به نام خداوند جان و خرد   با سلام خدمت دوستان     در خلال جنگ سرد ، زرهی بلوک شرق (شوروی و کشورهای پیمان ورشو) از نظر کمی از برتری قابل ملاحظه ای به زرهی کشورهای بلوک غرب (اروپای غربی و امریکا) برخوردار بود. برتری کمیت زرهی شرق در مقاطعی با برتری کیفی (همچون ارائه تانک های تی 64 و تی 80) نیز همراه بود و همین مسئله کار مقابله با این نیروی پر شمار و بعضا برتر از نظر کیفی را برای کشورهای غربی هر چه بیشتر دشوار میساخت. شوروی با اتکا به توان زرهی خود امکان گسیل امواج تهاجمی گسترده و سنگین زمینی به سمت کشورهای اروپای غربی را داشت و این درحالی بود که این کشور ها و متحد اصلی آن ها امریکا جهت مقابله متعارف با یک چنین تهدیدی دچار مشکل بودند.   در یک مقابله نامتعارف ایالات متحده امکان به کارگیری بمب های اتمی در برابر تهاجم زمینی شوروی را داشت اما این مسئله بدون شک با واکنش متقابل شوروی همراه شده و به یک جنگ ویرانگر اتمی ختم میگردید. در مقابله متعارف ، رویارویی با ده ها هزار خودروی زرهی برای امریکا و متحدینش امر دشوار و بعضا غیر ممکنی به نظر میرسید.صرف نظر از توسعه هواگرد هایی با قابلیت مقابله با زرهی همچون A-10 و بالگرد کبرا ، ایالات متحده طرح های مبتکرانه متعددی را در دستور کار خود قرار داد که عمدتا براساس مقابله تکنولوژیکی با کمیت زرهی شوروی بود. در یک چنین فضایی ، مفهومی همچون هجمه شکن یا Assault Breaker تعریف گردید که اساس آن توسعه سامانه های رزمی نسل جدید از جمله انواع ریز مهمات ضد زره با قابلیت هدفگیری خودکار و پلتفرم های حمل و پخش این مهمات جهت مقابله دورایستا (standoff) و از پشت خطوط با تهدیدات زرهی بلوک شرق بود.   در سال 1978 سازمان پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفتهٔ دفاعی موسوم به دارپا پروژه ای با نامگذاری مستقل هجمه شکن یا Assault Breaker را کلید زد که هدف از آن انجام یک پروژه مشترک مابین نیروی زمینی و هوایی ایالات متحده با ماموریت یکپارچه سازی تکنولوژی های پیشرفته و نوین در زمینه هدایت ، پیشران ، رادار و ریزمهمات به منظور ساخت سامانه ای تسلیحاتی جهت مقابله با امواج زرهی بلوک شرق و مقابله با تجهیزات زرهی دشمن در پشت خطوط میدان نبرد بود. سامانه تسلیحاتی که در طی روند این پروژه ساخته شد شامل یک رادار هوابرد جانب نگر (sidelooking) با قابلیت شناسایی و رهگیری ادوات زرهی متخاصم در بردی بیش از 100 کیلومتر و با قابلیت انتقال داده های جمع آوری شده جهت استفاده برای هدایت موشک های شلیک شده از پرتابگرهای زمینی بود.   در این طرح موشک های شلیک شده از پرتابگرهای زمینی تحت کنترل مرکز فرماندهی و کنترل زمینی با استفاده از اطلاعات ارسالی از رادار ، خود را به محدوده اهداف رسانده و اقدام به رهاسازی تعداد زیادی ریزمهمات ضد زره میکردند. هر کدام از ریزمهمات از سامانه هدفگیری مستقل جهت هدایت و هدفگیری در فاز پایانی پرواز برخوردار بودند. این سامانه تسلیحاتی نوآورانه دارای نقاط ضعفی بود که از جمله آن اخلال پذیر بودن ارتباط رادار با ایستگاه کنترل زمینی و ایضا استفاده از رادار هواپایه ی آسیب پذیر در برابر پدافند و نیروی هوایی دشمن بود. عنصر کلیدی در سامانه هجمه شکن ، رادار پویش الکترونیکی برد بلند پیو موور (Pave Mover) با طول آنتن 3 متر (10 فوت) بود که جهت کشف و هدفگیری اهداف زمینی مورد استفاده قرار میگرفت. این رادار از امکان جهش فرکانس برخوردار بوده و در برابر اخلال مقاومت بالایی داشت.   نمونه اولیه ساخته شده از رادار پیو موور     در پروژه ساخت رادار ، دو طرح مجزا از صنایع گرومن و هیوز ارائه شد که پلتفرم حمل هر دو رادار نیز بمب افکن  مافوق صوت اف 111 بود رادار پیو موور در طرح خود از قابلیت های محدود پردازش سیگنال برخوردار بود و عمده روند پردازش اطلاعات آن با انتقال به زیر سیستم زمینی کنترل و پردازش اطلاعات (DPCS) توسط این مرکز صورت میگرفت. جهت ارتباط با واحد کنترل و پردازش زمینی دو پیوند داده بالا دستی و پایین دستی (Uplink-Downlink) برای رادار در نظر گرفته شده بود که دریافت اطلاعات از رادار و کنترل و انتقال دستورات به آن از این طریق صورت میگرفت. سیستم پیوند داده پرسرعت رادار در قالب یک غلاف (pod) طراحی شده و توسط بمب افکن اف 111 حمل می گردید. سامانه راداری پیو موور علاوه بر جستجو و کشف اهداف یک نقش مهم نیز ایفا میکرد که آن ایجاد ارتباط (در نقش رله ارتباطی) و انتقال دستورات از ایستگاه کنترل و فرماندهی زمینی به موشک های شلیک شده بود.   رادار پیو موور سوار بر اف 111     رادار پیو موور دارای دو حالت عملکردی اصلی بود. حالت اول جستجو و کشف اهداف در منطقه وسیع در نقش رادار شاخص اهداف متحرک (MTI) و حالت دوم تصویربرداری منطقه محدود در نقش رادار روزنه ساختگی (SAR). در نقش نخست رادار پیو موور با جستجو و کشف اهداف در گستره میدان نبرد نسبت به تهیه یک نقشه از موقعیت اهداف اقدام میکرد حال آنکه در نقش دوم به عنوان یک رادار روزنه ساختگی با تصویربرداری با کیفیت از یک منطقه محدود از میدان نبرد ، یک نقشه دقیق و با کیفیت فراهم می آورد. ترکیب نقشه اول و دوم یک نقشه جامع شامل عوارض زمینی و موقعیت اهداف متحرک در میان آن را ایجاد میکرد. در نهایت با ارائه این نقشه در واحد مدیریت و کنترل زمینی (در قالب یک نقشه گرافیکی) ، امکان اطلاع دقیق از میدان نبرد و موقعیت اهداف متحرک در میان عوارض زمینی به منظور هدایت موشک ها به سمت آن ها فراهم می آمد. دو حالت راداری (SAR/MTI) در رادار پیو موور امکان جستجو ، کشف ، رهگیری و هدایت موشک به سمت شش هدف با موقعیت متفاوت را به وجود میاورد.   به منظور حمل ریزمهمات جهت مقابله با اهداف ، دو نمونه موشک مورد آزمایش و بررسی قرار گرفت که نمونه اول موشک T-22 از صنایع Vought  برگرفته از موشک Lance و نمونه دوم موشک T-16 از صنایع Martin Marietta  براساس توسعه نمونه ای از موشک پدافندی پاتریوت بود.  موشکT-22  جهت هدایت در فاز میانی پرواز از سیستم هدایتی مجهز به ژیروسکوپ پیشرفته لیزری بهره میبرد حال آنکه موشک T-16 دارای سیستم هدایت اینرسیایی ستاره ای (stellar) بود که برای اولین بار در یک موشک غیر راهبردی آمریکا نصب شده بود. پیش از شلیک موشک ، با استفاده از سیستم ارتباطی نصب شده بر روی پرتابگرها ، اطلاعات هدف از جمله موقعیت حدودی و جهت آن برای واحد هدایتی موشک ارسال شده و در آن ذخیره میشد. موشک از طریق همین اطلاعات شلیک شده و تا زمان ورود به منطقه هدف و قرارگیری در برد رادار پیو موور به مسیر خود ادامه میداد.   موشک T-22 با برد 120 کیلومتر     پس از ورود به محدوده رهگیری ، سیستم ارتباطی موشک امواج راداری را دریافت کرده و یک پاسخ برای رادار ارسال میکند. در این مرحله با دریافت پاسخ از موشک ، رادار آن را به عنوان موشک شلیک شده از سامانه تشخیص میدهد و مراحل انتقال فرامین هدایتی و رهگیری مداوم آن را آغاز میکند. در این مرحله اطلاعات از موشک و اهداف به واحد کنترل و پردازش زمینی منتقل شده و در قالب داده های پردازش شده دیجیتالی و کد گذاری شده از طریق رادار پیو موور برای موشک ارسال میشود.این داده ها شامل موقعیت و سرعت اهداف ، فرامین تصحیح مسیر ، الگو و زمانبندی رها سازی ریزمهمات و .......... است. در نهایت موشک با دریافت این داده ها ، مسیر پروازی نهایی را تصحیح کرده و در موقعیت مطلوب برای رهاسازی ریزمهمات قرار میگیرد. پس از رها سازی ریزمهمات با الگوی مشخص در محدوده تعیین شده ، هر یک از آن ها به صورت مستقل عملیات جستجو و تهاجم به اهداف را اغاز میکنند. سامانه جمه شکن دارای دو نوع مختلف از ریزمهمات است.   موشک T-16 (برد 100 کیلومتر) و رها سازی محموله     نوع نخست ریزمهمات با هدایت در فاز نهایی (اختصارا TGSM) از صنایع جنرال دینامیکز و دومین نمونه ریزمهمات Skeet از صنایع آوکو (Avco) بود. هر دو این ریزمهمات از سیستم هدفیابی فروسرخ جهت جستجو و درگیری با اهداف استفاده میکردند. ریز مهمات صنایع جنرال دینامیکز در حقیقت یک موشک کوچک فاقد پیشران بود که پس از رها سازی از طریق دو بالک مثلثی به کاهش سرعت سقوط تا زمان کشف و اصابت به هدف ادامه میداد. موشک در ارتفاع 900 متری (3000 فوت) در حالت شیرجه کامل بر روی منطقه اهداف قرار گرفته ، جستجو و کشف اهداف از طریق جستجوگر دو رنگ فروسرخ (دارای دو نوع آشکارساز) را با یک الگوی پویش مارپیچ (spiral scan) آغاز میکرد. جهت مقابله با اهداف کاذب یا اخلالگرهای حرارتی ، جستجوگر موشک از روش مقایسه کنتراست و ابعاد در هر دو باند حرارتی بهره میگرفت تا هدف اصلی با الگوی حقیقی و معمول تابش حرارت را مورد اصابت قرار دهد.   ریز موشک TGSM       در صورت عدم کشف هدف در ارتفاع بالا ، موشک جستجوی هدف تا زمان رسیدن به ارتفاع پروازی پایین را ادامه میدهد ، با این عمل  موانعی نظیر پوشش ابر و مه ارتفاع پست نیز از میان برداشته شده و امکان هدفیابی افزایش میابد. در نهایت با کشف هدف ، موشک به سمت آن شیرجه زده و هدف را از ناحیه فوقانی مورد اصابت قرار میداد. به ادعای صنایع جنرال دینامیکز ، ریزموشک ها امکان هدف قرار دادن منبع گرمایی هدف (به عنوان مثال پیشرانه) با حداکثر فاصله ی 10 سانتی متری از آن را دارند.لازم به ذکر است که نسخه های اولیه ریزموشک از جستجوگر راداری موج میلیمتری برای جستجو و رهگیری اهداف برخوردار بودند.  ریزمهمات Skeet صنایع Avco گزینه حتی جالبتری از ریزموشک ارائه شده توسط صنایع جنرال دینامیکز بودند. این ریزمهمات دارای یک محفظه نگهدارنده سیلندری با ظرفیت چهار ریز مهمات و یک مکانیزم رهاسازی با نام Skeet delivery vehicle assembly بود. هر کدام از محفظه های ریزمهمات Skeet از ابعادی در حدود ریزموشک های جنرال دینامیکز برخوردار بودند با این تفاوت که هر محفظه دارای چهار ریزمهمات بود.   بخش جستجوگر راداری موج میلیمتری ریزموشک TGSM     لحظه اصابت ریزموشک TGSM به اهداف ، در آزمایش انجام شده 5 تانک از 9 تانک مورد اصابت قرار گرفتند     محفظه حامل ریزمهمات دارای چتری است که پس از رهاسازی از حامل (موشک) امکان کاهش سرعت رپرواز را برای ان فراهم میکند. مدتی پس از باز شدن چتر و کاهش ارتفاع ، چتر از محفظه ریزمهمات جدا شده و به محض جدایش چتر چهار پیشران راکتی فعال میگردد. این پیشران ها جهت تثبیت حرکت محفظه حامل ریزمهمات و قرار دادن آن در حالت عمودی استفاده میشوند ضمن اینکه یک حرکت دورانی نیز در محفظه ایجاد میکنند. در نهایت پس از رسیدن به ارتفاع مشخص ، مکانیزم رهاسازی ریزمهمات فعال شده و مهمات رها میشوند. به جهت نحوه قرارگیری ریزمهمات و اتصال نامتعادل آن ها به مکانیزم رهاسازی (اتصال به صورت کج) و ایضا به جهت حرکت دورانی محفظه نگه دارنده ، ضمن رهاسازی ریزمهمات حرکتی دورانی و نامنظم در آن ها ایجاد میشود که این حرکت جهت پویش اهداف توسط جستجوگر فروسرخ مورد استفاده قرار میگیرد (یک الگوی پویش نامنظم). در صورت کشف هدف توسط جستجوگر فروسرخ ، سرجنگی ریزمهمات که از نوع پرتابه شکل یافته انفجاری یا EFP است به بخش فوقانی هدف شلیک میشود.   ریز مهمات Skeet در کنار محفظه استوانه ای حامل     نحوه عمل     لحظه مقابله با اهداف     چنانچه در زمان جستجو ، هدفی توسط جستجوگر یافت نشود ، سرجنگی ریزمهمات در ارتفاع مشخص و به صورت خودکار فعال میشود تا در محدوده هدف آسیب های جانبی ایجاد کند (همچون آسیب به پیاده نظام در کنار ادوات زرهی). به منظور حصول اطمینان از عملکرد سیستم هجمه شکن ، هر دو نوع ریزمهمات در آن مورد استفاده قرار گرفته و نتایج موفقیت آمیزی را نیز به ثبت رساندند. در جریان آزمایشات سامانه مشخص گردید که موشک T-16 به جهت نوع هدایت (اینرسیایی ستاره ای) از خطای بیشتری در طی مسیر برخوردار است و میبایست به میزان بیشتری توسط رادار پیو موور هدایت شود ، در غیر اینصورت موشک در نقطه نامناسبی نسبت به رها سازی ریزمهمات اقدام میکرد که نتیجه لازم را در بر نداشت.  با توجه به موفقیت پروژه هجمه شکن در توسعه تکنولوژی های مورد نیاز ، موسسه دارپا توسعه هر چه بیشتر پروژه را در دستور کار قرار داد که شامل یکپارچه سازی پروژه سیستم راداری نظارت و هدفگیری مشترک (Joint Surveillance Target Attack Radar System  یا  JSATRS) و رادار پیو موور با پروژه سیستم موشکی تاکتیکی مشترک (JTACMS) بود.   این پروژه در نهایت به ساخت نمونه قوی تری از رادار پیو موور با برد 150 ناتیکال مال (277 کیلومتر) و نصب آن برروی هواپیمای C-18 منتهی شد. هواپیمای مجهز به رادار جدید تنها در مدت زمان 8 ساعت گشت پروازی از توان پوشش منطقه ای به وسعت 1.000.000 کیلومتر مربع برخوردار بود. مرحله بعدی در توسعه پروژه گسترش واحد ها و سیستم های رزمی سامانه هجمه شکن بود. این بخش مواردی از جمله پلتفرم حمل هوایی موشک های سامانه (جنگنده اف 16 یا بمب افکن بی 52) ، ساخت نمونه های کوچک و تاکتیکی رادار پیو موور براساس پلتفرم های هوایی نظیر OV-1 یا JVX جهت جستجو و کشف اهداف در برد کوتاه و ایضا افزودن تعداد واحد های کنترل زمینی (از نوع خودروسوار) را شامل میشد.   E-8A JSTARS     به جز مراحل توسعه مد نظر دارپا ، وزارت دفاع امریکا مواردی همچون نصب سامانه راداری پیو موور بر روی TR-1 (نمونه ای از هواپیمای شناسایی U-2) را نیز مد نظر داشت. به طور کلی در طی روند توسعه پروژه ، نیروی زمینی و نیروی هوایی و ایضا وزارت دفاع آمریکا هر کدام الزامات و قابلیت های خاصی را مد نظر داشتند که بر پیچیدگی پروژه می افزود. به عنوان مثال نیروی زمینی به دنبال استفاده از پلتفرم های پرتاب زمینی برای موشک های سامانه بود در حالی که نیروی هوایی امریکا خواستار افزودن پلتفرم های پرتاب هوایی به پروژه بود. به منظور افزودن قابلیت های جدید به پروژه ، صنایع نورثروپ موشک کروز ارزان قیمت ، رادارگریز و دقیقی را به منظور جایگزینی با موشک های T-16/T-22 ارائه کرد که NV-150 نام داشت. این موشک از پیشران توربوفن ساخت صنایع Williams International و سامانه هدایتی ترکیبی شامل ژیروسکوپ لیزری و هدایت ماهواره ای بهره میبرد.   این موشک که توانایی پرواز در بردی بیش از 370 کیلومتر (200 ناتیکال مایل) را داشت از دقتی بالایی برخوردار بود و به جهت قیمت 300000 دلاری برای هر واحد ، گزینه ای ترغیب کننده برای نیروی هوایی محسوب میشد که به دنبال توسعه موشک های T-16/T-22 برای نصب بر روی پلتفرم های هوایی بود. پروژه این موشک در نهایت به AGM-137 TSSAM تغییر نام یافت و پس از چندی نیز لغو شده و با پروژه موشک AGM-158 JASSM جایگزین گردید. پروژه هجمه شکن با وجود همه ابتکارات و فناوری های به دست آمده به جهت اثر بخشی پایین به نسبت هزینه بالا در نهایت متوقف شد اما بسیاری از تکنولوژی هایی که در قالب این پروژه توسعه داده شدند در چهارچوب پروژه های دیگری مورد استفاده قرار گرفتند که از این میان میتوان به رادار هوابرد E-8A JSTARS اشاره کرد. در حقیقت بخشی از پروژه هایی که بعد ها در ارتش ایالات متحده جنبه عملیاتی یافتند زیر مجموعه ای از پروژه هجمه شکن بودند. در نهایت نقش ضد زرهی که برای پروژه هجمه شکن در نظر گرفته شده بود (از جمله تهاجم به واحد های زرهی در پشت خطوط) امروزه توسط دیگر تسلیحات امریکایی حامل ریز مهمات از جمله موشک MGM-140 تامین میشود.   منابع   1   2     هرگونه برداشت از مطلب صرفا با ذکر نام وبسایت میلیتاری به عنوان منبع مجاز است