اشاره: بحث نوسازی و تجهیز نیروی هوایی کشورمان، بحثی است که پس از پایان جنگ تحمیلی، همواره مطرح بوده است. اما در عمل، به دلیل مشکلات سیاسی و ... و تا حدودی نیز کم توجهی مسولان، این مساله هنوز به درستی پیاده نشده است. در این راستا، نگاهی به وضعیت نیروهای هوایی کشورهای منطقه و همچنین بررسیبرنامه های آتی این نیروهای هوایی، می تواند مسایل مختلفی را در مورد جایگاه نیروی هوایی کشورمان و وضعیت فعلی آن روشن سازد. به علاوه، داشتن اطلاعات کافی از ساختار نیروهای هوایی مختلف و نحوه آرایش این نیروها مساله ای است که می تواند بسیار مفید واقع شود. نيروي هوايي پاكستان (PAF) از روز 15 اوت 1947 با تعدادي خلبان و هواپيما كار خود را آغاز كرده و در حال حاضر PAF دارای حدود 330 هواپيماي جنگنده و 45000 پرسنل است. استخوان بندی نیروی هوایی پاکستان از پنج معاونت عملیات، مهندسی، پرسنل، برنامه ریزی و آموزش تشکیل شده است. 1- نيروي هوايي پاكستان - ساختار فرماندهی از لحاظ جغرافيايي، PAF به سه مرکز فرماندهي تقسيم مي‌شود. اين مراکز عبارتند از بخش شمالي (واقع در پیشاور)، بخش مركزي (واقع در سرگودا) و بخش جنوبي (واقع در مسرور كراچي). این مراکز فرماندهي داراي 4 مركز عملياتي واقع در شمال (پیشاور)، غرب(کویته)، مركز (سرگودا) و جنوب (كراچي) و هفت مركز گزارش و كنترل فرعي است. PAF داراي نه پايگاه عملياتي اصلي است كه تحت هر شرايطي (در زمان جنگ يا صلح) به طور كامل فعال مي‌باشند. اين نه پايگاه مجهز به 11 پايگاه تهاجمي هستند كه در زمان جنگ به طور كامل فعال مي‌شوند. نيروي هوايي پاکستان- انواع هواپيماها و هليکوپترها اين نيروي هوايي داراي 22 اسكادران رزمي است. شش عدد از اين اسكادران‌ها با استفاده از Aerospatial Alouette III عمليات نجات و جستجو را انجام مي‌دهند و يك واحد نيز عمليات حمل و نقل را برعهده دارد. بخش هوانوردي نيروي دريايي پاكستان (Pakistan Naval Aviation) با استفاده از هواپيماهاي P-3C Orion، Berguet Atlantic ، فوكر F-27، MK45، westland lynx HAS.3 و Alouette III عمليات گشت هوايي خود را به انجام مي‌رساند. ميراژهاي فرانسوي نيز از سال 1967 به خدمت نيروي هوايي پاكستان در آمده اند. هواپيماهاي ميراژ III داراي سرعت بالایی بوده و در هر شرایط آب و هوایی قابل استفاده هستند. مجهز به حسگرهای دمایی با برد بالایی نیز هستند و در عين حال هم به عنوان جنگنده و هم به عنوان بمب افكن به کار می روند. در حالي كه ميراژ 5 داراي نوع جنگنده زميني (Ground attack) نيز هست. در سال 1990، PAF، 43 فروند ميراژ III دسته دوم را از استراليا تحويل گرفت و در سال 1996 نيز 40 فروند ميراژ III نوسازي شده و ميراژ 5 را از فرانسه دريافت كرد. 40 فروند جنگنده فالكن F16 A/B نيز توسط آمريكا در 1980 به ناوگان نيروي هوايي پاكستان پيوست که البته PAF 10 سال بعد دسته ديگري از اين هواپيماها نيز سفارش داد. با تحريك اقتصادي غرب، پاكستان به چين به عنوان اصلي ترين بازوهاي تامين كننده نيازهاي خود روي آورد و تاكنون از اين كشور جنگنده‌هاي چنزو اف- 7 پي و اف – 7جی چند منظوره و هواپيماهاي پشتيبانی A-5III را دريافت كرده است. اف 7، نوعي از ميگ 21 است كه تحت ليسانس چين ساخته شده است. نيروي هوايي پاكستان از سال 2002 در حال دريافت 55 فروند از آخرين نوع اف 7 پي / جي با تكنولوژي متوسط است تا بدين وسيله خلبانان و خدمه پرواز خود را با سيستم‌هاي تسليحات نيرومندتر آشنا سازد. در سال 1999 چين و پاكستان همكاري مشتركي با سهم %50 براي ساخت FC- Super7 امضا كردند. اين هواپيما بعدها به JF-17 Thunder مشهور گرديد. انتظار مي‌رود در اواخر دهه جاري JF-17 به توليد انبوه برسد. PAF علاقه‌مند است كه تا سال 2020، 150 فروند از اين جنگنده سبك وزن چند منظوره را جايگزين هواپيماهاي F-7 ميراژ و A-5III خود نمايد. تاكنون پنج مدل اوليه از JF-17 ساخته شده است . ماكزيمم سرعت اين هواپيما 8/1 ماخ بوده با وجود اين كه برد آن كمتر از F-16 است، JF-17 توانايي ناوبري و هدايت و حمله در هر شرايط آب و هوايي، حمل طيف وسيعي از مهمات و درگيري با هدف در هر سرعت و ارتفاعي را داراست. Fairing هاي نوك بال اين هواپيما محل قراردادن تجهيزات جنگ الكترونيكي است. اين هواپيما مجهز به تسليحات چيني مانند رادار نيمه فعال هدايت كننده و موشك هوا به هوا است كه از توانايي‌هاي كمتري برخوردار هستند. پاكستان همچنين 6 فروند هليكوپتر HAI Z-9C را از چين خريداري نموده. هوانوردي پاكستان نيز با جايگزين كردن هواپيماهاي آتلانتيكس خود توسط 8 فروند هواپيماهاي گشت دريايي دوربرد P3C Orion قدرت بيشتري يافت. در 25 اوت 2005 يك فروند ميراژ به دليل عمر بالا (در حدود 30 سال) و به دليل ساييدگي برخي قطعات آن سقوط كرد. در اين شرايط نيروي هوايي پاكستان در تهيه قطعات اضافي براي اين هواپيما با مشكلاتي مواجه گرديد، زيرا شركت Dassault توليد برخي از قطعات را متوقف ساخته بود. با اين وجود نيروي هوايي پاكستان نمي‌توانست اين هواپيما را به دليل نقش آنها در بازدارندگي هسته‌اي بازنشسته كند. براي رفع اين مشكل، PAF در سال 2004 از نيروي هوايي ليبي، كه به دليل تحريم اقتصادي هواپیماهای میراژ خود را باز نشسته کرده بود ، 150 موتور ،پنجاه فروند ميراژ و مقدار زيادي قطعات يدكي خريداري نمود. نيروي هوايي پاکستان- هواپيماها و سيستم آموزشي شركت گروه هوانوردي پاكستان با همكاري چين هواپيماي (k-8) karakoram 8 و Super Mushshak را از روي هواپيماي سوئدي Saab MFI-17 توليد كرده است که خود نيز اين هواپيماهاي آموزشي را به خدمت گرفته است. در عين حال K-8 که يک جت آموزشي دو نفره‌ است، كه تاكنون به 8 كشور در خاورميانه فروخته شده است، در حالي كه هواپيماي آموزش مقدماتي سبك وزن Super Mushshak كه داراي موتور پيستوني با قدرت 1940 كيلووات است توسط عربستان سعودي و عمان خريداري شده است. به تازگي نيروي هوايي پاكستان قراردادي را براي دريافت 27 فروند k-8 امضا نموده‌اند. PAF، داراي 16 فروند از اين هواپيماها مي‌باشد. در آينده، نيروي هوايي پاكستان به MFI-mushshak براي آموزش ابتدايي، k-8 براي آموزش پايه‌اي نوع دو صندلي و JF-17 براي آموزش جنگنده مجهز خواهد شد. ارتش‌هاي خارجي از تبحر پرسنل زميني و هوايي پاكستان در شگفت هستند. در اين سيستم همواره پس از دادن آموزش‌ها حداقل دو زن براي گذراندن آموزش‌هاي پرواز انتخاب مي‌شوند که ‌اين موضوع نشانگر تمايل مقامات PAF بر حضور مؤثر زنان در صحنه نظامي اين کشور است. [align=center][/align] نیروی هوایی پاکستان - تجهيزات موشکي پاكستان از ميان همسايگان، بيشترين خطر را از جانب هند احساس مي‌كند. البته تعداد پرسنل نيروي هوايي هند (IAF) 4 برابر PAF مي‌باشد. بعلاوه IAF ذخاير بيشتر، توانايي برد بالاتر، تعداد متخصصين بيشتر و توانايي انجام عمليات شناسايي قويتر را دارا بوده و همچنين داراي تعداد هليكوپترهاي جنگي معادل سه برابر PAF، قابليت برتر حمل و نقل هوايي، امكانات ماهواره‌اي و تكنولوژي پنهان شدن از رادار (Stealth) مي‌باشد. هركدام از كشورهاي پاكستان و هند داراي 40 كلاهك هسته‌اي بوده و هر دو مليت پابه پاي يكديگر براي توسعه سيستم‌هاي پرتاب موشك‌هاي بالستيك خود تلاش مي‌كنند. تا زماني كه موشك شاهين II با 1080 مايل دريايي برد وارد خدمت گردد و هواپيماهاي F-16 و ميراژ 5 نيروي هوايي پاکستان تسليحات دور برد هسته‌اي اين كشور را تشكيل مي‌دهند. به طور كلي پاكستان، به عنوان كشوري كوچك، نمي‌تواند با هند وارد جنگ شود. برخلاف هند، پاكستان داراي امکان فرماندهي سه گانه نيروهاي استراتژيك tri-service strategic forces) command) نمي‌باشد. بدین معنی که كلاهك‌هاي جنگي پاكستان و سيستم‌هاي پرتاب ارتش يا نيروي هوايي به صورت مجزا مستقر هستند. از آنجا كه نيروي هوايي پاكستان توانمندي واكنش سريع را ندارد، نيروهاي متعارف بايد تا رسيدن كلاهك‌هاي هسته‌اي، وظيفه حفظ خط مقدم را برعهده داشته باشند. جنگنده‌هاي F-16 و ميراژ 5 نيروي هوايي پاكستان به اندازه MIG27، ميراژ 2000 اچ و Su30M نيروي هوايي هند، توانمند نيستند. لذا اين کشور سعي در بهبود وضعيت كيفي هواپيماهاي موجود از لحاظ قابليت بقاپذيري نموده‌ است. تكنيسين‌هاي پاكستاني موشك تي وارتر متعلق به آفريقاي جنوبي كه يك موشك هوا به هوا با برد متوسط بوده و توسط رادار كنترل مي‌شود را به موشك H-4 BVR با برد 65 مايل دريايي تغيير دادند. نوع سبكتر اين موشك H-2 است كه مجهز به اشعه مادون قرمز مي‌باشد و تا 32 مايل دريايي برد دارد، اين دو موشك قابليت حمل شدن توسط ميراژ را دارند. موشك H-2 با Pytho4 و H-4 با AA-12 در نيروي هوايي هند قابل مقايسه هستند. پاكستان در حال توليد سيستم موشك كروزي به نام ببور است. اين نام با زيركي تمام بعد از اين كه امپراطوري مغولستان 5 بار به هند حمله كرد انتخاب شده است، گفته می شود كه در ساخت اين موشك مهندسان چيني و اوكرايني نيز همكاري داشته‌اند. اين موشك داراي سرعت بالايي بوده توانمندي پرواز در سطح پايين و بردي برابر 70 مايل دريايي داشته و نوع كلاهك جنگي آن، هم از نوع معمولي و هم از نوع هسته‌اي است. موشك ببور در ابتدا براي پرتاب از سطح زمين و زیر دريا ساخته شد ولي قدم بعدي تبديل اين موشك به يك موشك هوا به زمين است. [align=center][/align] نیروی هوایی پاکستان - برنامه‌هاي آتي پس از واقعه 11 سپتامبر، پاكستان حمايت خود را از آمريكا براي مقابله با تروريسم اعلام كرد. به اين ترتيب از شدت تحريم‌هاي وارده بر اين كشور توسط جهان غرب كاسته شد. از طرفي آمريكا نيز از ترس اين موضوع كه پاكستان با دسترسي به انرژي هسته‌اي به منطقه‌اي براي پرورش تروريسم تبديل شده و سبب ايجاد ناامني‌هاي منطقه‌اي شود، توجه بيشتري به اين كشور نمود. به اين ترتيب پاكستان كمك‌هاي اقتصادي دريافت كرده، زمان‌بندي پرداخت وام‌هاي اين كشور دوباره تنظيم گرديده و شرايط تجاري نيز براي پاكستان مساعد گرديد. دولت پاكستان نيز كمك‌هاي دريافتي را براي توسعه‌هاي برنامه‌ريزي شده نيروهاي ارتش و PAF به كار بردند. نكته مهم براي اسلام آباد دسترسي به شبكه‌‌اي براي در اختيار داشتن آخرين تكنولوژي جنگي است و اين به معني حمايت غرب است. پاكستان تصميم دارد ميراژهاي قديمي خود را مجهز به رادارها و سيستم‌هاي اويونيكي كند. كار مدرنيزه كردن سيستم‌هاي اويونيكي 14 فروند ميراژ 5 نوع F, E توسط شركت ساژم فرانسه انجام مي‌گيرد. در سپتامبر 2004 آمريكا با فروش 7 فروند C-130E به PAF موافقت نمود. اما نيروي هوايي پاكستان همچنين قراردادي را با اندونزي براي دريافت 4 فروند هواپيماي ترابري CASA CN-235 امضا كرده است. در پي شكل‌گيري همكاري‌هاي جهاني جديد، جنگنده‌هاي F-16 پاكستان در اکتبر 2004 براي آموزش هاي جنگي به پايگاه Kanya در تركيه منتقل گرديد. نيروي هوايي آمريكا قراردادي 89 ميليون دلاري با لاكهيد مارتين جهت توليد شش سيستم رادار قابل حمل و دوربرد ASTPS-77 براي پاكستان بست. اين رادارهاي تاكتيكي دائماً تصاوير سه بعدي از اهداف هوايي تا برد 243 مايل دريايي تا ارتفاع 100000 پا را فراهم مي‌كند. اين هواپيماها همچنين مجهز به موشك‌هاي Block-II نيز هستند، PAF تا اواخر سال جاري، دو فروند P3C خود را كه زمين گير شده‌اند راه‌اندازي خواهد كرد. اين کشور همچنين تصميم دارد از ترس اعمال دوباره تحريم ترکیبی از تجهيزات چيني و غربي را خريداري كند. سيستم هشدار پيش‌هنگام هوايي (AEW) يكي از سيستم‌هاي حياتي براي حفظ موقعيت نيروي هوايي پاكستان به شمار مي‌آيد. سيستم سوئدي Evieye كه داراي AEW بوده و بر روي Saab 2000 نصب خواهد شد، قابل رقابت با سيستم فالکن اسرائيل است كه بر روي Il-76S نصب شده و هند تمايل به خريد آن‌ها را دارد. سيستم Evieye در مناطق مرتفع كوهستاني پاكستان مورد آزمايش قرار گرفته است.البته فروش برخي از تجهيزات به پاكستان منوط به اجازه از جانب آمريكاست. در مارس 2005 به پاس كمك‌ها و حمايت‌هاي پاكستان از آمريكا در جنگ بر عليه تروريسم، بوش اجازه فروش جنگنده‌هاي F-16 به پاكستان را صادر كرد. PAF تمايل به تجهيز ناوگان خود را داشته و تصميمات اوليه نيز براساس خريد 79 فروند F-16 از لاكهيد مارتين مي‌باشد. 55 فروند از اين جنگنده‌ها، F-16 نوع C/Dوخواهند بود و مابقي دستِ دوم مي‌باشند. به طور كلي پاكستان 60 سال را در حفظ حريم هوايي خود و ترساندن متجاوزان گذرانده و همواره تلاش خود را براي بدست آوردن آخرين تكنولوژي نموده است. استراتژي پاكستان به طور طبيعي بر دفاع استوار است و همواره تلاش نموده بر سر ميز مذاكره، رهبران سياسي را بر روي لبه تيغ قرار دهد. نيروي هوايي پاكستان تنها مي‌تواند دشمنان خود را وادار كند قبل از حمله بيشتر فكر كنند. PAF با كمك چين و تلاش بي‌وقفه متخصين خود تسليحات موردنياز را به صورت داخلي توليد كرده است. همكاري نزديك پاكستان در جنگ بر عليه تروريسم، PAF را در زمينه انجام عمليات ضد شورشي در مرزهاي افغانستان متبحر نموده است. تلاش براي مدرنيزه نمودن پايگاه‌هاي زميني دفاع هوايي پاكستان نياز به سرمايه‌گذاري خارجي بيشتر دارد تا PAF را به دوران اوج خود بازگرداند. اما اين كشور براي آماده نمودن پرسنل خود هنوز به سيستم‌هاي آموزشي پيشرفته‌تري نيازمند است. در اين ميان بزرگترين رقيب نیروی هوایی پاکستان، یعنی نیروی هوایی هند نيز داراي ضعف‌هايي است. كمبود زيرساخت‌ها براي حمايت از تلاش‌هاي هوايي به خصوص در بخش جنوبي، گسترش ترکیب هواپيماي غربي و روسي و قابل اطمينان نبودن برخي از جنگنده‌هاي ,MIG سبب افزايش نرخ تصادف‌هاي هوايي در نيروي هوايي هند شده است. آمريكا همواره تلاش مي‌كند با فروش تجهيزات و هواپيما به دو كشور پاكستان و هند، نيروهاي اين دو كشور را در حالت تعادل قرار دهد. در این راستا، در كنار فروش جنگنده‌هاي F-16 به پاكستان، به لاكهيد مارتين و بويينگ اجازه داده تا جنگنده‌هاي F-16 و F/A-18 را به هند بفروشد. در عين حال آمريکا با همکاري مشترک با اين دو کشور قصد افزايش همكاري‌هاي استراتژيك و افزايش امنيت ملي و بهبود سياست خارحي آمريكا را دارد. از آن‌جا که به دست آوردن مداوم سيستم‌هاي پيچيده نياز به سرمايه‌ها و منابع عظيم انساني و مالي دارد، پاكستان در حال حاضر برای دريافت تكنولوژي‌هاي برتر با مشكلات مالي رو‌به‌رو است. نيروي هوايي پاكستان تجهيزات كافي ندارد اما با توجه به بودجه و تشكيلات موجود، PAF يكي از نيروهاي هوايي متبحر و آماده به حساب مي‌آيد. به هر شكل و در هر وضعيت ممكن، نیروی هوایی پاکستان به عنوان سپر بلاي این کشور عمل خواهد کرد. Avia.ir