تاپیک جامع عمليات نصر تاپیک جامع عمليات نصر

[Nestor 7]

عمليات نصر( هويزه ) : شهادت سيد حسين علم الهدي


عمليات نام نظم و در نوع خود گسترده " نصر'' با هدف ازاد سازي " جفير ، پادگان حميد و در نهايت خرمشهر " و شرق بصره طرح ريزي شد . بنا بر اين بود تا با دستيابي به اهداف مورد نظر ، نيروهاي دشمن تا حومه شهره " بصره " تعقيب شوند. اين طرح فراگير و بزرگ در روز 15 دي ماه 59 ، با استعداد سه تيپ زرهي از لشگر 6 و لشگر 92 زرهي اهواز و و دوگردان پياده از نيروهاي سپاه پاسداران ، همچنين شماري از افرا ستاد جنگ هاي نا منظم به اجرا در آمد . رزمندگان اسلام از دو محور جاده حميديه – سوسنگرد و هويزه وارد عمل شدند . در آغاز كار با موفقيت چشمگيري پيش رفت و شمار فراواني از افسران و سربازان عراقي به اسارت در امدند ، اما به دليل عدم برنامه ريزي براي حقظ و تثبيت دستاورد هاي عمليات و ضعف طراحي ، رزمندگان مجبور به عقب نشيني شدند . طي اين روند نزديك به يكصد و چهل تن از پاسداران و دانشجويان پيرو خط امام يه فرماندهي شهيد سيد حسن علم الهدي ( فرمانده سپاه هويزه ) در حلقه محاصره دشمن قرار گرفته و دليرانه به شهادت رسيدند . اين عمليات دومين تجربه نا موفق ارتش ج . ا در حملات گسترده بود كه به مدت 3 روز به طول انجاميد . در اين حمله عليرغم شكست حلقه محاصره شهر سوسنگرد ، هويزه در 27 در ماه 59 به اشغال نيروهاي دشمن در آمد و با خاك يكسان شد . پس از پايان عمليات نصر ، معروف به نبرد هويزه ، تعداد 1800 تن از نيروهاي دشمن كشته ، اسير و زخمي شدند . همچنين 55 دستگاه تانك ، 3 فروند هليكوپتر و 50 دستگاه خودروي دشمن منهدم شد .


نام عمليات : نصر ( هويزه )
زمان اجرا : 15/10/1359
مدت اجرا : 3 روز
مكان اجرا : جاده حميديه - سوسنگرد و هويزه
تلفات دشمن ( كشته ، اسير ، زخمي ) : 1800 نفر
ارگان هاي عمل كننده : زرهي ارتش ج . ا ، نيروي زميني سپاه ، ستاد جنگ هاي نا منظم به فرماندهي شهيد دكتر مصطفي چمران
اهداف عمليات : آزاد سازي جفير ، پائگان حميد و در نهايت خرمشهر




مقدمه : شرحي بر عمليات هاي دفاع مقدس

[mamad 3]

اقاي Nestor عزيز دست شما درد نكنه جالب بود ان شاالله شاهد فعاليت بيشتر شما در زمينه دفاع مقدس باشيم موفق باشيد

[Nestor 7]

ممنون محمد جان .... از عمليات هاي ابتداي جنگ تا عزل بني صدر مطالب زيادي در دسترس نيست .... انشا الله در آينده مطالب كاملتر خواهد شد .... البته به نظر نمي آيد تعداد علاقمندان به اين مبحث در سايت زياد باشه .... ولي كار من يه انجام وظيفه هستش يه نكته خيلي تاسف انگيز كه در مورد اين عمليات هستش اينه كه طبق گفته هاي راوياني كه در اردوهاي راهيان نور هستند دشمن با تانك همون كاري رو با جنازه هاي نيروهاي پياده سپاه در هويزه كرد كه يزيد با اسب با جنازه ياران امام حسين كرده بود ..... مي گفتند روي تمام جنازه ها از جمله بدن شهيد حسين علم الهدي جاي شني تانك مونده بود ..... روحشان شاد .....

[hans 162]

یاد همه ی اونها به خیر luftwaffe icon_cool

[ghermez 750]

تاریخ: 15 تا 16 دی ماه 1359(5 تا 6 ژانویه 1981).

محل: جنوب کرخه کور، غرب اهواز.

نتیجه: پیروزی عراق در ضد حمله،سقوط هویزه.

متخاصمین: جمهوري اسلامي ايران در برابر عراق

فرماندهان:
ايران :تیمسار ظهیر نژاد فرمانده نیروی زمینی ارتش
تیمسار فلاحی رییس ستاد مشترک ارتش
آیت الله خامنه ای نماینده رهبری در شورای عالی دفاع
سرهنگ حسینی فرمانده عملیات نیروی زمینی
تیمسار لطفی فرمانده لشکر 16 زرهی قزوین
تیمسار جمشیدی فرمانده تیپ 1 لشکر 16 زرهی قزوین
شهید حسین علم الهدی فرمانده سپاه سوسنگرد
جاودان اثر علی هاشمی فرمانده سپاه حمیدیه
عراق: ؟

استعداد رزمی
ايران :در حدود 15000 نفر
تیپ 1و3 از لشکر 16 زرهی قزوین
تیپ 2 از لشکر 92 زرهی اهواز
2 گردان از لشکر 77 پیاده
2 گردان از سپاه پاسداران سوسنگرد
گروهی از ستاد جنگهای نامنظم (شهید چمران)
عراق:
در حدود 20000 نفر
تیپ 35 و 43 زرهی از لشکر 9
گردان 14 زرهی
تیپ 20 مکانیزه از لشکر 5
تیپ 8 مکانیزه از لشکر 8
تیپ 31 نیروی مخصوص

تلفات:
ايران:
140 تا 250 دستگاه تانک
100 دستگاه خودروی زرهی
1 فروند هواپیما
1 فروند هلیکوپتر

عراق:
1000 نفر کشته و مجروح
800 نفر اسیر
50 دستگاه خودرو
55 دستگاه تانک
3 فروند هلیکوپتر
15 دستگاه موشک انداز

پیش زمینه

با گذشت 3 ماه از آغاز تجاوز عراق به ایران و سقوط خرمشهر فشار بر روی سران سیاسی و نظامی کشور در جهت بیرون راندن متجاوزین از خاک ایران شدت گرفت. ابوالحسن بنی صدر ،رییس جمهور وقت و فرمانده کل قوا، در روز 26 آذر 59 در طی جلسه ای به فرماندهان نظامی عالی رتبه ارتش خطاب می کند:«به هر ترتیبی که هست برای عملیات آفندی طرح ریزی کنید. من دیگر در مقابل نظریات و خواسته های مردم و رهبران مذهبی قدرت مقاومت ندارم، یا باید طرحی را تهیه و اجرا کنید و یا اینکه بروید در رسانه های گروهی صریحا علت عدم امکان اجرای عملیات آفندی را برای مردم توضیح دهید.»
در نتیجه این فشارها، نیروی زمینی ارتش دو طرح حمله بزرگ را به منظور بازپس گیری مناطق از دست رفته درجبهه جنوب آماده می کند. طرح اول حمله از سمت غرب اهواز و جنوب هویزه به منظور بیرون کردن دشمن از دشت آزادگان و از بین بردن تهدید عراق نسبت به اهواز، هویزه و سوسنگرد برنامه ریزی می شود. طرح دوم باید به فاصله چند روز پس از طرح اول اجرا می شد و با حمله از سمت ماهشهر و آبادان به صورت گازانبری نیروهای عراق را که از کارون رد شده و آبادان را از سمت شرق محاصره کرده بوند در هم می شکست و در نهایت به آزادی خرمشهر می انجامید. هر یک از دو طرح در چند مرحله اجرا می شدند و در صورت موفقیت در هر مرحله، مرحله بعدی عملیات شروع می شد.
ارتش بنابر آموزه های استاندارد خود در هر دو حمله بر تک زرهی و نفوذ عمیق در مواضع دشمن تکیه داشت. در هر دو طرح قرار بود که بار اصلی عملیات بر دوش واحدهای زرهی باشد و نیروهای پیاده در کنار زرهی حرکت کرده و پس از رسیدن به اهداف عملیات مواضع جدید را تثبیت کنند. متأسفانه تمهیدات لازم برای حملاتی با این ابعاد توسط نیروی زمین در نظر گرفته نشده بود و در نتیجه هر دو عملیات با شکست مواجه شدند.

عملیات نصر؛ وضعیت عمومی منطقه عملیات

منطقه جغرافیایی كه در مرحله اول عملیات مورد نظر بود غرب اهواز و جنوب سوسنگرد را شامل می شد. این منطقه ازطرف شمال به شاخه شرقی-غربی رودخانه كرخه، از شرق به رودخانه كارون بین كوت بدالله تا آبادی فارسیات و ازمغرب جاده هویزه به یزدنو و ازجنوب به پادگان حمید و جفیرمحدود می شود.
در جنوب غربی حمیدیه رودخانه كرخه نور از كرخه منشعب می گردد. ابتدا به سمت جنوب و سپس در نزدیكی روستای بنی تمیم به سمت غرب تغییرمسیر داده به موازات كرخه پس ازعبور از هویزه به هورالعظیم می ریزد.
به علت لایروبی های سالیانه و ریختن گل و لای این رودخانه در دو طرف آن عارضه مرتفعی ازهویزه تا آبادی اژدك پدید آمد كه در زمینهای هموار و مسطح جنوب دارای ارزش نظامی است.
انشعابات كرخه و كرخه كور در مواضع بارندگیهای شدید، سبب آب گرفتگی زمینهای اطراف می شود كه می تواند برای حركت نیروها ، به ویژه تجهیزات زرهی و مکانیزه، محدویت ایجاد كند.
زمین منطقه به گونه ای است كه درمواقع خشكی بسیار نرم و درهنگام بارندگیهای شدید و طغیان رودخانه ها با باتلاقی و یا به صورت گل چسبیده ای درمی آید كه حركت افراد و یا خودروها را تنها به جاده محدود می سازد.
بعلت فقدان عوارض طبیعی و همواربودن زمین، ایجاد عوارض مصنوعی در هنگام عملیات پدافندی یا آفندی و استفاده از و سایل سنگین مهندسی جهت ایجاد خاكریزیا حفركانال ضرورت می یافت.

موقعیت نظامی منطقه عملیات

درمرحله اول عملیات، رودخانه كرخه كور درقلب منطقه عملیاتی و اقع شده بود و نیروهای دشمن قسمتی از كرانه شمالی و جنوبی را در اشغال داشتند. پادگان حمید كه هدف نهایی مرحله اول محسوب می شد در جنوب شرقی این منطقه قرار داشت. برای رسیدن به این اهداف و تامین آن، انجام عملیات در امتداد جاده اهواز-خرمشهربه دلیل وجود مواضع مستحكم دشمن، امكان پذیر نبود. یگانهایی از لشكر5 و9 عراق در این مواضع مستقر بودند.
دشمن به دوطرف آرایش داشت. در منطقه كرخه كور آرایش دشمن به سمت شمال و درغرب كارون آرایش به سمت شرق بود. در منطقه شمال غربی هویزه و جنوب غربی آن بین نیروهای دشمن الحاق وجود نداشت. به طوری كه هویزه و بخشهایی از هورالعظیم همچنان در اختیار نیروهای خودی بود. عقبه یگانهایی كه در شمال كرخه نور مستقربودند، جنوب آن رودخانه بود و این نقطه آسیب پذیری دشمن به حساب می آمد.

طرح مانور


عملیات نصر دومین عملیات بزرگ ارتش، با تکیه بر نیروهای زرهی بود و در منطقه هویزه به اجرا درآمد. طرح عملیات نصر توسط ستاد مشترک ارتش تهیه شده بود و یک طرح بلندپروازانه در چهار مرحله بود. قرار بود که در مرحله اول جفیر و پادگان حمید، در مرحله دوم کوشک و طلاییه و در مرحله سوم خرمشهر آزاد شود. در مرحله چهارم نیز قرار بود تا در صورت امکان پیشروی به سوی حومه بصره از محور تنومه انجام شود.
قرار شد تا مرحله اول عملیات نصر در چهار محور جداگانه اجرا شود. در شمالی ترین محور قرار بود تا تیپ 1 لشکر 16 زرهی به همراه نیروهای نامنظم وابسته به شهید چمران از هویزه و از میان شکافی که بین تیپ 8 مکانیزه و تیپ 43 زرهی وجود داشت به سمت جنوب شرقی پیشروی کنند و با یک حرکت احاطه ای تیپ 43 زرهی را محاصره کنند.
در محور دوم تیپ 3 لشکر 16 زرهی که توسط دو گردان از سپاه تقویت شده بود باید از کرخه کور عبور می کردند و یک تک جبهه ای را بر روی مواضع تیپ 43 زرهی اجرا می کردند. این دو محور قرار بود که در جنوب کرخه کور با یکدیگر الحاق کرده و بعد به سمت جفیر پیشروی کنند و آن را آزاد کنند.
در سمت غرب اهواز و بر روی هور نیز دو تک های زرهی از دو محور جداگانه صورت می گرفت. محور اول از فارسیات به سمت عباویه و محور دوم کمی جنوب تر از محور اول و به موازات آن در جهت ایستگاه حمید انجام می شد. این دو محور نیز قرار بود که پس از الحاق با هم پادگان حمید را از دست دشمن خارج کنند. پس از رسیدن به اهداف مرحله اول و تثبیت آنها باید جهت تک زرهی به سمت جنوب غربی و در دو محور موازی به سمت طلاییه و کوشک می چرخید.
برای اینکه عملیات با غافلگیری بیشتری همراه شود ساعت رهایی را ساعت 10 صبح روز 15 دی مصادف با 28 صفر انتخاب کردند.

عملیات

عملیات نصر در ساعت 10 صبح 15 دی ماه 59 آغاز شد. در اولین حرکت تیپ 3 لشکر 16 زرهی و گردانهای سپاه توانستند با موفقیت در محور ابوحمیظه-سوسنگرد از کرخه کور عبور کنند و تا 20 کیلومتری جنوب شرق هویزه در خطوط عراق نفوذ کنند. محور شمالی نیز با موفقیت به سمت جنوب حرکت کرد و با چرخش به سمت شرق با محور دوم الحاق کرد. در نتیجه الحاق تیپ 1 و 3 لشکر 16 زرهی تیپ 43 زرهی عراق کاملا محاصره شد. نیروهای عراقی که عقبه خود را از دست داده بودند به صورت نامنظم شروع به عقب نشینی کردند و با از دست دادن 800 نفر اسیر و مقادیر زیادی تسلیحات گروهی از آنان توانستند عقب نشینی کنند.
در محور فارسیات آتش تهیه 20 دقیقه دیرتر از ساعت تصویب شده اجرا شد و نصب پل بر روی کارون و عبور واحدهای زرهی لشکر 92 زرهی با 3 ساعت تأخیر مواجه شد. از سوی دیگر پس از عبور از کارون محور جنوبی با میدان مین برخورد کرده و متوقف شد و محور مرکزی نیز با اندکی پیشروی 300 متر پس از کارون متوقف شد. در نتیجه هیچ کدام از این محورها نتوانستند به جاده خرمشهر-اهواز برسند و آن را قطع کنند. مرحله اولیه عملیات در ساعت 16 روز 15 دی به پایان رسید در حالیکه در محور شمالی عبور از کرخه کور با موفقیت انجام شده بود ولی در محورهای جنوبی نیروهای زرهی تنها توانسته بودند از کارون عبور کنند و سرپلی در ساحل غربی آن به دست آوردند ولی پیشروی قابل ملاحظه ای انجام نداده بودند.



در محور شمالی واحدهای پای کار با آنکه با موفقیت خط دشمن را شکسته بودند از اقدامات تأمینی غفلت کردند و نیروها و تجهیزات زرهی در دشت بازقرار گرفتند. از طرفی عدم الحاق با دو محور مرکزی و جنوبی سبب شده بود تا نیروهای محور کرخه کور به دشمن جناح بدهند.
مرحله دوم عملیات در ساعت 8 صبح روز بعد با هدف رسیدن به جفیر از محور شمالی شروع شد. جاده جفیر به عنوان محور عملیات انتخاب شد و نیروهای سپاه جلوتر از واحدهای زرهی ،که پشتیبانی از آنها را برعهده داشتند، حرکت به سمت جنوب را آغاز کردند. در شب اول عملیات عراق تعدادی از نیروهای خود را وارد منطقه کرده و آرایش داده بود. همچنین دو گردان تانک عراق در غرب جاده جفیر مستقر بودند. در نتیجه، پس از اندکی پیشروی، نیروهای سپاه با حملات توپخانه و هواپیماهای عراق زمینگیرشدند. با ته کشیدن مهمات و سوخت تانکهای لشکر 16 زرهی، فشار عراق بر روی واحدهای زرهی لشکر 16 قزوین بیشتر شد و سبب شد تا در بعد از ظهر روز 16 دی واحدهای زرهی بدون اطلاع نیروهای سپاه عقب نشینی کنند. تیپ 1 لشکر16 زرهی در حال عقب نشینی زیر آتش شدید عراق واقع شد و بسیاری از تجهیزات و تانکهای خود را از دست داد و تقریبا منهدم شد.
با عقب نشینی تانکهای تیپ 1 زرهی نیروهای سپاه و تعدادی از نیروهای داوطب و نامنظم در محاصره یک ستون تانک عراقی افتادند و همگی شهید شدند. از جمله افرادی که در این مرحله از عملیات نصر در محاصره شهید شدند فرمانده سپاه هویزه ،سید حسین علم الهدی، بود.
در ساعت 9 صبح روز 17 دی پاتک عراق به سمت جنوب کرخه کور آغازشد و در ساعت 14 آتشباری عراق بر روی مواضع ایران تشدید شد. در نتیجه، دستور تخلیه به پشت کرخه کور به لشکر 16 زرهی ابلاغ شد اما تا فردای آن روز هنوز یگانهایی از تیپ 3 لشکر 16 در مواضع خود در جنوب کرخه کور باقی مانده بودند. در حوالی ساعت 6 بعد از ظهر عقب نشینی باقیمانده تانکهای تیپ 3 به سمت شمال رودخانه کرخه کور آغاز شد در حالیکه نیروهای سپاه که هنوز در جنوب کرخه کور باقی مانده بودند حرکت مؤثری از جانب دشمن مشاهده نکردند. عقب نشینی واحدهای زرهی ایران عراق را در راه رسیدن به کرخه کور مصمم تر کرد و آتش شدید عراق سبب شد تا نیروهای سپاه با عقب نشینی از پل حمودی فردوس پل را منفجر کنند. در اوایل شب نیروهای عراقی به مواضع خود قبل از آغاز عملیات نصر بازگشتند و دوباره در حاشیه کرخه کور موضع گرفتند.

پس از نبرد

در روز 21 دی هویزه از محور سوسنگرد و جنوب شرقی مورد تهدید قرار گرفت و جاده سوسنگرد-هویزه زیر آتش مستقیم دشمن درآمد. 4 روز بعد هویزه کاملا محاصره شد و در روز 27 دی 59 شهر سقوط کرد.


برنامه ریزی غلط بزرگترین عامل شکست ایران در عملیات نصر بود و با وجود پیروزی اولیه سبب شد تا نه تنها ایران تعداد زیادی از تجهیزات و ادوات زرهی خود را ،که جانشینی برای آنها وجود نداشت، از دست بدهد بلکه شهر هویزه نیز که از ابتدای جنگ اشغال نشده بود در محاصره قرارگرفت و سقوط کرد.
اولین اشتباه نیروی زمینی ایران عدم شناسایی قدرت دشمن بود. لشکر 16 زرهی به تازگی وارد منطقه شده بود و با زمین عملیات هیچ گونه آشنایی نداشت. با اینکه در تمام محورها تک زرهی بار اصلی حمله را بر دوش می کشید انتخاب بد زمین و زمان عملیات سبب شد تا تک زرهی در محورهای جنوبی به گل بنشیند و تانکها پس از گرفتن سرپل فرصتی برای بازشدن در دشت و انجام تهاجم نداشته باشند. در فصل زمستان منطقه جنوب کرخه کور رملی و پر از گل و لای می شود و در نتیجه تانکهای لشکر 92 زرهی اهواز بدون اینکه فرصت مقابله در یک نبرد زرهی را پیداکنند در گل گیرکردند.
عدم پشتیبانی و نبود مهندسی رزمی در منطقه عملیات سبب شد تا جاده کافی پشت سر لشکر 16 زرهی کشیده نشود و در نتیجه انتقال مهمات و سوخت به تانکهای این لشکر با مشکل مواجه شد و درنتیجه بسیاری از تانکهای این لشکر از بین رفتند یا به دست دشمن افتادند. برنامه ریزی غلط سبب شده بود تا مهمات کافی برای تانکها در نظر گرفته نشود. این اشتباه در مرحله دوم عملیات تأثیر مرگبار خود را نشان داد.
اشکال دیگر برنامه ریزی های صورت گرفته برای عملیات نصر در نظر گرفتن نیروهایی اندک برای غلبه بر تعداد بیشتر دشمن بود که در مواضع مستحکم دفاعی قرار داشتند. در حالیکه استانداردهای نظامی نسبت 3 به1 را برای یک حمله موفقیت آمیز پیشنهاد می کنند در هیچ کدام از محورها نسبت مهاجمین ایرانی به مدافعین عراقی حتی به نسبت 2 به 1 هم نمی رسید. از سوی دیگر هیچ نیروی ذخیره ای برای عملیات در نظر گرفته نشده بود و با فروکش کردن قدرت نیروی تک کننده نیرویی در پشت جبهه نبود که جای نیروهای تک ور را پر کند. در ضمن برنامه ای برای شکست احتمالی عملیات در نظر گرفته نشده بود. عقب نشینی تیپ های 1و 3 لشکر 16 زرهی بدون پشتیبانی و به صورت نامنظم صورت گرفت و نیرویی نبود تا این عقب نشینی را پوشش دهد.
عملکرد نیروی هوایی و هوانیروز در این عملیات قابل توجه نبود و با اینکه هوانیروز در ابتدای جنگ توان بالایی از خود نشان داده بود در عملیات نصر نتوانست پشتیبانی هوایی مؤثری از نیروهای تک ور انجام دهد. اگر هوانیروز می توانست در روز اول عملیات در محورهای جنوبی به کمک تانکهای لشکر 92 زرهی بیاید و راه آنها را بازکند شاید این عملیات با نتیجه ای دیگر خاتمه می گرفت.
از دیگر اشکالات این عملیات نبودن تمهیدی برای مقابله با آتش ضدتانک پیاده نظام عراق بود. عراق بر اساس تجربیات مصر در جنگ 1973 اعراب و اسرائیل در عبور از کانال سوئز، نیروهای پیاده خود را به موشکهای هدایت شونده ضد تانک مجهز کرده بود و همین موشکها تلفات زیادی را به تانکهای ایرانی وارد کردند. تیپ های 1 و3 لشکر 16 زرهی که از حمایت دو گردان پیاده سپاه و نیروهای نامنظم شهید چمران برخوردار بودند توانستند آتش ضد تانک پیاده نظام عراق را بهتر خنثی کنند ولی میدانهای مین و موشکهای ضدتانک و آتش توپخانه عراق واحدهای لشکر 92 زرهی را که از کارون گذشتند خیلی زود زمین گیر کردند.
به فاصله اندکی پس از شکست تک زرهی نیروی زمینی در جنوب سوسنگرد، حمله زرهی دیگری در جبهه جنوب برای شکستن محاصره آبادان انجام شد که آن هم به شکست دیگری انجامید. درباره آن خواهیم نوشت.

نويسنده:
رضاکیانی موحد
لينك منبع:
wars-and-history.com/post/382

[warjo 3,008]

سلام

تاپیک جالبیست
//////////////////////////////////////////////////////////////
مراد از کرخه نور ، همون کرخه کور هست ؟

[komando59 134]

برادر دستت درد نكنه ...!

منتظر بقيش هستم ......!!!!

[ghermez 750]

عملیات سه راه آبادان

تاریخ: 19 آذر ماه 1359.

محل: شرق آبادان.

نتیجه: پیروزی عراق.

متخاصمین: جمهوري اسلامي ايران در برابر عراق

استعداد رزمی:
ايران:
5 گروهان از سپاه و بسیج و کمیته
2 گروهان از ارتش
عراق:؟

تلفات:
ايران:25 شهید
58 اسیر و مفقود الاثر
عراق:
؟ کشته
2 تانک و یک خودرو
پس از شکست نیروی زمینی در رسیدن به اهدافش در جبهه غرب سوسنگرد در عملیات نصر مرکز ثقل عملیات از شمال خوزستان به جنوب این استان منتقل شد. عملیات توکل برای شکستن حصر آبادان طراحی شده بود اما قبل ازپرداختن به آن بد نیست نیم نگاهی به آخرین عملیات ارتش برای شکستن حصر آبادان بپردازیم.

پس از تثبیت شدن محاصره آبادان از سوی عراق تلاشهای ایران برای شکستن محاصره در یک سلسله عملیات مداوم صورت گرفت. اولین حلقه از این زنجیر عملیات سه راهی آبادان و آخرین آنها عملیات ثامن الائمه بود که منجر به شکستن کامل حلقه محاصره آبادان شد.

عملیات سه راهی آبادان در ساعت 2 بامداد روز 19/9/1359 از منطقه سه راهی آبادان و در سه محور به سمت شرق و شمال شرقی آغازشد. جناح راست پس از حرکت به میدان مین برخورد کرده و متوقف شد اما دو ستون دیگر قبل از حرکت زیر آتش سلاح های سنگین دشمن قرار گرفتند وزمین گیر شدند. همزمان با آتشباری عراق یک دسته از نیروهای ستون راست خط دشمن را شکافت و با کشتن تعدادی از نیروهای دشمن خود به شهادت رسیدند.


عملیات توکل

تاریخ: 20 دی ماه 1359(10 ژانویه 1981).

محل: شمال و شرق آبادان.

نتیجه: پیروزی عراق.

متخاصمین:
جمهوری اسلامی ایران در برابرعراق

فرماندهان
ايران:
تیمسار ظهیر نژاد
آیت الله خامنه ای نماینده رهبری در شواری عالی دفاع
سرهنگ حسینی فرمانده عملیات نیروی زمینی
عراق:؟

استعداد رزمی
ايران:
در حدود 8000 نفر
تیپ 37 زرهی شیراز
تیپ 2 پیاده از لشکر 77 پیاده
گردان 144 پیاده از لشکر 21 پیاده
گردان 246 تانک از لشکر 77 پیاده
گردان 201 ژاندارمری
نیروهای سپاه آبادان، نیروهای مردمی
عراق:
در حدود 15000 نفر
تیپ 26 زرهی از لشکر 5 مکانیزه
تیپ 15 زرهی از لشکر 5 مکانیزه
تیپ 12 زرهی از لشکر 3 زرهی
تیپ 49 پیاده از لشکر 11 پیاده

تلفات:
ايران:
شهید و مفقود الاثر 370
مجروح 300
تانک 24 دستگاه
نفربر 7 دستگاه
خودرو1 دستگاه
موشک انداز تاو 1 دستگاه
عراق:؟

پس از عملیات سه راهی آبادان ستاد فرماندهی عملیات اروند ،که از 27 مهر 1359، در ماهشهر تشکیل شده بود، طرح دیگری را برای شکستن حلقه محاصره آبادان آماده کرد. به منظور عقب راندن نیروهای دشمن از شرق کارون، شکستن محاصره آبادان، آزادسازی خرمشهر و ترمیم خط مرزی، طرح عملیاتی توکل تهیه شد و در دستور کار قرارگرفت.

طرح مانور

عملیات توکل در چهار مرحله برنامه ریزی شده بود. در مرحله اول جاده آبادان ماهشهر، در مرحله دوم جاده آبادان اهواز و شرق کارون آزاد می شدند. قرار بود تا در مرحله سوم نیروهای عملیاتی با عبور از پلهای کارون تا نوار مرزی حرکت کرده و خرمشهر را محاصره کنند و در صورت امکان به سمت بصره پیشروی کنند. با وجود این طرح بلند پروازانه برای چنین طرح عظیمی نیروهای اندکی اختصاص داده شده بود نیروهای عملیاتی ایران در عملیات توکل عبارت بودند از یک تیپ و یک گردان زرهی، یک تیپ و دو گردان پیاده، یک گردان از ژاندارمری و گروه هایی از نیروهای مردمی و سپاه. خط دفاعی عراق از 2 تیپ زرهی، یک تیپ مکانیزه و یک تیپ پیاده تشکیل شده بود.


محور اصلی تک خودی حمله زرهی از کیلومتر 10 جاده آبادان-ماهشهر به سمت آبادان بود. همزمان با این تک باید نیروهای مستقر در آبادان از سه راهی آبادان بر روی جاده آبادان-ماهشهر به سمت شرق پیشروی می کردند تا با نیروهای زرهی تک اصلی الحاق کنند. یک محور عملیاتی دیگر حرکت نیروهای پیاده از سه راهی آبادان بر روی جاده آبادان- اهواز بود. محور عملیاتی دیگر یک تک زرهی از سمت سلمانیه به سمت پلهای کارون بود تا با قطع کردن عقبه نیروهای عراقی راه عقب نشینی آنها را ببندد و مدافعین عراقی را در تله بیاندازد.

آغاز عملیات

عملیات توکل در ساعات اولیه بامداد 20/10/59 آغاز شد. در محور اصلی تیپ 37 زرهی شیراز قبل از رسیدن به خط پدافندی دشمن در اثر آتش ضدزره دشمن از حرکت بازماند. تک گردان 246 زرهی لشکر 77 پیاده از سمت سلمانیه نیز از حجم آتش دشمن بر روی تیپ 37 کم نکرد و در نهایت این تیپ زرهی زمین گیر شد. در محورهای سه راهی آبادان نیروهای مختلط ارتش، سپاه و بسیج تحت فرماندهی تیپ 2 لشکر 77 پیاده توانستند خط دشمن را بشکنند اما چون نتوانستند با تیپ 37 زرهی الحاق کنند به دشمن جناح دادند و پاتک عراق آنها را وادار به عقب نشینی کرد.

پس از نبرد

عملیات توکل آخرین تلاش زرهی ایران در طی جنگ ایران وعراق بود. تقریبا تمامی اشکالاتی را که به عملیات نصر می توان وارد دانست در مورد عملیات توکل نیز صادق هستند. عدم توجه به شناسایی مواضع دشمن، استفاده از نیروهای زرهی اندک، زمین نامناسب برای مانور زرهی، عدم مقابله با آتش ضدزرهی دشمن، نبود پشتیبانی هوایی کافی و ناهماهنگی بین نیروی های ارتش و سپاه سبب شد تا این عملیات نیز با شکست مواجه شود.

البته طرح ریزی مانور با دقت خوبی انجام شده بود و همین طرح مانور با اندکی تغییرات در عملیات ثامن الائمه دوباره بکارگرفته شد و با موفقیت توانست به حصر آبادان پایان دهد. البته موفقیت در عملیات ثامن الائمه با نیرویی به مراتب بیشتر و هماهنگی کامل بین ارتش و سپاه پاسداران بوجود آمد.

اما بزرگترین تأثیری که شکست در این دو عملیات (نصر و توکل) در ذهن فرماندهان نظامی وقت (سپاه و ارتش) گذاشتند این بود که تک زرهی به تنهایی برای شکستن خطوط دفاعی دشمن کافی نیست. همین ذهنیت سبب شد تا اندیشه جنگ زرهی از روی میز نقشه کشی ارتش برداشته شود و زرهی تبدیل به توپخانه پشتیبانی پیاده نظام شد. استفاده از زرهی در نقش فرعی توپخانه متحرک و عدم استفاده از توانایی های بالقوه تک زرهی بعدها هزینه زیادی بر نیروهای نظامی ایران تحمیل کردند. در موارد زیادی که خطوط اول دشمن توسط تک پیاده نظام شکسته می شد و فرصتی برای رخنه عمیق زرهی در پشت جبهه دشمن بوجود می آمد چون اصولا اعتقادی به تک زرهی در فرماندهان نبود از این فرصتها استفاده ای نمی شد و این گونه فرصت سوزیها حتی پیروزی های اولیه در طی نبرد را هم به باد می دادند. بزرگترین نمونه این فرصتها پیروزی اولیه تک ایران در طی عملیات رمضان بود. در طی مرحله اول عملیات رمضان قرارگاه فتح توانست تا از زیر مثلثی های عراق رد شده و خود را تا نهر کتائب برساند. اگر یک نیروی ذخیره زرهی در اختیار این قرارگاه بود می توانست از رخنه ای که بین کانال ماهی و مثلثی ها بوجود آمده بود استفاده کند و عقبه دشمن را مورد حمله قرار دهد. هرچه که بود، عملیات توکل میخی بود بر تابوت جنگ زرهی در طی 8 سال جنگ ایران و عراق.


منبع:
http://wars-and-history.mihanblog.com/post/384

[arminheidari 24,423]

واحدهای شناسایی و عملیات از کی تشکیل شدند؟

[ghermez 750]

واحدهای شناسایی و عملیات از کی تشکیل شدند؟

دوست عزیز همان طور که می دونید من اینو ننوشتم و فقط منتقل و کپی برداری کردم و فقط می تونم از مطالب جواب سوالاتون بدم

اولین اشتباه نیروی زمینی ایران عدم شناسایی قدرت دشمن بود.

از نکته من این طور برداشت می کنم که گروه شناسایی انچنانی وجود نداشته و فقط بر اساس تخمینی...

جواب دقیقتر در اینده با پرس جو بیشتر می دم

[RezaKiani 1,930]

ارتش برای خودش روشهای شناسایی خودش رو داشت و این چنین نبود که هیچ گروهی برای شناسایی وجود نداشت اما به دلیل به هم ریختن زنجیره فرماندهی در ابتدای جنگ و نبودن نظم درست و حسابی در این سازمان خیلی از چیزها به هم ریخته بود. مثلا جالبه که بدونید ارتش ایران و ساواک در زمان شاه در تمامی سطوح عراق جاسوس داشت ولی با شروع انقلاب ارتباط این عناصر اطلاعاتی با ایران قطع می شه و نمی تونند گزارشهای به موقعی تحویل بدهند . به هرحال اطلاعات همیشه به ارتش می رسیده اما به دلایلی که برای من هم معلوم نیست میزان استعداد نیروهای مدافعین در این عملیات کمتر از اون چیزی که در واقع بود برآورد شده بود و یا اینکه ارتش ایران انقدر مغرور بود که فکر می کرد با چند تا گردان زرهی می تونه بهترین لشکرهای رزمی عراق رو شکست بده(که بعید می دونم هیچ عقل سالمی چنین فکری بکنه). در نهایت اون چیزی که نباید اتفاق بیافته افتاد.
پی نوشت: از مدیران عزیز سایت درخواست می کنم این دو تا پست پشت سر هم رو هر کدوم در یک تاپیگ جداگانه قرار بدهند. درسته که موضوع شون به هم مربوط هست اما هر کدوم یه عملیات جداگانه هستند. با تشکر
رضاکیانی

[RezaKiani 1,930]

باعرض معذرت از پست متوالی برادران عزیز برای مطالعه بیشتر در زمینه وضعیت نیروهای اطلاعاتی ارتش در ابتدای جنگ بهتره به مصاحبه امیر ذاکری مراجعه بکنند. مطالب خیلی روشن گر و به درد خوری هست:
http://wars-and-history.mihanblog.com/post/200

[arminheidari 24,423]

دو صفحه اولش که درباره ضعیت اطلاعاتی قبل از انقلاب بود خیلی جالب بود و ارزش اطلاعات و دانستن حرکات دشمن را بیش از پیش مشخص کرد
ولی نکته جالب تر حمایت از یک ملامصطفی خان بود که باعث فشار بر عراق شد

همه این ها درس و راهکار است و تجربه که حتی می توان سر کشورهای عربی فعلی در آورد
واقعا ممنون

[Arash 7,048]

[right][size=5][font=arial, helvetica, sans-serif][color=#000000]به گزارش مشرق به نقل از فارس‌، محسن رضایی فرمانده سپاه در دوران دفاع مقدس در مراسم گرامیداشت سردار سرلشکر شهید حسن طهرانی‌مقدم و شهدای غدیر که شب گذشته در مزکر فرهنگی ورزشی نهاد ریاست جمهوری برگزار شد، گفت:‌ حسن طهرانی‌مقدم و یارانش بنیانگذار بازوی توانای ایران در آسمان‌ها بودند.[/color]

[color=#000000]وی افزود: بسیاری از محاسبات کسانی که به ایران حمله کرده بودند، درست بود و جنگ یک حادثه بدون برنامه‌ریزی نبود. آنها دقیق همه چیز را پیش بینی کرده بودند و حتی با اشتباهات فاحش صدام حسین توانستند مناطقی از ایران را بگیرند. اما به خاطر همین اشتباهات به همه اهداف خود نرسیدند.[/color]

[color=#000000]فرمانده سپاه در دوران دفاع مقدس ادامه داد: ایران در اوایل جنگ هر چه حمله می‌کرد نمی‌توانست مناطق خود را پس بگیرد.[/color]

[color=#000000]وی با اشاره به انجام چهار عمنلیات ناموفق ایران در اولین سال جنگ، گفت: برای مثال در عملیات نصر که در منطقه هویزه برگزار شد، ما 81 دستگاه تانک از دست دادیم و در همین عملیات نزدیک بود مقام معظم رهبری به شهادت برسند. ایشان که برای بازدید لشکر 16 قزوین در عملیات نصر در منطقه هویزه حاضر شده بودند، با سرهنگ لطفی در یک نفربر بودند.[/color]

[color=#000000]رضایی تاکید کرد: با این حال دشمن یک چیز را پیش بینی نکرده بود و آن حضور پرشور جوانان در دفاع از کشور بود.[/color]

[color=#000000]وی با اشاره به نحوه آشنایی‌اش با شهید طهرانی‌مقدم گفت: قبل از عملیات فتح‌المبین همراه شهید حسن باقری به ارتفاعات بلتا رفتیم و موقعیت توپ‌های دشمن را شناسایی کردیم و من به شهید باقری گفتم اگر بتوانیم دشمن را غافلگیر کنیم و بتوانیم توپخانه را بدست بیاوریم خیلی خوب می‌شود. شما یک نفر را زیر نظر بگیر تا زمانی که این توپ‌ها را بدست آوردیم بتوانیم کار را به او بسپاریم.[/color]

[color=#000000]رضایی افزود: پس از عملیات فتح المبین 180 قبضه توپ دشمن را بدست آوردیم. اما سازمان دادن توپخانه کار ساده‌ای نبود و 40 روز بیشتر هم برای عملیات بعدی فرصت نداشتیم.[/color]

[color=#000000]فرمانده سپاه در دوران دفاع مقدس ادامه داد: در این زمان حسن باقری گفت یادت هست به من اعلام کردی یک نفر را زیر نظر بگیر این همان فرد است. دیدم یک جوان 20 و چند ساله که خودش را حسن طهرانی‌مقدم معرفی کرد، روبرویم ایستاد که من به باقری گفتم آیا این جوان می‌تواند این توپ‌ها را سازماندهی کند؟ باقری گفت بله من ایشان را می‌شناسم. من هم حکمی برای ایشان نوشتم و او رفت تا توپ‌ها را سازماندهی کند که شاهد بودیم در آن مدت توانست در کارش موفق شود.[/color]

[color=#000000]رضایی در پایان خاطرنشان کرد:‌این حادثه نشان داد که دشمن از نیروهای ناشناخته ایران که در جنگ بروز و ظهور کردند، ضربه و شکست خورده و امروز هم در مقابل تحریم های پیش روی کشور، همین جوانان می توانند موثر باشند.[/color][/font][/size][/right]

[right][size=5][font=arial, helvetica, sans-serif][url="http://www.mashreghnews.ir/fa/news/144015/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%B2-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B1%D9%81%D8%AA"][color=#000000]منبع[/color][/url][/font][/size][/right]

[deserthawk 5,518]

هشت سال دفاع غیرتمندانه ایران در مقابل متجاوزین بعث با آن که زوایای روشن و مثبت زیادی در خود دارد ولی جنبه های تاریکی نیز همراه آن وجود دارد. یکی از این جنبه های تاریک تجهیزات از دست رفته ایرانی می باشد. در ادامه مطلب جناب کرش عزیز و بنابر درخواست دوستان برغم میل باطنی تصاویر تجهیزات زمینی از دست رفته توسط رزمندگان ایرانی که به دست عراق افتاد تقدیم به دوستان می شود.

 

در طول دفاع مقدس در دو مقطع ابتدایی و یک دوره کوتاه انتهایی از جنگ متاسفانه تجهیزات زیادی از نیروهای ایرانی به چنگال دشمن افتاد. بیشترین این ادوات در عملیات نصر به دلایل مختلف از دست رفت و در پایان جنگ نیز در هنگام عقب نشینی از خاک عراق تجهیزاتی بدست دشمن افتاد. در طول زمان جنگ نیز تعدادی از این تجهیزات از دست رفت که بسیار کمتر از این دو مقطع می باشد.

 

بنابر گزارش آژانس خبری آسوشیتت پرس در طول عملیات نصر حدودا مقدار 58 تانک چیفتن، 34 تانک M60 و 11 تانک M47 به همراه ادوات دیگری به تصرف ارتش عراق در آمد.

 

 

از همان ابتدا یک نمایشگاه از این ادوات در معرض عموم به نمایش در آمد. عراقی ها برای مدت ها نمایش این تجهیزات را ادامه دادند و کودکان با سن پایین را از طرف مدرسه برای بازدید این ادوات به مکان نمایش می بردند.

 

 

تعدادی از ادواتی که در اواخر جنگ به دست عراق افتاد از سلاح هایی بود که به تازگی خریداری شده بود. نمونه ای از این ادوات توپ کوکسان ساخت کره شمالی بود که در فاو جا مانده بود. این توپ بعد از اشغال عراق به ایالات متحده منتقل شد.

 

 

بعد از پایان جنگ با ایران عراق به کویت حمله کرد. به نظر می رسد تعدادی از ادوات بدست آمده از ایران در طی عملیات طوفان صحرا توسط عراق استفاده شده باشد. برای نمونه چندین مورد از هویتزرهای M109 در طی آزادسازی کویت به تصرف نیروهای ائتلاف در آمد.

 

 

بسیاری از این سلاح توسط رژیم بعث به یکی از شرورترین دشمنان ملت یعنی سازمان منافقین داده شد. انواع تانک های شرقی و غربی حتی از انبارهای خود ارتش عراق در اختیار این سازمان قرار گرفت.

 

 

بعد از سال 1991 به مرور تجهیزات ایرانی بدون پشتیبانی فنی از حالت عملیاتی کنار می رفتند و به گورستان های ادوات فرستاده می شدند. مهمترین این گورستان ها در عراق کمپ التاجی در نزدیکی بغداد است که بیشتر ادوات در آنجا قرار دارند.

 

 

اخیرا دیده شده است که دولت جدید عراق برای تامین نیروی زرهی خود تعدادی از تانک ها و خودروهای ریکاوری قدیمی ایرانی را از گورستان بیرون آورده و به بصره منتقل کرده است.

 

 

در پایان باید ذکر شود که اگرچه این تصاویر بسیار دردناک هستند ولی باید این نکته را نیز در نظر داشت که تجهیزات و ادوات غنیمتی ایران از عراق نیز به وفور وجود دارند که ارزش بسیار بیشتری نیز از نمونه های تصرف شده توسط عراق دارند که اگر دوستان مایل باشند می توان انها را نیز نشان داد. همچنین تعدادی تصویر از هواگردهای بدست آمده توسط عراق از ایران نیز وجود دارد که در صورت علاقه دوستان تقدیم خواهد شد.