشت که تا 8 قرن به طول انجامید و در نهایت با ضعف مسلمانان در اسپانیا، به پیروزی انجامید.(دوم ژانویه 1492) تصویر4: پلایو پس از نبرد فتح اسپانیا جغرافیای سیاسی غرب اروپا را به مدت 8 قرن تغییر داد. با فتح اسپانیا کشورهای مسیحی از دو طرف در منگنه قرارگرفتند. مدیترانه به صورت دریاچه اختصاصی مسلمان درآمد. امپراطوری بیزانس -در ترکیه امروزی- توانست تا 8 قرن بعد در برابر مسلمانان مقاومت کند تا درنهایت به دست سلطان محمد فاتح سقوط کرد. فتوحات مسلمانان در اندلس -نامی که اعراب بر روی اسپانیا گذاشته بودند- از اسپانیا و پرتغال فراتر نرفت. فرانکها توانستند در برابر هجوم مسلمین مقاومت کنند و پادشاه آنها چارلز مارتل توانست در سال 732م پیشروی بیشتر مسلمانان به داخل اروپا را سدکند و اروپایی ها در نهایت، به حضور مسلمانان در همسایگی خود رضایت دادند. دوزی در کتاب تاریخ خود به نام تاریخ حضور مسلمانان در اسپانیا شرح می دهد که "این اتفاق برای اسپانیا خوب بود." یک انقلاب اجتماعی در اسپانیا به وجود آمد که باعث شد زنجیرهایی که قرنها بر پای مردم بود از آنها برداشته شود. مالیاتها کمتر شدند. زمینها از ثروتمندان گرفته شد و مابین فقرا تقسیم شد. تجار از مالیتهای سنگین و محدودیتهای تجاری رهاشدند و تعداد زیادی از برده ها آزاد شدند و یهودیان توانستند در صلح و بدون فشارمسیحیان به زندگی خود ادامه دهند. کمی بعد با ایجاد یک حکومت خودمختار مسمان در اندلس، اندلس در کنار اسکندریه و بغداد به صورت یکی از قطبهای علمی جهان درآمد. با شروع دوران رنسانس، علومی که توسط مسلمانان توسعه یافته بودند از اندلس به اروپا نفوذکردند. الگوی علمی دانشگاه های مسلمانان توسط اروپایی ها تقلید شد. کتابهای دانشمندان اندلسی -مانند ابن رشد اندلسی و ابن خلدون- هنوز هم نفوذی گسترده در علوم انسانی غرب دارند. فتح اسپانیا به دست مسلمانان آغاز دوران طلایی اسلام بود و سقوط اسپانیا، آغاز دوران طلایی اروپا و پایان قرون وسطا. نقاشی از طارق فاتح اندلس نویسنده: رضاکیانی موحد منبع: مجله جنگ افزار