انجمن بزرگ میلیتاری

نمایی کلی از موشک هاک :
موشک سطح به هوای میانبرد هاک (MIM-23 HAWK) ساخت شرکت آمریکایی(Raytheon) هست و Hawk مخفف Homing All the Way Killer هستش . هدف ابتدایی از طراحی این موشک نابود کردن هواپیماهای دشمن بود که با توسعه این موشک از آن در نابود موشکهای دیگر هم استفاده میشد . این موشک در سال 1960 وارد خدمت شد و برنامه های مختلف و متنوع بهینه سازی و توسعه باعث شده این موشک تا زمان حاضر هم قادر خدمت باشه .توسعه و بهینه سازی های مختلف روی موشک هاک عاقبت به ساخت سیستم دفاع موشکی پاتریوت (‌MIM-104 Patriot ) منجر شد . از سال 1994 جایگزینی موشک هاک با نمونه های دیگر با توجه یگان عملیاتی و ماموریت های آن یگانها در ارتش آمریکا شروع شد و در سال 2002 موشک موفق هاک در سال 2002 رسما از خدمت در ارتش آمریکا بازنشسته شد . آخرین یگان استفاده کننده از موشک هاک یگان تفگداران دریایی آمریکا(US Marine Corps ) بودند که موشک دوش پرتاب FIM-92 Stinger رو جایگزین موشک هاک کردند و موشک هاک هیچگاه از سوی سازنده یعنی آمریکا مورد استفاده قرار نگرفت ! این موشک همچنان در خارج از آمریکا و در کشورهای اروپای غربی و ژاپن تولید میشه . موشک هاک در جنگهای مختلفی شرکت کرده و بنا بر امار اعلام شده تا حال حاضر 40000 هزار از این موشک ساخته شده که درصد اطمینان از کارایی این موشک در نمونه های ابتدایی 56% و در آخرین نمونه ها 85% هستش .

تاریخچه طراحی و ساخت موشک هاک :
کار طراحی و ساخت سیستم موشکی هاک از سال1952 شروع شد و جزیی از طرح ارتش آمریکا برای ساخت یک موشک میانبرد سطح به هوا با سیستم هدایت نیمه فعال راداری بود. در سال1954 قرارداد ساخت لانچر این موشک با شرکت نورثروپ (Northrop) و قرارداد ساخت رادار و سیستم کنترل آتش و موشک با شرکت (Raytheon) پیمانکار اصلی پروژه بسته شد . اولین نمونه موشک ساخته شده این طرح به اسم (XSAM-A-18 ) با موتور((XM3 در ژوئن 1956 ساخته شد . جولای1957 این طرح کامل شد و در نمونه کامل شده از موتور (XM3E1) در موشک این سیستم استفاده شد اما فقط برای مدت کمی با روشن شدن معایب این مدل ازموتورها از موتورهای آیروجت (Aerojet M22E7) بجای مدل قبلی استفاده شد که این مدل هم نا مطمئن نشان داد و با موتورهای اصلاح شده آیروجت (M22E8 ) عوض شد . نمونه ابتدایی موشک هاک در سال1959 در اختیار ارتش آمریکا قرار گرفت و از سال1960 به طور رسمی در اختیار تفنگداران نیروی دریایی آمریکا(US Marine Corps) قرار گرفت و وارد خدمت شد . پیچیدگی زیاد سیستم پدافند موشکی هاک و استفاده از سامانه های الکتریکی در این سیستم باعث شد این سیستم پدافندی قادر به فعالیت مستمر بیش از 43 ساعت نباشه اما این مدت در نمونه های بهینه سازی شده موشک هاک به 130الی170 ساعت و در آخرین نمونه ها به 300 الی400 ساعت افزایش داده شده .

اجزای تشکیل دهنده سیستم پدافندموشکی هاک :

• PAR: مخفف Pulse Acquisition Radar به معنای رادار هدفیاب پالسی (ضربانی و چرخشی) هستش که آنتن گیرنده این رادار با سیکل 20 دور در دقیقه میچرخه و برای شناسایی اهداف در ارتفاع زیاد و متوسط استفاده میشه.
• CWAR: مخفف Continuous Wave Acquisition Radar به معنای رادار هدفیابی با امواج پیوسته و از نوع رادارهای جستجو گر داپلر Doppler)) هست و از سیستم پالسی استفاده میکنه که آنتن گیرنده اون رادار سیکل چرخش 20 دور در دقیقه داره و برای شناسایی اهداف در ارتفاع کم استفاده میشه.
• HPI : مخفف High Power Illuminator doppler Radar رادار قدرتمند ایلومینیشن داپلر هستش و برای ردگیری اهداف و موشکهای هدایت شونده مورد استفاده میشه ( این رادار پالسی یا همان چرخشی نیستش )
• ROR: مخفف Range Only Radar است و این سیستم از رادار پالس داپلر با استفاده از طول موج کی (K-band) برای تعیین برد و مسافت و ارتفاع استفاده میکنه و وقتی که دیگر سیستمها به دلیل جنگ الکترونیک و یا انجام وظایف دیگه قابل استفاده نیستند مورد استفاده قرار میگیره.
• ICC : مخفف Information Coordination Central به معنای مرکز هماهنگی اطلاعات هستش که وظیفه جمع آوری اطلاعات قسمتهای مختلف سیستم رو بر عهده داره و این اطلاعات رو در اختیار مرکز کنترل خودکار(BCC) قرار میده* .
• BCC : مخفف Battery Control Central به معنای مرکز کنترل خودکار است . وظیفه پردازش اطلاعات ارسالی قسمتهای مختلف سیستم رو بر عهده داره .
• AFCC : مخفف Assault Fire Command Console به معنای یگان فرماندهی آتش است و برای هدایت مرکز BCC از راه دور مورد استفاده قرار میگیره و به وسیله آن میتوان با یک سیستم CWAR ویک سیستم HPI و سه لانچر پرتاب کننده موشک( 9 موشک در مجموع) رو کنترل و هدایت کرد .
• PCP : مخفف Platoon Command Post است .
• LCS : مخفف Launcher Section Controls به معنای بخش کنترل کننده پرتاب کننده موشک هست .
• SEA : جنراتور 56 کیلووات که معمولا از 6 عدد از آن در یک سیستم برای تولید انرژی استفاده میشه .
• موشک هاک : مدلهای مختلف موشک هاک در ادامه خدمتتون معرفی میشه .


توضیح ضروری:

• کلمه پالس (Pulse) به معنای چرخش و ضربان هست و کلمه داپلر (doppler) هم به معنای تعیین کننده ثابت و متحرک بودن اشیا هستش و شما هر جا کلمه رادار پالس داپلر که نمونه سیستم کلی تقریبا اکثر رادارها هستش رو شنیدین بدونین اون راداره رادار شناسایی اهداف هستش که گیرنده اون مثله اکثر گیرنده رادارها میچرخه .


مراحل مختلف گسترش و بهینه سازی موشک هاک :

اولین طرح بهینه سازی موشک هاک (‌ HAWK/HIP) و ساخت نمونه(I-Hawk) :

موشک هاک مدل I-Hawk که مخفف (‌Improved Hawk) هست به معنای موشک هاک بهینه سازی و اصلاح شده هستش و به دلیل مشکلات سیستم هاک در شناسایی اهداف در هنگام وجود اهداف زیاد و شناسایی اهداف در ارتفاع کم در کنار مشکلات موشک هاک در نبود کردن اهدافی که در نزدیکی زمین و ارتفاع خیلی پایین حرکت میکنند طرح بهینه سازی موشک هاک یا همان (I-Hawk ) رو شروع کردن.این طرح بخشی از برنامه های بهینه سازی موشک هاک به اسم طرح (‌ HAWK/HIP) بود که همه ی موشکهای هاک تولید شده باید با این برنامه بهینه سازی میشدند تا معایب قبلی آنان برطرف بشه . HIP در ( HAWK/HIP) مخفف Hawk Improvement Program هستش .

تغییرات اعمال شده در این طرح به روی موشک هاک شامل این موارد بود :

*افزودن یک مرکز پردازشگر دیجیتال برای پردازش اطلاعات دریافت شده از اهداف و رهگیری بهتر اهداف که با آن ناکارامدی و اشتباه سیستم هاک در برابر وجود اهداف زیاد برطرف شد این پردازشگر امکان تحلیل و ارزیابی میزان خطر هر هدف رو به سیستم هاک میداد .
* موشک بهینه سازی شده جدید که با کد (MIM-23B) و سر جنگی بزرگتر و موتورهای کوچکتر و قدرتمند تر به همراه سیستم هدایتی پیشرفته بودش.
*سیستمهای PAR/CWAR/HPI/ROR هم با نمونه های بهینه سازی شده و پیشرفته تر جایگزین شدند .
اولین نمونه بهینه سازی شده از موشک هاک (I-Hawk) در اکتبر سال 1972 وارد خدمت شد و تمامی سیستمهای هاک موجود در ارتش آمریکا تا سال 1978 با این طرح بهینه سازی شدند .



دومین طرح بهینه سازی موشک هاک(‌ HAWK/PIP) وساخت نمونه های مختلف از موشک هاک :

درسال1973 آمریکا طرح گسترده (‌ HAWK/PIP) رو برای ساخت نمونه های جدیدتر و پیشرفته تر موشک هاک که دارای قابلیتهای بیشتری باشه رو در چندین فاز و مرحله شروع کرد . عبارت (PIP) مخفف Product Improvement Plan هست . اصولا این طرح برای گسترش قابلیتهای موشک هاک با تاکید به روی تجهیزات زمینی این سیستم بود .

*فاز اول طرح (‌ HAWK/PIP) :این مرحله در سال 1973 شروع شد و شامل استفاده از رادار پالس داپلرAN/MPQ-55 در سیستم CWAR بود و سیستم CWAR به ICWAR تغییر نام داده شد و عبارت I اضافه شده به CWAR به معنای Improved (بهینه و اصلاح شده) هستش . همچنین رادار AN/MPQ-50 در سیستم PAR هم بهینه سازی شد که شامل افزودن (MTI) که یک صفحه نمایشگر دیجیتال برای نشان دادن و ثبت کردن حرکت اهداف هستش و این سیستم هم به IPAR تغییر نام داد عبارت(MTI) مخففMoving Target Indicator هست و سیستمهای هاک بهینه سازی شده فاز اول مابین سالهای 1979 تا 1981 وارد خدمت شدند .

*فاز دوم طرح (‌ HAWK/PIP) :
این مرحله از سال 1978 شروع ش و شامل جایگزینی رادار AN/MPQ-57 در سیستم HPI به جای رادار قدیمی AN/MPQ-46 بود اما مهمترین تغییر صورت گرفته در این فاز حذف لامپهای خلا در سیستمهای الکترونیکی و جایگزینی مدارات جامد مدرن به جای آن بود . از دیگر تغییرات اضافه کردن یک سیستم چشمی(اپتیکی) ردگیری هدف به سیستم پدافنی موشکی هاک بودش سیستم جدید ردگیری هدف با چشم یا optical TAS از یک سیستم الکترو-اپتیکی (تلویزیونی) مدل OD-179/TVY برای قرار دادن یک سیستم شناسایی و ردگیری جدید هدف برای اپراتور سیستم پدافندی هاک بود در موقعی که سیستمهای دیگر به علت جنگ الکترونیک قابل استفاده نیستند . موشکهای هاک این نمونه مابین سالهای 1983 تا 1986 وارد خدمت شدند .

* فاز سوم طرح (‌ HAWK/PIP) :
این از مرحله از سال1983 شروع شد و تاکید بیشتر اون به روی بهینه سازی سیستم های موجود با استفاده از سیستمهای سخت افزاری و نرم افزاری کامپیوتری بود . رادار سیستم CWAR با نمونه قدرتمند AN/MPQ-62 با توانایی جستجوی تک سیگنال اهداف عوض شد از دیگر تغییرات بهینه سازی رادار AN/MPQ-61 سیستم HPI برای افزایش قدرت درگیری همزمان سیستم پدافند موشکی با اهداف در ارتفاع پایین بودش و امکان فعالیت مطمئن سیستم هاک رو وقتی که هدفهای زیادی در ارتفاع کم وجود دارد رو فراهم کرد . سیستم ROR در این مرحله از بهینه سازی به علت عدم نیاز حذف شد . موشکهای هاک این نمونه از سال 1989 وارد خدمت شدند .

طرحهای موازی 3 فاز اولیه طرح (‌ HAWK/PIP) برای توسعه و بهینه سازی موشک هاک :

طرحهایی دیگر هم موازی این 3 مرحله برای بهینه سازی و گسترش موشک هاک وجود داشتندکه به علت اینکه بیشتر جنبه تحقیقاتی داشتن و زمان بر هم بودن اصراری زیادی برای عملی شدن انان در کوتاه مدت در بین این 3 فاز نبود این طرحها شامل این موارد بودند :

• طرح افزایش اطمینان از کارایی موشک هاک(MRR):
این طرح در سالهای 1982 تا 1984 در دست تحقیق بود و با موفقیت تمام شد . عبارت(MRR) مخفف Missile Restore Reliability هستش .
• طرح مقاوم سازی موشک هاک در برابر جنگ الکترونیک( HAWK ECCM) :
این طرح که جزیی از طرح افزایش اطمینان از کارایی موشک هاک (MRR) بود و امکاناتی رو برای مقابله با جنگ الکترونیک (ECM) به سیستم پدافندی هاک اضافه کرد دلیل اصلی این طرح ساخت سیستم جنگ الکترونیک (ECM) توسط شوروی در مدلهای مختلف و نصب بروی هواپیماهای این کشور و نصب مدل مدل SPS-141 بروی هواپیماهای سوخو22 عراق بودش که باعث انحراف و بی استفاده شدن سیستم های پدافندی هاک مدل بی(MIM-23 ایران شده بود.در موشکهای هاک مدل C و E این مشکل برطرف شد .

فاز چهارم طرح (‌ HAWK/PIP) :
این طرح در میانه های راه توسط ارتش آمریکا و تفگنداران نیروی دریایی آمریکا رها شد و هیچ وقت هم کامل نشد این فاز شامل این مراحل بودش :

• ساخت رادار بسیار قدرتمند و دقیق برای سیستم CWAR برای شناسایی اهداف بسیار کوچک و هواپیماهای بدون سرنشین ( UAV)
• سیستم ضد تششعات اتمی(Anti-radiation)
• موتورهای پیشرفته تر برای موشک هاک
• بهینه سازی سیستم ردگیری الکترواپتیکال (تلویزیونی)
• بهینه سازی سیستم کنترل آتش و فرماندهی
• بهینه سازی سیستم حمل و نقل موشک هاک

فاز چهارم طرح با نام هاک21 (HAWK 21) :
این مرحله از بهینه سازی موشک هاک بوسیله کشورهای هم پیمان آمریکا یا همان ناتو انجام گرفت . سیستم پدافندی فوق پیشرفته هاک21 یک سیستم مدرن و با کارایی خیلی بیشتر از موشکهای هاک ساخته شده درفاز سوم طرح بهینه سازی موشک هاک بودش که در سیستم هاک 21 سیستمهای راداری PAR و CWAR حذف و به جای اون از راداراهای مراقبت 3 بعدی
MPQ-64 استفاده کردن این رادار فوق پیشرفته ساخت شرکت نروژی کانگزبرگ(Kongsberg ) برای سیستم کنترل آتش موشک هاک که با سفارش نروژ طراحی و ساخته شده بود . موشک هاک هم بهینه سازی شد و با کد (MIM-23K) شناخته میشه این مدل از موشک هاک یک سر جنگی چند تکه با قدرت انفجاری زیاد داره که میتونه با انفجار خود اهداف موجود در نزدیکی خودش رو نابود کنه این مدل موشک هاک امکان رهگیری و نابود کردن موشکهای بالستیک کوتاه برد رو هم داره . رادار MPQ-61 مورد استفاده در سیستم HIP این نمونه از موشک هاک امکان پوشش دادن مناطق راداری زیر منطقه دید رادار رو داره .

مشخصات اجزای تشکیل سیستم پدافندی هاک :



مشخصات عمومی موشک هاک(Hawk Missile) :
موشک هاک به شکل استوانه باریک و کشیده با چهار بال دلتایی شکل هستش که از انتها تا میانه های موشک امتداد دارند . موشک هاک ای (MIM-23A) 5.08 متر طول و قطر 37 سانتی متر داره و طول بالها هم 1.21 متر و وزن نمونه ابتدایی موشک هاک 548 کیلوگرم شامل یک سر جنگی54 کیلوگرمی هست و حداقل برد آن 2 کیلومتر و حداکثر برد عملیاتی آن هم 25 کیلومتره که قابلیت نابود کردن اهدافی با ارتفاع 60 متر تا 11 کیلوکتر از سطح زمین رو داره . موشکهای هاک بی تا ام (MIM-23 B/C/D/E/F/G/H/J/K/L/M) طول5.03 متر و قطر 37 سانتی متر دارند و وزن ان هم 638 کیلوگرم شامل سر جنگی 75 کیلوگرمی هست و میتوانند اهدافی را در محدوده 1.5 تا 35 کیلومتری در ارتفاع60 متر تا 18 کیلومتر مورد حمله قرار دهند . موشکهای هاک مدل بی تا ام سرعتی در 500 متر در ثانیه دارند و قابلیت انفجار سر جنگی به وسیله هدایت رادیویی را دارند و مجهز به جستجو گر نیمه فعال هستند و تا 15 جی هم میتوانند فشار رو تحمل کنند .

مشخصات موشک هاک ای(MIM-23A):
این مدل نمونه اصلی موشک هاک هست با سر جنگی54 کیلوگرمی که به دلیل کارایی کم خیلی زود از خدمت خارج شد .

مشخصات موشک هاک بی(MIM-23B):
در این نمونه از سر جنگی74 کیلوگرمی و سیستمهای هدایتی کوچکتر و پیشرفته تر به همراه موتور جدید M112 استفاده شده و موتورهای M112 در زمان 5 ثانیه به حداکثر سرعت خود میرسیدند(500 متر بر ثانیه) و تا 21 ثانیه میتونن به این سرعت ادامه بدن وزن این موتور395 کیلوگرم بود که 295 کیوگرم آن مربوط به وزن سوخت هستش این موشک امکان حمله به اهدافی در محدوده1.5 تا 40 کیلومتر و در ارتفاع 60 متر تا 20 کیلومتر را دارد این نمونه از موشک هاک از سال1971 وارد خدمت شد و تا سال1978 تمامی نمونه های موشک هاک مورد استفاده در ارتش امریکا با این نمونه بهینه سازی شده بودند و تقریبا همه موشکهای هاک ایران از این نمونه (MIM-23B) هستند.

مشخصات موشک هاک سی(MIM-23C):
در سال 1982 معرفی شد و همان نمونه موشک هاک بی (MIM-23B)هست که به امکانات مقابله با جنگ االکترونیک (ECCM) مجهز شده بود .

مشخصات موشک هاک دی(MIM-23D):
این مدل همان موشک هاک سی (MIM-23C) هستش که تغییرات و بهینه سازی های اعلام نشده ای روی اون انجام دادن و نکته مبهم در مورد نمونه های C و D خدمت و خروج از خدمت همزمان هر دو نمونه با هم هست که اگر نمونه D پیشرفته تر بود یاید جایگزین نمونه C میشد ولی احتمالا موشک هاک نمونه دی(MIM-23C) به سیستمهای هدایتی دقیق تر با قابلیت مقابله بیشتر با جنگ الکترونیک و شگردهای جدید جنگ الکترونیک شوروی بود که توسط عراق در جنگ ایران مورد استقاده قرار گرفته بود .

مشخصات موشک هاک یی/اف (MIM-23E/F):
این نمونه از موشک هاک رونمونه تخصصی موشک هاک برای نابودی اهداف در ارتفاع کم میدانند که از بهینه سازی موشکهای هاک مدل C و D ساخته شده و از سیستمهای جدیدتر هدایتی استفاده میکنه البته از توانایی های حمله به اهداف در ارتفاع متوسط و زیاد این نمونه از موشک چیزی کم نشده این نمونه از موشک هاک در سال1990 وارد خدمت شد .

مشخصات موشک هاک جی/اچ(MIM-23G/H) :
در این نمونه از بدنه جدید برای موشک هاک استفاده شد و از سال1995 وارد خدمت شد .

مشخصات موشک هاک کی/جی (MIM-23K/J):
نمونه تخصصی موشک هاک برای مقابله با موشکهای بالستیک است تفاوت این نمونه از موشک هاک با نمونه های قبلی در استفاده از سر جنگی و چاشنی جدید (Anti-TBM) برای این مدل از موشک هاک هست و این نمونه از موشک هاک قابلیت حمله به اهدافی در ارتفاع 20 کیلومتری در محدوده 45 کیلومتری رو داره و این نمونه از موشک هاک بیشتر برای مقابله با موشکهای بالستیک مورد استفاده قرار میگیرد و ( TBM) مخفف Tactical Ballistic Missile است. این نمونه از سال1994 وارد خدمت شد .

مشخصات موشک هاک ال/ام(MIM-23L/M):
در این نمونه از چاشنهای جدیدتر برای موشک هاک استفاده شد .

مشخصات عمومی سیتمهای راداری مورد استفاده در سیستم پدافندی هاک:
نمونه های اصلی سیستم هاک از 4 رادار استفاده میکنند که دو سیستم برای شناسایی(PAR / CWAR) و دو سیستم دیگر برای رهگیری (CWAR/HPI) و دو سیستم هم برای درگیر شدن (HPI / ROR) هست . در نمونه های بهینه سازی شده تعدادی از سیستمها در هم ادغام شده اند و آخرین نمونه ها ی سیستم هاک تنها از دو رادار استفاده میکنند یک رادار آرایه فازی برای جستجو و یک رادار دیگر برای درگیری (HPI) .

مشخصات سیستم رادار PAR در سیستم موشکی هاک :



رادار هدفیاب پالسی برای شناسایی اهداف در ارتفاع زیاد و متوسط است . آنتن گیرنده این رادار بیضی شکل با ابعاد 6.7 متر طول و 1.8 متر است و سطح گیرنده رادار مشبک هستش و سیکل چرخش آنتن گیرنده 20آن دور در دقیقه است . این رادار به روی یک حمل کننده دو چرخ سوار شده و اطلاعات این رادار به مرکز کنترل خودکار(BCC ) منتقل میشود .


• رادار AN/MPQ-35 :
رادار نمونه ابتدای سیستم هاک است یک رادار پالسی با قدرت450 کیلووات (450 kW) و ضربان هر پالس ان تقریبا 667تا800 هرتز (800 / 667 Hz) است .

• رادار AN/MPQ-50 :
این نمونه از رادار بهینه سازی شده در فاز سوم طرح (‌ HAWK/PIP) است و در نمونه (I-HAWK) مورد استفاده قرار گرفتش و شامل یک سیستم دیجیتال MTI هست که به اپراتور در شناسایی عوارض زمین از اهداف کمک میکند از محوده باند C (500 تا 1000 مگا هرتز) استفاده میکند و قدرت ان 1000 وات است .
برد این نمونه رادار:
• در مقابل اهدافی با مساحت3 متر معکب در ارتفاع زیاد 104 کیلومتر و در ارتفاع کم 96 کیلومتر است
• در مقابل اهدافی با مساحت2.4 متر مکعب در ارتفاع زیاد 98 کیلومتر و در ارتفاع کم 90 کیلومتر است
• در مقابل اهدافی با مساحت 1 متر مکعب در ارتفاع زیاد 79 کیلومتر و در ارتفاع کم 72 کیلومتر است


• رادار AN/MPQ-64 مورد استفاده در هاک 21 :
رادار داپلر 3 بعدی که در سیستم هاک21 مورد استفاده قرار گرفته و همزمان جایگزین رادارهای سیستمهای CWAR و PAR شده و میتونه به تنهایی کار این سیستم را انجام دهد . برد این رادار بیش از75 کیلومتر است و آنتن آن 30 دور در دقیقه میچرخد . و قادر به انجام فعالیت مستمر و بدون توقف تا 600 است و توانایی رهگیری همزمان 60 هدف را دارد .

مشخصات رادار سیستم CWAR در سیستم موشکی هاک :



رادار هدفیابی با امواج پیوسته و از نوع رادارهای جستجو گر داپلر doppler)) است و از سیستم پالسی استفاده میکند و برای شناسایی اهداف در ارتفاع کم مورد استفاده میگیرد .

• رادار AN/MPQ-34 :
رادار نمونه ابتدایی سیستم هاک هستش با قدرت200وات(200 W).

* رادار AN/MPQ-48 :
از این رادار در نمونه های بهینه سازی شده در اولین طرح بهینه سازی سیستم هاک استفاده شده .
برد این نمونه رادار :
• در مقابل اهدافی با مساحت 3 متر مکعب در حالات مختلف حداقل 63 و حداکثر 69 کیلومتر است .
• در مقابل اهدافی با مساحت2.4 متر مکعب در حالات مختلف حداقل 60 و حداکثر65 کیلومتر است.
• در مقابل اهدافی با مساحت 1 متر مکعب در حالات مختلف حداقل 48 و حداکثر52 کیلومتر است .

* رادار AN/MPQ-55( بهینه سازی شده در فاز اول و دوم طرح توسعه هاک) :
رادار بهینه سازی شده ردیابی هدف به وسیله امواج پیوسته یا ICWAR با قدرت 400 وات هستش و بردی در حدود70 کیلومتر دارد و از محدود فرکانسی 10 تا 20 گیگاهرتز(10-20 GHz) یا همان باند جی(J-band) استفاده میکند .

• رادار AN/MPQ-62 (بهینه سازی شده در فاز سوم طرح توسعه هاک):
در این نمونه نسبت به نمونه های قبلی تغییراتی در جستجوگر تک سیگنال ایجاد شده رادار بهتر بتواند در سرعت و برد هدف را جستجو کند . یک نمایشگر دیجیتال به این هم اضافه شده است .

• مشخصات عمومی رادار HPI در سیستم موشکی هاک:



رادار قدرتمند ایلومینیشن داپلر است و برای ردگیری اهداف و موشکهای هدایت شونده مورد استفاده قرار میگیره . این رادار تنها از دو گیرنده مقعر شکل در کنار هم تشکیل شده که یکی فرستنده و دیگری گیرنده است . رادار سیستم HPI به صورت اتوماتیک اهداف را پیدا میکند و به سمت ان میچرخد و هدف را رهگیری میکند و چون امکان اتصال به مرکز هماهنگی اطلاعات را دارد میتواند همزمان برای 3 لانچر مورد استفاده قرار گیرد . رادار سیستم HPI امواجی را فرکانس باند جی(j-Band) به سوی هدف میفرستد که بازتاب این امواج را هم موشک هاک و سیستم هدایت زمینی میگیرند و به وسیله اون هدف رو رهیگیری و نابود میکنند

*رادارAN/MPQ-33/39 :
این نمونه رادار در نمونه های اولیه سیستم هاک مورد استفاده قرار گرفت که به صورت خودکار هدف رو شناسایی میکند و به سوی آن میچرخد و قدرت آن120 وات هستش و از فرکانس محدود 10 تا 10.25 گیگا هرتز استفاده میکند.

• رادار AN/MPQ-46 :
بهینه سازی شده درفاز اول طرح ((I- Hawk) هستش از محدوده فرکانسی 10 تا20 گیگاهرتز(J-band) استفاده میکند و تفاوت عمده این رادار با نمونه قبلی در حذف لامپهای خلا هستش .

برد این نمونه رادار :
• در مقابل اهدافی با مساحت 3 متر مکعب در حالات مختلف حداقل 93 و حداکثر 99 کیلومتر است
• در مقابل اهدافی با مساحت2.4 متر مکعب در حالات مختلف حداقل 89 و حداکثر93 کیلومتر است
* در مقابل اهدافی با مساحت 1 متر مکعب در حالات مختلف حداقل 72 و حداکثر75 کیلومتر است

*رادار AN/MPQ-57 :
در ابن نمونه از رادار تمامی سیستمهای رادار دیجیتالی شدند و سیستم ردگیری الکترو-اپتیکی(تلویزیونی) TASمدل OD-179/TVY TAS به آن اضافه شد . سیستم TAS به وسیله شرکت معظم نوروثروپ توسعه داده شد و سیستم جدیدتر TISEO یا همان I-TAS ساخته شد که میتونست تا 10 برابر روی هدف زوم کنه سیستم TISEO از سال 1982 به سیستم جستجوگر فروسرخ(Infra Red) هم اضافه شد. TISEO مخفف Target Identification System Electro-Optical هستش .
• HEOS: این رادار هم همون بالایی هستش که به وسیله المان/هلند و نروژ سفارشی شده است .

* رادار AN/MPQ-61 :
نمونه بهینه سازی شده در فاز سوم طرح (Hawk PIP) با سیستم LASHE برای تشخیص بهتر عوارض زمین از اهدافی که در ارتفاع کم حرکت میکنند است . این رادار در تشخیص و رهیگیری اهداف در وقتی که هدفهای زیادی وجود دارد بهتر عمل میکند و آنتن آن بر خلاف نمونه های قبلی که دایره شکل بود مستطیل شکل هستش و میتواند 12 هدف رو همزمان زیر نظر داشته باشد و از سیستم تلویزویونی فروسرخ (TV/IR)بر علیه موشکهای هدایت شونده استفاده میکند

• مسخصات عمومی رادار ROR در سیستم موشکی هاک :


مخفف Range Only Radar است و این سیستم از رادار پالس داپلر با استفاده از طول موج کی (K-band) و برای تعیین برد و مسافت و ارتفاع استفاده میکنه و وقتی که دیگر سیستمها به دلیل جنگ الکترونیک و یا انجام وظایف دیگه قابل استفاده نیستند مورد استفاده قرار میگیره .

*رادار AN/MPQ-37 :
نمونه ابتدایی این رادار که اطلاعاتی از آن منتشر نشد

*رادار AN/MPQ-51 :
این نمونه از رادار از محدوده فرکانسی 15.5 تا17.5 گیگا هرتز استفاده میکنه و طول آنتن گیرنده آن1.2 متر هستش.

برد این نمونه رادار :
• در مقابل اهدافی با مساحت 3 متر مکعب 83 کیلومتر است
• در مقابل اهدافی با مساحت 2.4 متر مکعب 78 کیلومتر است
• در مقابل اهدافی با مساحت 1 متر مکعب 63 کیلومتر است

نمونه های دیگر سیستم پدافندی هاک :
نمونه تغییر یافته ایرانی:نیروی هوایی ایران اعلام کرده با انجام تغییراتی در موشک هاک این موشک میتواند توسط هواپیماهای اف 14 این کشور به عنوان یک موشک هوا به هوا شلیک شود ! البته ابتکارات ایران هنوز تموم نشده و ایران با انجام تغییرات در سامانه زمینی موشک هاک در قسمت لانچر و سایر قسمتها اعلام کرده که از سیستم موشکی هاک برای شلیک همزمان موشکهای RIM-66 و AGM-78به همراه موشک هاک استفاده کنه ( ایرانیه دیگه !!!!! کاریش نمیشه کرد )

نمونه مورد استفاده اسراییل:
اسراییل از نمونه بهینه سازی شده موشک هاک در فاز دوم طرح توسعه استفاده میکند و این نمونه را با یک دوربین ردگیری تلویزیونی مدرنیزه کرده که این سیستم میتونه هواپیماهای رو از فاصله 30 تا 40 کیلومتری و هدفهای کوچکتر رو از فاصله 17 تا 25 کیلومتری شناسایی کنه و تا ارتفاع 24000 متری کارایی داره .

نمونه اسپارو / هاک (Sparrow/ Hawk) :
این نمونه توسط چین پیگیری میشد و چین از موشک هوا به هوای آیم7 اسپارو میخواست در سیستم پدافند موشکی هاک استفاده کند ( بر عکس ایران ) سال تولید این نمونه 1985 بود و هیچوقت از ان استفاده نشد .

نمونه آمرام/هاک(HAWK/ AMRAAM):
هدف از این نمونه هم نصب و استفاده از موشک آیم120 آمرام بجای موشک هاک در سیستم پدافندی هاک بودش که این طرح هم منتفی شد .

نمونه NOAH :
این نمونه به سفارش نروژ بهینه سازی شده و توسط این کشور استفاده میشود .

نمونه ACWAR :
در این نمونه رادار سیستم CWAR بهینه سازی شد ولی این طرح لغو شد .

تاریخچه استفاده از سیستم پدافند موشکی هاک :



*21مارچ1969: در اولین نبرد موشک هاک این موشک یک هواپیمای میگ21 مصری را در صحرای سینا نابود کرد
*اکتبر1973: در جریان جنگ یوم کیپور از 75 موشک هاک شلیک 24 تای آنان به هدف اصابت کردند
* در سال1980 : کویت با موشک هاک یک هواپیماF/5 ایران رو هدف قرار داد
1980تا1988 در جریان جنگ ایران و عراق : ایران 40 فروند هواپیمای عراقی رو با موشک هاک هدف قرار داد
*31اگوست1980:اسراییل یک هواپیمای میگ25 سوریه رو با موشک هاک نابود کرد
*7سپتامبر1987: نیروهای فرانسوی در چاد یک بمب افکن توپولف22 رو هدف قرار دادند
*12 آگوست1990: در جریان حمله عراق به کویت و قبل از اشغال کویت با 12 موشک هاک 7 فروند هواپیما و هلیکوپتر عراق را مورد هدف قرار داد

کشورهای دارنده سیستم پدافند موشکی هاک:
آلبانی/بحرین/بلژیک/دانمارک/مصر/فرانسه/آلمان/یونان/اندونزی/ایران/عراق/اسراییل/ایتالیا/ژاپن/کره جنوبی/کویت/هلند/نروژ/رتغال/رومانی/عربستان/اسپانیا/سنگاپور/سوئد/تایوان/امارت /فرانسه/بلژیک و کشور سازنده آمریکا

لینک مطالبی درباره موشک هاک :

http://www.designation-systems.net/dusrm/m-23.html
http://www.madracki.com/usarmyhawk/generalorders.html
http://www.fas.org/spp/starwars/program/hawk.htm
http://www.new-factoria.ru/missile/wobb/ihawk/ihawk.shtml

پایان
دایره المعارف ویکی پدیای انگلیسی

بسم الله الرحمن الرحیم
 
امیر المومنین (علیه السلام): مَا أَكْثَرَ الْعِبَرَ وَ أَقَلَّ الِاعْتِبَارَ
 
 
با توجه به اطلاعات و اخبار منتشر شده در مورد پروژه های پدافندی برد کوتاه، به ویژه پروژه سپر که ظاهرا بر اساس پنتسیر روسی ساخته شده است، این یادداشت بر آن است تا برخی نظریات و پیشنهادات خود را در باب این موضوع بیان کند.
 
نخست در باب اهمیت پدافند برد کوتاه در میادین نبرد مدرن:
 
همان طور که مستحضر هستید با توجه به تغییر میادین نبرد به سمت استفاده از جنگ افزار های دوربرد، هوشمند و شبکه محور،و نیز رشد روز افزون تهدیدات جدید در حوزه پدافند از جمله حملات انبوه توسط پهپاد ها و ریز پرنده ها و موشک های کروز، پدافند برد کوتاه از جهات مختلف اهمیت ویژه ای یافته است. پدافند برد کوتاه از یک سو آخرین لایه پدافندی قبل از رسیدن موج حملات دشمن به اهداف و تاسیسات استراتژیک و با اهمیت حیاتی (همچون تاسیسات گازی پارس جنوبی یا تاسیسات اتمی) ست، از سوی دیگر حافظ سامانه های دور برد و میان برد در برابر موج انبوه حملات توسط سلاح های دور ایستایی ست که با هدف اوت نامبر کردن سامانه های دوربرد و نابودی آنها جهت ایجاد خلع در شبکه پدافندی یا مجبور ساختن به مصرف موشک های برد بلند و گران قیمت برای نابودی اهداف ازان قیمت غیر قابل چشم پوشی، شلیک می شوند.
تجربه ی تاریخی چنین حملاتی که به ویژه از جنگ اول خلیج فارس و عملیات طوفان صحرا شروع شد و تا منازعات پس از آن از جمله در جنگ دوم عراق درسال 2003، جنگ داخلی لیبی، جنگ سوریه و ادامه و تکامل یافت، سرعت رشد و تکامل این استراتژی و جنگ افزار های مربوطه، میزان اثر گذاری آنها در میادین نبرد، توان دشمنان در بکار گیری گسترده و دامنه دار چنین تسلیحاتی –از جهت مالی، لجستیکی و فناوری- اهمیت و خطر این دست تهدیدات را غیر قابل کتمان ساخته است.
در این باب سخن بسیار است که خود موضوع مقاله مفصل جداگانه ای ست.
 
بررسی آنچه در مورد پروژه های داخلی منتشر شده:
 
به نظر می رسد از سوی با توجه به سابقه و تجربه به کار گیری سامانه ی پدافندی کوتاه برد تور ام-1 روسی در ایران، و نیز شهرت سامانه های روسی پنتسیر و نسل جدید سامانه ی تور در دنیا و آشنایی نزدیک با این سیستم ها در خلال درگیری های سوریه، این دو سامانه به عنوان پایه ای برای طراحی نسخه ی مشابه داخلی در نظر گرفته شده اند، عقاب به عنوان سامانه مشابه تور و سپر به عنوان سامانه مشابه پنتسیر. گرچه از برخی اطلاعات و اظهار نظر های منتشر شده به نظر می رسد که طاعون موازی کاری ها گریبان گیر این پروژه نیز شده است، اما در این نوشتار اطلاعات موجود را بر اساس وجود تنها سامانه سپر تحلیل می کنیم.
از آنجا که به نظر می رسد سامانه های پنتسیر و تور به عنوان مبنایی برای طراحی نسخه ایرانی در نظر گرفته شده اند، از این روی بررسی مشخصات و عملکرد عملیاتی سامانه های مذکور اجتناب ناپذیر می باشد.
 
 
 
ابتدا در مورد سوابق این 2 سامانه در ایران به اختصار توضیح کوتاهی ارائه می شود
 
سابقه تور ام-1 در ایران به سال 85 و بر اساس اطلاعات موجود خرید 29 آتش بار از این سامانه بر می گردد. کاربر تمامی آتشبار های تور خریداری شده سپاه پاسداران می باشد. این سامانه در مناطق پدافندی مهم و نیز در رزمایش های پدافندی همواره حضور چشم گیری داشته است. از سوابق مهم آن در ایران اما می توان به 3 مورد شاخص اشاره کرد.
 
v      فرندلی فایر هواپیمای اف-14 تامکت به خلبانی شهید کریمایی و کمک خلبانی شهید فصیحی بر فراز خلیج فارس در بهمن ماه 1390
v      شکار پهپاد هرمس 180 اسرائیلی در سال 2014
v      سرنگون کردن هواپیمای مسافر بری اوکراینی در 18 دی ماه 1398
 
در مورد پنتسیر اما ایران جز کاربران و خریداران رسمی این سامانه نمی باشد و اطلاعاتی از حضور و عملیاتی بودن آن در ایران موجود نیست. اما از سوی نشریه دفاعی جینز اطلاعاتی منتشر شده که حاکی از آن است که از خرید 1 میلیارد دلاری سوریه برای خرید سامانه پنتسیر در سال 2006 که فرایند تحویل آن از سال 2007 شروع شد، تعداد 10 آتشبار از این سامانه تا سال 2008 به ایران تحویل داده شده است. این اطلاعات در شماره 112 نشریه میلیتاری بالانس منتشر شده در سال 2012 از سوی موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک (IISS) نیز منعکس شده است.
 

 
 
بررسی اجمالی توانایی های سامانه ها
 
در نسخه تور ام-1 تحویلی به ایران این سامانه 8 موشک را حمل می کند که مکانیزم پرتاب آن از نوع لانچ سرد  است که در کنار مزایای قابل توجه، البته دارای معایبی نیز هست.  هر آتشبار تور توانایی درگیری هم زمان تنها با 1 هدف را دارا بود که البته در به روز رسانی بعدی توانایی درگیری همزمان با 2 هدف به آن افزوده می شود. هر آتشبار این سامانه به یک سیستم اپتیکال تلویزیونی نیز مجهز است که از آن می توان صرفا جهت تایید هدف استفاده کرد و قابلیت رهگیری یا هدایت به خط دید بر اساس آن وجود ندارد. در تعداد اندکی از آتشبار های عملیاتی در ایران جز اپتیک مذکور یا یک سامانه الکترواپتیکال جدید تعویض شده است که قابلیت دید در شب را نیز دارا می باشد.
نسل جدید سامانه ی تور Tor-M2E، نسخه ای ارتقا یافته از نسل قبلی خصوصا از جهت رادار و سیستم کنترل آتش است که می تواند در هر تلار تا 16 موشک از نوع 9M338 را به صورت آماده به شلیک حمل کند. این موشک ها فاقد سیکر مستقل هستند و از طریق فرمان رادیویی هدایت می شوند، این روش گرچه موجب کاهش هزینه می شود ولی در عین حال آسیب پذیری را در برابر جنگ الکترونیک افزایش می دهد. طبق اطلاعات موجود هر تلار از این سامانه می تواند به طور هم زمان با 4 هدف درگیر شود که نسبت به نسل قبل بهبود یافته است. رهگیری و شلیک به سمت اهداف در حال حرکت از ویژگی های قابل توجه این سامانه است.
 
پنتسیر از سوی دیگر سامانه ای ست با پیکره بندی منحصر به فرد، که در کنار استفاده از یک توپ 2 لول با نواخت بالای 30 میلی متری از 12 موشک هات لانچ مایل پرتاب نیز استفاده می کند. موشک های مورد استفاده در این سامانه متفاوت از موشک های سامانه ی تور است، ولی از جهت هدایت رادیویی دارای شباهت است. بر اساس اطلاعات موجود در منابع با دسترسی عمومی، موشک 57E6 مورد استفاده در این سامانه دارای مشخصاتی به شرح زیر است:
 
-          موشکی ست 2 مرحله ای که مرحله ی اول را بوستر تشکل داده است و قسمت دوم بدون داشتن مولد رانش مستقل، صرفا با اتکا به انرژی فراهم شده توسط بوستر مرحله اول ادامه مسیر می دهد.
-          وزن: 76 کیلوگرم خود موشک، 94 کیلوگرم همراه کانتینر
-          برد 18 کیلومتر
-          20 کیلوگرم سرجنگی
-          مکانیزم هدایت: رادیویی/ به خط دید
 

پنتسیر سوری
 

مجموعه پدافندی روسیه در پایگاه لاذقیه در سوریه متشکل از 5 تلار پنتسیر، 1 واحد تور ام-2 ، خودروی بارگذار و رادار اکتساب هدف  L696
 
گرچه ترکیب و تجمیع موشک و توپ و نیز سامانه های راداری و اپتیکی و کنترل آتش مورد نیاز تنها بر روی یک کشنده متحرک، از جهاتی موضوعی اغوا کننده است، اما در عین حال کارنامه ی عملیاتی این سامانه، عمدتا درگیری های سوریه، چه در مواردی که تحت هدایت و استفاده ی ارتش سوریه بوده، و چه در مواردی که در پایگاه های در اختیار روسیه، توسط خود پرسنل روسی بکار گیری شده، حاکی از عملکردی ضعیف است، تا جایی که در چندین مورد در حملات رژیم اشغالگر اسرائیل به مواضع ارتش سوریه، این سامانه ی دفاعی خود شکار موشک های کروز دلیله شد، در درگیری های اخیر در منطقه ادلب نیز بر اساس اطلاعات منتشر شده دست کم 2 سامانه پنتسیر شکار پهپاد های ترک شده اند در حالی که حتی از کشف هدف تهدید نیز عاجز بوده اند. در سایر حملات صورت گرفته از سوی اسرائیل نیز که عمدتا شامل شلیک تعداد 8 تا 16 موشک دلیله در هر حمله بوده این سیستم در بهترین حالت موفق به شکار تعداد اندکی از تهدیدات شده است.
 
   
 
تصاویر اخرین مورد انهدام پنتسیر در سوریه در تاریخ 3 مارچ 2020 توسط ترکیه.
نقش سامانه اخلالگر کورال که تصاویر حضور آن در سوریه نیز منتشر شده بود در پرونده انهدام پنتسیر پر رنگ است.
 

سامانه جنگ الکترونیک کورال ساخت ترکیه
 
 
از جمله دلایل این عملکرد نا امید کننده ضعف شدید در برابر جنگ الکترونیک، عدم امکان درگیری هم زمان در چند جهت، توان درگیری هم زمان تنها با 2 هدف، مشکل موشک ها در مقابله با اهداف با مانورپذیری بالا، و البته ضعف اساسی در شبکه پدافندی سوریه است. اخیرا در وبسایت Army Recognition که از منابع شناخته شده در حوزه ی نظامی ست گزارشی از عملکرد سامانه های کوتاه برد روسی منتشر کرد است، بر اساس این اطلاعات از آوریل تا اکتبر سال 2018 میلادی سامانه تور ام 2 یو 80 هدف هوایی را رهگیری کرده است و درصد موفقیت این سامانه در حدود 80 درصد بوده است و این در حالی است که میزان موفقیت سامانه پانتسیر اس 1 در برابر این اهداف 19 درصد است بوده است. از همین روی روسیه به دنبال توسعه و ساخت نسخه پیشرفته تری از این سامانه با تجهیزات الکترونیکی، رادار و موشک جدید است که Pantsir-SM نام دارد.
همچنین گزارشاتی غیر رسمی وجود دارد که سامانه پنتسیر در بدو ورود به سوریه در آزمایشاتی حتی در برابر سیستم های جنگال ساخت کره شمالی نیز دچار اختلال در عملکرد شدید شده است.
مشکلات نسخه فعلی پنتسیر عمدتا به ضعف جدی در فضای الکترومغناطیسی آلوده، توانایی محدود رادار در مواجهه با اهداف کم RCS ، آسیب پذیری هدایت رادیویی ، و نیز قابلبت محدود موشک در مقابله با اهداف مانور پذیر است.
از انجا که نیروی پیشرانش این موشک تنها توسط بوستر مرحله اول تامین می شود که ظرف مدت 1.5 ثانیه موشک را به سرعت 3.8 ماخ می رساند و پس از جدایش بوستر صرفا با اتکا به انرژی جنبشی حاصله ادامه مسیر می دهد، در مقابله با اهداف چابک و مانورپذیر به دلیل آنکه پس از هر بار تغییر مسیر بخش قابل توجهی از انرژی خود را از دست می دهد، احتمال جا ماندن از هدف تقویت می شود، هم زمان ضعف هدایت این موشک در برابر جنگ الکترونیک احتمال ایجاد خطا در هدایت را تقویت می کند که به نوبه ی خود مزید بر علت می شود.
در مورد مواجه های متعدد این سامانه در برابر حملات روتین رژیم اسرائیل به سوریه نیز ضعف در حوزه هایی همچون اوت نامبر شدن به عنوان یکی از  بزرگترین تهدیدات برای سامانه های پدافندی، و نیز جنگ الکترونیک که خصوصا هدایت رادیویی در برابر آن آسیب پذیری بیشتری دارد، مشکلات مربوط به پیکره بندی که باعث شده هر تلار تنها در یک جهت قابلیت درگیری داشته باشد و .... از جمله مواردی بوده اند که باعث شده اند حملات رژیم اشغالگر با نرخ موفقیت قابل توجه همراه باشد.
از سوی دیگر گرچه عملکرد سامانه ی تور به میزان قابل توجهی بهتر بوده، لیکن این عملکرد نیز در شرایط عملیات نظامی محدود و نه یک جنگ تمام عیار به دست آمده است. این سامانه گرچه در عمده پارامتر ها عملکرد بهتری نسبت به پنتسیر دارد اما به جهت مکانیزم هدایت عدم برخور داری موشک ها از جست و جو گر مستقل، کماکان آسیب پذیری قابل توجهی در برابر جنگ الکترونیک دارد، و علاوه بر آن به دلیل همین مورد فقدان سیکر تا اخرین لحظه ی قبل از برخورد نیاز به هدایت توسط سامانه را دارد، که ضمن آنکه ظرفیت سیستم را برای درگیری با اهداف دیگر اشغال می کند، احتمال خطا رفتن موشک به جهت تاثیر پذیری فرامین رادیویی از اخلال گسترده را افزایش می دهد. همچنین به دلیل مکانیزم پرتاب کلد لانچ، و نیز سطح بالای ماشینیزم این موشک از پیچیدگی های بسیار زیادی برخوردار است که تولید آنرا خصوصا برای کشور هایی که تجربه فنی لازم در این زمینه را ندارند بسیار دشوار و هزینه بر ساخته، و از طرف دیگر اطمینان پذیری عملیاتی را کاهش می دهد.
 
  
 
2 مورد هدف قرار گرفتن پنتسیر سوری توسط موشک های دلیله اسرائیل
 

 
موشک کروز هواپرتاب دلیله با برد 250 کیلومتر، سلاح اصلی اسرائیل در حمله به تاسیاست نظامی سوریه
 
 
اگرچه موارد مطرح شده در مورد هر دو سامانه برد کوتاه عقاب و سپر می توان به عنوان معیاری جهت ارزیابی قابلیت ها در یک میدان رزم واقعی احتمالی قرار داد، اما تمرکز اصلی این یادداشت بر روی سامانه سپر خواهد بود.
 
سپر
 
اطلاعات محدودی به صورت نیمه رسمی از این سامانه منتشر شده است اما بر اساس دیگر اطلاعاتی که از منابع اوپن سورس قابل دست یابی ست می توان پیشبینی های قابل توجهی در مورد ساختار و قابلیت های این سامانه داشت.
گرچه از حدود یک سال قبل اطلاعات و تصاویری موجود بود که حاکی از آن بود که احتمالا پروژه ای جهت ساخت سیستم پدافند کوتاه برد مشابه پنتسیر در ایران در  جریان است، اما اولین بار وجود قطعی این پروژه و نام آن توسط اطلاعاتی که از سوی نهادهای نظامی در اختیار خبرنگار تسنیم قرار گرفته بود اعلام شد.
اولین نشانه ها در مورد توسعه چنین سامانه ای را می توان به دیده شدن نسخه تمام متحرک از توپ 35 میلیمتری 2 دولول اورلیکن در قالب پروژه حائل و نیز تجهیز آن به سامانه الکترواپتیکال جهت کشف و رهگیری هدف تحت پروژه سراج نسبت داد. همچنین اطلاعاتی در مورد تجهیز این توپ به سنسور های لازم جهت شلیک گلوله های با فیوز قابل زمان بندی جهت افزایش هرچه بیشتر اثرگذاری آن وجود دارد.
 

حائل در رزمایش پدافندی ولایت 97
 

سامانه سراج- وجود سنسور های چند گانه جهت رصد آسمان منطقه و رهگیری هدف و نیز امکان کشف حین رهگیری از نقاط شاخص این مجموعه می باشد.
 

اورلیکن مجهز به سنسور مازل ولاسیتی که به جهت کنترل و دقت آتش بهتر و نیز فرمان دادن به فیوز مجاورتی با محاسبه سرعت گلوله و فاصله تا هدف، استفاده می شود. (با تشکر از elo)
 
 
گرچه اطلاعات موجود تا بدینجا حاکی از تلاشی ارزشمند و طراحی سامانه ای قابل را دارد، اما مواردی حساسیت و نگرانی ما را بر انگیخت. همچنین وضعیت موجود، تهدیدات پیش رو، و نیز نیازمندی های عملیاتی خاص جمهوری اسلامی ایران، و البته نظر به شدت مخالف پژوهشگران حوزه ی نظامی از جمله اعضای این اندیشکده نسبت به موازی کاری ها، و تلاش برای ارائه راه حلی جامع موجب شکل گیری نظرات و پیشنهاداتی شد که در ادامه بیان می گردد.
از جمله موارد اصلی موجب نگرانی تصویری منتشر شده از مدل تونل باد موشکی 2 مرحله ای مشابه موشک مورد استفاده در سامانه پنتسیر (البته با تفاوت هایی در طراحی بالک ها) است، از آنجایی که سایر مدل های موجود در تصویر تبدیل به محصول عملیاتی شده اند یا در پروسه مربوطه قرار دارند بیم آن می رود که این مدل نیز سرنوشتی مشابه یافته و موشک سامانه سپر نیز وارث عیوب طراحی سامانه ی روسی باشد.
 

مدل تونل باد موشک ایرانی
 

 
نسخه اصلی موشک  57E6مورد استفاده در سامانه پنتسیر اس-1
 
البته با توجه به شباهت غیرقابل انکار میان طراحی مرحله دوم این موشک با موشک اسپارو، و نیز افزایش قطر و وینگ اسپن نسبت به موشک مشابه در سامانه پنتسیر، صرفا بر اساس یک احتمال، می توان این موشک را حاصل یک جراحی بر روی موشک های اسپارو دانست، بدین شکل که از قسمت بعد از وارهد و بالک های کنترلی که شامل بخش موتور سوخت جامد موشک می باشد جدا شده، یک قسمت جایگزین شامل بالک های استابلایزر به آن افزوده شده و در نهایت با توجه به زمین پرتاب بودن موشک از سرعت و ارتفاع از سطح صفر (از سرعت و ارتفاع اولیه پرتاب های هواپایه بهره نمی برد) مشابه موشک پنتسیر به یک بوستر سوخت جامد قطور تر و البته بسیار قوی تر مجهز شده باشد. در صورت درست بودن این سناریو در مورد باقی ماندن سیکر آشیانه یاب اصلی موشک، یا ارتقای احتمالی آن و یا حتی حذف به کلی آن و استفاده از همان فرامین رادیویی مشابه پنتسیر که ارزان تر و البته آسیب پذیر تر است، اظهارنظر قطعی نمی توان داشت.
 

 
 
 
 
طرح پیشنهادی، چرا و چگونه:
 
آنچنان که پیشتر عرض شد معتقد به اهمیت فراوان سامانه های بردکوتاه خصوصا در مقابله با تهدیدات نو ظهور و حملات انبوه توسط تسلیحات دور ایستا و لزوم برخورداری این سامانه ها از استاندارد ها و قابلیت های سطح  بالا هستیم تا نه تنها بقای خود در میدان رزم را حفظ کنند، بلکه ضامن بقای تاسیسات حیاتی برای کشور باشند که بعضا دهه ها عمر و ده ها میلیارد دلار هزینه صرف ساخت آنها شده و نابودی آنها می تواند ضربات جبران ناپذیر بر پیکره ی ایران عزیز وارد آرد. به رغم پهنه ی وسیع جغرافیایی، برخی از مهم ترین و استراتژیک ترین تاسیسات کشور در نقاط مرزی (جنوب) واقع هستند نه در "عمق استراتژیک" کشور، در واقع همیشه و در همه موارد داشتن پهنه ی جغرافیایی وسیع فراهم آورنده ی عمق استراتژیک لازم در همه سطوح نیست. حمله به این تاسیسات نه تنها نیاز به عملیات های پر ریسک عمقی ندارد، بلکه در مواردی مانند تاسیسات پارس جنوبی عدم رعایت اصول پدافند غیر عامل این تاسیسات را به شدت آسیب پذیر ساخته است. از جمله دیگر موارد این دست تاسیسات استراتژیک می توان به پایانه ی نفتی خارک اشاره کرد، "با وجود توسعه ترمینال های نفتی جایگزین خارک در طی جنگ و بعد از آن، همچنان خارک اصلی ترین پایانه صادرات نفت خام کشور است و آسیب دیدن آن ضربه سنگینی به صادرات نفت و اقتصاد ملی ایران وارد می سازد. همچنین پارس جنوبی گذشته از تولید 70 درصد گاز کشور، طی سالهای اخیر و برنامه تبدیل سوخت نیروگاه های برق سیکل ترکیبی از مایع به گاز و توسعه نیروگاه های گازی، اصلی ترین تامین کننده سوخت نیروگاه های برق کشور محسوب می شود و اخلال در روند تولید آن به معنای خاموشی وسیع در ایران است" [1]. بر خلاف پالایشگاه جم که در جانمایی آن اصول پدافند غیر عامل تا حد زیادی رعایت شده است و با قرار گرفتن در میان رشته کوه ها از تیررس مستقیم آتش دشمن در امان مانده است، اما در مورد تاسیسات پارس جنوبی جانمایی آن به جهت سهولت ترابری تجاری به قیمت آن تمام شده تا ده ها میلیارد دلار تاسیسات گران قیمت در بی دفاع ترین شکل ممکن جلو تر از ارتفاعاتی که می توانست پناه آنها باشد قرار گیرند و در خط آتش مستقیم ساده ترین حملاتی از سمت ساحل قرار بگیرند که به راحتی می توانند فاجعه آفرین باشند. از این روی با توجه به اهمیت استراتژیک این تاسیسات حفاظت از آنها توسط سامانه های کوتاه بردی که توان مقابله با سوارم تسلیحات استنداف دشمن را داشته باشند اهمیتی صدچندان می یابد.
 

عدم رعایت اصول پدافند غیر عامل در جانمایی تاسیسات استراتژیک پارس جنوبی
 
 
 همچنین به جهت افزایش تطبیق پذیری، کاهش هزینه های توسعه و تست محصول، کاهش هزینه های تولید خصوصا از جهت افزایش تیراژ، افزایش کیفیت تولید و کنترل کیفیت از جهت مقرون به صرفه شدن اتوماسیون در فرایند تولید و نیز متمرکز و نظام مند تر شدن فرایند تولید، کاهش هزینه های تعمییر  نگه داری و آموزش و افزایش ارزش، قائل به ارائه راه حل های جامع خصوصا در حوزه ی نظامی هستیم که در آن نه سود و زیان تجاری صرف بلکه امنیت ملی در میان است.
طرح پیشنهادی مورد نظر نه تنها با طراحی و توسعه ی 2 یا چند محصول کاملا متفاوت توسط سپاه و ارتش در حوزه ی پدافند زمین پایه ی برد کوتاه مخالف دارد، بلکه سعی در ارائه راه حلی دارد که پدافند را در سایر حوزه ها نیز بهره مند سازد، در عین حال آنکه از جهت قابلیت ها و مطابقت داشتن با نیازمندی های عملیاتی روز، امکان استفاده در پیکره بندی های متفاوت بر اساس نیاز با توجه به رعایت مفاهیم ماجولاریتی و معماری باز در طراحی سیستم، و البته با نگاه به تغییرات پیش روی میدان رزم، بتواند محصولی قابل و موثر باشد.
پدافند برد کوتاه نه تنها یک خلا در پدافند زمین پایه است، بلکه در حوزه های هواپایه و دریاپایه نیز قوای مسلح جمهوری اسلامی از ضعف مشابهی رنج می برد. در حوزه پدافند دریا پایه به رغم تلاش های صورت گرفته در بخش های پدافند برد بلند، میان برد، برد کوتاه، و دفاع نزدیک وضعیت ناوگان نیروی دریایی متاسفانه اسف بار است و امکان تکرار تجربه ی تلخ عملیات مانتیس در یک نزاع دریایی حتی با قدرت های نظامی دست چندم! نه تنها دور از ذهن نیست که به شدت محتمل است! و این مساله تبدیل به پاشنه ی آشیل نیروی دریایی شده است.
در نیروی هوایی نیز وضعیت چندان بهتری را شاهد نیستیم، ناوگانی پیر و فرتوت، از نظر فناوری کاملا از رده خارج، و دست کم در بخش هوا به هوا (پدافند هواپایه) فاقد تسلیحات با اثر بخشی قابل اعتنا. گرچه وضعیت فعلی تسلیحات هواپایه نیروی هوایی، و نیز روند در حال پیگری توسعه جنگ افزار های هواپایه که در سال های اخیر در بخش هوا به زمین خصوصا با پروژه هایی چون یاسین، بالابان و قاصد سرعت بهتری یافته که خود نیازمند بحث مفصل دیگری ست، این نوشتار در مورد نیروی هوایی به مساله مهم و ضروری موشک های کوتاه برد هوا به هوا (به عنوان بخشی از مساله ی جامع تسلیحات هواپایه) می پردازد. در این بخش به غیر از تعدادی موشک های به نسبت تواناتر R-73 آرچر خریداری شده از شوروی سابق که بر روی ناوگان کم تعداد جنگنده های فالکروم عملیاتی ست، مابقی زرادخانه ی کوتاه برد نیروی هوایی را انواع قدیمی موشک های حرارتی چینی و سایدواندر آمریکایی تشکیل می دهد که کاملا فاقد توان عملیاتی لازم است.
مساله ی موشک های کوتاه برد برای نیروی هوایی ایران از سوی دیگر از آن جهت اهمیت می باید که به نسبت موشک های برد متوسط هدایت راداری فعال، با هزینه ها و پیچیدگی های به نسبت کمتری می تواند بر روی جنگنده ها بکار گیری شود، گرچه این موشک ها به تنهایی توان ایجاد و حفظ برتری هوایی را به نیروی هوایی نمی دهد اما می تواند با اتخاد تاکتیک ها و استراتژی مناسب نقش مکمل بسیار با ارزشی را برای پدافند زمین پایه بازی کند و بقای در میدان رزم و اثر بخشی آنها را دو چندان ساخته، در عین حال به صورت حداقلی توان پوشش و دفاع در پهنه ی آسمان را خصوصا در برابر تهدیدات کروز و پهپادی فراهم آورد.
پیشنهاد مورد نظر این مجموعه بر طراحی و ساخت موشکی واحد استوار است که با حداکثر استفاده از قطعات مشترک و مشابهت، و با حداقل ممکن تغییرات در تمامی حوزه های هوا پایه، زمین پایه، دریا پایه و حتی زیر سطح پایه! قابلیت بکار گیری را داشته باشد، در عین اینکه از ضعف های سامانه هایی که پیشتر مورد اشاره قرار گرفت دور باشد.  
به عنوان مثالی از سابقه چنین راه حل هایی در سطح دنیا می توان به موشک آلمانی IRIS-T اشاره کرد که به صورت هواپایه، زمین پایه، دریا پایه و حتی زیر دریایی پایه قابلیت بکار گیری دارد.   قابل توجه است که حتی کشوری چون تایلند در پی خرید این موشک برای جنگنده های قدیمی F-5 خود (که مشابه آن نه تنها در ایران موجود که پایه جنگنده های صاعقه و کوثر نیز بوده است) می باشد تا به واسطه ی آن توان هوایی خود را بهبودی قابل توجه بخشد. این موشک در کشور های اتریش، بلژیک، آلمان، مصر، یونان، ایتالیا، نروژ، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، اسپانیا و سوئد در حال خدمت عملیاتی ست.
 
  
 

 
  
 
استفاده ی چند منظوره از موشک پدافندی کوتاه برد IRIS-T
 
 
نیازمندی های عملیاتی پیشنهادی
 
ایده ی پیشنهادی مورد نظر طراحی موشکی با مشخصاتی که در ادامه ذکر می شود را مطرح می کند که نه درگیر ضعف های موشک سامانه ی پنتسیر باشد و نه اسیر پیچیدگی های فراوان موشک مورد استفاده در سامانه ی تور، در عین حال پروژه ای باشد که کلیه ی بخش های قوای مسلح ایران، در زمین، هوا و دریا از نتیجه ی آن بهره مند شوند و در توسعه ی آن چه از جهت مالی و چه فناورانه مشارکت داشته باشند. از جمله تاکیدات اصلی صورت گرفته در این ایده مساله وجود سیکر (جست و جو گر) و ماجولار بودن آن است. این مورد از چند جهت حائز اهمیت است:
 
 
v      نخست آنکه مقاومت موشک را در برابر جنگ الکترونیک بالا برده و شانس برخورد با هدف را بهبود می دهد
v      دوم، داشتن سیکر این موشک را به سلاحی کاربردی در بخش های دیگر خصوصا در نیروی هوایی بدل می کند.
v       سوم، ماجولار بودن سیکر سبب می شود علاوه بر آنکه در مناطق با اهمیت بالای پدافندی بتوان از بهترین نوع جست و جو گر های در دسترس برای نابودی هرچه مطمئن تر تهدیدات بهره برد، در سایر مناطقی که اهمیت پدافندی کمتری دارند، یا محدودیت های بودجه ما را مجبور به کاستن از هزینه ها می کند، آن سیکر را با نسخه های ساده تری جایگزین کرد، تا ضمن آنکه کماکان سیستم از بخشی از فواید داشتن جست و جو گر مستقل استفاده کند، موجب کاهش هزینه ها نیز گردد، علاوه بر آن امکان حمله به هدف توسط 2 موشک با جست و جو گر های متفاوت نیز فراهم می شود، برای مثال، شلیک هم زمان 2 موشک به سمت هدف، یکی مجهز به سیکر آشیانه یاب راداری، دیگری مجهز به تصویر ساز حرارتی، تا اهداف خطرناک با دقت و اطمینان هرچه بیشتری نابود شوند.
v      چهارم آنکه دیگر احتیاجی به هدایت تا آخرین لحظه وجود ندارد و ظرفیت سیستم جهت درگیری با اهداف بعدی به مراتب زودتر آزاد می شود.
 
 آنچنان که پیشتر عرض شد با توجه به اتکای دشمنان در استفاده از تسلیحات دورایستا در تعداد انبوه برای سرکوب پدافند، این مساله اهمیت دوچندانی می یابد. برای مثال: 
" فرض کنیم، در تهاجم یک روزه در طی 8 ساعت، با هدف گشایش مسیر پدافند و بدست گرفتن آسمان ایران، ائتلاف مهاجم، اقدام به اجرای تهاجمی با مشخصات ذیل بنماید:
 
v      4000 موشک کروز، در برد های مختلف، بدون خطا(فرض میشود، این تعداد موشکی هست که به هدف خواهد رسید)
v      اهداف عمقی و مرزی
 
آیا چنین حمله ای از نظر هزینه ای و لجستیک برای ائتلاف مهاجم دشوار خواهد بود؟
 
v      قیمت هر موشک تاماهاوک کلاس 4 که از آخرین و بیشترین حجم امکانات مسیریابی بهره میجوید، 1.87 میلیون دلار با نرخ شناور 2017 محاسبه شده است، بنابراین 4000 موشک حداکثر 8 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت و این رقم حتی اگر به 10 یا 20 میلیارد دلار نیز برسد، با توجه بودجه نظامی کشورهایی مانند آمریکا و اعراب منطقه، همچنین تامین هزینه در چند سال مالی، رقمی دور از ذهن و دست نیافتنی نیست. هم اکنون نیز فقط دو کشور عربستان و امارات در حدود 1200 موشک کروز در اختیار دارند. اگر به این دو کشور، سایرین چون ایالات متحده، فرانسه، انگلستان و ... اضافه شوند، مقدار 4000 موشک رقم کاملا دست یافتنی خواهد بود.
 
v      از نظر لجستیک نیز، با توجه به تعداد بسیار پایگاه های اجاره ای و تسخیری دشمن در منطقه، و گستردگی پهنه جغرافیایی مرزهای کشورمان، استقرار چنین موشک هایی فقط به ناوها محدود نمی شود، و تمامی پایگاه های زمینی میتوانند به عنوان محل پرتاب استفاده شوند، و میتوان این فرض را گرفت که طی سالهای اخیر این انبار سازی موشک های کروز صورت گرفته باشد و به زمان حمله موکول نگردیده است.[2]  "
 
همانطور که در این مثال ذکر شد مساله ی مقابله با تهاجم دور ایستای انبوه، خصوصا در یک میدان نبرد شبکه محور، مساله ای به غایت جدی، و خطری در کمین امنیت ملی ایران می باشد. از این روی توان مقابله هم زمان با تعداد اهداف قابل توجه، مقاومت در برابر اخالال، تعداد مناسب موشک آماده به شلیک در هر باتری از سامانه ی پدافندی مطروحه، و قابلیت بکار گیری آن در تمامی سطوح زمین پایه، دریا پایه و هوا پایه، به جای طراحی و تولید چندین سیستم موازی در هر یک از این سطوح با حداقل اشتراکات، هزینه های توسعه و تولید سرسام آور، تیراژ به شدت پایین و دیگر مشکلاتی که قبلا شرح داده شد، از مسائل اصلی لحاظ شده در این طرح می باشد.
 
 
مشخصاتی که در این ایده برای این طرح مورد نظر است به شرح زیر می باشد:
 
مشخصات موشک (شاهین)
 
-          وزن: 100 کیلوگرم (تا حداکثر 150 کیلوگرم کماکان قابل قبول است)
-          برد: 20 کیلومتر در شلیک زمین به هوا
-          سر جنگی: 15 کیلوگرم شدید الانفجار ترکش زا
-          وینگ اسپن: کمتر از 50 سانتی متر
-          بهره بردن از کانارد، بالک های متحرک انتهایی و نیز سامانه تغییر بردار رانش جهت کنترل
-          هدایت: لینک راداری، سیکر ماجولار قابل تعویض: فرو سرخ، تصویر ساز حرارتی، آشیانه یاب رداری ...
-          روش پرتاب: سافت لانچ در حالت زمین پایه و دریا پایه، شلیک از روی ریل یا پس از رها سازی در وضعیت هواپایه
-          طول: حدود 3 متر (بدون مکانیزم سافت لانچ)
-          بدنه کامپوزیتی و استفاده از سوخت پر انرژی 
 
 
یک طراحی مفهومی از طرح پیشنهادی برای چنین موشکی :
 

 
 

 
 
برخی مشخصات کلی سامانه (طوفان شکن):
 
-          هر باتری از سامانه متشکل از 6 تلار حامل موشک، در نسخه ی دارای توپ، هر تلار دارای 12 تا 16 موشک عمود پرتاب به روش سافت لانچ با امکان درگیری 360 درجه
-          استفاده از توپ اورلیکن 35 میلیمتری مجهیز به مهمات با فیوز قابل برنامه ریزی
-          امکان درگیری با 6 هدف هم زمان توسط هر تلار
-          در نسخه فاقد توپ، دست کم 24 موشک بر روی هر تلار
-       برخورداری از خودروی بارگذار با توان بارگذاری بلوکی مهمات و موشک ها جهت به حداقل رساندن زمان بارگذاری (در سامانه ی تور ام-1 به دلیل بار گذاری تک به تک موشک ها زمان بازگشت به رزم هر سامانه بسیار طولانی می باشد.)
-          قابلیت لینک شدن به شبکه پدافندی و تبادل اطلاعات با سایر سامانه ها
-          بهره مند بودن هر تلار از چند مجموعه الکترواپتیک برای کشف و رهگیری اهداف که یک مجموعه مستقلا در اختیار توپ باشد.
-          هر تلار مجهز به یک رادار کشف هدف باند L گردان با توان کشف دست کم 1 متر مربع سطح مقطع راداری از فاصله ی 100 کیلومتری
-          هر تلار مجهز  به یک رادار رهگیر باند X با توان کشف دست کم 1 متر مربع سطح مقطع راداری از 50 کیلومتری
-          امکان اضافه شدن رادار موج میلیمتری به صورت انتخابی
-          امکان اضافه شدن رادار های دکل سوار مانند کاستا و نیز دیگر واحد هایی همچون شنود و جنگ الکترونیک به صورت انتخابی
-          پروفایل برنامه ریزی شده جهت مقابله با انواع تسلیحات دور ایستا، موشک های کروز، پهپاد ها و ریز پرنده ها ...
-          توان مقابله با اهداف با مانور پذیری بالا
-          امکان مقابله با اهداف سوپر سونیک، 2.5 ماخ در ارتفاع پست و سرعت های بیشتر در ارتفاعات بالاتر
-          تجهیز هر باتری به رادار ها و سامانه های مورد نیاز جهت کشف تهدیدات راکتی و توپخانه ای
-          امکان مقابله Hard kill با تهدیدات راکتی و توپخانه ای امکان کشف مسیر و نقطه برخورد تهدیدات راکتی و توپخانه ای و اعلام اخطار در نقاط مورد تهدید
-          امکان ارسال مختصات منشا تهدیدات راکتی و توپخانه ای به توپخانه خودی جهت آتش متقابل
-          ارائه بر روی پلت فرم های چرخ دار 8*8 (یا در صورت لزوم 10*10) مشابه کشنده های مورد استفاده در سامانه باور و نیز امکان ارائه نسخه زرهی بر روی پلتفرم شنی دار
-          قابلیت حمل توسط هواپیما های il-76 و C-130
-          قابلیت ارائه به شکل پک پرتابل قابل نصب بر روی پد بالگرد کوروت های کلاس جماران
 
 
 
 
 
و من الله توفیق
 
 
 
 
 
 
[1] نقل قول شده از Sorena
[2] نقل قول از Worrior
   

دوشکای 8 لول ضد هوایی:
 


 
 


 
http://www.aparat.com/v/DH90l
http://www.farsnews.com/printable.php?nn=8611090400

نزدیک به شش سال حضور مستمر و ارسال پنجهزار پست در میلیتاری که در واقع  نزدیک به 88 درصد آن را پستهای برگردان شده به پارسی / تالیفی و تحلیلی را تشکیل میدهد ، بلحاظ زمانی ، بسیارسریع سپری شد . بطور قطع ، این دوره زمانی با فرازو فرودهای بسیاری همراه بود که در جای خود می بایست مورد نقد و بررسی قرار گیرد .
 

 
با این وصف ، به همین بهانه و براساس بررسی های انجام گرفته در آرشیو میلیتاری ، مطلبی که می تواند در آینده با استفاده از منابع افزون تر ، گسترش نیز پیدا کند ، در دست تهیه قرار گرفت که به شکل غافلگیر کننده ای با حملات شبه نظامیان حوثی به  تاسیسات نفتی عربستان سعودی مصادف شد . گر چه ادعایی در کامل بودن آن وجود ندارد ولی قابلیت مناسبی برای تبدیل شدن به  بستری آکادمیک  به منظور بررسی دقیق تر شبکه دفاع هوایی ارتش سلطنتی عربستان سعودی در اختیار دارد .
 
مقدمه  :
ارتش ایالات متحده ، در جریان طراحی نقشه بمباران استراتژیک  ژاپن در سالهای پایانی جنگ دوم جهانی پس از بررسی های طولانی شیوه های رزم میان دو طرف درگیر ، به این نتیجه رسیده بود که اولین هدف تمامی فرماندهان حاضر در صحنه نبرد ( چه فرماندهان ژاپنی و چه فرماندهان متفقین ) ، حصول اطمینان از کنترل آسمان به نفع نیروی خودی  است  . نزدیک به چهل و پنج سال بعد ، در آستانه جنگ دوم خلیچ پارس ، ژنرال مالیکوف ، فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش شوروی نیز براین اعتقاد قرار داشت که این جنگ  مفهوم  برتری هوایی را  چه برای ارتشی که  این برتری را بدست آورد و چه ارتشی که این برتری را از دست داد ، به گونه ای متفاوت تعریف نمود .
 
کلیات :
 
از یک نظر ، هدف از اجرای عملیات ضد هوایی پدافندی ( defensive counter air/DCA  ) حفاظت از نیروهای خودی و موقعیت های استراتژیک  در برابر حملات  هوایی و موشکی دشمن خواهد بود که در اصطلاح با واژه پدافند هوایی  ( counter-air defence ) نیز مورد شناسایی قرار می گیرد ، در ادبیات نظامی  به دو گونه کاملا متفاوت دفاع عامل و غیر عامل قابل تقسیم بندی است . با این وصف ، تمامی تاکتیکهای مربوط به عملیات ضد هوایی پدافندی ، 2 هدف اصلی را دنبال می کند :
1-از میان بردن و خنثی سازی تمامی تهدیدات / حملات هوایی و موشکی دشمن
2-کاهش تاثیر مخرب روانی و فیزیکی این گونه حملات بر واحدهای خودی
 

 
معماری سلسله مراتبی شبکه دفاع هوایی 
 
 
با توجه به این دو هدف ، اصول و پایه اصلی عملیات ضد هوایی پدافندی ، شامل مفاهیمی نظیر تشخیص ، شناسایی ، رهگیری و نابودی تهدیدات هوایی – موشکی دشمن است . طبیعتا" عملیات ضد هوایی پدافندی را می توان در قالبی استاندارد ، بصورت نمایش واکنش مناسب با هدف گرفتن ابتکار عمل از دشمن بواسطه اجرای تاکتیکهای کنترل آتش و تقسیم فضای دفاعی به  مناطق هوایی مشخص  ( AADC/Area AirDefence Command)  مورد تعریف قرار داد . به شکل خلاصه ، مجموعه عملیات ضد هوایی پدافندی نیازمند وجود یا دسترسی به  اطلاعات رزمی منسجم بر پایه توانمندی های دفاعی / هجومی و همچنین برآوردهای مستدل در خصوص روشها ، تاکتیکها و داده های مربوط به سامانه های تسلیحاتی خودی و دشمن است که آن را می توان در چهارچوب مفهومی آماده سازی اطلاعاتی میدان نبرد ( IPB/ Intelligence Preparation Of The Battle space) مورد بازشناسی قرار داد .
 

 
 
با توجه به موارد پیش گفته ، مهم ترین بخش در ساختار یک شبکه دفاع هوایی را می توان  "مرکز عملیات هوایی"  (AOC/Air Operation Center) دانست که در آن ، هواگردهای نظامی ، سامانه های پیش اخطار  پایش ، هدایت و عملیاتی می شوند . این مرکز ، عنصر اصلی سامانه کنترل هوایی و نماینده اصلی مرکز هماهنگی منطقه ای بوده و بواسطه آن می توان  عملیات هوایی ، زیرسیستم های پدافند زمین پایه در بردهای مختلف را تحت یک فرمان قرار داد . این مرکز بدلیل برخورداری از تجهیزات و پرسنل مرتبط ، می تواند طراحی ، هدایت و انجام عملیات پدافندی را در منطقه نبرد بر عهده گرفته  و با استفاده از  داده های بدست آمده از منابع مختلف می تواند حریم هوایی خودی را کنترل نماید .
 
سپر صحرا : بررسی شبکه دفاع هوایی ارتش عربستان سعودی
 

 
پادشاهی عربستان سعودی (المملکة العربیة السعودیة) با مساحتی در حدود 2149690 کیلومتر مربع ، با قرار گرفتن در رده سیزدهم وسیع ترین کشورها ، بزرگترین واحد سیاسی در  غرب آسیا بشمار می رود که بخش عمده  شبه جزیره عربستان را دربر گرفته‌است و از شمال با  عراق ،  اردن  و  کویت ،  از سوی شرق با  امارات متحده عربی ،  قطر  و  خلیج فارس و  از جنوب شرقی  با عمان ،  از جنوب با یمن و از سوی غرب با ساحل دریای سرخ  هم‌مرز است.

 
با این وصف ، حملات شبه نظامیان حوثی به زیرساختهای نفتی این کشور  در سپتامبر 2019 موجب شد تا ساختار و شبکه دفاع هوایی این کشور زیر ذره بین رفته  و بررسی آن در کانون توجهات قرار گیرد.  
 
تغییر پارادایمیک برای سپر صحرا:
 
ایده اولیه ایجاد شبکه دفاع هوایی مستقل از نیروی هوایی در سازمان رزم ارتش پادشاهی عربستان سعودی به سال 1966 ( یکسال قبل از دومین جنگ اعراب و اسراییل در سال 1967 ) با ورود  سپهبد خالد بن سلطان (ستوان وقت )  باز می گردد . با سازماندهی این فرماندهی ( نیروی پدافند هوایی سلطنتی سعودی / RSADF) بعنوان یک نیروی مستقل که معادل نیروهای هوایی، زمینی ، دریایی بود ، یک تغییر ساختاری عمیق در ارتش این کشور پدید آمد ، بدین معنی که شبکه دفاع هوایی این کشور دیگر بعنوان زیر مجموعه نیروی زمینی ارتش سلطنتی (RSLF) محسوب نمی شد .
 
به اعتقاد مورخان نظامی ، انگیزه ایجاد این تغییر را می توان در سیالیت تهدیدات موجود بر علیه این کشور تحلیل نمود . نگرانی سطح ارشد تصمیم گیر در ارتش عربستان  از گسترش تسلیحات کشتار جمعی و  حامل های این نوع جنگ افزارها ( موشکهای بالستیک ، هواپیما و... )  منجر به تغییرات گسترده در افق دید فرماندهان ارتش شده و بالتبع راه کارهای خنثی شدن این تهدیدات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که در نهایت به تولد پدافند هوایی ارتش سلطنتی منجر گردید .
 

خالدبن سلطان 
 
سپهبد خالد بن سلطان  در کتاب خود با عنوان A WARRIOR OF DESERT  در خصوص چرایی تشکیل نیروی چهارم می نویسد :
 
" مساحت کشور سعودی بیشتر از2 میلیون کیلومتر مربع بود و اتکاء صرف بر نیروی زمینی برای دفاع از آن ، به هیچ عنوان عاقلانه به نظر نمی رسید ، به همین دلیل درسال 1974 طرحی رابه منظور جدایی نیروی دفاع هوایی از نیروی زمینی ارائه ودر آن خواستارشدم تا شبکه دفاع هوایی عربستان می بایست مستقل از سه نیروی دیگر وارد عمل شود و این یک مسالع ضروری و پر اهمیت است . تلاش ها برای ایجاد این استقلال نیرویی نهایتا" در سال 1983 به ثمر نشست "
 

 
علیرغم وجود تهدیدات پیش گفته ، تفکیک یگان های پدافند هوایی از نیروی زمینی و تبدیل شدن آنها به یک نیروی مستقل نزدیک به 20 سال ( اواسط دهه هشتاد میلادی )  بطول انجامید تا شاخه چهارم از ارتش عربستان ، ماموریت و مسئولیت حفاظت از فضای هوایی این کشور را با استفاده از سامانه های زمین پایه بر عهده گیرد. فرماندهی این نیرو در ابتدای امر به امیر خالد بن سلطان آل سعود ، فرزند وزیر وقت دفاع  و نیروی هوایی سپرده شد و پس از 4 سال بررسی های اولیه ، نیروی تازه متولد شده  به 5 زیرشاخه G1، G2،G3،G4و G5 تقسیم گردید و ستاد مرکزی آن برای ایجاد هماهنگی میان بخش های عملیاتی ، لجستیکی به ریاض ( پایتخت عربستان ) منتقل شد .
 

 
علاوه براین ، بدلیل تغییر تهدیدات ، بخصوص برای حفاظت از این ستاد در برابر حملات موشکی ، یک مجموعه پیشرفته در سال 2004 تاسیس و همه پرسنل و تجهیزات کنترل و فرماندهی در آن استقرار یافت . این نیرو تا ابتدای دهه نود میلادی با در اختیار داشتن 4000 پرسنل ، 33 آتشبار دفاع هوایی موشکی را در سازمان رزم خود می دید  که از این تعداد 16 آتشبار با مسلح شدن به 128 سامانه MIM-23 I-HAWK با برد 40 کیلومتر ، حفاظت از  ریاض ، راس التنوره ، ظهران ، جده و همچنین پایگاه های هوایی این کشور شامل خمیس موشیت (Khamis Mushayt) ، حفر الباطن ( Hafar al Batin) و تبوک ( Taube) و همچنین تاسیسات استراتژیک نفتی در استان های شرقی این کشور را بر عهده داشت .
 

 
هفده آتشبار باقی مانده که خط دوم پدافندی عربستان سعودی را تشکیل میداد ، 68 سامانه متحرک شاهین (Shahine) بابرد 16 کیلومتر را در برمی گرفت . این سامانه که در واقع نوع بهبود یافته و متحرک سازی شده  سیستم فرانسوی کروتال (Crotale) نصب شده برروی شاسی AMX-30SA بشمارمی رفت ، ماموریت داشت تا از میادین نفتی و سایر تاسیسات حیاتی ، بسته به موقعیت و شرایط زمانی دفاع کند ، در حالی 73 سامانه شاهین دیگر ، بعنوان سیستم های دفاع هوایی ثابت ، مورد استفاده قرار می گرفتند .
 

 
با توجه به گستره و موقعیت سرزمینی عربستان ، تمامی آتشبارهای موجود شامل  سامانه های I-HAWK و شاهین با متصل شدن به سامانه کنترل و هشدار زودهنگام هوابرد ( AWACS) ، سامانه فرماندهی و کنترل سپر صلح ( Peace Shield command and control system) را پدید آوردند . ضمن اینکه شبکه دفاع هوایی عربستان برای اجرای ماموریتهای دفاع هوایی نزدیک به سامانه های توپخانه ای خودکششی 20 م.م و 30م.م ولکان (Vulcan ) که بر روی شاسی فرانسوی AMX-30SA قرار گرفته بود ، نیز مسلح گردید .
 

 
 
اگر چه شبکه دفاع هوایی این کشور با در اختیار داشتن سامانه های موشکی برد بلند و توپخانه ای کوتاه برد ، قابلیت دفاع از حوزه سرزمینی خود را داشت ، اما  برای افزایش قابلیتها و ارتقاء ضریب حفاظت ، بکارگیری سیستم های دفاع هوایی موشکی کوتاهبرد ( SHORAD)  و همچنین میانبرد ( HIMAD) را نیز در دستور کار خود قرار داد . ورود این سیستم های جدید ، موجبات  تغییرات افزون تر در حوزه های پشتیبانی و آموزش شده تا شبکه دفاع هوایی این کشور  بتواند با تهدیدات موجود و خطراتی که در دهه های آینده ممکن است پدید آید ، مقابله نماید .
 

 
در حوزه لجستیک ، دفاع هوایی ارتش سلطنتی زیرساختهای مطلوبی را برای آموزش و تربیت  پرسنل وظیفه  و افسران در سطوح مختلف فراهم نموده است . ستاد این نیرو که در ریاض قرار دارد ، مسئولیت اصلی طرح ریزی و عملیاتی نمودن برنامه های تصویب شده برای شش زیرشاخه ( فرماندهی دفاع هوایی ) پادشاهی سعودی را بر عهده دارد  . از سویی دیگر ، جده  (Jeddah) خانه اصلی دانشکده  دفاع هوایی (Air Defense Forces Institute /(ADFI ، زیرساختهای تعمیر و نگهداری ، پشتیبانی فنی ، تاسیسات آموزشی پرسنل جدید الورود پدافند و در نهایت  بستر اصلی آموزشی سامانه های تسلیحاتی محسوب  می گردد .
 
در دانشکده دفاع هوایی عربستان ، دروس پایه برای آموزش افسران و درجه داران پدافند در دو سطح مقدماتی و پیشرفته  ارائه شده است . این دانشکده که مطابق با الگوی آکادمی های معتبر نظامی در ایالات متحده  ایجاد شده ، برای افسران دفاع هوایی ، یک دوره 3 ساله را در نظر گرفته که به فارغ التحصیلان ، مدرک معادل لیسانس در حوزه مطالعات نظامی اعطاء می نماید .
 
به اعتقاد کارشناسان نظامی ، مرکز پشتیبانی و تعمیر و نگهداری مستقر در جده ، یکی از تاسیسات پیشرفته  این نیرو بشمارمی آید که تمامی امور مربوط به  به روز نگاه داشتن شبکه دفاع هوایی عربستان را برعهده دارد . این مرکز به سه بخش تاسیسات (آمادگاه )  سامانه های موشکی ، آمادگاه یکپارچه سازی و در نهایت آمادگاه  پشتیبانی فنی تقسیم می گردد. در این میان ، آمادگاه  پشتیبانی فنی این نیرو ، مجموعه ای از تاسیسات چند میلیون دلاری است که ماموریت و وظیفه نگهداری از ذخیره موشکهای دفاع هوایی را بر عهده داشته  ، بدون آنکه نیازبه ارسال آنها به کشور سازنده ( ایالات متحده )  باشد ، که این خود صرفه جویی قابل توجهی را فراهم مینماید . دومین مجموعه (تاسیسات-آمادگاه سامانه های موشکی /TRMF/ Theater Readiness Missile Facility )  نیز ترکیبی از  زاغه های ذخیره سازی مهمات موشکی و طیف متنوعی از مهمات استاندارد مورد استفاده پدافند هوایی بشمارمی رود که در نقاط مختلف این کشور برای کاربردهای مشخص ، ایجاد گردیده است ، در حالی که آمادگاه  یکپارچه سازی نیز بطور همزمان  مسئولیت بررسی نهایی آمادگی سامانه های تسلیحاتی ، یکپارچه  سازی و درنهایت ارتقاء گردان های دفاع هوایی ، قبل از استقرار در محل تعیین شده را بر عهده دارد .
 
تمامی این مجموعه ها نیز توسط مرکز پشتیبانی فنی پدافند هوایی که به شکل مستقیم با شبکه فرماندهی و کنترل این نیرو مرتبط است ، حمایت می گردد . به گفته تحلیلگران نظامی ، هدف اصلی از ایجاد چنین ساختاری ، ادغام کلیه سامانه های در دسترسی در یک مرکز فرماندهی و اطلاعات ( CIC / command and information center ) است .
 
با این وصف ، چندگانگی فرهنگی میان پرسنل بومی  و مشاوران نظامی خارجی در نیروی پدافند هوایی سعودی ، موجبات پدید آمدن شکافهایی شد که این امر با اعزام  اولین دسته از پرسنل ارتش این کشور به دانشکده دفاع هوایی توپخانه ای سنت بار بارا(air defense and artillery fraternal organization ) به منظور بهبود درک شیوه های خدمات- محور به تقریب برطرف گردید .
 

 
با توجه به این امر ، نقش مشاوران دفاع هوایی در اجرای صحیح ماموریتهای محوله به این نیرو از اهمیت بسیارزیادی برخوردار می بود . نمونه بارز این تلاش مشترک میان شبکه دفاع هوایی عربستان سعودی و ناظران نظامی خارجی را می توان در  برنامه ریزی ، هماهنگی و تکمیل پروژه فروش سیستم دفاع هوایی FIM-92 STINGER مشاهده نمود ، چرا که برای خرید این سامانه تسلیحاتی ، می بایست یک فرهنگ پشتیبانی مشترک میان  نیروی دریایی سلطنتی ،ستاد فرماندهی  شبکه دفاع هوایی سلطنتی ، وزارت دفاع و نیروی هوایی ایجاد می گردید . اهمیت این تلاش پس از واقعه 11 سپتامبر 2001 مشخص شد ، چرا که  این اطمینان بوجود آمد که هیچکدام از موشکهای استینگر فروخته شده در اختیار شبه نظامیان مسلح قرار نگرفته است .
از سویی دیگر ، اجرای برنامه های آموزشی ضمن خدمت  از سوی ستاد پدافند هوایی برای افسران این نیرو از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است . بخش عمده ای از افسران پدافند هوایی سعودی به چند زبان مسلط بوده  ، چرا که  بخش عمده ای ازآنها  در دانشکده های نظامی ایالات متحده  آموزش دیده بودند ، هر چند پس از 11 سپتامبر 2001 ، روند اعزام دانشجو با افت بسیار زیادی مواجه شد .
 
پی نوشت : 
1- ادامه دارد ...........
2-منابع در انتهای مقاله درج خواهد شد .
3- تشکر فراوان از سه دوست عزیز جناب @bds110@ ،  mehran55@ ، warrior بابت راهنمایی های گسترده 
4- استفاده از مطالب برگردان شده به پارسی در انجمن میلیتاری ، براساس قاعده " رعایت اخلاق علمی " منوط به  ذکر دقیق  منبع است . امیدواریم مدعیان رعایت اخلاق ( بخصوص رسانه های مدعی ارزشمداری )  بدون احساس شرمندگی از رفرنس قرار گرفتن بزرگترین مرجع مباحث نظامی در ایران ، از مطالب استفاده نمایند . 
 
برگردان به پارسی ، اختصاصی برای بزرگترین مرجع مباحث نظامی در ایران  ( MILITARY.IR) 
 
                                                                                                                                                                                 مترجم : MR9

شکار برفراز خلیج پارس
 
سیستم های Triton مشابه سیستم های به کار رفته در Lockheed EP-3 هست که به منظور شناسایی و طبقه بندی سیگنالهای ضعیف راداری است.این هواگرد با این قابلیت قادر است تا این سیگنال‌ها را به صورت سه بعدی شناسایی و تعیین موقعیت جغرافیایی کند و به برنامه ریزان ماموریت این امکان را می‌دهد تا به یک نمایه مشخص ازنظم الکترونیکی از نبرد دست یابند , یا هواپیماها و .... را خارج از محدوده رادارهای پدافند هوایی دشمن نگه دارد. شناسایی و مکان‌یابی منبع سیگنال‌های راداری نیز می‌تواند برای قرار دادن کشتی های نظامی در موقعیت های هدفگیری مناسب استفاده شود. گیرنده‌های باند فرکانسی پایین و بالا یک قابلیت multi-INT را به این هواگرد اعطا خواهد کرد که در سال ۲۰۲۱ به میدان خواهد امد.
 

 

 
 
Iran's Revolutionary Guard shoots down US drone
U.S. drone shot down by Iranian missile in international airspace: U.S. source
 
پی نوشت :
با تشکر از برادر عزیز remo بابت ارسال اطلاعات فنی در بروزرسانی