آشنايي با سيستمهاي الكترونيكي (Avionics) جنگنده ی Su-24M

[cheka 15,065]

جنگنده ی سوخو-24 که در حال حاضر در نقش حمله ی زمینی (Ground Attack) در کشورهای مختلف از جمله روسیه و کشور عزیزمان در حال خدمت است ، مانند بقیه جنگنده های این کلاس علاوه بر تجهیزات پیش فرض دفاعی مثل رادار اسکن هوابرد ، باید شامل سیستمهای مختلف هدفگیری و اسکن زمینی باشد و از طرفی بعلت عملیات در ارتفاع پایین (که از ویژگی های هواپیماهای Ground attack است) باید برای مقابله با سامانه های پدافندی دشمن از سیستمهای مختلف از جمله جنگ الکترونیک بهره گیرد .

مقاله ی زیر بررسی مرور مختصری است بر سیستمهای ناوبری ، هدفگیری و جنگ الکترونیک جنگنده ی Su-24M ، لازم به ذکر است از بررسی سیستمهای نمونه ی اولیه سوخو-24 موسوم به Su-24 بعلت کارایی کم انها صرف نظر شده است ، بسیاری از سیستمهای زیر که در طول آپگرید M و M2 اضافه شده اند ، در واقع جایگزین همان سیستمهای ناکارآمد در مدل اولیه ی سوخو-24 میباشند . البته در مورد مشخصات برخی از این سیستمها (بخصوص سیستمهای جنگ الکترونیک) بدلیل حفاظت اطلاعات شدید اطلاعات چندانی موجود نمیباشد .

طبق اطلاعات موجود ، سامانه های الکترونیکی (هدفگیری ،جنگ الکترونیک و ..) Su-24M تحت سیستم یکپارچه ی هدایتی-تهاجمی PNS-M Tigr باهم هماهنگ میشوند :


[b]1- رادار Orion-A و رادار Relyief:[/b] در Su-24M مثل بقیه ی هواپیماهای حمله ی زمینی ، دو رادار در دماغه ی هواپیما وجود دارد ، یک رادار برای شناسایی عوارض زمین (Terrain Following) و قابلیت حرکت در ارتفاع پایین بدون برخورد به زمین و رادار دیگر برای کشف اهداف هوایی . در Su-24M وظیفه ی کشف اهداف هوایی بر عهده ی رادار Orion-A و وظیفه ی شناسایی عوارض زمین بر عهده ی رادار Relyief قرار دارد .

[img]http://aerospace.boopidoo.com/philez/Su-15TM%20PICTURES%20&%20DOCS/Overscan's%20guide%20to%20Russian%20Military%20Avionics_archivos/orion.jpg[/img]

دماغه ی باز شده ی جنگنده ی Su-24M ، دیش رادار پهنتر که در قسمت بالا قرار دارد Orion-A و دیش کوچکتر پایین Relyeif است

رادار Orion-A که نمونه ی ارتقا یافته ی رادار Orion است ، از نوع پالس داپلر (Pulse Doppler) میباشد که همانطور که از نامش مشخص است ، از اثر داپلر که از موارد مهم و معروف قوانین الکترومغناطیسی میباشد برای کشف هدف و تعیین سرعت استفاده میکند ، طرز کار کلی این رادار ارسال یک موج مغناطیسی با فرکانس و فاز مشخص ، دریافت موج مغناطیسی بازگشتی ، اندازه گیری فرکانس و تغییر فاز (Phase shift) موچ بازگشتی و تعیین موقعیت سرعت هدف با استفاده از قوانین اثر داپلر و سرعت هواپیماست .

[img]http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQNcTORby2Kn7HN1w7tRziQYPiRXWhGBvy5rGSxI-lWxJnLopc2AQ&t=1[/img]

[i]نمایی از اثر داپلر ، همونطور که در شکل مشخص است ، در هنگام حرکت ، امواج مغناطیسی ساطع شده از آژیر که در جهت حرکت خودرو هستند نسبت به فرکانس اولیه ی موج ، فرکانس بالاتری دارند ، برعکس ، امواج که در خلاف جهت حرکت خودرو هستند نسبت به موج اولیه فرکانس کمتری دارند [/i]

این رادار که روی طول موج 8 میلیمتر کار میکند ابتدا برای Su-7 طراحی شده بود اما به علت وزن و ابعاد زیاد رادار (طول دیش رادار Orion-A حدود 1.4 متر است) کنار گذاشته شد و در طرح Su-24 مورد بهسازی و استفاده قرار گرفت ، مدل اولیه ی این رادار (Orion) دارای برد 150 کیلومتر بود .

[img]http://aerospace.boopidoo.com/philez/Su-15TM%20PICTURES%20&%20DOCS/Overscan's%20guide%20to%20Russian%20Military%20Avionics_archivos/relyief-display.jpg[/img]

تصاویر حرکت هواپیما Terrain following با استفاده از رادار Relyief روی HUD یک خلبان سوخو

[b]2[/b][b]- سنسور الکترواپتیکال Kaira-24M [/b]: این سیستم وظیفه ی اسکن لیزری سطوح زمینی برای شناسایی اهداف و هدایت موشکهای هدایت لیزری-تلویزیونی میباشد ، در عین حال این سیستم قابلیت اسکن تلویزیونی برای نمایش به خلبان (نظارت بر صحنه ی نبرد) یا ارسال به مرکز فرماندهی را نیز دارد . Kaira-24M مدل ارتقا یافته ی سیستم لیزری Kaira-1 (که روی MIG-27K نصب شده بود) میباشد .

در ابتدا قرار بود این سنسور در دماغه ی هواپیما (بجای سیستم Chaika) نصب شود ، اما بعدا مکان آن به بدنه و زیر مرکز ثقل هواپیما منتقل شد که باعث کاهش اثر نوسانات روی عملکرد سیستم و افزایش ضریب دقت آن شد.

[img][http]

این سیستم قابلیت پوشش 35- تا 35+ درجه در قوس طرفین (azimuth) و 6- تا 160+ درجه در راستای centerline هواپیما بوده ، برد این سیستم 12 کیلومتر میباشد .
[img]http://aerospace.boopidoo.com/philez/Su-15TM%20PICTURES%20&%20DOCS/Overscan's%20guide%20to%20Russian%20Military%20Avionics_archivos/kairatv.jpg[/img]

[i]عکسی از سیستم هدفگیری تلویزیونیKaira-24M[/i]

[b]3- [/b][b]سیستم هشدار موشکی L-082 Mak IR/UV[/b]: این سیستم با استفاده از سنسورهای IR/UV اثرات حرارتی یا فرابنفش شلیک موشکها یا موشکهایی که در حال نزدیک شدن به هواپیما هستند را کشف میکند . المانهای این سیستم در بالای Fuselage مرکزی و زیر Fuselage جلویی هواپیما نصب شده اند .

از این سیستم در بمب افکنهای Tu-95MS نیز استفاده شده

[b]5- کیت جنگ الکترونیک FILIN-N[/b] : این کیت ECM برای دفاع از هواپیما در شرایط جنگ الکترونیک (EW) طراحی و به هواپیما اضافه شده است و شامل قسمتهای زیر میباشد :

[b]5-[/b] [b]الف) سیستم هشدار دهنده ی راداری Beryoza / SPO-15 [/b]: این سیستم هیبریدی گیرنده ی راداری در حالت آنالوگ/دیجیتال که جانشین سیستم Sirena-M (که در مدل اولیه Su-24 استفاده میشد) است ، این سیستم از المان های مختلف از جمله آنتن ، نشانگر در کابین خلبان ، کامپیوتر پردازشی ، انتن محاسبه ی زاویه (امواج راداری) و انتن های دوربرد میباشد .

[img]http://aerospace.boopidoo.com/philez/Su-15TM%20PICTURES%20&%20DOCS/Overscan's%20guide%20to%20Russian%20Military%20Avionics_archivos/spo-15b.jpg[/img]

[i]المانهای سیستم هشدار راداری SPO-15 [/i]

برخلاف بقیه هواپیماها که برای کشف قفل راداری از دو سیستم کشف 180 درجه ای در جلو و عقب هواپیما استفاده میکنند ، SPO-15 تمام 360 درجه ی اطراف هواپیما را پوشش میدهد ، باند پوششی این سیستم از 4.45 تا 10.35 گیگاهرتز میباشد و باند کاری (Bandwidth Capability) آن 20 کیلوهرتز است . این رادار علاوه بر کشف محل رادارهای دشمن و قابلیت اولویت بندی تهدیدات راداری برای خلبان ، قابلیت کشف حالات مختلف از جمله اینکه آیا روی هواپیما قفل راداری شده (STT mode) یا اینکه یک موشک هدایت راداری به سمت هواپیما ارسال شده را دارد .

گفته میشود این سیستم قابلیت کشف رادارهای جنگنده های دشمن در فاصله ی 120% بردی که هواپیمای دشمن میتواند (با استفاده از رادار) موشکی شلیک کند را داراست .

محل نصب آنتنهای این سیستم در اطراف دم و هواکشهای (Air intake) موتورهای جت هواپیماست.


[b]5-ب) اخلالگر راداری فعال Geran-F SPS-161[/b] : آنتنهای این اخلالگر در زیر چتر کاهش سرعت ، زیر Rudder و زیر دماغه ی هواپیما هواپیما قرار گرفته اند .


[b]5-پ)[/b] سیستمهای اینرسیایی ، سیستم تشخیص دوست از دشمن (IFF) ، سیستم ILS و سیستم ضبط کننده ی اطلاعات پرواز هواپیما


علاوه بر موارد گفته شده در بالا ، Su-24M از برخی Pod های کمکی برای هدایت موشکهای با مکانیزم هدایتی مخصوص و یا سیستمهای ارتباطی بهره میبرد :


1- [b]Fantasmagoria ELINT Pod[/b] : این پاد ، یک پاد دیتالینک خارجی با قابلیت کشف موقعیت فرستنده های راداری (Radar emitter) ، طبقه بندی اطلاعات مربوط به این فرستنده ها و هدایت موشکهای ضد رادار از جمله موشک KH-58 و KH-31 به سمت اين اهداف را داراست ، دو مدل این پاد كه به نامهاي Fantasmagoria-A / L-080 و Fantasmagoria-B / L-081 هستند ، هر کدام باندهای مختلفی را پوشش میدهند

[img]http://aerospace.boopidoo.com/philez/Su-15TM%20PICTURES%20&%20DOCS/Overscan's%20guide%20to%20Russian%20Military%20Avionics_archivos/fantasmogoria-a.jpg[/img]

[i]Fantasmagoria-A / L-080[/i]

[img]http://aerospace.boopidoo.com/philez/Su-15TM%20PICTURES%20&%20DOCS/Overscan's%20guide%20to%20Russian%20Military%20Avionics_archivos/fantasmogoria-b.jpg[/img]

[i]Fantasmagoria-B / L-081[/i]

[b]2- [/b]APK-9 Datalink Pod : این پاد دیتالینک برای هدایت موشکهای KH-59 Stand off و KH-59M استفاده میشود ، وظیفه ی اصلی این سیستم شناسایی اهداف ، جمع آوری اطلاعات (موقعیت) اهداف و هدایت موشک به سمت آنها است ، طول این موشک 4 متر و وزن آن 260 کیلوگرم است.

[i]عکسی گفته میشود متعلق به یک Su-24M2 است ، پاد جمع اوری اطلاعات Fantasmagoria-B در زیر بدنه هواپیما بسته شده است [/i]
[img]http://www.faupload.com/upload/90/Khordad/25-30/MyAviationNetPhotoID01376381.jpg[/img]
با تشکر از آقای نیمای عزیز که در گردآوری مطالب بنده رو یاری رسوندند

منابع :

http://www.harpoondatabases.com/Encyclopedia/Entry493.aspx
http://warfare.ru/?catid=257&linkid=1614
http://aerospace.boopidoo.com/philez/Su-15TM%20PICTURES%20&%20DOCS/Overscan's%20guide%20to%20Russian%20Military%20Avionics.htm
http://www.centralclubs.com/topic-t78036.html#p311452

[toohed 0]

با تشكر اطلاعات خوبي بود.

[ops 2,259]

ممنون دوست عزيز.مقاله بسيار جامع و خوبي بود.
سوخوي 24 ام بعد از ارتقاي روسيه جدا در ميان جنگنده هاي امروزي حرفي براي گفتن دارد.
كامپيوترهاي sv24 و نقشه هاي ديجيتالي در اين جنگنده كارآمدي آون رو تا حده زيادي بالا برده.
با توجه به ماموريت اين جنگنده توانايي خوبي در استفاده از AS-14 پيدا كرده كه در گونه هاي رادار پسيو ميتونه اهداف رو از 30 كيلومتري مورده اصابت قرار بده.

[cheka 15,065]

با تشكر از دوستان عزيز

البته كامپيوتر ديجيتال SVP-24 و نقشه های دیجیتالی (digital moving map) بهمراه چند مورد تجهیزات دیگه (مثل سیستم هدایت گلوناس ، HUD و HMS جدید) جز ارتقای M2 هستند ، M2 آخرین ارتقای سوخو-24 تا این لحظه هست که برای اولین بار در سال 2000 معرفی شد .

طبق اخبار ، تا سال 2009 تعداد نامعلومی از سوخو ام های روسیه و Su-24MK های الجزایر به استاندارد Su-24M2 رسیده اند .

[onlyfind 0]

ممنون جالب بود و آموزنده، فقط آیا هواپیماهای ایرانم این ارتقاع هارو شامل شدن و اینکه تا چه حد بهشون اعتماد هست؟منظورم تو داشتن کدهای این تجهیزات برای کشورهای متخاصم مثل آمریکاست.

[cheka 15,065]

دوست عزيز ، جنگنده هاي ايراني (چه اونهايي كه از عراق به ايران پناهنده شدند و چه اونهايي كه ايران از روسيه خريد) از نوع Su-24MK هستند . Su-24MK در واقع مدل صادراتی مدل ارتقا یافته ی Su-24M که تجهیزاتشو توضیح دادم هست .

[img]http://www.sukhoi.org/img/gallery/military/su24mk/su52_gallery.jpg[/img]

هرچند مدل ها صادراتی عمدتا در نوع تسلیحات قابل حمل و تجهیزات الکترونیکی Downgrade میشن اما طبق اطلاعات وبسایت سوخو ، بیشتر تجهیزاتی که روی Su-24M نصب شده بود مثل :

-سیستم اسکن و ردیابی لیزری (برای هدایت بمبهای هدایت لیزری)
- سیستمهای جنگ الکترونیک (اخلالگرها و هشدار دهنده های راداری و....)
- سیستم هدایت تلویزیونی Tekon-1 (برای هدایت بمبها و موشکهای هدایت تلویزیونی)
- سیستمهای راداری جلوگیری از برخورد با زمین Terrain Avoidance (برای حرکت در ارتفاع پایین)
- سیستم ناوبری رادیوتکنیکی برد بلند و برد کوتاه
- سیستم هدایت داپلر

نیز در Su-24MK های ایرانی وجود دارد .

البته طبق اطلاعات برخی منابع ، کامپیوتر مرکزی مدل صادراتی که بنام TSVM-24 شناخته میشن از نظر قدرت پردازش از مدل اصلی ضعیفتر هستند .

در مورد اعتماد به اين تجهيزات كه فكر كنم منظورتون تجهيزات ارتباطي بود (چون سيستمهاي شناسايي و هدفگيري چيز خاصي براي نفوذ كردن ندارند و اصل موضوع سر نفوذ در تجهیزات ناوبری و ارتباطی اونهاست) البته GRU (سازمان اطلاعات ارتش روسیه/شوروی) معمولا روی این مسایل حفاظت اطلاعات شدیدی اعمال میکنه اما به غیر از این حتی در صورتی که کدهای اصلی ارتباطی لو رفته باشه ، متخصصان مخابراتی و الكترونيكي میتونن با تکنیکهایی مثل رمزگذاری مجدد یا حتی عوض کردن باند ارتباطی (البته در صورتی که بتونند به خود سیستم اصلی که دستکاری در اون توسط شرکت سازنده محدود شده ، دسترسی پیدا کنند) دوباره کدها یا باند رو تغییر بدن چیزی که نمونه اش در جنگ سال 2008 گرجستان به وضوح مشاهده شد ، البته لازم به ذكره كه اين كارها مستلزم تغيير بعضي قسمتهاي سیستم الکترونیکی مثل فیلتر و .... هم میشه (صرفا كار نرم افزاری نیست) .

[ALI 5,626]

[color=darkblue]با تشکر از دوست عزیزمان جناب چکا بابت این مقاله مفیدشون.

سوالی هم از جناب چکا داشتم و اینکه به نظر شما سوخو 24 امروزه تا چه حد می تواند برای ارتش های امروزین مفید واقع شود ، چرا که من سابق بر این در یکی از سایت ها مطلبی خوانده بودم که در درگیریهای بالکان از این بمب افکن استفاده شد و در این درگیریها عملکرد هدفگیری این بمب افکن بسیار ضعیف بود ، همچنین باتوجه به اینکه این بمب افکن از موتورهای توربوجت AL 21 که بسیار پر مصرف و پر سر و صدا هستند ، استفاده می کند ، به نظر شما امروزه این بمب افکن تا چه میزان می تواند نیازهای یک کشور به یک بمب افکن سبک تاکتیکی را تامین کند ؟؟ به نظر شما اصلا این هواپیما یک بمب افکن کارآمد است ؟؟ و اینکه آیا در خود روسیه هنوز هم از این بمب افکن ها استفاده می شود ؟؟

با تشکر از چکای عزیز[/color]

[cheka 15,065]

با سلام خدمت جناب گوردون

راستش بنده اطلاع چنداني در مورد عملكرد سيستمها و تسليحات استفاده شده در جنگ بالكان ندارم اما همونطور که عرض کردم تجهیزات الکترونیکی هدفگیری سوخو-24 در مدلهای اولیه (Fencer-A و Fencer-C) بسیار ضعیف بودند .(البته مشخص نیست در جنگ بالکان دقیقا از کدام مدل استفاده شده) واسه همين شايد ضعف اولیه سيستمهاي هدفگيري اين هواپیما چندان تعجب آور نباشه

برای مثال ، نمونه های اولیه ی سوخو-24 برای شناسایی و هدفگری دارای یک سیستم شناسایی بسیار ضعیف الکترواپتیکی بنام Chaika بودند که علاوه بر دقت پایین ، تنها توانایی هدایت موشکهای هدایت رادیویی را داشتند .

اما مدلهای M و M2 با استفاده از تجهیزات ناوبری جدید امکان استفاده از سلاحهای هوشمند و هدایت دقیق (موشکهای هدایت لیزری و ضد رادار) را دارا هستند

در مورد کارآمدی این جنگنده ، شما مثال جنگ بالکان را برای ناکارآمدی این جنگنده زدید ، بنده هم مثال جنگ گرجستان را عرض میکنم ، در این جنگ ، سوخو-24 ها و سوخو-25 های روسیه توانستند با وجود خاموش بودن GPS در منطقه (با دستور مقامات آمریکا) در عملیاتهای تسخینوالی ، گوری و حتی بمباران های شهر تفلیس (که مسلما عمده ی پدافند گرجستان روی آن متمرکز بود) نتابج قابل قبولی را به نمایش بگذارند ، بطوریکه پس از جنگ گرجستان طرح ارتقای سوخو-24ها به استاندارد Su-24M2 در دستور کار قرار گرفت.

در حال حاضر حدود 400 فروند از این جنگنده در ارتش روسیه در حال خدمت هستند البته قرار است طی برنامه ی مدرنیزه کردن ارتش روسیه ، تا 10-20 سال آینده این جنگنده با جنگنده ی پیشرفته تر Su-34 Full back تعویض گردد .

در کل این جنگنده با توجه به برد کمی که داره بعنوان يك بمب افكن تاكتيكي كوتاه برد براي نبردهاي محلي مناسب به نظر میرسه (البته این ضعف با حمل مخازن خارجی سوخت و قابلیت سوختگیری هوایی تا حدودی قابل جبران است) اما برای عملیات های استراتژیک و برد بلند مناسب نیست ، تنوع تسلیحاتی گسترده ی Su-24 به ویژه توانایی استفاده از بمبهای هوشمند (هدایت لیزری) و موشکهای ضدرادار ، سیستم جنگ الکترونیک و اخلالگرهای قوی (که در مدل مخصوص جنگ الکترونیک موسوم به Su-24MP قویتر هم شده) ، قدرت سرکوب زیادی رو به این هواپیما داده . قابلیت حرکت با سرعت زیاد (1.8 ماخ) در ارتفاع پایین و تجهیزات ناوبری مناسب برای این کار ، نفوذ کنندگی و بقاپذیری این هواپیما رو افزایش داده .اما در مقابل توانایی کم Su-24 در نبردهای هوا به هوا ، لزوم پشتیبانی هوایی جنگنده های Air superiority رو تقویت میکنه که یک عامل ضعف هست .

به نظر من این جنگنده بخاطر توانایی استفاده از تسلیحات پیشرفته ، تجهیزات جنگ الکترونیکی خوب برای عملیات های Ground Attack و سرکوب هوایی کم برد کارایی خوبی داره اما این توانایی لزوما در سایه ی حمایت جنگنده های رهگیر و برتری هوایی قابل بالفعل شدن هست و این ضعف امکان بقای سوخوها در یک عملیات نفوذ عمیق رو کاهش میده .

[ashkantomcat 0]

دوست عزیزم جناب cheka
شما همون چکای سنترالی؟؟؟

[cheka 15,065]

سلام دوست عزيز

بله همون چكا هستم در خدمتتونم

[ashkantomcat 0]

خوبی؟؟اقا بیخیال این سوخو 24 ش دیگه.این همه هواپیما
چرا کیلید کردی رو این عزیز؟؟؟
من یکی از دوستای نیمام.تعریفتو زیاد شنیدم چکا جان

[cheka 15,065]

سلام خوبی ؟

آقا نیما لطف دارن به بنده

باشه چشم ، هرچی شما بگی اصلا

[F35 10]

اقا دستت درد نكنه
چيكارش دارين اقا هرچي دوست داري مقاله بزار

[hector 0]

عالی بود

[soroushrazor2 32]

سلام
ايران در 3 بازه ي متفاوت سوخو-24 خريد..
بار اول در سال 1990 كه گونه ام كا بود...اين مدل فقط موشك هاي هدايت شونده آ اس 7 و آ اس 9 رو داشتن...به علاوه ي به علاوه بمب هاي فاب سري 54 كه البته هيچ كدومش بالاي 500 كيلو نيست...
بار دوم در سال 1996 باز هم گونه ام كا خريداري شد كه اينبار علاوه بر موارد بالا موشك سي-801 رو هم حمل مي كرد...
سري سوم هم هواپيماهاي پناهنده عراقي بودن كه مثل گونه هاي بالا بودن ولي موشك خا-28 رو هم حمل مي كردن...
البته اين طبق منابع خارجيه ....درست و غلطش پاي خودشون