سامانه‌های پیشران مستقل از هوا AIP

[Electro_officer 13,797]

زیردریایی Type XVIIB در محل ساخت. تصویر بالا مربوط به زیردریایی آلمانی Type XVIIB U-1406 است که اندکی پس از پایان جنگ و در حالی که ساخت آن ناتمام مانده بود از آن گرفته شده است. این زیردریایی توسط نیروی دریایی ایالات متحده به غنیمت گرفته شد و بعدها نیروی دریایی انگلستان جهت کسب تجربه در استفاده از سامانه‌ی پیشران مبنتی بر تکنولوژی آب اکسیژنه، زیردریایی همتای آن یعنی U-1407 را با نام HMS Meteorite به خدمت گرفت.

وجود تمایل فراوان در زمینه به کارگیری سامانه‌های پیشران مستقل از هوا در زیردریایی‌های کوچک سبب شده شناورهای سطحی همواره با خطری بالقوه در آب‌های ساحلی روبرو باشند.
علاوه‌براین کشورهایی که توان ساخت و یا خرید زیردریایی های اتمی را ندارند تمایل فروانی به بکارگیری زیردریایی هایی مشابه انواع هسته‌ای که البته دارای برد عملیاتی و پایداری زیرسطحی کمتر و البته قیمت پایین‌تری هستند نشان می‌دهند. از انواع این زیردریایی‌ها می‌توان به زیردریایی آلمانی تایپ 209 و یا کیلو روسی اشاره کرد که قادرند بدون آمدن به سطح سه تا پنج روز را با اتکا به باتری‌های خود در سرعت پایین و در غوص کامل سپری کنند. این قابلیت با تکنولوژی‌های جدیدتر تا سه هفته الی یک ماه نیز افزایش پیدا کرده است. هر چند این زیردریایی‌ها در برابر زیردریایی‌های هسته‌ای کوچک به نظر می‌رسند اما توانایی‌ پیشران مستقل از هوا آنها را به خطراتی مهلک تبدیل می‌کند.

تاریخچه
با وجود موفقیت‌های اولیه‌ی زیردریایی‌ها مبتکران هنوز حریص به افزایش توانایی این جنگ‌افزارهای مهلک از طریق فارغ کردن آنها از نیاز به صعودهای متوالی بودند. انجام این کار جهت به دست آوردن ماده‌ی حیاطی اکسیژن انجام می گرفت؛ ماده‌ای که جهت راه‌اندازی ژنراتورهای دیزلی شارژ کننده‌ی باتری‌های زیردریایی‌ها ضروری بود. جهت محقق شدن این توانایی ایده‌های فراوانی مطرح شد؛ لکن در پایان موتور دیزلی حلقه باز، باتری‌های اسیدی و موتورهای الکتریکی به عنوان استانداردی مناسب و کارا جهت بکارگیری در زیردریایی‌های در غوص کامل مطرح شد، ساختاری که با کسب موفقیت‌های فراوان در طول دو جنگ جهانی کارایی خود را به همگان ثابت کرد.
حوالی سال 1930 یک دانشمند باهوش آلمانی به نام دکتر هلموت والتر (1900-1980) پیشنهاد بکارگیری پیشرانی را مطرح کرد که در آن از آب اکسیژنه‌ی (H2O2) با خلوص بالا به عنوان اکسید کننده استفاده می‌شد. در سامانه‌ی والتر آب اکسیژنه در یک منبع داخلی و به کمک نمک پرمنگنات به عنوان شتاب دهنده‌ی واکنش تجزیه شده و در خروجی اکسیژن و بخار گرم آب تولید می‌شود.

گرما + بخار آب +اکسیژن<==آب اکسیژنه

پس از انجام واکنش یادشده اکسیژن تولیدی به همراه سوخت دیزلی وارد یک محفظه واکنش می‌شود و گاز گرم خروجی آن به همراه بخار آب گرم تولید‌شده در مرحله‌ی پیشین یک توربین پرسرعت را به چرخش در می‌آورند. گاز خروجی و بخار آب در مرحله‌ی پایانی فشرده شده و از زیردریایی خارج می‌شود. جالب است بدانیم ویژگی بارز و مهم نمونه‌ی اولیه‌ی زیردریایی ساخته شده توسط والتر و البته هدف اولیه‌ی او دست‌یابی به سرعت بالاتر بود نه پایداری زیرسطحی! نمونه‌ی اولیه‌ و آزمایشی زیردریایی والتر وی80 نام داشت که در آزمایشاتی که در سال 1940 صورت پذیرفت توانست در حالت غوص کامل به سرعت 28.1 گره یعنی چیزی حدود 52 کیلومتربرساعت دست یابد این درحالی بود که زیردریایی‌های مشابه هم‌عصر وی80 حداکثر تا 10 گره سرعت می گرفتند!

با این تفاسیر زیردریایی 22 متری و 76 تنی والتر با رکورد سرعتی که بدست آورد، بستر را برای ورود سامانه‌های نوین کنترلی و دینامیکی جهت بکارگیری در زیردریایی‌های جدیدتر فراهم نمود.

وی80 با رکورد سرعتی که بدست آورد بستر را برای ورود سامانه‌های نوین کنترلی و دینامیکی جهت بکارگیری در زیردریایی‌های جدیدتر فراهم نمود.

بعدها و در طول جنگ نیروی دریایی آلمان اقدام به ساخت گونه‌ی عملیاتی زیردریایی اولیه‌ی والتر در اندازه‌ی بزرگتر و عملیاتی نمود که در پی آن و قبل از اشغال آلمان توسط متفقین تعداد هفت زیردریایی ساحلی Type XVIIB ساخته شد اما هیچ یک از این زیردریایی‌ها شانس بکارگرفته شدن در نبرد را بدست نیاوردند. زیردریایی‌های یادشده دارای تناژ جابجایی معادل 300 تن بودند و علاوه بر سیستم پیشران دیزل الکتریک توسط دو توربین که هریک توانی معادل 2500 اسب بخار تولید می کردند تجهیز شده بودند. البته ایده‌های دیگری نیز جهت ساخت زیردریایی‌های مبتنی بر سامانه‌ی طراحی‌شده توسط والتر جهت ساخت زیردریایی‌های بزرگ و اقیانوس‌پیما مانند Type XXVI 800 تنی و Type XVIII 1600 تنی نیز مطرح بودند اما با شکست آلمان در نبرد و همچنین عدم وجود امکانات صنعتی جهت تولید آب‌اکسیژنه‌ی کافی این ایده‌ها از محدوده‌ی ذهن طراحان فراتر نرفتند. با این وجود بعدها نوع بهبود یافته‌ و کاملا موفق زیردریایی Type XVIII یعنی Type XXI ساخته‌شد که در آن باتری‌های بزرگتری نصب شده بود و انرژی مورد نیاز زیردریایی را تا حداکثر 90 دقیقه تأمین می‌کرد. این ابداع و ترکیب آن با بکارگیری لوله‌ی هواکش، زیردریایی‌های طراحی شده در طول جنگ سرد و در دو سوی پرده‌ی آهنین را تحت تأثیر قرار داد.

پس از جنگ جهانی دوم
با پایان یافتن جنگ جهانی دوم بسیاری از کشورها تلاش کردند از ایده‌ی انقلابی دکتر والتر جهت متحول کردن ناوگان زیرسطحی خود استفاده کنند. آمریکا و انگلستان به ترتیب نمونه‌های ناقص زیردریایی‌های گونه‌ی XVIIB یعنی U-1406 و U-1407 را به عنوان غنایم جنگی تصاحب کردند و بعدها انگلیسی‌ها اقدام به ساخت نمونه‌ی آزمایشی مبتنی بر زیردریایی غنیمتی کردند که HMS Meteorite نام گرفت.

علاوه براین والتر و کارمندان کلیدی وی به انگلستان منتقل شدند تا از دانش آنها در طرح‌های شرکت Vickers Ltd جهت تولید نمونه‌های جدیدتر پیشرانه‌های آب‌اکسیژنه استفاده شود. حوالی سال 1950 نمونه‌های مبتنی بر زیردریایی Type XXVI طراحی شده توسط والتر ساخته شدند که HMS Explorer و HMS Excalibur نام گرفتند. با وجود این که این دو زیردریایی انتظارات نظری طرح‌ها را در ضمینه‌ی سرعت زیرسطحی عملی کردند، لکن وجود مخازن بزرگ آب‌اکسیژنه در آنها سبب بوجود آمدن خطری اساسی می‌شد؛ شایان ذکر است نام دو زیردریایی نیز بر همین اساس انتخاب شده‌بود. هر دو زیردریایی در دهه 1960 از خدمت خارج شدند.
همزمان شوروی نیز دست به کار شد و یک زیردریایی تقریبا موفق مبتی بر ایده‌ی والتر تولید کرد که در غرب از آن تحت عنوان وال یاد می‌شد. اما زیردریایی مستقل از هوای اصلی روس‌ها که بر اساس تحقیقات پیش از اتمام جنگ آنها و همچنین سامانه‌ی آلمانی Kreislauf ساخته شد؛ چیزی غیر از وال بود. این طرح که در سال 1956 اجرایی شد، در واقع زیردریایی کلاس QUEBEC بود که در آن یک سامانه‌ی دیزلی حلقه بسته سه محور شفت را می‌چرخاند و هوای مورد نیاز آن توسط یک مخزن اکسیژن فشرده تأمین می‌شد. با وجود ساخت حدود سی زیردریایی از این مدل، بنابر اطلاعات موجود ضریب امنیتی این زیردریایی‌ها بسیار پایین بود؛ به نحوی که از آنها تحت عنوان "فندک" نیز یاد می‌شد! کلیه‌ی زیردریایی‌های این کلاس در دهه‌ی 1970 از خدمت خارج شدند.

<

[mostafa_by 5,726]

برادر الكترو آفيسر عزيز. راه گم كردي؟ نيستي اخوي؟!

بعد از اين مدت طولاني غيبت، اومدي يه تاپيك زدي كه همه رو تو شوك و بهت فرو برديا!

من كه سوادم نمي‌كشه كه بفهمم قضيه چيه و بتونم نظري درخصوص متنت بدم. همين كه مي‌دونم به زبان فارسي نوشته شده خودش خيليه.

ولي حداقل كاري كه مي‌تونم بكنم، تشكره از بابت اين مطلب و تاپيك مفيدي كه قرار دادي.
مثل همييشه تاپيك‌هات حرف ندارن و دنيايي از اطلاعاتن.

ان شاءالله كه اين پستت، آغاز فعاليت مجددت تو سايت باشه و بيش از پيش از دانش و معلوماتت بهره‌مند شيم.

[Waffen-SS 35]

[right]خيلي تو اين مبحث سوال داشتم ، خدا عمرت بده[/right]

[Electro_officer 13,797]

[quote]

برادر الكترو آفيسر عزيز. راه گم كردي؟ نيستي اخوي؟!
بعد از اين مدت طولاني غيبت، اومدي يه تاپيك زدي كه همه رو تو شوك و بهت فرو برديا!
من كه سوادم نمي‌كشه كه بفهمم قضيه چيه و بتونم نظري درخصوص متنت بدم. همين كه مي‌دونم به زبان فارسي نوشته شده خودش خيليه.
ولي حداقل كاري كه مي‌تونم بكنم، تشكره از بابت اين مطلب و تاپيك مفيدي كه قرار دادي.
مثل همييشه تاپيك‌هات حرف ندارن و دنيايي از اطلاعاتن.
ان شاءالله كه اين پستت، آغاز فعاليت مجددت تو سايت باشه و بيش از پيش از دانش و معلوماتت بهره‌مند شيم.
[/quote]

سلام. قالب نو مبارک! سايت رنگ و روي ديگه‌اي گرفته.
فداتيم. نظر لطف شماست. والا چه عرض کنم مشکلات زندگي و گرفتاريهاي زماني که درش هستم فرصت ها رو ازم ميگيرند.
ولی نمیدونم چرا اصولا تو میلیتاری از تاپیک‌هایی که علمی هستند و اطلاعات فنی رو افزایش میدن استقبال نمیشه!!!! آدم دلسرد میشه این همه زحمت میکشی بعد هیچکی تو بحث وارد نمیشه درسته متنش طولانی هست ولی خیلی ساده و روان بیان شده!

[quote]

خيلي تو اين مبحث سوال داشتم ، خدا عمرت بده
[/quote]


سلامت باشی. فداتم.

اینم یه فایل گرافیکی از نحوه‌ی کارکرد موتور حلقه استرلینگ برای درک بهتر!
[img]http://gallery.military.ir/albums/userpics/10093/Alpha_Stirling.gif[/img]

[sorena_ir_army 924]

با تشکر از جناب Electro_officer به خاطر مقاله ی زیبا و پر مغزتون
راستش بر خلاف دیدگاه شما استقبال خیلی زیادی از مقاله ی شما شده است فقط کافیست به تعداد لایک ها دقت کنید،مشگل مقاله ی شما اینجاست که انقدر کامل و تخصصی است که کمتر کسی جرات می کند وارد بحث شود مگر کسانی که در رشته های مکانیک یا برق و الکترونیک دریایی سر رشته دارند.
امیدوارم دلزده نشده باشید و ما را از دانش خود بی بهره نگذارید.

[rpg7 5,944]

چیزی در مورد استاندارد تولید صدا و Wake ایجاد شده توسط این نوع موتور ها و سامانه ها برای زیر دریایی ارائه نشده؟؟

[Electro_officer 13,797]

[quote]با تشکر از جناب Electro_officer به خاطر مقاله ی زیبا و پر مغزتون
راستش بر خلاف دیدگاه شما استقبال خیلی زیادی از مقاله ی شما شده است فقط کافیست به تعداد لایک ها دقت کنید،مشگل مقاله ی شما اینجاست که انقدر کامل و تخصصی است که کمتر کسی جرات می کند وارد بحث شود مگر کسانی که در رشته های مکانیک یا برق و الکترونیک دریایی سر رشته دارند.
امیدوارم دلزده نشده باشید و ما را از دانش خود بی بهره نگذارید.[/quote]
خواهش میکنم. انجام وظیفه میکنم. نه اتفاقا من خودم برق خوندم اما مبحث تا حد زیادی مربوط به علوم مکانیک و شیمی هست و بقدری روان مطرح شده که در حد اطلاعات عمومی هست ولی خوب شاید هم از یه دیدگاه حق با شما باشه. من خودم وقتی میبینم یه تاپیک اینقد طولانیه فقط گزینشی و گذرا مطالعش میکنم.


[quote]
چیزی در مورد استاندارد تولید صدا و Wake ایجاد شده توسط این نوع موتور ها و سامانه ها برای زیر دریایی ارائه نشده؟؟

[/quote]
در میان ساختارهای معرفی شده سلول سوختی به سبب بهرمند بودن از موتور الکتریکی و قطعات مکانیکی محدود و همچنین موتور حلق استرلینگ به سبب امکان ایزولاسیون بهتر سامانه دارای تشعشعات صوتی بسیار بسیار پایینی هستند به نحوی که زیردریایی‌های مجهز به این سامانه‌ها برای سامانه‌های سوناری غیرفعال تقریبا غیرقابل اکتشاف هستند! از جمله گاتلند و تایپ 212.
همونطور که عرض کردم بنده برق خوندم با اصطلاحات مکانیکی آشنایی چندنی ندارم خوشحال میشم در مورد کلمه wake بنده رو آگاه کنید. یاعلی.

[rpg7 5,944]

بسیار متشکرم ! با این وجود دیگه کشف زیردریایی ناممکن میشه

[quote]همونطور که عرض کردم بنده برق خوندم با اصطلاحات مکانیکی آشنایی چندنی ندارم خوشحال میشم در مورد کلمه wake بنده رو آگاه کنید.[/quote]

خواهش میکنم برادر ... ما تعریف شما رو میون بچه ها زیاد شنیدیم مخصوصا از کلنل لیاخوف
خوب . .WAKE OR VERTEX یا گردابه یک اثر مکانیک سیالات که با حرکت جسم در سیال ایجاد میشه و باعث کشف شدن زیردریایی در آب و باعث اصحکاک هواپیما در هوا مو همچنین باعث ایجاد نیروی درگ و مخالف و کاهش برد گلوله ها پس از شلیک میشه .. .کلا بالافطره منفی !!
البته برا خودش عالمی داره و کلی تعریف تخصصی داره این لینک برای مفهوم گردابه خیلی مفید! با تشکر از جناب مهندس مهدوی

[size=6][url="http://dl.4downloads.ir/user/maryam/General/Mafhume%20gerdabe%20(www.4DOWNLOADS.ir).zip"][color=#FF0000]لینک دانلود مفهوم گردابه[/color][/url][/size] ویرایش شده در آذر 91 توسط rpg7

[Electro_officer 13,797]

[quote]
خواهش میکنم برادر ... ما تعریف شما رو میون بچه ها زیاد شنیدیم مخصوصا از کلنل لیاخوف
خوب . .WAKE OR VERTEX یا گردابه یک اثر مکانیک سیالات که با حرکت جسم در سیال ایجاد میشه و باعث کشف شدن زیردریایی در آب و باعث اصحکاک هواپیما در هوا مو همچنین باعث ایجاد نیروی درگ و مخالف و کاهش برد گلوله ها پس از شلیک میشه .. .کلا بالافطره منفی !!
البته برا خودش عالمی داره و کلی تعریف تخصصی داره این لینک برای مفهوم گردابه خیلی مفید! با تشکر از جناب مهندس مهدوی
[/quote]
بله در جریان هستم!!!
حالا متوجه منظورتون شدم خوب اون دیگه بستگی طرح بدنه و پروانه‌ی زیردریایی داره نه پیشران مورد استفاده. بسیار ممنون بابت اطلاعاتی که دادید.

[rpg7 5,944]

[quote]
حالا متوجه منظورتون شدم خوب اون دیگه بستگی طرح بدنه و پروانه‌ی زیردریایی داره نه پیشران مورد استفاده
[/quote]

بله ...نقش اصلی پروانه و سطوح کنترلی داره ولی خود امواج تولیدی موتور هم نقش در تشدید این پدیده دارن
از مقاله خوبتون بسیار ممنونم !! AIP میتونه یک نحول بزرگی در زیردریاییها که هیچ حتی در پهپادها ایجاد کنه
[quote]بسیار ممنون بابت اطلاعاتی که دادید.[/quote]
خواهش میکنم .. چیزی که نگفتم ، فکر کنم همشو میدونستین

[Lord-Soldier 2,200]

عجب نکته ای! در پهپادها ها!
بسیار کیفور شدیم!

منظورتون در ارتفاعات بالا و کمبود اکسیژن هست؟

یک نکته ای برای من سوال هست: سرعت زیردریایی چقدر اهمیت دارد؟

[00Amin 2,389]

باتشکراز برادرالكترو افيسرعزيز برا مقاله خوبشون ...


با توجه به اینکه سیستم Aip به طورمحسوس توانایی زیردریایی های دیزل الکتریک روافزایش میده ،اما با وجود پتانسیل بالای انرژی هسته ی این سیستم ها از گذشته توسعه چندانی پیدا نکرده و کمتر مورد توجه بوده .

نکته دیگراینکه زیردریایی های دیزل الکتریک ایران با استفاده از سیستم رانش مستقل از هوا با استفاده از اکسیژن موجود در شناور در یک سیکل بسته بهره میبرند.
و به همین دلیل امریکا از زیردریای های ایران به خصوص در ابهای کم عمق هراس داره .

[Electro_officer 13,797]

[quote]
عجب نکته ای! در پهپادها ها!
بسیار کیفور شدیم!

منظورتون در ارتفاعات بالا و کمبود اکسیژن هست؟

یک نکته ای برای من سوال هست: سرعت زیردریایی چقدر اهمیت دارد؟
[/quote]

قکر میکنم ناسا از طرح aip تو فضا استفاده کرده باشه. یه مقاله هم در موردش دیدم. البته با مواردی که مطرح کردیم فرقها داره! این سیستم رو پیشران پلاسما نامگذاری کردند. [b]اینم مقالش به زبان اصلی[/b]:
[url="http://www.aip.org/tip/INPHFA/vol-6/iss-5/p16.pdf"]http://www.aip.org/t...6/iss-5/p16.pdf[/url]
متوجه منظورتون از سوالی که پرسیدید نشدم.

[quote]با توجه به اینکه سیستم Aip به طورمحسوس توانایی زیردریایی های دیزل الکتریک روافزایش میده ،اما با وجود پتانسیل بالای انرژی هسته ی این سیستم ها از گذشته توسعه چندانی پیدا نکرده و کمتر مورد توجه بوده .

نکته دیگراینکه زیردریایی های دیزل الکتریک ایران با استفاده از سیستم رانش مستقل از هوا با استفاده از اکسیژن موجود در شناور در یک سیکل بسته بهره میبرند.
و به همین دلیل امریکا از زیردریای های ایران به خصوص در ابهای کم عمق هراس داره .[/quote]
ویزگی مثبت این ساختارها در مقایسه با زیردریاییهای هسته‌ای امنیت بیشتر و هزینه‌ی ساخت و نگهداری کمتر هست. فکر میکنم زیردریاییهای ساحلی و کوچک ایران همگی یزلی هستند تنها زیردریاییهای دیزل الکتریک ما سه فروند زیردریایی کیلو هست.

[rpg7 5,944]

بله .... با این روش پهپاد میتونه به ارتفاع بالاتری دست پیدا کنه و با توجه به جثه کوچکش غیر قابل شکار بشه! (البته اگه برادران سپاه بذارن )

وچندین مورد و مزیت دیگه ...

[00Amin 2,389]

[quote]ویزگی مثبت این ساختارها در مقایسه با زیردریاییهای هسته‌ای امنیت بیشتر و هزینه‌ی ساخت و نگهداری کمتر هست.[/quote]

سیستم های مستقل از هوا معایب و همین طور که فرمودین مزایایی هم دارند ..معایب این موتورها تنظیمات پیچیده ی و در برخی موقعیت ها قابل اطمینان نیستند ، به طورمثال از معایب موتورهای حرارتی استرلینگ میشه به قدرت کم در مقایسه با وزن و حجم بالا اشاره کرد.

در هر شکل ممکن به این نوع ساختار ها در چند ده اخیر توجه شده و در حال توسعه و پیشرفت هستند.
[quote]
فکر میکنم زیردریاییهای ساحلی و کوچک ایران همگی یزلی هستند تنها زیردریاییهای دیزل الکتریک ما سه فروند زیردریایی کیلو هست.
[/quote]


[b]به دنبال استفاده از "پیل سوختی" در زیردریایی‌های رادارگریز هستیم[/b]

با بیان اینکه علاوه بر اینکه ما باید تمام توان دشمن را رصد کرده و در کنار آن از پیشرفت های صورت گرفته در جهان نیز استفاده کنیم، به برخی از زیردریایی‌های مدرن در دنیا اشاره کرد و گفت: برای مثال زیردریایی دلفین ساخت آلمان که نوع پیشرفته‌ای از زیردریایی‌های دیزل الکتریک محسوب می‌شود، مجهز به سامانه پیل سوختی هستند.

معاون تحقیقات و جهاد خودکفایی ارتش افزود: زیردریایی ها دارای انواع مختلفی‌اند که برخی اتمی و برخی هم دیزل الکتریک هستند که زیردریایی‌های کلاس طارق ما از نوع دوم محسوب می‌شوند.

امیری ادامه داد: برخی زیردریایی‌های دیگر نیز مجهز به AIP Air Independent Propulsion)) هستند که از سامانه رانش بی‌نیاز به هوا بهره می‌گیرند که یکی از انواع این زیردریایی‌ها، همین زیردریایی‌های دارای پیل سوختی است.

وی گفت: وقتی یک واحد زیردریایی مدت زمانی در حدود 8 ساعت یا 10ساعت یا 12 ساعت را زیر آب بماند، طبیعتا از حجم باطری آن کم شده و مجبور است برای شارژ مجدد، بالا بیاید که این بالا آمدن، یک تهدید محسوب می‌شود اما زیردریایی‌های دارای پیل سوختی بواسطه حجم اکسیژنی که در خود ذخیره می‌کنند، می‌توانند مدت زمان زیادی (درحدود 20 تا 30 روز) را زیر آب بمانند.

معاون تحقیقات و جهاد خودکفایی ارتش درخصوص عملکرد این زیردریایی‌ها نیز اظهار داشت: وقتی انرژی الکتریکی را به آب بدهیم تبدیل به اکسیژن و ئیدروژن می‌شود. در این زیردریایی‌ها، عکس این عمل اتفاق می‌افتد. یعنی وقتی ئیدروژن و اکسیژن را با هم تلفیق می‌کنیم آب و انرژی الکتریکی بدست می‌اید که انرژی الکتریکی صرف رانش زیردریایی و نیز شارژ باطری‌ها خواهد شد.

امیری با بیان اینکه برنامه هایی برای بکارگیری این علوم در زیردریایی‌های بومی خودمان مانند فاتح و بعثت نیز در دست است، افزود: ما به دنبال ساخت زیردریایی‌های با پیل سوختی، قابلیت شلیک موشک و با نویز کم هستیم که قابل کشف نباشند.

لینک
[url="http://www.mashreghnews.ir/fa/news/92961/زیردریایی‌های-ایران-در-کمین-ناوهای-آمریکایی"]http://www.mashreghn...ناوهای-آمریکایی[/url]