پاورز به اتهام جاسوسي عليه امنيت ملي جماهير شوروي براي آمريكا به ۳ سال زندان و ۶ سال كار اجباري محكوم شد اما پس از ۹ ماه در زندان با جاسوس حرفه اي شوروي در آمريكا به نام كلنل رودلف ايوانويچ بل مبادله شد. چند روزي بيش نيست كه به پرواز در آوردن هواپيماي جاسوسي U-2 بر فراز بغداد به مشاجره اي سخت بين هانس بليكس، رئيس گروه بازرسان خلع سلاح سازمان ملل در عراق با مشاوران نظامي صدام حسين تبديل شده است. آمريكا هواپيماي جاسوسي U-2 را كه بر آن لقب «اژدها خانم» گذاشته را بارها در آسمان عراق به پرواز در آورده است، اما اين بار همراه با حضور بازرسان سازمان ملل متحد در عراق درخواست مجوز از دولت عراق كرده تا به بهانه همكاري با بازرسان سازمان ملل، اژدها خانم را به عمليات تجسسي موفقيت آميز ديگري بفرستد. درخواست آمريكا براي به پرواز در آوردن اين هواپيما، توجه تمامي رسانه هاي بين المللي را جلب كرده است و همه منتظرند تا ببينند در صورت اعزام اين هواپيماي جاسوسي به عراق كه به بهانه يافتن تسليحات كشتارجمعي عراق انجام مي شود، آمريكا چه بهره برداري هاي موازي از اين عمليات خواهد كرد. دولت صدام حسين به شدت نسبت به اين عمليات موضع گيري كرده و اصرار بازرسان سازمان ملل را در همراهي با آمريكا به نوعي غرض ورزي تشبيه كرده است. در عين حال هانس بليكس، رئيس گروه بازرسان سازمان ملل در اين خصوص گفت: «اينكه بغداد با پرواز U-2 موافقت نمي كند، نوعي امتناع ورزي از اجراي كامل قطعنامه ۱۴۴۱ است. » دولت عراق اعلام كرده است در صورت نياز بازرسان به عكسبرداري از تاسيسات عراق، بايد عمليات پرواز با هواپيماهاي خود عراق يا ماهواره انجام شود و «اميرالسعدي» مشاور ارشد صدام حسين به بليكس اخطار داده است كه «آمريكا و انگليس موظف هستند پرواز U-2ها را در مناطق شمالي و جنوبي عراق متوقف كنند. » اژدها خانم كه چشم بيناي نيروي هوايي آمريكاست، رقباي بسياري هم در حيطه تجسس دارد كه مشهورترين آنها SR-71 يا «پرنده سياه» است و هنوز سريع ترين هواپيماي جاسوسي جهان به شمار مي رود. نخستين مدل اين هواپيما در سال ۱۹۵۵ ميلادي توسط شركت لاكهيد ساخته شد و طراح اصلي اين هواپيما را مي توان «كلارنس كلي جانسون» ((Clarence Kelly Johnson دانست كه تلاش هاي زيادي براي موفقيت اين طرح كشيد و طراحان هوا ـ فضاي مشهور آن دوران بود. مهم ترين تحول در ساخت U-2در سال ۱۹۶۸ اتفاق افتاد كه مدل جديد آن U-2R ساخته شد و حدوداً ۴۰ درصد بزرگ تر از مدل قبلي بود. سپس در سال ۱۹۸۰ دو مدل ديگر با نام هاي TR-1 ۱و ER-2۲ توليد شد كه تمامي TR-1ها به ناتو فروخته شد. ER-2 ها نيز براي ناسا طراحي و تحويل داده شد. اين تغييرات براي هواپيماي توانمند U-2 كم بود. پس در سال ۱۹۹۲ تمامي U-2ها و TR-1ها بهسازي شدند. مثلاً موتور آنها كه مدل J75 شركت «پرت وويتني» ((Pratt and Whitney با قدرت ۱۵۸۰۰ پوند بود به موتور جديدي از شركت جنرال الكتريك مدل F-118 با قدرت GE-101 با قدرت۱۸۳۰۰ پوند تبديل شد. تمامي سيستم هاي الكتريكي آن نيز به پيشرفته ترين نوع موجود در زمان مجهز شدند و يك سيستم هدايت كننده اتوماتيك ديجيتالي هم به آن اضافه شد. به علاوه سيستم موقعيت ياب جهاني GPS۳ و بعد از اين تحولات تمامي آنها را با نام U-2S و U-2ST مي شناسند. اولين پرواز U-2S در اكتبر ۱۹۹۴ با موفقيت تمام انجام شد. البته بايد متذكر شويم كه ER-2 ها نيز كه در مركز تحقيقات پروازي «درايدن» (Dryden) در ايالت كاليفرنيا بودند چنين تغييراتي را (تا حدودي) يافتند ولي نام آنها عوض نشد و هنوز با نام ER-2 شناخته مي شوند [align=center][/align] اين هواپيما تجهيزات جاسوسي زيادي از قبيل انواع حسگرهاي الكترونيكي، راديويي و دوربين هاي مختلف را با خود حمل مي كند. اين دوربين ها به گونه اي طراحي شده اند كه بتوانند در سخت ترين شرايط جوي بهترين بازده را بدهند. در ارتفاعات بالا فشار بسيار زيادي بر خلبان وارد مي شود و به همين جهت خلبانان U-2 از لباس هاي ضدفشار مخصوص در كابين استفاده مي كنند، يعني همان لباس هاي ضدفشاري كه خلبانان در شاتل فضايي استفاده مي كنند. اژدها خانم در تمامي عمليات از خود سوابق بسيار خوبي برجاي گذاشته است. به جز در يك مورد .U-2 در ابتدا براي پرواز در ارتفاعات بالاي جو شوروي در اواسط دهه ۱۹۵۰ طراحي شد تا در اول ماه مه سال ۱۹۶۰ يك فروند U-2 طي يك پرواز شناسايي كه تحت نظر نيروي هوايي آمريكا نبود بلكه از طرف سازمان جاسوسي آمريكا (سيا) هدايت مي شد در خاك شوروي سقوط كرد و يكي از نكات جالب توجه اين بود كه از سال ۱۹۵۵ كه اولين U-2 ساخته شد تا ۱۹۶۰ كه يك فروند از آن سقوط كرد موضوع ساختش آن قدر محرمانه و سري بود كه هيچ كشوري از وجود چنين پرنده اي آگاه نبود. در ۱۴ اكتبر ۱۹۶۲ سرگرد «ريچارد. اس هيسر» خلباني يكU-2 براي اولين عكسبرداري از تاسيسات موشكي تهاجمي شوروي در كوبا را به عهده گرفت. تنها هشت روز بعد سرگرد رودلف اندرسون، هنگامي كه در ماموريت مشابهي قرار داشت، توسط نيروهاي دفاعي شوروي مورد هدف قرار گرفت و جان خود را از دست داد.U-2 همچنين در فعاليت نقشه برداري نيز فعال بوده است. مخصوصاً نمونه ER-2 كه در خدمت ناسا است. پس از جنگ جهاني دوم، روابط شوروي و آمريكا رو به تيرگي و نظامي شدن گراييد. شوروي درخواست آمريكا براي وجود آسمان آزاد بين دو كشور را رد كرد و موجب ايجاد تنش هر چه بيشتر شد. آمريكا به خاطر عدم اطمينان به شوروي، به پروازهاي شناسايي در فضاي بالاي جو شوروي اقدام كرد و باز هم U-2 هواپيماي انتخابي براي ماموريت هاي جاسوسي اش بود. سازمان جاسوسي آمريكا (CIA) رهبري طرح را برعهده گرفت و با كنار گذاردن ارتش از صحنه موجب از بين بردن هرگونه احتمال نبرد فيزيكي شد. تا سال ،۱۹۶۰ ايالات متحده پروازهاي بيشماري را بر فراز آسمان شوروي انجام داده بود. اما يك حادثه بزرگ براي سيا (CIA) رخ داد. يك هواپيماي جاسوسي U-2 با خلباني فرانسيس گري پاورز ( Powers F.G) در نزديكي اسود لوفسك سقوط كرد. اين واقعه باعث ايجاد تفكرات منفي هر چه بيشتر بين آمريكا و شوروي شد. جزئيات اين حادثه تا به امروز در پرده اي از ابهام قرار دارد. داستاني كه از سوي دولت براي توجيه سقوط U-2 و دستگيري «گري پاورز»۴ به رسانه هاي جمعي و مردم داده شد توضيح مي داد كه اين سقوط در اثر اصابت يك موشك زمين به هوا به اين هواپيما بود. اما نكته مهم و جالب توجه اين است كه هواپيماي U-2 در مقابل سلاح هاي آن زمان غيرقابل دستيابي بوده و به گونه اي طراحي و ساخته شده بود كه هيچ يك از موشك هاي شوروي نمي توانستند آن را هدف قرار دهند در اصل قابليت اژدها خانم اين بود كه بالاتر از خط آتش دشمن پرواز مي كرد. اگر اين هواپيما در سقف ارتفاع معين خود پرواز مي كرده است و سرنگون شده پس پرسش هاي بسيار زيادي به وجود مي آيد كه پاورز چگونه نجات يافته است. اين احتمال كه او بر اثر شدت انفجار و يا فشار بيش از حد پرتاب (Ejection) در ارتفاع بسيار بالا جان خود را از دست مي داد بسيار منطقي است. پس به راحتي مي توان صحت و درستي اين ادعا را زير سوال برد. چندين تئوري براي بازگو كردن چگونگي سقوط هواپيماي جاسوسي گري پاورز مطرح شده است: ۱) گري پاورز در پايين ارتفاع شناسايي خود پرواز كرده و هواپيماي او توسط تسليحات ضدهواپيمايي اتحاد جماهير شوروي مورد اصابت قرار گرفته است. ۲) گري پاورز خود هواپيما را در خاك شوروي رها كرده است. ۳) يك بمب در هواپيما موجود بوده است. نزديك ترين و مي توان گفت صحيح ترين نظريه درباره سقوط اين هواپيما مربوط مي شود به يك خلبان روس كه درگير ماجراي فرود U-2 بوده است. او ادعا كرده است كه به او دستور داده شده بود كه U-2 را مورد هدف قرار دهد. در حقيقت شواهد بسيار كمي براي حمايت از ايران ادعا وجود دارند. اما اين موضوع به هر حال اوضاع را پيچيده تر كرد و در اصل هيچ كدام از اين نظريات سقوط U-2 را توجيه نمي كند و هنوز اين ماجرا در پرده اي از ابهام قرار دارد و بايد منتظر اظهارنظرها و انتشار اسناد محرمانه دو كشور مورد بحث در آينده اي احتمالاً نه چندان نزديك باشيم. اين ماجرا پيامدهاي زيادي داشت. كنفرانس پاريس بر اثر اين واقعه ناكام ماند زيرا نيكيتا خروشچف از آيزنهاور درخواست كرد كه آمريكا رسماً بايد از شوروي درباره اين واقعه عذرخواهي كند، كاري كه آيزنهاور به هيچ عنوان نپذيرفت و اين امر به نوبه خود جنگ سرد را گرمتر نمود. در اين ميان گري پاورز به اتهام جاسوسي عليه امنيت ملي جماهير شوروي براي آمريكا به ۳ سال زندان و ۶ سال كار اجباري محكوم شد. اما امسال، ۹ ماه و ۹ روز در زندان بود و پس از اين مدت با جاسوس حرفه اي شوروي در آمريكا به نام كلنل رودلف ايوانويچ بل مبادله شد. در كل بعد از اين جريانات U-2 به عمليات خود ادامه داد مثلاً در عمليات طوفان صحرا در خليج فارس در سال ،۱۹۹۱ بر فراز آسمان بوسني و كوزوو در حمايت از ناتو در دهه ۱۹۹۰ و در سال ۲۰۰۱ در افغانستان مورد استفاده قرار گرفت. امروز نيز منتظر مأموريتي دوباره بر فراز بغداد است. جدول مشخصات U-2 مدل هاي A و C و D نوع: تجسسي تك سرنشين طول: ۶/۴۹ فوت ارتفاع: ۱۵ فوت + ۲ اينچ وزن: ۱۴۲۵۰ پوند فاصله دوسر بال: ۸۰ فوت + ۲ اينچ مساحت سطح بال: ۶۰۰ فوت مربع بيشينه وزن برخاستي: ۲۴۱۵۰ پوند بيشينه سرعت: ۴۳۰ مايل در ساعت سقف پرواز: بالاي ۶۰ هزار فوت قدرت موتور: ۱۵۸۰۰ پوند موتور J75 شركت پرت وويتني روزنامه همشهری