خبر ، کوتاه بود و هیجان انگیز ، نزدیک به یک دهه انتظار برای رونمایی از یک سامانه دفاع هوایی بومی بالاخره به انتهای خود نزدیک شد و در نهایت از سامانه باور-373 رونمایی گردید . اگر چه تحریم های ظالمانه بر علیه نیروی های مسلح جمهوری اسلامی ایران و صنعت دفاعی کشور بیشتر از 40 سال است که ادامه دارد و این صنعت فراز و نشیبهای بسیار زیادی را بخود دیده ، اما بالندگی ، هوشمندی و اتکاء بر توان داخلی ، در نهایت محصولی را پدید آورد که هر ایرانی اصیل ، از مشاهده آن غرور مثبتی بدست می آورد که می تواند ره گشای گلوگاه های فناورانه آینده باشد . با این وصف ، پس از نزدیک به یکصد صفحه تحلیل و بررسی و گمانه زنی در بخش نخست این سلسله تاپیک سامانه پدافند هوایی باور373 (1) تصمیم گرفته شد تا پس از رونمایی از این سامانه بومی ، به مانند تاپیک سامانه اس-300 ، تاپیک جداگانه ای برای تحلیل و بررسی باور-373 ایجاد شود . نمایی از مراسم رونمایی از سامانه دفاع هوایی باور-373 مقدمه : همه ماجرا از سال 2010 آغاز شد ، زمانی که روسیه از تعهد خود مبنی بر تحویل سامانه های S-300PMU-1 شانه خالی نمود و در مقابل ایرانی ها نیز مدعی شدند تا یک سامانه دفاع هوایی پیشرفته تر از اس-300 را بصورت بومی توسعه داده و بخدمت خواهندگرفت ، اینک پس از 9 سال شایعات و حرف و حدیث ، سامانه باور-373 در روز صنعت دفاعی ( 22 اوت 2019 ) رونمایی گردید . یک سامانه تمام بومی ؟!!!!!! علیرغم اینکه روسها پس از روندی پر فراز و نشیب ، در نهایت سامانه های (S-300PMU-2(IR را در دسامبر 2016 بطور کامل تحویل ایرانی ها دادند ، اما همچنان شایعات داغی مبنی بر روگرفت (کپی ) بودن سامانه ایرانی از روی سیستم روسی ، در میان تحلیلگران داخلی و خارجی جریان داشت ، با این وصف ، ایران پس از کش و قوسهای فراوان ،و پیش از تحویل اولین سامانه روسی ، در دسامبر2016 زیرسامانه های مشخصی از باور373 شامل رادارها ، موشکها و نمای های از پیش تعیین شده ( محدود ) از سلول های پرتاب را به نمایش عمومی نهاد . لانچر سامانه S-300 PT اگر چه برخی تحلیلگران اطلاعاتی براین باور بودند که ایرانی ها بخش هایی از زیر سیستم های سامانه S-300PT تحویلی به بلاروس ( که در دهه هشتاد میلادی در قالب تقویت شبکه دفاع هوایی ارتش سرخ به همراه رادارهای استاندارد و موشکهای 5V55K/R با حداکثر برد 90 کیلومتر در این جمهوری سابق مستقر شده بود) را از این کشور خریداری نموده اند ، با این وصف ، برخی ناظران نظامی براین اعتقاد قرار دارند که صنعت دفاعی ایران ، بطور قطع مطالعات مستمری بر روی برخی ایده ها و فناوری های بکار رفته در محصول روسی داشته اند ، اما هر گونه ارتباط مستقیم میان سامانه S-300PT و باور-373 به تقریب غیر محتمل به نظر می رسد ، چرا که باور-373 بلحاظ بلوغ طراحی و همچنین کارایی ، با کمی تخفیف به سیستم های جدید تر روسی نظیر S-300PMU-2 و اس-400 نزدیکتر به نظر می رسد ، تا جایی که حداقل برمبنای ظاهر امر ، رادارهای آرایه فازی و موشک با برد 200 کیلومتری صیاد-4 به وضوح هرچه تمام تر بلحاظ فیزیکی مشابه همتایان خارجی خود هستند . علاوه براین ، باور-373 از کشنده بومی ( البته با ریشه روسی ) استفاده کرده و پرتابه موشکی این سیستم دفاع هوایی بومی در مقایسه با سیستم پرتاب سرد ( کولد لانچ ) اس-300 مجهز به لانچرهای دایره ای ، از سیستم پرتاب مستقیم ( هات لانچ ) از درون لانچرهای مکعبی بهره می برد . برای کمک به خواننده و جلوگیری از هر گونه سردرگمی جدول ذیل قابل بررسی است : مقایسه اجمالی میان سامانه دفاع هوایی اس -300 روسی و باور-373 ایرانی از بالا به پایین : خودروی TEL رادار درگیری رادار کسب هدف رادار مدیریت صحنه نبرد مشخصات : با توجه به اطلاع از این مساله که باور-373 یک سامانه بومی ایرانی است ، بطور قطع برخی مشخصات و الگوهای موجود در اس-300 در آن قابل مشاهده است . بلحاظ اندازه فیزیکی ، باور-373 در مقایسه با محصول روسی ، مقداری بزرگتر به نظر می رسد ، بنابراین ، نسبت به سامانه سوم خرداد که در ژوئن 2019 یکفروند پهپاد آمریکایی را ساقط نمود ، قابلیت استتار ان ، به نسبت مشکل تر بوده ، با این حال ، هنوز تحرک بالایی را بخود می بیند ، چرا که کشنده 10 در 10 ذوالجناح بعنوان TEL این سیستم عمل نموده و علاوه براین ، رادارها و پست تاکتیکی فرماندهی و کنترل (C2) آن نیز قابلیت نصب بر روی خودروی هشت در هشت "ظفر" ر ا خواهد داشت که هردوی این کشنده ها ، پتانسیل کاملی برای حرکت در سطوح خارج جاده ای به نمایش می گذارند . چنین وضعیتی برای شبکه دفاع هوایی ایران ، یک توانایی پراهمیت به نظر می رسد ، به این علت که علیرغم وجود یک شبکه گسترده جاده ای ، وسعت این کشور به گونه ای است که سامانه فوق استقرار در مناطق به نسبت صعب العبور را می طلبد و این نیز بدان معنا خواهد بود که باور-373 را می توان در هر نقطه ای مستقر نمود . شاید تنها زیر سیستم سامانه بومی ایرانی که بصورت نیمه متحرک طراحی و تولید شده ، رادار معراج-4 است که نقشی مشابه رادارهای 64N6E/91N6E بیگ برد در سامانه روسی بعنوان رادار مدیـریت صحنه نبرد را بر عهده دارد . این که رادار فوق بر روی یک تریلر نیمه متحرک ( کششی ) قرار گرفته و توسط یک کامیون غیر نظامی جابه جا میشود ، چندان مساله پر اهمیتی به نظر نمیرسد ، چرا که برد به نسبت زیاد این رادار بدان اجازه می دهد تا در عمق منطقه نبرد و دور از تهدید مستقر شده و در مقایسه با رادارهای موجود در خط مقدم دفاع هوایی ، ازامنیت بیشتری بر خوردار باشد . رادار مدیریت صحنه نبرد معراج -4 : به اعتقاد برخی تحلیلگران نظامی ، در واقعیت ماجرا ، ایرانی ها رادار معراج-4 را بعنوان یک سیستم جدایی ناپذیر از باور373 محسوب نمی کنند ، اما ارتباط بسیار نزدیکی میان این رادار و فرآیند توسعه باور-373 وجود دارد که درجریان رونمایی نیمه رسمی از معراج-4 در سال 2016 عیان گردید . در حقیقت امر ، معراج -4 ، یک دارایی با ارزش رزمی بسیار بالا درشبکه دفاع هوایی یکپارچه (IDAS) ایران بشمارمی رود که ماموریت کنترل فضای هوایی و انتقال اطلاعات به سامانه های پایین تر برعهده آن گذاشته شده است . این رادار که یک رادار آرایه فازی در باند S محسوب میشود ، بر اساس اطلاعات موجود قابلیت رهگیری 100 هدف بطور همزمان را داشته ، ضمن اینکه برخی معتقدند که رادار معراج -4 قابلیت های اجرای ضد ضد عمل الکترونیک (ECCM) بسیار قدرتمندی شامل " Burn Through ، SLB و SLC ، پرش فرکانس ، PRF Jitter ، PRF Staggering ، JATS ، فشرده ساز پالسی ، MTI ، CFAR ، Clutter Map و در نهایت Low SLL Antenna را در اختیار داشته باشد که نشاندهنده انعطاف پذیر بودن ان است . پی نوشت : 1- منابع در انتهای مقاله درج خواهد شد . 2- بدلیل اینکه این تاپیک دومین تجربه شخصی در برگردان یک متن تخصصی در حوزه پدافند هوایی است ، ممکن است در ترجمه برخی اصطلاحات ، کاستی هایی وجود داشته باشد ، طبیعتا از دوستان فاضل و دانشمند انتظار میرود تا در بهینه شدن متن کمک لازمه را نمایند . 3- ادامه دارد ................. صرفا" برای میلیتاری /مترجم : MR9

باور 373 ناکافی در حلقه پدافند، پایان ناپذیر در دفتر دشمن. مقدمه هیچ نیروی مدافعی وجود ندارد که صرفا بخواهد یا بتواند با تکیه بر سلاح های دفاعی و پدافندی خود را حفظ کند، هر سیستم نظامی میبایست از حملات متقابل یا حتی پیشدستانه برای دفع قابلیت های تهاجمی دشمن بهره جوید، در کنگفو یک جمله معروف وجود دارد؛ دستی که برای حمله میرود برای دفاع بازمیگردد . هیچ سامانه پدافندی اختراع نشده که قادر باشد در برابر یک حمله وسیع و پرتعداد موفق باشد، حتی اگر بتواند با هر موشکی که دارد یک هدف از مهاجمان را بزند بالاخره موشکهایش تمام میشوند و مهاجم پرتعداد میتواند موفقیتی بدست آورد. با این وجود پدافند توانسته است امکان غافلگیر شدن را با ایجاد یک سد در گام نخست حمله دشمن، از بین ببرد، همچنان که ریسک و هزینه های حمله را ابالا برده است. دشمنان یک پدافند هوایی از پایین ترین ارتفاع که متعلق به پهپادهای سبک و موشک های کروز است تا ارتفاع بلند که متعلق به رادارهای هوابرد، موشک های بالستیک و حتی مدارگردهای لئو میتواند باشند، همیشه حرفی برای گفتن و طرحی برای عبور از پدافند دارند. اما پدافندها هم در همه این سطوح نیز اقداماتی در لیست دارایی خود تهیه دیده اند، از اخلالگرهای برد بلند، سلاح های انرژی مستقیم DEW تا موشک های پدافندی که از برد 500 متر تا 700 کیلومتر . اما آنچه در برابر یک پدافند امروزی بسیار مرسوم است و انتظار میرود در ساعات اولیه جنگ ها با آن روبرو شود، حملات پیچیده و پر تعداد کروز و پهپاد میباشد. رقبای منطقه ای ایران و دولت های دوست و همجوار، قابلیت های تهاجمی بسیار وسیعی دارند، بسیاری از آنها از موشک های کروز و بالستیک بهره مند هستند، عربستان سعودی، امارات و حتی قطر، بیش از 1000 فروند موشک کروز هواپرتاب استورم شدو (شاهین سیاه) در اختیار دارند که یک تهدید پیچیده جدی برای زیرساخت های نظامی و اقتصادی ایران محسوب میشود. ترکیه نیز با ساخت موشک بومی SOM توانسته است بخوبی به بازار تولید تسلیحات کروز وارد شود، ائتلاف غربی متجاوز در منطقه خلیج فارس و کشورهای اسلامی نیز به مقادیر انبوهی از موشک های کروز مجهزند. آمریکا قصد دارد بیش از 10هزار فروند کروز JASSM تولید کند، مقادیر سایر موشک های کروز و بمب های بالدار مشخص نیست، ولیکن انتظار میرود در شرایط قوی اقتصادی و در جغرافیای امن ایالات متحده مقدار این موشکها انتهایی نداشته باشد. در کنار این انبوهی موشک های کروز، پهپادهای لوییتر قرار دارند که بر علیه پدافند ها بسیار موفق عمل میکنند و حتی از نظر گونه نیز قابل شمارش نیستند چه رسد به شمارش تعداد از هر گونه. عربستان سعودی موشک های بالستیک چینی DF-3 و DF-21A با قابلیت حمل کلاهک هسته ای با برد بیش از 2000 کیلومتر در اختیار دارد که میتوانند تهران را هدف قرار دهند. اسراییل نیز از موشک های میانبرد جریکو با بردی بالغ بر 5هزار کیلومتر بهره مند است. موشک های اسراییل حتی قادرند موسکو را هدف قراردهند. گرچه شناسایی و رهگیری موشک های کروز بسیار دشوار است اما تجربیات مختلفی وجود دارد که میگوید میتوان با موشک های کروز بوسیله جنگنده های سبک مانند اف 5، یا پدافند های کوتاه برد و میانبرد، اخلال وسیع الکترونیک در مناطق هدف بخوبی درگیر شد و آنها را منهدم یا منحرف ساخت، راه های بسیاری برای انحراف انان وجود دارد و حملات اخیر بوسیله آنها از موفقیت زیر 60 درصدی سخن میگویند، تجربه های سوریه و عراق. اما موشک های بالستیک خیر، مقابله با آنها نیازمند زیرساخت پدافندی پیچیده ایست و هنوز جنگنده ها این امکان را بدست نیاورده اند که موشک های بالستیک را در آسمان منهدم کنند، تاکنون سلاح انرژی مستقیمی نیز دیده نشده که بتواند پاسخ موثری به این نوع از تسلیحات بدهد. کشور پهناور ایران برای مقابله با موشک های بالستیک تنها دو سامانه در اختیار دارد که هنوز موفقیت میدانی آنها به ثبت نرسیده است، اس 300 و باور 373. نیاز ایران به تولید انبوه پدافند های کوتاه برد. به بسیاری از تهدیدات کروز و پهپاد را نمیتوان در منطقه شروع تهاجم واکنش نشان، اما همه آنها به سوی اهداف مهم می آیند و آنجا جاییست که نیازی به برد بلند و اغماض در تعیین هدف نیست، در برد کوتاه و در منطقه هدف همه اهداف پرنده مهاجم اعم از دیکوی و یا تهدید واقعی میبایست بسرعت تجزیه و منهدم شوند. بنابراین، وجود پدافند های پرتعداد دفاع نقطه ای و کوتاه برد با برد هایی در حد افق دید، از 12 تا 20 کیلومتر بسیار حیاتی تر از داشتن سامانه هایی با برد های بالای 100 کیلومتر است. طرح های موجود در ایران نظیر تولید موشک ها تور، راپیر، اف ام 80، انواع دوشپرتاب و سامانه در دست ساخت و ناشناخته کوتاه برد نه دی با برد ادعایی 30 کیلومتر، نشان از توجه به این محدوده است. شکل 1تصویر موشک 9 دی در نمایشگاه اقتدار 40 محافظت از باور با روشهای نرم اگر سامانه های پدافندی را عنصری اساسی برای جلوگیری از جنگ فراگیر و آسان هوایی بدانیم، آنها را میبایست در طول نبرد حفظ کنیم، سامانه های انحراف دهنده موشک های ضد تشعشع برای حفاظت از فیلد های پدافندی و سامانه های برد بلند متحرک مانند باور و اس 300 طراحی شده اند. سامانه یاور از آن دسته از تجهیزات اقدام متقابل الکترونیک هستند که فیلد های پدافندی و رادارهای غیر واقعی را شبیه سازی میکند. شکل2 تصویر سامانه اخلال موشکی یاور در حاشیه نمایشگاه اقتدار 40 قرارگیری در مسیر برد های بلند تر. سامانه پدافند هوایی باور 373 را میتوان بزرگترین دستاورد مهندسی چند حوزه مختلف موشکی و الکترونیک دانست، موشک های صیاد قادرند با اهداف بالستیک در حال نزدیک شدن با سرعت 8 تا 10 ماخ درگیر شوند. به نظر میرسد باور برای موفقیت های بیشتر و انهدام اهداف بالستیک نیازمند تست های بسیاری باشد. اگر سامانه های دیگر کوتاه برد، جنگال و مدیریت میدان نبرد موفق ظاهر شوند، باور میتواند اهداف پرنده را در حداکثر مسافت خود مورد اصابت قرار دهد. این سامانه قادر است هواگرد ها را در فاصله 200 کیلومتری و ارتفاع 27 کیلومتری منهدم کند. برای موفقیت در این فاصله، آنچه نیازمند پیشرفت بیشتری در تجهیزات الکترونیک و دقت کشف این سامانه است که هم اکنون بنابر گفته هایی قادر است میان اس 300 و اس 400 را پر کند. ایران از رادارهای ماورا افق و پیش اخطارهای بلند برد قدرتمندی بهره مند است، اما از اقدام سخت در دور دست بازمانده و لازم دارد سامانه های پدافندی ضد سوخترسانها، رادارهای هوابرد و بمب افکن های دورپرواز در عمق آسمان و در دور دست صورت دهد، اما نه مشابه آنچه روسها در سامانه A-135 در اختیار دارند. بلکه سامانه پدافندی ابداعی که بتواند یک هواگرد شناسایی را در زمان جنگ از فاصله بیش از 500 کیلومتر منهدم نماید. از جهت زیرساخت، تحقیقات و امکانات، همه چیز برای ساخت چنین سامانه ای اماده است. توسعه روز افزون تکنولوژی باور در نسخه های بعدی. باور 373 راهگشای تجربیات و بروز رسانی های بسیاری خواهد بود، از آنجا که تولید این پدافند بصورت بومی انجام شده است، ایران قادر خواهد بود آن را به اشکال مختلف از ایجاد سیلوهای زیرزمینی مخفی و سخت حفاظت شده در برابر انفجار و ترکش در مکانهای ناشناخته، همراه با رادارهای ابتکاری که به ناگاه از موقعیت چریکی خود در فاصله ای غافلگیر کننده دشمن را پس از شلیک ردگیری میکنند بهره جوید، آسمان ایران از هم اکنون در برابر هیچ جنگ هوایی برای مهاجم ایمن نخواهد بود، وجود سامانه های بومی این امکان را فراهم می آورد که دشمن نتواند از اتمام آن یا حذف کامل آنها از روی زمین هیچ گاه مطمئن باشد، راه همیشه برای ورود بمب افکن های سنگین بسته میماند و اقدام به جنگ هوایی گسترده همراه با حضور فراوان جنگنده های دشمن تقریبا غیر ممکن خواهد شد. البته تهدیدات مربوط به هواگرد های جدید و بمب های دوربرد همچنان پابرجاست، ولیکن وظیفه مقابله با آنان بر عهده سامانه های کوچکتر و یا رده های دیگر پدافندی ست. اما ایران این قابلیت را بدست آورده که پدافند خود را متناسب با این تهدیدات توسعه دهد و محتاج سامانه های خارجی که هم داده های آن از قبل فروخته شده و هم مقدار دقیق تلاشی که مهاجم برای انهدام آن باید صورت دهد مشخص است، نخواهد بود. کلام آخر دشمن سامانه پدافندی ایران در محاسبات خود ممکن است در مورد خریدهای ایران که چند رادار از کشور سوم خریده است و با انهدام مثلا چند لانچر یا رادار رهگیر کل سامانه از رده خارج خواهد شد محاسبات راحتی داشته باشد، و با مقدار کافی شبیه سازی به هر چه میخواهد دست پیدا کند، اما در مورد تجهیزات بومی وضعیت متفاوت هست، تنها یک رادار بومی و یک موشک میتواند همیشه در جغرافیای ایران ناشناخته باقی بماند و تا پایان درگیری مشخص نشود که فضا برای کنترل آسمان امن است یا خیر... تهیه شده برای www.military.ir/forum https://msai.ir/2020/07/01/smells-like-deterrence-spirit/ @worior