Kanonenjagdpanzer ( توپ ضد تانک) مقدمه در طی جنگ سرد ترس از حملات زرهی ارتش شوروی بروی کشورهای اروپای غربی سایه افکنده بود. خصوصا در آلمان غربی که به وسیله ی همسایه ی خود، آلمان شرقی تهدید میشد. در نتیجه آلمان غربی تصمیم به توسعه ضد تانک های جدیدی گرفت تا بتواند در صورت حمله ی زرهی شوروی و همپیمان آن مقاومت کند. آلمان ها تمایل داشتن تا از طرح موفق زره کوب های Jagdpanzer IV در جنگ جهانی دوم برای زره کوب جدید خود استفاده کنند. اولین نمونه این ضد تانک به کمک سه شرکت هنشل ، هانوماگ و کمپانی سویسی موواگ در سال 1960 ساخته شد. بعد از انجام تست بروی نمونه اولیه تنها دو کمپانی آلمانی هنشل و هانوماگ برای تولید انبوه باقی ماندند. اسم این زره کوب Kanonenjagdpanzer یا به اختصار KnJgPz-90 نامیده شد. در بین سال های 1966 تا 1967 770 دستگاه از این زره کوب به ارتش آلمان تحویل داده شد.که از 770 دستگاه تولیدی 385 دستگاه را کمپانی هنشل و 385 دستگاه دگیر را هونوماگ ساخت بود. زره کوب Jagdpanzer IV طراحی در واقع KnJgPz-90 ، ادامه نسل زره کوب های Jagdpanzer IV بود که فقط از نظر زوایه های زره های شیب دار نصب شده بروی آن به نسل قبلی خود شباهت داشت ، در KnJgPz-90 بدنه کشیده تر و سبک تر بوده است. زره جلویی بدنه ضخامت 50 میلیمتر داشته است در اطراف بدنه ، زیر و بخش بالایی بدنه ضخامت زره فقط 10 میلیمتر بوده است. یکی از درس های آلمان در جنگ جهانی آموخته بودند این بود که نباید فقط تمرکز خود را بروی حفاظت ضد تانک های خود معطوف کنند و یک ضد تانک را با توجه به قابلت های تحرک پذیری بالا طراحی کنند. پس سعی کردند تحرک را درتوپ ضد تانک جدید با کمک پیشرانه ام‌تی‌یو با قدرت 500 اسب بخار تامین کنند. محل قرار گیری پیشرانه درقسمت عقب بدنه بود. یکدیگیر از دلایل ضخامت پایین زره در این زره کوب نیز رسیدن به تحرک بالا بوده است. حداکثر سرعت این زره کوب ،70 کیلومتر برساعت بوده است. ارتش آلمان در توسعه این زره کوب در نظر داشت تا هزینه تمام شده این زره کوب ارزان باشد تا بتوان ان را در تیراژ بالا تولید نماید. پس در طراحی با حذف برجک چرخان که موجب حذف قابل توجه ای از قطعات در ساختمان KnJgPz-90 شد. در نتجه هزینه ساخت و نگهداری آن به شدت کاهش پیدا می کرد. سلاح اصلی این زره کوب یک توپ 90 میلیمتری تولید شده ساخت شرکت آلمانی راین متال به نام L40 بوده است. این توپ نمونه مشتق شده از مدل توپ M36 آمریکایی است که در تانک ام-48 پاتون نیز مورد استفاده قرار گرفته بود . زاویه حرکت افقی توپ18 درجه و -8 تا +15 درجه حرکت عمودی داشته باشد. همچنین یک مسلسل 7.62 میلیمتری مدل MG3 بروی گنبد فرمانده نصب شده بود . این زره کوب توانایی حمل 51 گلوله برای توپ اصلی و 4000 گلوله برای مسلسل را داشته است . برای ورود و خروج خدمه 3 دهلیز تعبیه شده بود ، محل قرار گیری راننده در سمت راست بوده است و جایگاه فرمانده در سمت چپ بدنه بوده است. برای دید فرمانده در جلویی گنبد فرماندهی یک پریسکوپ نصب شده بود. در نمونه های اولیه این ضد تانک نارنجک نداز های دود زا در جلویی بدنه روی توپ نصب میدند ولی در نمونه های بعدی نارنجک اندازها به قسمت عقبی بدنه منتقل شند. در عوض روی توپ یک نور افکن فروسرخ نصب شد که توانایی رزم شبانه را به این زره کوب می داد. همچنین KnJgPz-90 در مقابل اثرات حملات ش.م.ر مقاوم بوده است و جان خدمه را حفظ می کرده است. سرنوشت علاوه بر آلمان ، ارتش بلژیک نیز 80 دستگاه از KnJgPz-90 را در سال 1975 درا ختیار داشت و آنها با ایجاد کمی تغییر را تا اواخر دهه 1980 در خدمت داشت. این زره کوب به خاطر تحرک بالایی خود مورد توجه ار تش آلمان بود اما با توسعه تانک های جدید ارتش شوروی ( تی-62 و نی -72 ) نداشتن برجک چرخان و توپ ضعیف در این زره کوب به نقطه ضعفی درآن تبدیل شد. البته انگلستان طرح نصب توپ 105 میلیمتری را به آلمان غربی پیشنهاد کرد. اما به دلیل افزایش قیمت و ناکارآمد بودن در مقابل تانک ها شوروی موافقت آلمان را در پی نداشت. و آلمان به تدریج این زره کوب ها را از خدمت خارج می کرد تا اینکه در سال 1990 به طور کلی از خمت کنار گذاشته شدند. البته تعدادی از زره کوب ها به ضد زره جگوار 2 تبدیل شدند. نمونه های دیگر با حذف توپ اصلی تبدیل به خودرو های شناسایی توپچانه با نام Beobachtungspanzer تبدیل شدند. سرنوشت تلخ یکی از زره کوب های KnJgPz که تبدیل به سیبل هدف در میدان تیر شده است. خودرو شناسایی توپچانه Beobachtungspanzer مشخصات کلی تعداد تولید شده:770 دستگاه وزن: 27.5 تن طول : 6.24متر ( فقط بدنه بدون احتساب لوله توپ) عرض : 2.98متر ارتفاع : 2.09 متر خدمه : 4 نفر ( فرمناده ، توپچی ، لودر و راننده) ضخامت زره : 50 -10 میلیمتری تسلیحات : پیشرانه : ام‌تی‌یو MB 837 با قدرت 500 اسب بخار برد: 385 کیلومتر حداکثر سرعت : 70 کیلومتر بر ساعت Raketenjagdpanzer (پرتاب کننده موشک ضد زره ) این خانواده از ضد زره ها شامل 4 عضو است که مجهز به انواع مختلفی از موشک های ضد زره هستند. شامل: Raketenjagdpanzer 1 Raketenjagdpanzer 2 Raketenjagdpanzer 3-Jaguar 1 Raketenjagdpanzer 4-Jaguar 2 Raketenjagdpanzer 1 این ضد تانک اولین خودرو زرهی آلمانی بود که به موشک ضد زره هدایت شونده مسلح بود و در سال 1961 وارد ارتش آلمان غربی شد. تولید این ضد تانک همزمان با تولید زره کوب KnJgPz-90 بوده است. این ضد تانک از شاسی HS-30 بهره می برد. سلاح1 RakJPz یک پرتابگر موشک هدایت شوند ضد زره SS.11 ساخت فرانسه بود. در داخل این ضد تانک ده موشک ضد زره قابل حمل بوده است . سیستم هدایت این موشک از نوع سیستمی بوده است که بوسیله یک پریسکوپ در بالای بدنه هدایت انجام می شده. موشک های ضد زره SS.11 توانایی نفوذ در زره های 600 میلیمتر را داشتند . برد این موشک 150 تا 3000 متر با سرعت 190 متر بر ثانیه است که برای نفوذ در زره تانک های شوروی مانند تی -54 کافی بود. ظرفیت حمل 10 موشک ضد زره در داخل این خودرو زرهی وجود داشته است. پیشرانه این ضد تانک مدل رولز رویس B81 Mk 80F با قدرت 235 اسب بخار بود که باعث دست یافتن به حداکثر سرعت 51 کیلومتر بر ساعت می شد. مشخصات کلی تعداد تولید شده:95 دستگاه وزن: 13000 کیلوگرم طول : 5.56 متر عرض : 2.25 متر ارتفاع : 1.70 متر خدمه : 4 نفر ( فرمناده ، توپچی ، لودر و راننده) ضخامت زره : 30 میلیمتری تسلیحات : یک پرتابگر موشک ضد زره SS.11 پیشرانه : رولز رویس B81 Mk 80F با قدرت 235 اسب بخار برد:270 کیلومتر حداکثر سرعت : 51 کیلومتر بر ساعت Raketenjagdpanzer 2 ضد تانک RakJPz2 در طول سال های 1967-1982 در خدمت ارتش آلمان غربی بود. این ضد تانک ، زره کوب Kanonenjagdpanzer و خودرو رزمی پیاده نظام ماردر همگی از یک شاسی مشابه استفاده می کردند. شرکت های هنشل و هانوماگ 318 دستگاه از این خودرو را ساختند. نمونه های اولیه ی این خودرو بین سال های 1963 تا 1965 توسعه داده شد و بین سالهای 1967 و 1968، توسط شرکت هنشل و هانوماگ برای ارتش المان غربی ساخته شد. این ضد تانک به یک یا دو پرتابگر موشک ضد زره SS.11 و دو مسلسل 7.62 میلیمتری مدل MG3 مسلح بوده است. البته در پرتابگر های دوتایی هربار فقط خدمه می توانستند یک موشک را به سمت هدف پرتاب کنندو هدایت یک موشک در اختیار اپراتور بود ( سیستم شلیک کن فراموش کن در سیستم هدفگیری وجود نداشته است )، موشک دوم برای این تعبیه شده بود که زمان بارگذاری مجدد موشک کوتاه تر باشد.. مجموعا با احتساب موشک های نصب شده بر روی این پرتابگر این ضد تانک 14 موشک SS.11 را با خود محل می کرده است. ماموریت این خودرو نابود ادوات زرهی دشمن در فاصله ی 1.5 تا 3 کیلومتری بود است. ضد تانک RakJPz2 در کنار KnJgPz-90 ضد تانک RakJPz2 با دو پرتابگر SS.11 مشخصات کلی تعداد تولید شده: 318 دستگاه وزن: 23 تن طول :8.75 متر عرض : 2.98 متر ارتفاع : 2.10 متر خدمه : 4 نفر ( فرمناده ، توپچی ، لودر و راننده) ضخامت زره : 8 تا 50 میلیمتری تسلیحات : یک یا دو پرتابگر موشک ضد زره SS.11- دو مسلسل MG3 پیشرانه : ام‌تی‌یو فریدریشسهافن MB 837 با قدرت 500 اسب بخار برد: 385 کیلومتر حداکثر سرعت : 70 کیلومتر بر ساعت Jaguar 1 از سال 1978 تا سال 1982 با منسوخ شدن طرح RakJPz2 ارتش آلمان 316 دستگاه از این مدل را به جگوار 1 تبدیل شدند. در جگوار 1 موشک ضد زره SS.11 با موشک ضد زره HOT جایگزین شد و زره نیز بهبود پیدا کرد. در بین سال های 1993 تا 1995 ، چگوار ها نیز ارتقا پیدا کردند و سیستم اپتیک جدید به همراه یک سیستم تصویربرداری حرارتی اضافه شد که نام این مدل Jaguar 1A3 گذاشته شد. مشخصات کلی وزن: 25.7 تن طول : 6.61 متر عرض : 3.12 متر ارتفاع : 2.55 متر خدمه : 4 نفر ( فرمناده ، توپچی ، لودر و راننده) ضخامت زره : 50 میلیمتری تسلیحات : یک پرتابگر موشک ضد زره HOT - دو مسلسل MG3 پیشرانه : ام‌تی‌یو فریدریشسهافن MB 837 با قدرت 500 اسب بخار برد: 380 کیلومتر حداکثر سرعت : 70 کیلومتر بر ساعت Jaguar 2 در دهه 70 میلادی بخش عمده ای از لانچر های موشک ضد تانک ناتو بروی خودرو های زرهی سبک نصب میشد. کشور های همانند آمریکا ، فرانسه وآلمان غربی از مدل های مختلف جیپ و انگلستان از انواع مدل لندلور برای برای حمل لانچر های ضد تانک ها استفاده می کرد. اما تجربیات جنگ ها در خاورمیانه نشان میداد ، حفاظت کم این خودرو های سبک در برابر آتش دشمن بسیار آسیب پذیر هستند و بقای آنها در میدان جنگ بسیار کاهش میابد. به همین منظور کشورهای پیشرو همانند ایالات متحده و آلمان غربی دست به توسعه خودرو های زرهی دارای موشک های ضد زره زدند ، البته به نظر میرسد این کشور ها از عملکرد این مدل خودرو های زرهی در این دهه راضی نیستند و در مورد عملکرد این نوع از خودرو ها تردید دارند. آلمان پس از چند سال از استفاده انواع مختلفی از ضد تانک ها تصمیم گرفت تا قابلیت های رزمی ضد زره های زرهی را بهبود ببخشد. به همین منظور ساخت ضد تانک جدیدی در دستور کار قرار داد . از سال 1983 تا 1985 ، 165 دستگاه از زره کوب های KnJgPz با حذف توپ اصلی، اضافه شدن پرتابگر موشک ضد زره تاو و اضافه شدن زره های Applique تبدیل به ضد تانک های جگوار 2 شدند. با این حال جگوار 2 در میدان نبرد متکی به تحرک بالایی خود بود. جگوار به موشک ضد زره تاو با دید حرارتی AN/TAS-4 ، مسلسل MG3 و مسلسل MG3A1 مسلح بودند. در سال 1989 موشک ضد زره تاو 2 بروی جگوار 2 نصب شد. این ضد تانک توانایی حمل 12 موشک ضد زره تاو به علاوه 2100 گلوله مسلسل های MG3 را دارد. جگوار 2 مجهز به سیستم فیلتر هوا ، دستگاه رانندگی در شب و تجهیزات ارتباطات رادیویی است. علاوه بر این نارنجک های دود زا زا پشت بدنه به جلوی بدنه منتقل شدند. زره های Applique مشخصات کلی تعداد تولید شده: 162 دستگاه وزن 24.8 تن طول : 6.61 متر عرض : 3.12 متر ارتفاع : 2.55 متر خدمه : 4 نفر ( فرمناده ، توپچی ، لودر و راننده) ضخامت زره : 50 میلیمتری به علاوه زره های Applique تسلیحات : یک پرتابگر موشک ضد زره تاو - دو مسلسل MG3 پیشرانه : ام‌تی‌یو فریدریشسهافن MB 837 با قدرت 500 اسب بخار برد: 400 کیلومتر منابع : http://www.tanks-encyclopedia.com/coldwar/West_Germany/Kanonenjagdpanzer-90.php https://en.wikipedia.org/wiki/Raketenjagdpanzer تاپیک های مرتبط: http://www.military.ir/forums/topic/11490-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D8%B6%D8%AF-%D8%B2%D8%B1%D9%87-hot/ http://www.military.ir/forums/topic/3030-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D8%B6%D8%AF-%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%A9-tow/ مترجم :Crash نقل با ذکر نام میلیتاری و مترجم بلامانع است.