بسم الله الرحمن الرحیم گراد ، تگرگ روسی گراد یک سامانه پرتابگر چندگانه خودکششی 122 میلیمتری است که در اتحاد جماهیر شوروی طراحی و ساخته شده است ، این سامانه و راکت M-210F برای نخستین بار در سالهای آغازین دهه 1960 توسعه یافته و نخستین کاربرد رزمی آن در مارس 1969 در طول درگیری مرز چین و شوروی بود BM مخفف Boyevaya Mashina به معنی ماشین جنگی است و نام مستعار گراد Grad در روسی به معنی تگرگ می باشد سامانه موشک انداز BM 21 در سال 1963 در ارتش شوروی برای جایگزینی سامانه قدیمی BM 14 بکار گیری شد ، نقش پایه ای سامانه BM 21 برای پشتیبانی نیرو های زمینی با سرکوب فوری مواضع شلیک موشک های ضد تانک ، توپخانه ها ، خمپاره انداز ها ، از میان بردن نقاط مقاومت دشمن در منطقه نبرد بود نام مستعار روسی "تگرگ" نام مناسبی برای سامانه تسلیحاتی است که می تواند تا 40 راکت 122 میلی متری را در حدود 20 ثانیه در بردهای گوناگون پرتاب کند. گراد یک سامانه تتسلیحاتی دقیق نیست و برای رساندن مهمات خود به جای هدف نقطه ای ، برای یورش به یک منطقه طراحی شده است ، در برد 20 کیلومتری ، زمانی که 40 موشک پرتاب می شود، منطقه اصابت تا 600 متر در 600 متر گسترش می یابد (36 هکتار). از زمان معرفی سامانه BM 21 در دهه 60 این راکت انداز های 122 میلیمتری در همه مناطق درگیری در سراسر حهان حاضر بوده اند . سادگی این سامانه بهمراه ارائه توان آتشباری عظیم از یک سکوی متحرک و نسبتا سبک منجر به پذیرش سریع و گسترده آن شده است..این سامانه تسلیحاتی به شکل گسترده ای کپی شده است و اکنون گونه های گسترده ای از نسخه ها و مشتقات آن را می توان در فهرست موجودی بیش از 50 نیروی مسلح در سراسر دنیا میتوان مشاهده کرد از آنجایی که BM-21 یک طراحی نسبتا قدیمی است که اواخر دهه 1950 توسعه یافت ،بنابر این برخی از این گونه‌های کپی شده ویژگی‌ های تسلیحات تازه تری را به آن افزوده اند ، مانند سیستم ‌های کنترل آتش پیشرفته و ویژگی‌های آیرودینامیکی پیشرفته‌تر برای خود موشک‌ها [در موارد پیشرفته تر موشک های هدایت شونده. م]. پرتابگر اولیه یک شاسی کامیون Ural-375D 6×6 بود. در سال 1976، خودروی پرتابگر Ural-375D با کامیون جدیدتر و قدرتمندتر Ural-4320 6×6 جایگزین شد. هر BM-21 توسط یک کامیون 9k450 با 60 موشک اضافی پشتیبانی می شود. نصب شدن بر روی کامیون های 6×6 به BM-21 تحرک قابل توجهی می دهد که به ویژه پس از شلیک، زمانی که پرتابگرها باید به سرعت جابجا شده تا از آتش سامانه های ضد توپخانه ای دشمن در امان باشند. عملیات شلیک و جابجایی رفتار معمول در راکت انداز های چندگانه خودکششی است کامیون پشتیبان سامانه گراد راکت یا موشک راکت یا موشک به مهماتی گفته می شود که توسط یک موتور به حرکت در می آید. موتور موشک / راکت در ساده‌ ترین گونه از لوله‌ ای تشکیل شده است که در آن سوخت می‌ سوزد و در یک انتهای آن دهانه‌ ای دارد. گازهای خارج شده باعث ایجاد واکنشی برابر و مخالف در انتهای بسته لوله شده و پرتابه را به جلو می راند . رانش با هدایت گازهای به سرعت در حال انبساط از سوخت موشک در حال سوختن از طریق یک یا چند نازل (ونتوری/ ونچوری) ایجاد می شود. نمایش اثر ونتوری راکت های 122 میلی متری برای BM-21 دارای هفت ونتوری در پشت موتور موشک هستند. در حالی که موتورهای موشک می‌توانند حاوی سوخت مایع یا جامد باشند، سامانه های BM-21 موشک ‌هایی را با موتورهایی که فقط دارای سوخت جامد هستند شلیک می‌کنند. بر خلاف موشک ، یک راکت هدایت نشده مسیر خود را در هنگام پرواز تنظیم نمی کند تا به هدف اصابت کند. به این ترتیب، هنگامی که BM-21 یک راکت را شلیک میکند هیچ راهی برای تغییر مسیر آن وجود ندارد. راکت ها راکت ها به منظور دستیابی به پایداری آیرودینامیکی ، از باله یا چرخش محوری استفاده می کنند ، راکت های سامانه گراد ترکیب هر دو این روش ها را بکار می برد. روش اولیه برای ایجاد پایداری آیرودینامیکی از طریق استفاده از چهار بالک در بخش پشتی است . هنگامی که راکت پرتاب می شود، شروع به چرخش با سرعت نسبتا کندی می کند. باله‌های فنری که در بخش پشتی دور راکت پیچیده شده اند و با یک بند نازک در جای خود نگه داشته شده اند که هنگام پرتاب می‌سوزد. همانطور که قسمت پشتی موشک از لوله پرتاب خارج می شود، فنرها باله ها را باز کرده و راکت را در پرواز تثبیت می کنند. انواع راکت های سامانه گراد راکت 9M22 کالیبر 122 میلیمتر وزن 64 کیلوگرم سرجنگی 18.4 کیلوگرم طول 2870 میلیمتر تعداد ترکش 1640 تکه برد 5 تا 20.4 کیلومتر راکت 9M22M کالیبر 122 میلیمتر وزن 46 کیلوگرم سرجنگی 18.4 کیلوگرم طول 1930 میلیمتر تعداد ترکش 1640 تکه برد 2 تا 10.8 کیلومتر راکت 9M22U کالیبر 122 میلیمتر وزن 66.6 کیلوگرم سرجنگی 18.4 کیلوگرم طول 2870 میلیمتر تعداد ترکش 1640 تکه برد 5 تا 20.1 کیلومتر راکت 9M28F کالیبر 122 میلیمتر وزن 56.5 کیلوگرم سرجنگی 21 کیلوگرم طول 2270 میلیمتر تعداد ترکش 1000 تکه برد تا 15 کیلومتر راکت 9M53F کالیبر 122 میلیمتر وزن 70 کیلوگرم سرجنگی 26 کیلوگرم طول 3037 میلیمتر تعداد ترکش 2450 تکه برد 5 تا 20.5 کیلومتر راکت 9M521 کالیبر 122 میلیمتر وزن 66 کیلوگرم سرجنگی 21 کیلوگرم طول 2840 میلیمتر تعداد ترکش 1000 تکه برد تا 40 کیلومتر راکت 9M522 کالیبر 122 میلیمتر وزن 70 کیلوگرم سرجنگی 25 کیلوگرم طول 3037 میلیمتر تعداد ترکش 1800 تکه برد تا 37.5 کیلومتر گراد در نقش موشک با توجه به گستره کاربران راکت انداز های گراد شرکت های دفاعی در صدد بهبود عملکرد این سامانه بر آمده اند که شرکت ترکیه ای راکستان و همینطور صنایع دولتی رافائل دو شیوه گوناگون را برای افزایش دقت این سامانه به کار برده اند راکت (موشک) ساخت راکستان با سامانه هدایتی GPS / INS شرکت راکستان یک راکت هدایت شونده به سامانه هدایت ماهواره ای به همراه سامانه هدایت داخلی توسعه داده است که با استفاده از امواج ماهواره های جی پی اس دایره خطای برابر 30 متر (ادعایی) دارد کیت Epik شرکت رافائل کیت EPIK را برای راکت های سامانه گراد توسعه داده است (Electro-Optical Precision Integration Kit)) که بر پایه هدایت داخلی INS و پردازشگر تصویری کار میکند ، تصویر هدف که توسط سامانه های دیگر (هلیکوپتر / هواپیما / پهپاد / نیرو های پیاده) برداشت شده است روی سامانه هدایت داخلی بارگیری شده و در زمان پرواز پویشگر فعال دماغه راکت با مقایسه تصویر ذخیره شده اقدام به جانمایی و شیرجه بر روی هدف تعیین شده می نماید ، از آنجایی که EPIK با جی پی اس در ارتباط نیست امکان جم و اخلال بر روی آن نیز وجود ندارد. شرکت سازنده دقت اصابت کمتر از 3 متر را برای این کیت هدایتی اعلام کرده است با هدایت پذیر شدن راکت های سامانه گراد سامانه های Fire Finder امکان محاسبه الگوی پروازی پرتابه برای اجرای عملیات سرکوب را تا حد بسیار زیادی از دست خواهند داد سامانه راکت چند گانه خودکششی سازنده اتحاد جماهیر شوروی سال ورود به خدمت 1963 میلادی تعداد خدمه 6 نفر گونه های سامانه گراد BM 21 V نسخه هوابرد با 12 تیوب بر روی کامیون گاز 66B GRAD 1 نسخه سبکتر سامانه گراد با 36 تیوب بر روی کامیون زیل 131 9K132 Grad-P گراد پی لانچر تکی راکت 122 میلیمتری A-215 Grad-M نسخه دریایی سامانه گراد 9K59 Prima پریما نسخه بهبود یافته گراد با 50 تیوب Grad-K نسخه تازه تر گراد بر روی کامیون کاماز 5350 Tornado G راکت انداز بهبود یافته گراد بر روی کامیون اورال 4320 پیوند 1 پیوند 2 پیوند 3 پیوند 4 پیوند 5