بسم الله الرحمن الرحیم                 در خصوص توپ های نصب شده روی تانک ها ممکن است مطالب زیادی را شنیده باشید مانند اینکه کالیبرش چقدر است، خان دار است یا بدون خان، چقدر برد دارد و...، اما ممکن است در مورد گلوله هایی که شلیک می کند آشنایی نداشته باشید. این طبیعی است، زیرا همه که مایل به دانستن این گونه اطلاعات نیستند و این دست از اطلاعات بیشتر به درد علاقه مندان حوزه زرهی می خورد تا اینکه به صورت تفریحی آن را مطالعه کنند.   توپ نام آشنای 120 میلیمتری ساخت شرکت آلمانی رینمتال در دنیا طرفداران زیادی داشته و روی اغلب تانک های ناتو نصب شده است. تانک های ناتو از استاندارد 120 میلیمتری بهره می برند که همگی از یک توپ، یک لوله و یک نوع خاص از مهمات استفاده می کنند. البته تانک چلنجر 2 انگلیسی از این قائده مستثنی است چون این تانک از نسخه ی خان دار این توپ بهره می برد که طراحی شده توسط اوردنانس انگلیس می باشد، اما مدل آن 120 میلیمتری است.   برای توپ 120 میلیمتری ایالات متحده 8 نوع گلوله را طراحی و توسعه داده است که در ادامه به معرفی مختصری از آن ها ی پردازیم.   گلوله ی M829A1 APFSDS-T گلوله ی APFSDS-T نوعی از گلوله های ضد تانک است که دارای مزیت های: ضد زره، نفوذگر، تثبیت شده و هسته ی ثابوت به همراه پوسته جدا شونده می باشد. گلوله ی فوق یکی از 8 گلوله ی مورد استفاده در توپ 120 میلیمتری است که به عنوان پیشرفته ترین گلوله تانک در دنیا نیز شناخته می شود. توپ 120 میلیمتری دارای دو نوع L44 و L55 که در تانک آبرامز M1A1 و M1A2 از نوع L44 آن استفاده می گردد. همچنین در تانک های Leopard 2، تایپ 10 و K1A1 کره جنوبی مورد استفاده قرار می گیرد. گلوله های آموزشی 120 میلیمتری نیز برای آموزش خدمه ی تانک های فوق نیز تولید می گردند که هم قیمت پایینی دارند و هم به صرفه تر از استفاده گلوله ی 120 میلیمتری جنگی می باشند.       گلوله ی M829A1 انرژی جنبشی به عنوان جایگزینی برای گلوله ی M829 KE (KE به معنای همان انرژی جنبشی است) طراحی شد. گلوله ی M829A1 بهینه سازی های زیادی رویش صورت گرفت تا هم کارایی را افزایش دهند و هم اینکه در میدان نبرد ثبات بیشتری از خود نشان دهد. این گلوله هرگز به عنوان تخریب محدوده به کار نمی رود. گلوله های ضد تانک یا ضد زره بیشتر به صورت نفوذگر عمل می کنند و برای تخریب تانک ها و یا تجهیزات نظامی سنگین به کار برده می شوند. جنگ طوفان صحرا جنگی بود که ایالات متحده و ائتلاف برای آزاد سازی کویت به راه انداختند تا عراق را از کویت بیرون کنند. ارتش عراق به صورت تمام قد وارد کویت شد و آمریکا نیز در این جنگ از گلوله های ضد تانک برای اولین بار استفاده کرد که در این جنگ به عنوان گلوله ی نقره ای نیز شناخته شد. تانک های آمریکایی در این جنگ بسیار خوب عمل کردند. این تانک ها در برابر تانک های تی 72 گارد ریاست جمهوری عراق قرار گرفتند که اغلب تانک ها را نابود کردند. تنها تلفاتی که این تانک ها داشتند، شلیک به خودی نیرو های خودی بود.   گلوله 120 میلیمتری M829A3 APFSDS-T گلوله M829A3 مدل جدید تر گلوله های ضد تانک مدل APFSDS سابوت دار است که توسط توپ های 120 میلیمتری ناتو شلیک می شوند. این گلوله ها دارای ویژگی های بهبود یافته، سرعت عمل بالا، دقت بیشتر و همینطور پایداری در مقایسه با نمونه های قبلی و هم رده خود دارد که آن را تبدیل به 8 گلوله در اختیار توپچی کرده تا با استفاده از آن اقدام به نابود سازی تانک ها و دیگر اهداف سخت کند. گلوله ی فوق مناسب شلیک از طریق توپ های 120 میلیمتری مدل L44 و L55 است. تانک های اصلی میدان نبردی همچون سری آبرامز، لئوپارد 2، K1A1 کره جنوبی و تایپ 10 ژاپن از جمله تانک هایی هستند که از توپ 120 میلیمتری مدل L44 استفاده می کنند. همانند نمونه ی قبلی، از این مدل نیز نسخه های آموزشی تولید می گردد که برای استفاده ی خدمه تانک از آن بهره برده می شود.     گلوله M829A3 از جدید ترین و همینطور پیشرفته ترین گلوله های ضد تانک در دنیا به شمار می رود که دارای برد توسعه یافته و همینطور میزان نفوذ آن نیز تا حد بسیار زیادی افزایش داشته است. این گلوله ها توسط ایالات متحده آمریکا ساخته می شوند و از نوع انرژی جنبشی هستند. گلوله های M829A3 با بهره گیری از سابوت از جنس کامپوزیت و خرج گود و مواد بهسازی شده برای اطمینان خاطر از اینکه ارتش ایالات متحده آمریکا قادر باشد تا در نبرد های آینده از آن به عنوان یک گلوله یکپارچه استفاده نماید.   ممکن است کمی سردرگم شوید که گلوله یکپارچه اصلا به چه معناست؟! در دهه های گذشته چیزی به اسم یکپارچه وجود نداشت، ارتش های مختلف به ازای هر خرید نظامی که انجام می دادند، لجستیک هایی نیز برای آن ها فراهم می کردند. این لجستیک می بایست در میدان نبرد همواره به نیرو های تحت پشتیبانی خود مهمات می رساند. اما با تغییر و تحولاتی که ناتو انجام داد، یکپارچه سازی معنا  مفهومی جدید گرفت. کالیبر مشترک، شاسی، فریم، زره و ... همگی یکچارچه و مشترک تا ارتش های عضو بتوانند از همدگیر پشتیبانی کنند. در اینجا نیز آمریکا تصمیم دارد تا این گلوله ها را با یکپارچه سازی بیشتری همراه سازد تا نرخ کارایی را همواره بالا نگه دارد.   گلوله M830 HEAT-MP-T همه چیز که ضد تانک نیست! بقیه گلوله ها نیز جان دارند! نوع دیگر گلوله ی مورد استفاده در تانک های مجهز به توپ 120 میلیمتری گلوله های شدید الانفجار هستند. این گلوله ها دارای ویژگی انفجار شدید، ضد تانک بودن ، چند منظوره و رسام است که در کنار 8 گلوله ی دیگر مورد استفاده در تانک های مجهز به توپ 120 میلیمتری قرار می گیرد. همانند نسخه ی ضد تانک، این گلوله های شدید الانفجار جز پیشرفته ترین گلوله های دنیا هستند که توسط توپ های 120 میلیمتری شلیک می شوند. این گلوله نیز توانایی شلیک در تانک های آبرامز M1A1 و M1A2، تانک های لئوپارد 2، K1A1 کره جنوبی و تایپ 10 ژاپن هستند. این گلوله نیز نسخه ی آموزشی دارد که برای استفاده خدمه تولید می شوند، گلوله های آموزشی از قیمت بسیار پایین تری به مراتب نسبت به گلوله های جنگی برخوردار هستند.     گلوله های M830 دارای سر شکل دار (قسمت بالای این گلوله ها دارای یک حالت خاصی است که ممکن است در ظاهر شبیه به گلوله های انرژی جنبشی به نظر برسد، در حالی که اینگونه نیست) است و به گونه ای طراحی شده است تا هم بر علیه اهداف زرهی و هم اهداف نرم مورد استفاده قرار گیرد. گلوله از سمت جلو و از طریق همان شکلی که به شما گفتم فعال می گردد، این مورد باعث می شود تا تاثیر پذیری گلوله بالا رفته و شدت تخریب آن را نیز افزایش دهد. گلوله از طراحی منحصر بفردی بهره می برد. وقتی که به جسمی بر خورد می کند، نوک گلوله خرج اصلی را فعال کرده تا به فیوز برسد، سرانجام بعد از فعال سازی فیوز ماده منفجره به کار می افتد. این کار انفجار بزرگی را ایجاد می کند که صدها کیلوبار انرژی از آن آزاد می شود.         گلوله M830A1 HEAT-MP-T گلوله M830A1 HEAT- MP- T از جمله گلوله های شدید الانفجار است که برای جایگزین ساختن با گلوله M830 HEAT طراحی و تولید شد. این گلوله دارای 20 درصد قدرت تخریب بیشتر بر علیه سنگر ها (بانکر) و 30 درصد قدرت بیشتر بر علیه خودرو های زرهی سبک است. گلوله فوق جزء 8 گلوله ای است که تانک با خود حمل می کند.   گلوله M830A1 وقتی شلیک می شود، سابود های اطراف سر جنگی رها شده و یک سیستم چند منظوره فیوز کار انفجار را انجام می دهد. از ویژگی این گلوله، انفجار قبل از برخورد در هوا است (airburst) که به وسیله ی توپچی صورت می گیرد. فیوز منحصربفرد و آپشن دار موجب می شود تا شدت تخریب پذیری در جنگ شهری بیشتر نمایان شود. این گلوله ها، یعنی گلوله های M830A1- MP-T، همچنین به عنوان MPAT نیز شناخته می شوند که در عملیات آزاد سازی عراق در سال 2003 از آن استفاده گردید. جنگ عراق با نبرد های شهری بسیاری همراه بود.         گلوله 120 میلیمتری M831A1 TP-T گلوله ی M831A1 TP-T شدید الانفجار، از جمله گلوله های توسعه یافته برای توپ 120 میلیمتری است که دارای رسام می باشد. این گلوله در دسته ی 8 تایی گلوله های حمل شده با تانک است و در دنیا نیز جزء دسته ی پیشرفته ترین گلوله های شدید الانفجار قرار می گیرد. این گلوله ها با توپ های 120 میلیمتری تانک های M1A1 و M1A2 آبرامز، سری لئوپارد 2 سازگار است.   گلوله M831 TP-T به عنوان جایگزین گلوله ی M831A1 طراحی شده است. تکنولوژی به کار رفته در این گلوله یک نوع خاص از طراحی است که به تازگی به ثبت رسیده و موجب می شد تا انفجار های بالستیکی را به صورت کنترل شده به وجود آورد. این ویژگی موجب می گردد تا هم هزینه تولید کاهش یابد و هم بتوان از گلوله نهایت استفاده را برد. حداکثر برد این گلوله محدود است و برای تمرین های آموزشی که در آن ها فضای زیادی در دسترس نیست بسیار مناسب است.           گلوله120 میلیمتری M865 TPCSDS-T گلوله ی M865 TPCSDS-T از جمله 8 گلوله ی مورد استفاده در توپ 120 میلیمتری است که دارای باله های مخروطی ثبیتت شده با سابوت رها شونده که دارای رسام نیز می باشد (رسام برای تمرین هدف گیری) و از جمله گلوله های پیشرفته ی دنیا در زمینه ی شلیک به اهداف دور برد است. این گلوله با تمامی تانک های دارای توپ 120 میلیمتری از جمله M1A1 و M1A2 آبرامز و تانک های لئوپارد 2 توانایی شلیک شدن دارد.   گلوله M865 از باله های مخروطی شکلی استفاده می کند که موجب می شوند تا برد گلوله تانک بر علیه اهدافی که در دور دست قرار دارد افزایش یابد. این باله ها بعد از رسیدن به محدوده ی هدف، شروع به محدود کردن سرعت خود می کنند تا دقت آن افزایش یابد. برد این گلوله ها 8 کیلومتر است. این میزان هم قابل استفاده در اروپا و هم قابل استفاده در آمریکا است، زیرا میزان بیشتر از 8 کیلومتر اجازه ی استفاده شدن ندارند.   البته گلوله های آموزشی با قیمت بسیار پایین تر نیز تولید می شوند که صرفا به جهت آموزش خدمه تانک به کار برده می شوند و با نسخه ی جنگی آن تفاوت هایی نیز دارد.           گلوله 120 میلیمتری M908 HE-OR T گلوله ی M908 HE –OR –T جزء گلوله های شدید الانفجار و مانع شکن رسام است که از جمله ی گلوله هایی است که در تانک های مجهز به توپ 120 میلیمتری مورد استفاده قرار می گیرد. این گلوله در دسته ی پیشرفته ترین گلوله های شدیدالانفجار OR دنیا قرار می گیرد. این گلوله با توپ های 120 میلیمتری نصب شده روی تانک های کشور های ناتو از جمله تانک M1A1 و M1A2 آبرامز و تانک لئوپارد 2 در اغلب مدل ها مورد استفاده قرار می گیرد و توانایی شلیک شدن را دارا می باشد. نسخه های آزمایشی این گلوله با قیمت پایین تر در مقایسه با نسخه ی جنگی تولید می شوند که برای آموزش خدمه به کار برده می شوند.   گلوله ی M908 از جمله گلوله های پر قدرتی است که برای تخریب و از بین بردن بتن، صخره ها، موانع و دیگر اجسام سخت طراحی شده است و به کار می رود. البته از این گلوله ها برای متوقف ساختن تانک ها نیز به کار برده می شوند. در اصل این گلوله نوع اصلاح شده ی گلوله ی M830A1 است که با نام MPAT نیز شناخته می شود که در آن یک نوک استیل مانند با فیوز جلویی جایگزین شده است. این استیل نفوذ به داخل مانع را قبل از انفجار فراهم می کند تا شدت انفجار افزایش یابد. با این کار علاوه بر افزایش میزان تخریب، میزان نابودی شئ نیز افزایش می یابد، چون فضای بیشتری نابود می گردد.   گلوله های M908 دارای میزان عملکرد و تاثیر گذاری به مراتب بهتری نسبت با گلوله ی M123A1 HEP مورد استفاده در توپ 165 میلیمتری دارند.       گلوله ی XM943 120mm از نوع STAFF گلوله ی XM943 STAFF یا گلوله ی هوشمند هدفیاب شلیک کن فراموش کن از نوع گلوله های استفاده شده در تانک های مجهز به توپ 120 میلیمتری است که وظیفه اش پیدا کردن و نابود کردن تجهیزات و تسلیحات زرهی دشمن در کوهستان ها و مناطق پر پیچ و خم است!. این گلوله تاپ اتک یا حمله از بالا است به طوری که در بالای سر هدف خود به پرواز در می آید و پس از آنکه آن را مشاهده کرد، به سمتش شیرجه زده و با سرعت هرچه تمام تر از بالا به آن یورش می برد. تقریبا هیچ یک از وسائط زرهی از بالا مقاوم نیست، به همین دلیل این گلوله تصمیم گرفته تا به صورت حمله از بالا عمل کند و می تواند از هر فاصله ای به سمت هدف شلیک گردد. گلوله ی فوق در واقع به عنوان مکملی برای گلوله ی M830A1 طراحی شد و می تواند بر علیه بالگرد هایی که در ارتفاع پست پرواز می کنند مورد استفاده واقع شود. گلوله ی XM943  با استفاده از سنسور هایی که دارد، می تواند محبط اطراف را بررسی کرده و پس از شناسایی هدف به آن حمله کند، به همین دلیل مشکلی در استفاده از آن در کوهستان ها نیست.   این گلوله به هیچ گونه آماده سازی های برجک و ... احتیاج ندارد و خدمه می توانند آن را به راحتی درون تانک شلیک کنند. این گلوله ها در داخل تانک شلیک می شوند و هدف گیری نیز درون تانک صورت می گیرد. البته به علت اینکه گلوله شلیک کن فراموش کن است، دیگر نیازی به هدایت آن نیست. در طی پرواز بالستیکی گلوله، یک منبع عمودی از سطح زمین ایجاد می کند و خودش را به سمت آن سوق می دهد. در لحظات پایانی پرواز، حالت جستجو فعال می شود. سپس یک اسکن به سمت جلو از طریق امواجی که حسگر ایجاد می کند، می گیرد و یک رد پای بزرگ از هدف را برای خود می سازد. در نهایت سر جنگی در آخرین مرحله از کار خود را آماده ی فعال کردن فیوز می کند و با سرعت تمام بر سر جسم فرود می آید. اینگونه است که یک انفجار عظیم آن هم از بالا بر روی یک شئ زرهی فرود می آید.   البته باید گفت که این گلوله توسط آیانت تکسیستم در سال 1990 به تولید رسید.       عکس یادگاری :)       دوستان عزیز و خوانندگان محترم! این مطلب 100 درصد خالی از اشکال نیست و سرتا پا اشتباه فنی و تخصصی در آن موج می زند! خواهشی برادرانه دارم، در صورتی که هر کجا مشاهده کردین اشکالی وجود داره چاره اش نوشتن این پایینه! میدونم زحمتتون میشه، اما باعث میشه تا من تصحیح کنم و کسانی که در آینده اون رو می خونن به ریش ما نخندن!!!     نویسنده و ترجمه: سیاوش سلطان ویس jUST fOR mILITRY.IR کپی در هر صورت بلا مانع است