سیری در جنگ

[iranianarmy 6]

تمام‌ شرایط‌ و استراتژی‌های‌ سیاسی‌ حاكم‌ بر منطقه‌ و اوضاع‌ داخلی‌ كشور دست‌ به‌ دست‌ هم‌ دادند تا رژیم‌ بعثی‌ عراق‌ با تمام‌ انرژی‌ پتانسیلی‌ كه‌در زرادخانه‌های‌ آكنده‌ از ادوات‌ و تسلیحات‌ نظامی‌ بدست‌ آورده‌ بود ، با چراغ‌ سبز شرق‌ و غرب‌، با نقض‌ قرارداد 1975 الجزایر اندك‌ اندك‌ پس‌ از شكست‌ آمریكا در به‌ كنترل‌ در آوردن‌ منطقه‌ تجاوزات‌ مركزی‌ خود به‌ ایران‌ را تقویت‌ بخشد.
قبل‌ از آغاز تهاجم‌ وسیع‌ و سراسری‌، عراق‌ تحركات‌ و تحریكات‌زیادی‌ در مرزها انجام‌ داد. مجموعه‌ اقدامات‌ نیروهای‌ بعثی‌ را می‌توان‌ درموارد زیر خلاصه‌ كرد كه‌ پیش‌ زمینه‌ای‌ مهم‌ برای‌ تهاجم‌ وسیع‌ به‌ شمار می‌روند: ابتدا رژیم‌ عراق‌ تمام‌ پاسگاههای‌ مرزی‌ خود در سراسر مرز مشترك‌ با ایران‌ را با نیروهای‌ چند برابر ظرفیت‌، تقویت‌ نمود و با احداث‌ سنگر و موانع‌ دفاعی‌ مستحكم‌ عقبه‌ای‌ بسیار قوی‌ درست‌ كرد. همچنین‌ امكانات‌ و تجهیزات‌ فراوانی‌ را به‌ مرز ایران‌ منتقل‌ نمود و با احداث‌ جاده‌ و حفر كانال‌،راههای‌ ترابری‌ را تسهیل‌ كرد تا امر پشتیبانی‌ با سرعت‌ و سهولت‌ انجام‌ گیرد.
رژیم‌ عراق‌ با تقویت‌ نیروهای‌ نظامی‌ خود در طول‌ مرز شروع‌ به‌ تجاوزهای‌ هوایی‌ محدود و شناسایی‌ و نفوذ به‌ داخل‌ مرزها نمود و با تیراندازیهای‌ سبك ‌و سنگین‌ به‌ پاسگاههای‌ مرزی‌ و اعزام‌ گشتی‌ها ابتدا در مرزهای‌ غربی‌ در تاریخ‌ 1359/6/14 درگیریهای‌ پراكنده‌ای‌ را آغاز كرد.
جنگ‌ رسمی‌ و تجاوز همه‌ جانبه‌ ارتش‌ عراق‌ با حركت‌ نیروی‌ زمینی ، همزمان‌ با بمباران‌ شدید مناطق‌ از ایران‌ از جمله‌ فرودگاه‌ مهرآباد در تاریخ‌31 شهریور 1359 آغاز گردید.
ارتش‌ عراق‌ به‌ استعداد 12 لشكر، 15 تیپ‌ مستقل‌ و 2 تیپ‌ نیروی‌مخصوص‌ ، تجاوز رسمی‌ خود را شروع‌ نمود و این‌ در حالی‌ بود كه‌ ارتش‌ ما با وجود ویروس‌ ریشه‌ای‌ در ساختار، هویت‌، آموزش‌ و فرماندهی‌ كنترل‌بسیار بیمار و مریض‌ می‌نمود.
سپاه‌ پاسداران‌ در این‌ موقعیت‌ با ماموریت‌دفاع‌ از انقلاب‌ ، درگیر ماموریتهای‌ امنیتی‌ در داخل‌ كشور و شهرها بود وبخشی‌ از توان‌ آن‌ در كردستان‌ در مصاف‌ با گروههای‌ ضد انقلاب‌ صرف‌می‌شد . بسیج‌ نیز كه‌ پس‌ از تصرف‌ لانه جاسوسی‌ آمریكا با فرمان‌ امام‌ خمینی(ره‌) در ششم‌ آذر ماه‌ 58 تشكیل‌ شد به‌ دلیل‌ موانع‌ موجود فاقد هویت‌ نظامی‌ بود و رژیم‌ حاكم‌ بر عراق‌ نیز به‌ چنین‌ موضوعی‌ آگاهی‌ كامل‌ داشت‌. وضعیت‌ نظامی‌ ایران‌ نشان‌ دهنده‌ كاهش‌ توان‌ دفاعی‌ كشور و در نتیجه‌ از میان‌ رفتن‌ قدرت‌ باز دارندگی‌ ایران‌ در برابر عراق‌ بود و این‌ مساله‌ قطعا نقش‌ بسیار اساسی‌ در تصمیم‌ گیری‌ عراق‌ برای‌ تجاوز به‌ ایران‌ داشته‌ است‌.
با توجه‌ به‌ شرایط‌ دفاعی‌ حاكم‌ بر مرزهای‌ ایران‌ رژیم‌ عراق‌ توانست‌ باغلبه بر مقاومت‌ اندكی‌ كه‌ نیروهای‌ نظامی‌ در برخی‌ خطوط‌ مرزی‌ نشان‌ دادند به‌ سهولت‌ از خطوط‌ مرزی‌ عبور نماید و برخی‌ از شهرهای‌ ایران‌ را محاصره‌ كند.
اهمیت‌ جایگاه‌ خوزستان‌ در استراتژی‌ تهاجمی‌ عراق‌ منجر به‌ تمركز توان‌ اصلی‌ ارتش‌ عراق‌ در این‌ منطقه‌ شد. بدین‌ منظور عراقیها با توجه‌ به‌عمده‌ نیروهایی‌ كه‌ در اختیار داشتند خوزستان‌ را از پنج‌ محور مورد هجوم‌ خود قرار دادند.
1 ـ محور شمالی‌ كه‌ شامل‌ : پیشروی‌ در منطقه‌ غرب‌ رودخانه‌ كرخه (فكه‌) به‌ سمت‌ دزفول‌ و دهلران‌ بود.
2 ـ محور شوش‌ و چنانه‌ كه‌ سرزمینهای‌ وسیع‌ غرب‌ شوش‌ را تصرف‌ كردند.
3 ـ محور چزابه ‌، به‌ منظور تصرف‌ بستان‌ و سوسنگرد و پیشروی‌ به‌ سمت‌ اهواز
4 ـ محور طلائیه‌ و هجوم‌ به‌ سمت‌ هویزه‌ و محاصره‌ اهواز از جنوب‌
5 ـ محور شلمچه‌ برای‌ تصرف‌ خرمشهر و آبادان ‌
نواقص‌ و كاستیهای‌ دفاعی‌ ایران‌، هنگامی‌ كه‌ فرماندهی‌ كل‌ قوا بر عهده بنی‌ صدر بود، نقش‌ زیادی‌ در سهولت‌ پیشروی‌ نیروهای‌ متجاوز عراق‌ در عمق‌ مناطق‌ ایران‌ و محاصره شهرها داشت‌. عراق‌ در تصرف‌ شهرها با مانع‌ جدی‌ روبرو شد و این‌، سرآغاز شكل‌گیری‌ استراتژی‌ مبتنی‌ بر دفاع‌ مردمی‌ بود كه‌ سیر تكاملی‌ آن‌ بعدها پیموده‌ شد.
مقاومت‌ نیروهای‌ مردمی‌ و انقلابی‌ بویژه‌ در شهرها، بسیاری‌ از كاستیها و نواقص‌ را جبران‌ كرد و همین‌ امر نقش‌ بسیار تعیین‌ كننده‌ای‌ در ناكامی‌ ارتش‌ عراق‌ داشت‌، به‌ عنوان‌ مثال‌ نیروهای‌ لشكر 9 زرهی‌ عراق‌ با عبور از شهرهای‌ بستان‌، سوسنگرد و حمیدیه‌ در آستانه‌ ورود به‌ اهواز قرار داشتند، كه‌ بر اثر مقاومت‌ نیروهای‌ مردمی‌ و انقلابی‌ به‌ عقب‌ نشینی‌ مبادرت‌ كردند و سرانجام‌ در پشت‌ دیوارهای‌ غربی‌ شهر سوسنگرد زمین‌ گیر شدند. دیری‌ نپایید كه‌ مقاومتهای‌ مردمی‌ و نیروهای‌ مسلح‌ انقلابی‌ با رشد روز افزونی‌ شكل‌ گرفته‌ و در بسیاری‌ از جبهه‌ها ماشین‌ جنگی‌ ارتش‌ متجاوز بعث‌ از حركت‌ باز ایستاد.
كانون‌ مركزی‌ و نقطه‌ ثقل‌ تحول‌ در جنگ‌ را بدون‌ شك‌ باید حضور جدی‌ و همه‌ جانبه سپاه‌ و بسیج‌ دانست‌. مسلما این‌ حضور صرفا به‌ معنای‌ حضور فیزیكی‌ نیروهای‌ سپاه‌ و یا بسیج‌ در جنگ‌ نیست‌ زیرا پیش‌ از این‌ و در دو مرحله‌ مقاومت‌ و دفاع‌ در برابر متجاوز، نیروهای‌ انقلابی‌ و مردمی‌ در صحنه‌ حضور داشته‌ و نقش‌ تعیین‌ كننده‌ای‌ ایفا كرده‌ بودند. در مرحله‌ جدید استراتژی‌ جنگ‌ بر پایه‌ درك‌ روشن‌ از ناكامیهای‌ بنی‌ صدر و ارتش‌ در آزاد سازی‌ مناطق‌ اشغالی‌ و همچنین‌ ضرورت‌ شكستن‌ بن‌بست‌ نظامی‌ حاكم‌ بر جنگ‌ و حمله‌ به‌ دشمن‌ كه‌ با تغییر استراتژی‌ جنگ‌ قابل‌ تحقق‌ بود، با حضور سپاه‌ تدوین‌ و آغاز شد.
اندیشه‌های‌ دفاعی‌ سپاه‌ تدریجا شكل‌ گرفت‌ و زمینه‌های‌ طرح‌ ریزی‌عملیات‌ گسترده‌ و آزاد سازی‌ مناطق‌ اشغالی‌ با اقدامات‌ اولیه‌ای‌ كه‌ در زیر خواهد آمد فراهم‌ شد.
1ـ‌ شناسایی‌ جبهه‌
2ـ تكیه‌ بر دفاع‌ مردمی‌ برای‌ توقف‌ حركات‌ نظامی‌ دشمن‌
3ـ انسجام‌ و هماهنگی‌ نیرو
4ـ شناسایی‌ و اولویت‌ بندی‌ مناطق‌ عملیاتی‌
5ـ تك‌های‌ محدود
6ـ عملیات‌ منظم‌
نتایج‌ حاصله‌ از اجرای‌ عملیاتهای‌ محدود علاوه‌ بر نمایاندن‌ ضعفهای‌دشمن‌ و توانایی‌ و قابلیتهای‌ نیروهای‌ انقلابی‌، صحت‌ استراتژی‌ جدید را مورد تاكید قرار داد. ضمن‌ اینكه‌ روحیه‌ یاس‌ و ناامیدی‌ در نیروهای‌ نظامی‌و مسئولین‌ سیاسی‌ پس‌ از شكست‌ تلاشهای‌ نظامی‌ بنی‌ صدر، برطرف‌ شد ودر عین‌ حال‌ زمینه‌ را برای‌ پشت‌ سر نهادن‌ بحران‌ بی‌ ثباتی‌ سیاسی‌ در كشورآماده‌ ساخت‌. بدین‌ ترتیب‌ عملیات‌ ثامن‌ الائمه‌ به‌ عنوان‌ نقطه‌ عطفی‌ از حضور گسترده‌حزب‌ ا... در صحنه‌ جنگ‌ تحقق‌ یافت‌. این‌ مرحله‌ از جنگ‌ كه‌ نتایج‌ درخشان‌ و چشمگیری‌ به‌ دنبال‌ آورد با عملیات‌ ثامن‌ الائمه‌ و شكست‌ محاصره‌ آبادان‌ آغاز شد و با 3 عملیات‌ طریق‌ القدس‌ ، فتح‌ المبین‌ و بیت‌المقدس‌ كه‌ با همكاری‌ سپاه‌ و ارتش‌ انجام‌ گرفت‌ دنبال‌ شد و هر یك‌ به‌عنوان‌ حماسه‌ای‌ جاوید از تاریخ‌ مبارزه‌ قهرمانانه‌ ملت‌ بزرگ‌ ایران‌ در دفاع‌ از انقلاب‌ و میهن‌ اسلامی‌ ثبت‌ گردید .
موقعیت‌ در عملیات‌ ثامن‌ الائمه‌ تثبیت‌حضور دائم‌ حزب‌ ا... به‌ عنوان‌ نیروی‌ انقلابی‌ و مردمی‌ در صحنه‌ اداره‌ و هدایت‌ جنگ‌ به‌ حساب‌ می‌آید .
فرمان‌ امام‌ خمینی‌ (ره‌) مبنی‌ بر شكست‌ حصر آبادان‌ اولین‌ علت‌ انتخاب‌ منطقه‌ عملیات‌ و مهم‌ترین‌ نكته‌ در رسیدن‌ رزمندگان‌ به‌ اهداف‌ مطرح‌ شده‌ می‌باشد.عملیات‌ ثامن‌ الائمه‌ به‌ مدت‌ دو روز و طی‌ یك‌ مرحله‌ انجام‌ گرفت‌ كه‌ رزمندگان‌ اسلام‌ طی‌ آن‌ به‌ نتایج‌ زیر نائل‌ گردیدند:
1ـ تصرف‌ جاده‌ آسفالته‌ ماهشهر ـ آبادان‌ و جاده‌ اهواز ـ آبادان‌
2ـ تصرف‌ كارخانه قایق‌ سازی‌
3ـ تسخیر كارخانه‌ شیر پاستوریزه‌
4ـ تصرف‌ و انهدام‌ سه‌ پل‌ مواصلاتی‌ دشمن‌ بر روی‌ رودخانه‌ كارون‌
6ـ آزاد سازی‌ 150 كیلومتر مربع‌ از خاك‌ میهن‌ اسلامی‌
و اما مهمترین‌ و برترین‌ نتیجه‌ حاصله‌ از این‌ عملیات‌ كه‌ نمود خود را در طول‌ جنگ‌ هشت‌ ساله‌ به‌ خوبی‌ به‌ نمایش‌ گذاشت‌ ضربه‌ قاطع‌ و اساسی‌ بر دشمن‌ در این‌ عملیات‌ بود، چنانچه‌ بر اثر این‌ ضربه‌، دشمن‌ تعادل‌ قوای‌ خود را از دست‌ داد و هر چه‌ تلاش‌ كرد نتوانست‌ مجددا" این‌ تعادل‌ قوا را باز یابد.
گسترش‌ پیروزی های‌ ایران‌ و تزلزل‌ در وضعیت‌ نظامی‌ دشمن‌ حامیان‌منطقه‌ای‌ و جهانی‌ عراق‌ را مضطرب‌ و نگران‌ ساخت‌ برخی‌ از سران‌كشورهای‌ عربی‌ فشارهای‌ زیادی‌ به‌ امریكا وارد ساختند تا به‌ حمایت‌ علنی‌از عراق‌ اقدام‌ نماید.پس‌ از عملیات‌ ثامن‌ الائمه‌ ، ط‌ریق‌ القدس‌ و فتح ‌المبین‌ كه‌ در راستای آزاد سازی‌ مناطق‌ اشغالی‌ انجام‌ پذیرفت‌ بحث‌ آزاد سازی‌ شهر خرمشهر در دستور كار نیروهای‌سپاه‌ اسلام‌ قرار گرفت‌ زیرا اشغال‌ خرمشهر دشمن‌ را از یك‌ موضع‌ قوی‌ در روند مذاكرات‌ صلح‌ برخوردار می‌نمود. متقابلا" از دست‌ دادن‌ خرمشهر برای‌ عراق‌ به‌ مثابه‌ شكسته‌ شدن‌ تنها سد دفاعی‌ بصره‌ دومین‌ شهر مهم‌ عراق‌ پس‌ از بغداد بود.
آزاد سازی‌ خرمشهر كه‌ تنها چهل‌ روز پس‌ از پیروزی‌ فتح‌ المبین‌ اجرا شد در واقع‌ نتیجه‌ شیوه‌ای‌ خاص‌ از جنگ‌ و تاكتیك‌های‌ منحصر به‌ فرد آن‌ بود كه‌ دشمن‌ هیچگونه‌ آمادگی‌ برای‌ مهار و مقابله‌ با آن‌ را نداشت . دشمن‌ در این‌ مرحله‌ از جنگ‌ بر حسب‌ معیارها و اصول‌ جنگ‌ كلاسیك ‌، جمهوری‌ اسلامی‌ را فاقد ویژگیها و توانایی‌ لازم‌ در این‌ زمینه‌ می‌دید. همچنین‌ موقعیت‌ ویژه‌ منطقه‌ عملیاتی‌ (ویژگیهای‌ طبیعی‌) كه‌ نوع‌ خاصی‌ از پدافند را دیكته‌ می‌كرد ، موجب‌ شد عراق‌ قادر به‌ حفظ‌ و تامین‌ پوشش‌ جناحین‌ خود نباشد و این‌ امر نهایتا آسیب‌پذیری‌ و از هم‌ پاشیدگی‌ قوای‌ دشمن‌ را در همان‌ ساعات‌اولیه‌ هجوم‌ ، باعث‌ شد‌ سرعت‌ عمل‌ قوای‌ نظامی‌ ایران‌ با اتكا به‌تاكتیك‌ ویژه عملیات‌ عبور از رودخانه‌ كارون‌ و سقوط‌ مواضع‌ عراق‌ و آزاد سازی‌ زود هنگام‌ خرمشهر، نه‌ تنها تمامی‌ امیدهای‌ حامیان‌ عراق‌ را بر باد داد ، بلكه‌ دامنه‌نگرانی‌ و اضطراب‌ آنها را مورد سرنوشت‌ سیاسی‌ رژیم‌ صدام‌ وآینده‌ منطقه‌ گسترش‌ داد.
از نظر نظامی‌ اجرای‌ چهار عملیات‌ پیروز طی‌ 8 ماه‌ نشان‌ دهنده‌ تجدید قوای‌ نظامی‌ایران‌ بود. متقابلا ناتوانی‌ عراق‌ برای‌ دفاع‌ از مواضع‌ و استحكامات‌ خود ، به‌ منزله‌ از میان‌ رفتن‌ توان‌ نظامی‌ این‌ كشور و در نتیجه ‌سقوط‌ احتمالی‌ رژیم‌ عراق‌ ارزیابی‌ می‌شد.
از بعد سیاسی‌، در واقع‌ عراق‌ با از دست‌ دادن‌ خرمشهر تكیه‌ گاهش‌ را برای‌ مذاكره‌ از دست‌ داد به‌ عبارت‌ دیگر خرمشهر برای‌ عراق‌ به‌ عنوان‌ برگ‌ برنده‌ محسوب‌ می‌شد كه با آزاد سازی‌ آن‌ بدست‌ رزمندگان‌ اسلام‌ و عقب‌نشینی‌ تحقیرآمیز و مفتضحانه‌ ارتش‌ دشمن‌ رژیم‌ عراق‌ به‌ نقطه‌ پایان‌ نزدیك‌ می‌شد. پیدایش‌ وضعیت‌ جدید در صحنه‌ سیاسی‌ ـ نظامی‌ جنگ‌ و تحولات‌ احتمالی‌ در منطقه‌، آمریكا را به‌ شدت‌ نگران‌ ساخت‌. بدین‌ ترتیب‌ امریكاییها به‌ دلیل‌ نگرانی‌ از سقوط‌ رژیم‌ عراق‌ كه‌ حاصل‌ اخطار آژانسهای‌ متعدد جاسوسی‌ این‌ كشور بود، كمكهای‌ حیاتی‌ به‌ بغداد را آغاز كردند. كمك‌های‌ اطلاعاتی و حمایتهای‌ سیاسی‌ و تبلیغاتی‌ امریكا از عراق‌ به‌ نحو چشمگیری‌ افزایش‌ یافت‌.
جنگ‌ سالهای‌ اولیه‌ در وضعیتی‌ ادامه‌ پیدا می‌كرد كه‌ كلیه‌ مناطق‌ اشغالی‌ از لوث‌ وجود متجاوزین‌ پاك‌ شده‌ بود پس‌ از فتح‌ خرمشهر طراحی‌ عملیات‌ رمضان‌ مصادف‌ با بحران‌ لبنان‌ بود كه‌ اذهان‌ را متوجه‌ خود نمود . عملیات‌ رمضان‌ با هدف‌ تنبیه‌ دشمن‌ در خاك‌ خود ، شكستن‌ بن‌ بست ‌توقف‌ عملیات‌ نظامی‌ و اطاعت‌ از فرماندهی‌ كل‌ قوا امام‌ خمینی‌ (ره‌) طراحی‌ و اجرا شد. در این‌ مرحله‌ تغییرات‌ بسیاری‌ در زمین‌ منطقه‌ و نحوه‌ آرایش‌ دشمن‌ به‌ وجود آمده‌ بود.
متقابلا" عدم‌ آمادگی‌ نیروهای‌ خودی‌ برای‌ مواجهه‌ با وضعیت‌ جدید، سبب‌ گردید نیروها با وجود موفقیت‌ در شكستن‌ مواضع‌ و استحكامات‌ دشمن‌ سرانجام‌ به‌ مواضع‌ خود بازگردند.
ضرورت‌ ادامه‌ جنگ‌ پس‌ از عملیات‌ رمضان‌ و تاكید امام‌ خمینی‌ (ره‌) بر ضرورت‌ حضور نیروهای‌ مردمی‌ در جبهه‌ به‌ عنوان‌ واجب‌ كفایی‌ ، تحرك‌ لازم‌ را برای‌ بازنگری‌ وضعیت‌ حاكم‌ بر صحنه‌ جنگ‌ و اتخاذ تدابیر ضروری‌ فراهم‌ ساخت‌. در این‌ چارچوب‌ عملیات‌ مسلم‌ بن‌ عقیل‌ در منط‌قه‌ غرب سومار ط‌رح‌ ریزی‌ و اجرا شد و عملیات‌ محرم‌ در جنوب‌ شرقی‌ دهلران‌ در غرب‌ عین‌ خوش‌، یك‌ ماه‌ بعد در تاریخ‌ 61/8/10 انجام‌ شد كه‌ هر دو عملیات‌ با موفقیت‌ همراه‌ بود. و در ماههای‌ پایانی‌ سال‌ سوم‌ جنگ‌ عملیات‌ والفجرمقدماتی‌ در منط‌قه‌ عملیاتی‌ فكه‌ ـ چزابه‌ اجرا شد. قسمت‌ اعظم‌ عملیاتهای‌ موسوم‌ به‌ والفجر در سال‌ 62 انجام‌ گردید. عملیات‌ خیبر در تاریخ‌ 62/12/3 در منط‌قه‌ هورالهویزه‌ آغاز شده‌ و با تصرف‌ جزایر مجنون‌ ـ كه‌ دارای‌ حوزه‌های‌ نفتی‌ زیر زمینی‌ بود به پایان‌ رسید. عراق‌ به‌ دلیل‌ نگرانی‌ از نتایج‌ عملیات‌، برای‌ نخستین‌ بار نوعی‌ از سلاحهای‌ شیمیایی‌ را با استفاده‌ از هلی‌ كوپتر ساخت‌ شوروی‌ به‌ كار گرفت‌.
به‌ كارگیری‌ سلاحهای‌ شیمیایی‌ نشان‌ دهنده‌ ضعف‌ دفاعی‌، نومیدی‌ و درماندگی‌ ارتش‌ عراق بود، اما عدم‌ دستیابی‌ به‌ تمامی‌ اهداف‌ عملیات‌ خیبر مانع‌ از تغییر توازن‌ سیاسی‌ ـ نظامی‌ به سود ایران‌ و كسب‌ برتری‌ بر عراق‌ شد.
عملیات‌ بدر در پایان‌ سال‌ 63 را می‌توان‌ مهمترین‌ تك‌ نیروهای‌ خودی‌ در سال‌ 63 دانست‌ كه‌ در آن‌ بازگشت‌ مجدد به‌ هور طراحی‌ و اجرا شد.
دشمن‌ در آن‌ مرحله‌ انتقال‌ جنگ‌ زمینی‌ به‌ رزم‌ هوایی‌ را دنبال‌ نمود و پس‌ از جنگ‌ نفتكشها در خلیج‌ حملات‌ هوایی‌ به‌ شهرهای‌ كشور ما را آغاز كرد و جمهوری‌ اسلامی‌ با صبر و تحمل‌ تمامی‌ مشكلات‌ بالاخره‌ با پرتاب‌ موشك‌ به‌ عمق‌ شهرهای‌ عراق‌ تدبیر مقابله‌ به‌ مثل‌ را به‌ اجرا گذارد فرمانده‌ معظم‌ كل‌ قوا حضرت‌ امام‌ خمینی‌ (ره‌) به‌ هنگام‌ آغاز سال‌ 64 این‌سال‌ را سال‌ استقامت‌ نامیدند موضع‌گیری‌ امام‌ (ره‌) مرحله‌ جدیدی‌ در جبهه‌های‌ جنگ‌ رقم زد پس‌ از عملیات‌ بدر سلسله‌ عملیات‌ محدود گشتی‌ رزمی‌، نفوذی‌ و محدود و استقراری‌ درطول‌ جبهه‌ طراحی‌ و اجرا شد سلسله‌ عملیات‌ قدس‌ را می‌توان‌ از این‌ گروه‌ از عملیات‌ دانست‌.
در روزهای‌ پایانی‌ سال‌ 64 بود كه‌ عملیات‌ والفجر 8 با هدف‌ تامین‌ و تصرف‌ شبه‌ جزیره‌ فاوطراحی‌ و اجرا شد. منطقه‌ عملیاتی‌ والفجر 8 به‌ دلیل‌ موقعیت‌ خاص‌ جغرافیایی‌، وضعیت‌ كلی دشمن‌ وجود رودخانه‌ اروند و... مشكلات‌ زیادی‌ را رویاروی‌ نیروهای‌ خودی‌ گذارد.
زمین‌ منطقه‌ عملیاتی‌ فاو با توجه‌ به‌ ویژگیهای‌ زیر از ارزش‌ نظامی‌ ـ سیاسی‌ بالایی‌ برخوردار بود:
1 ـ هم‌ مرزی‌ با كویت‌ در شمال‌ خلیج‌ فارس‌
2 ـ تهدید بندر ام‌القصر
3 ـ انهدام‌ یا تصرف‌ سكوهای‌ پرتاب‌ موشك‌
4 ـ تامین‌ خور موسی‌ و تردد كشتیها به‌ بندر امام‌ خمینی‌
5 ـ تسلط‌ بر اروند رود
و سر انجام‌ با تمام‌ تدابیر دقیق‌ و محاسبات‌ چندین‌ ماهه‌ در ساعت 10:22 روز 20/11/64 با رمز مقدس‌ یا فاطمه الزهرا (س‌) عملیات‌ والفجر 8 آغاز گردید. در همان‌ ساعات‌ اولیه‌ رزم هدفهای‌ تعیین‌ شده‌ تامین‌ شد.
غافلگیری‌ دشمن‌ در این‌ عملیات‌ و تاخیر عراقیها در درك‌ اصلی‌ بودن‌ عملیات‌ در منطقه‌ فاو، به‌ نیروهای‌ خودی‌ فرصت‌ داد تا منطقه‌ را پاكسازی‌ و تثبیت‌ نمایند. پاتكهای‌ دشمن‌ در این عملیات‌ 75 روز به‌ طول‌ انجامید و سرانجام‌ ارتش‌ عراق‌ با ناامیدی‌ از باز پس‌گیری‌ منطقه‌ عملیات‌ حملات‌ خود را متوقف‌ ساخت‌.
فتح‌ فاو آثار و نتایج‌ بسیار بر جسته‌ و قابل‌ توجه‌ به‌ دنبال‌ داشت‌ زیرا برای‌ نخستین‌ بار پس‌ از فتح‌ خرمشهر ـ منطقه‌ مورد تهاجم‌ در یك‌ عملیات‌ بزرگ‌ پس‌ از تصرف‌ تثبیت‌ شده بود. این‌ مسئله‌ به‌ منزله‌ ناتوانی‌ دفاعی‌ عراق‌ و متقابلا" توانمندی‌ نیروهای‌ خودی‌ برای‌ تهاجم و پدافند ارزیابی‌ می‌شد.
عملیات‌ والفجر 8 در حقیقت‌ آزمون‌ تاكتیك‌ و لجستیك‌ بود، بطوری‌ كه‌ اگر شیوه‌های‌ نوین اتخاذ شده‌ در پشتیبانی‌ از نیروهای‌ خودی‌ به‌ خوبی‌ انجام‌ نمی‌گرفت‌ پیروزی های‌ بدست‌ آمده دور از دسترس‌ می‌نمود.
بازتاب‌ عملیات‌ فاو در رسانه‌های‌ خارجی‌ و تحلیلها و تفسیرهای‌ ناظران‌ و تحلیل‌ گران‌ مسائل‌ سیاسی‌ از این‌ علمیات‌ قابل‌ توجه‌ بود.
عراق‌ پس‌ از نا امیدی‌ از باز پس‌گیری‌ فاو ، به‌ دلیل‌ تشدید آسیب‌ پذیری‌ مواضع‌ دفاعی‌ در استحكامات‌ خود و آشكار شدن‌ میزان‌ قدرت‌ دفاعی‌ این‌ كشور، استراتژی‌ موسوم‌ به‌ ((دفاع‌ متحرك‌)) را آغاز كرد، باز پس‌گیری‌ منطقه‌ عملیاتی‌ والفجر 9 سرآغاز دفاع‌ متحرك‌ ارتش‌ عراق‌ محسوب‌ می‌شود.
نیروهای‌ مستقر در سراسر مرز ایران‌ از جانب‌ فرماندهی‌ كل‌ عراق‌ ماموریت‌ پیدا كردند تا در مناطقی‌ كه‌ از اهمیت‌ نسبی‌ برخوردار است‌ ، خطوط‌ پدافندی‌ ما را شناسایی‌ كرده‌ و در نقاط‌ ضعیف‌ و قابل‌ رخنه‌ به‌ عملیات‌ بپردازند . هجوم‌ نسبتا موفق‌ دشمن‌ به‌ مهران‌ نقطه‌ اوج‌ این‌ سلسله‌ از تحركات‌ رژیم‌ عراق‌ بود. عملیات‌ كربلای‌ یك‌ در تابستان‌ 65 كه‌ فتح‌ مجدد مهران‌ را به‌ دنبال‌ داشت‌ در حقیقت‌ نقطه‌ پایانی‌ بر این‌ سلسله‌ حركات‌ بود.
عملیات‌ كربلای‌ 4 سرانجام‌ در وضعیت‌ خاص‌ سیاسی‌ ـ نظامی‌ كشور و با امید به‌ كسب‌ پیروزی‌ در دی‌ ماه‌ سال‌ 65 آغاز شد. تنها به‌ فاصله‌ 24 ساعت‌ پس‌ از شروع‌ عملیات‌ به‌ دلیل‌ افشای‌ عملیات‌ براساس‌ اطلاعاتی‌ كه‌ امریكا به‌ عراق‌ داده‌ بود و استفاده‌ عراق‌ از تجارب‌ عملیات‌ فاو امكان‌ پیروزی‌ در عملیات‌ از میان‌ رفت‌ و فرماندهی‌ سپاه‌ دستور توقف‌ عملیات‌ را صادر كرد.
با پیدایش‌ وضعیت‌ جدید به‌ نظر می‌رسید، توازن‌ جنگ‌ كه‌ پس‌ از فتح‌ فاو به‌ سود ایران‌ تغییركرده‌ بود، مجددا در حال‌ تغییر به‌ سود عراق‌ می‌باشد، در چنین‌ وضعیتی‌ تداوم‌ حملات‌ عراق به‌ مراكز صنعتی‌ و اقتصادی‌ كشور و آمادگی‌ قوای‌ عراق‌ برای‌ باز پس‌گیری‌ فاو می‌توانست‌ برتری‌ ایران‌ را دستخوش‌ تغییر قرار داده‌ و اوضاع‌ را به‌ سود عراق‌ به‌ چرخش‌ در آورد.
كمتر از دو هفته‌ پس‌ از توقف‌ عملیات‌ كربلای‌ 4 سپاه‌ پاسداران‌ عملیات‌ كربلای‌ 5 را در ساعت‌ 2 بامداد در منطقه‌ شرق‌ بصره‌ آغاز كرد. تاكتیك‌ ویژه‌ عملیات‌ با عبور از كانال‌ پرورش‌ ماهی‌ و اجتناب‌ از تك‌ جبهه‌ای‌ از منطقه‌ شلمچه ‌، نیروهای‌ دشمن‌ را در موقعیت‌ دشوار قرار داد وسرانجام‌ پس‌ از یك‌ نبرد سخت‌ و دشوار نیروها در شرق‌ نهر جاسم‌ مستقر شدند و دشمن‌ به‌ رغم‌ تمام‌ تلاشهایی‌ كه‌ انجام‌ داد، نتوانست‌ مناط‌ق‌ تصرف‌ شده‌ را باز ستاند.
برجسته‌ترین‌ نتیجه‌ پیروزی های‌ ایران‌ در عملیات‌ كربلای‌ 5 و دستاورد استراتژیك‌ آن‌ تثبیت توازن‌ به‌ سود ایران‌ بود، سرانجام‌ تحكیم‌ مواضع‌ دفاعی‌ایران‌ در منط‌قه‌ شرق‌ بصره‌ سبب‌ گردید بر این‌ مساله‌ تاكید شود كه‌ تعادل‌ قوا به‌ نحوی‌ قاطع‌ به‌ نفع‌ ایران‌ به‌ هم‌ خورده‌ است‌. در سال‌ 66 در وضعی‌ كه‌ ایران‌ عمیقا در گیر مشكلات‌ فزاینده‌ ناشی‌ از فشارهای‌ بین‌المللی‌ و حملات‌ عراق‌ به‌ مراكز صنعتی‌ و اقتصادی‌ قرار داشت‌ فضای‌ تنفس‌ حیاتی‌ برای‌ عراق‌ فراهم‌ شد تا با سازماندهی‌ كامل‌ نیروهایش‌ و ایجاد قابلیتهای‌ جدید دفاعی‌ و تهاجمی‌، برای‌ حمله‌ به‌ مواضع و استحكامات‌ ایران‌ كمین‌ نماید.
افزایش‌ توان‌ نظامی‌ عراق‌ به‌ صورت‌ روزافزون‌ و متقابلا كاهش‌ توان‌ اقتصادی‌ و نظامی‌ ایران‌، شكاف‌ عمیق‌ میان‌ توانایی‌ نظامی‌ ایران‌ و اهداف‌ سیاسی‌ كشور به‌ وجود آورده‌ بود و امكان‌ تغییر موازنه‌ جنگ‌ با آغاز تهاجمات‌ عراق‌ وجود نداشت‌ . با ادامه‌ جنگ‌ در زمستان‌ 66 در منطقه‌ غرب‌ (عملیات های‌ كربلای‌ 8 ـ فتح‌ 5 ـ نصر 4 ـ نصر 7 ـ در ماووت‌ پس‌ از آن‌عملیات‌ بیت‌المقدس‌ 2 و 3 به‌ محور ماووت‌) چنین‌ تصور می‌شد كه‌ دشمن‌ به‌ منطقه‌ شمال‌ خواهد آمد و خطر حمله‌ به‌ جنوب‌ رفع‌ می‌شود ولی‌ قبل‌ از دستیابی‌ به‌ نتایج‌ و دستاوردهای‌ استراتژیك‌ و حیاتی‌ در منط‌قه‌ غرب‌ دشمن‌ تهاجم‌ به‌ فاو را آغاز كرد . سقوط‌ فاو در عرض‌ 36 ساعت‌ پس‌ از آنكه‌ 2 سال‌ و 3 ماه‌ در اختیار ایران‌ بود با به‌ كارگیری‌ سلاحهای‌ شیمیایی‌ انجام‌ گرفت‌. به‌ دنبال‌ عملیات‌ باز پس‌گیری‌ فاو ارتش‌ عراق‌ با كسب‌ روحیه‌ لازم‌ تك‌ به‌ سایر مناطق‌ عملیاتی‌ را آغاز نمود. عملیات‌ آفندی‌ عراق‌ در شلمچه ماووت‌ ، مهران‌، كوشك‌ ، طلائیه ‌، مجنون ‌، شاخ‌ شمیران‌ ، غرب‌ شوش‌ و دزفول‌ با موفقیتهایی‌ همراه‌ بود.
در تاریخ‌ 27/4/67 جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ با اعلام‌ پذیرش‌ قطعنامه‌598 شورای‌ امنیت‌ سازمان‌ ملل‌ متحد، عراق‌ را منفصل‌ نمود.سران‌ رژیم‌ عراق‌ با این‌ تحلیل‌ كه‌ آنچه‌ را در طول‌ جنگ‌ به‌ دست‌ نیاورده‌اند شاید بتوانند بر سر میز مذاكره‌ به‌ چنگ‌ بیاورند در تاریخ‌31/4/67 تهاجم‌ گسترده‌ای‌ را به‌ استعداد 13 لشگر در شمال‌ خرمشهر و جنوب‌ اهواز سازماندهی‌ كردند. اما رزمندگان‌ اسلامی‌ طی‌ یك‌ درگیری‌ شدید نیروهای‌ متجاوز را تا مرز عقب‌ راندند.
بدنبال‌ عكس‌ العمل‌ پرقدرت‌ رزمندگان‌ اسلام‌ با حضور سازمان‌ یافته‌ نیروهای‌ مردمی‌ در جبهه‌ جنوب‌ و میانی‌ و انهدام‌ منافقین‌ و نیز باز شدن‌ ارتش‌ عراق‌ در جبهه‌های‌ جنوب‌ و طی‌ چند روز نهایتا تا10/5/67 در محورهای‌ جنوب‌ ارتش‌ عراق‌ به‌ مرزها باز گشتند.
این‌ مرحله‌ حساس‌ از جنگ‌ بار دیگر استراتژی‌ دفاعی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ را با تكیه‌ بر دفاع‌ مردمی‌ نشان‌ داد و در حقیقت‌ پیوند عمیق‌ رهبری‌ و مردم‌ برای‌ دفاع‌ از خاك‌ كشور اسلامی‌ به‌ مرحله‌ ظهور گذاشته‌ شد.
در نتیجه‌ روز29/5/67 از سوی‌ دبیر كل‌ سازمان‌ ملل‌ به‌ عنوان‌ آغاز آتش‌ بس‌ رسمی‌ اعلام‌ شد و نیروهای‌ مسلح‌ سازمان‌ ملل‌ در مرزها مستقر شدند تا مذاكرات‌ صلح‌ آغاز شد.







عکسها به گالری منتقل شد. از tripod عکس نزارید.

[sepehr 2]

دوست عزيز مطلب بسيار خوبي بود. دستت درد نكند :lol: