نزاع هند و پاکستان بر سر منطقه یخبندان سیاچن

[IRIAFtomcat 43]

[right]روز ۱۳ آوریل ۱۹۸۴ ارتش هند به فاصله کوتاهی قبل از نیروهای نظامی پاکستان به ارتفاعات منطقه یخبندان سیاچن در کشمیر شمالی رسید و کنترل آن را به دست گرفت. یخچالهای طبیعی سیاچن بخشی از کوههای قراقروم از جمله رشته کوههای مرتفع هیمالایا است و بخشی از خطوط مرزی دو بخش کشمیر تحت کنترل هند و پاکستان است.
سی سال پس از آن واقعه، اختلافات و نزاع دو کشور بر سر مالکیت این مناطق کوهستانی ادامه دارد. اما یکی از افسران واحدهای کوهستانی ارتش هند که مبتکر آن عملیات بود، می گوید که این کشور به هر قیمتی باید کنترل این منطقه را در دست داشته باشد.
این اختلاف بر سر مرتفع ترین نقطه مرزی دنیا که تقریبا از دیده جهانیان پنهان بوده اکنون وارد چهارمین دهه از عمر خود می شود.
نزاعت هند و پاکستان بر سر منطقه یخبندان سیاچن حتی یک عبارت جدید خلق کرده که به آن "اوروپلیتیکس" (oropolitics) و یا کوهنوردی با مقاصد سیاسی می گویند. این عبارت از کلمه یونانی به معنای کوهستان استخراج شده است.
نارندرا کومار سرهنگ واحدهای کوهستانی ارتش هند می تواند به درستی مدعی شود که پدر اوروپلیتیکس در دوران مدرن است چون ماموریت های اکتشافی او راه را برای تصرف این منطقه توسط هند در اوایل سال ۱۹۸۴ هموار کرد.
اما رقابت و نبردی که با چنگک و طناب کوهنوردی آغاز شد امروزه به یک صف آرایی نظامی و سنگر بندی در این مناطق مرتفع بدل شده و نیروهای هر دو طرف در حالتی منجمد، به معنای واقعی کلمه، در همان موقعیت های سی سال قبل خود قرار دارند.
سه دهه نزاع
حدس زده می شود که در این سه دهه حدود ۲۷۰۰ نفر از نیروهای هند و پاکستان در این منطقه جان خود را از دست داده اند . اکثریت آنها نه در جریان نبرد بلکه به دلیل سرمازدگی، ریزش بهمن، و سایر دشورایهای مربوط به زیستن در ارتفاعات سرد و کمبود اکسیژن کشته شده اند.
یکی از افسران ارتش هند و از کهنه سربازان مستقر در این مناطق می گوید:"این ماجرای طولانی در حقیقت هدر دادن جان افراد و منابع مالی در ابعادی بسیار تکان دهنده بوده است."
استفن کوهن یک صاحبنظر آمریکایی امور شبه قاره هند نیز سه دهه نزاع در منطقه یخبندان سیاچن را به "رقابت دو مرد طاس بر سر یک کلاه گیس" تشبیه می کند و می گوید که این ارتفاعات از نظر نظامی اهمیت چندانی ندارند. شاید چنین برداشتی در یک شرایط معمولی دلگرم کننده باشد ولی نکته مهم این است که هم هند و هم پاکستان به سلاح هسته ای مجهزند.
سرهنگ نارندرا کومار که اکنون ۸۰ ساله است، در دفتر کار خود که تصاویر مربوط به ماموریت های کوهستانی‌اش به دیوار آن آویخته شده اند، می گوید تلاش برای کنترل این نقطه بسیار مهم بود چون به این شکل از نفوذ پاکستان به نواحی شمال کشمیر می توان جلوگیری کرد.
مثل بسیاری دیگر از نبردهای طولانی این مورد هم ابتدا با مشخص نبودن خط مرزی شروع شد. در اواخر دهه ۱۹۷۰ یک کوهنورد آلمانی به سرهنگ کومار یک نقشه آمریکایی از این مناطق کوهستانی را نشان داد. در آن نقشه خطوط پذیرفته شده بر اساس آتش بس میان هند و پاکستان به نسبت آنچه که سرهنگ کومار تصور می کرد بسیار دورتر و در شرق قرار داشت. به نظر می رسید که نقشه نگاران آمریکایی بخش گسترده ای از دامنه های شرقی کوهستان قراقروم ، از جمله منطقه یخبندان سیاچن را به پاکستان واگذار کرده اند.
سرهنگ کومار می گوید:"من آن نقشه را از کوهنورد آلمانی خریدم و بلافاصله آن را برای فرماندهی عملیاتی ارتش ارسال کردم. به آنها گفتم که من یک ماموریت اکتشافی برای تصحیح آن خطوط مرزی سازماندهی خواهم کرد." سرهنگ کومار در آن زمان مدیر آموزشگاه جنگ های کوهستانی ارتش هند بود.
دولتهای هند و پاکستان با وجود امضای چندین توافقنامه آتش بس هیچگاه خطوط مرزی بین دو کشور در مناطق کوهستانی کشمیر و از جمله ارتفاعات سیاچن را مشخص نکرده بودند. هر یک از طرفین نقشه خود را چاپ می کرد که خطوط مطلوب آنها از تقسیمات جغرافیایی و مرزهای منطقه نشان داده می شد.

پاکستان که در آن زمان از حمایت فعال چین همسایه شمالی این مناطق کوهستانی برخوردار بود، قبل از هند متوجه شد که از خلا قدرت در این ارتفاعات می تواند به عنوان یک عامل "اوروپلیتیکس" بهره برداری کند.
پاکستان در تمام سالهای دهه ۱۹۷۰ به کوهنوردان خارجی اجازه می داد که به این ارتفاعات بروند و به این شکل وانمود می کرد که کنترل این مناطق را در دست دارد. تا اینکه سرهنگ کومار با ماموریت خود آژیر خطر را به صدا درآورد.
در سال ۱۹۷۸ زمانی که او اجازه این ماموریت را دریافت کرد موضوع خیلی سریع به ارتش و نهادهای اطلاعاتی پاکستان درز کرد. سرهنگ کومار با لبخندی به لب می گوید:" به محض آنکه ما به ارتفاعات سیاچن رسیدیم هلی کوپترهای پاکستان بالای سر ما پرواز می کردند و گلوله های مشقی و هشدار دهنده شلیک می کردند."
این حادثه به علاوه زباله هایی که از گروههای اکتشافی قبلی باقی مانده بود او را مطمئن کرد که ارتش پاکستان به طور جدی سعی دارد قبل از هند کنترل این ارتفاعات را به دست بگیرد.
او با لحنی شکایت آمیز می گوید که در آغاز مقامات ارشد ارتش هند حرف های او را جدی نمی گرفتند. اما بالاخره در سال ۱۹۸۱ به او ماموریت داده شد که تمام این منطقه تا مرز چین را نقشه برداری کند.
خبر این ماموریت به پاکستان درز نکرد. یک سال بعد او گزارشی از ماموریت اکتشافی و نقشه برداریهای خود را در یک مجله کوهنوردی منتشر کرد و به این شکل به ادعاهای هند در مورد کنترل این ارتفاعات رسمیت بخشید.
در واکنش به این تحرکات ارتش پاکستان تصمیم گرفت برای مالکیت خود بر این منطقه اقدام کند. اما در سال ۱۹۸۴ دستگاه اطلاعاتی هند از یک مجموعه خریدهای عجیب ارتش پاکستان در بریتانیا مطلع شد.
سرهنگ کومار می گوید:" ما با خبر شدیم که پاکستانی ها در لندن مشغول خرید لباس های مخصوص کوهنوردی هستند." یک افسر بازنشسته ارتش پاکستان نیز بعدها اعتراف کرد که دلیل افشای موضوع این بود که آنها از همان فروشگاهی خرید کرده بودند که ارتش هند نیز معمولا از آنجا خرید می کرد.
ارتش هند بلافاصله نیروهای خود را به ارتفاعات سیاچن اعزام کرد و آنها یک هفته قبل از نیروهای پاکستانی به این ارتفاعات رسیدند. نیروهای هندی قبل از رسیدن واحدهای ارتش پاکستان تمام ارتفاعات را تحت کنترل گرفته و با استفاده از نقشه های سرهنگ کومار در تمام نقاط کلیدی مستقر شده بودند. یکی از تاسیسات نظامی مهم هند در ارتفاعات سیاچن اکنون به نام او پایگاه کومار نامگذاری شده است.

ارتش پاکستان بارها با انجام ضد حمله هایی تلاش کرد این مناطق را بازپس بگیرد ولی تمام این اقدامات و از جمله حمله ای که تحت فرماندهی سرتیپ پرویز مشرف در اواخر دهه ۱۹۸۰ صورت گرفت، نتوانست ارتش هند را از این ارتفاعات بیرون براند. از زمان امضا یک قرارداد جدید آتش بس در سال ۲۰۰۳ بین دو کشور، پاکستان دیگر این موضوع را رها کرده است.
هر چند که ارتش های هر دو کشور اکنون به نسبت ۳۰ سال پیش از امکانات بهتری برای مقابله با سرما و شرایط سخت این کوهستانها برخوردار هستند ولی هر سال ده ها نفر از سربازان دو طرف در این ارتفاعات جان خود را از دست می دهند.
با توجه به اینکه ارتش هند در مرتفع ترین بخش های این کوهستانها مستقر است برای تامین نیازهای نفرات خود باید هزینه های بیشتری بپردازد. حس زده می شود که این هزینه رقمی نزدیک به یک میلیون دلار در روز است.
یکی از افسران سابق ارتش هند می گوید:" با تمام هزینه مالی سنگینی که ما برای ارتفاعات سیاچن صرف کرده ایم می توانستیم برای نیمی از کشور آب آشامیدنی و برق تامین کنیم." او می افزاید که با توجه به دسترسی محدود رسانه ها به این ارتفاعات دور افتاده هر دو کشور به هر شکلی که تمایل داشته باشند از " داستانهای قهرمانانه" نزاع در این منطقه برای اهداف تبلیغاتی خود استفاده می کنند.
هر حادثه کوچکی در این ارتفاعات می تواند مرگبار باشد. چندی پیش ۱۴۰ سرباز پاکستانی زیر بهمن جان خود را از دست دادند. ولی هیچیک از این حوادث و اخبار پوشش و تاثیر چندانی پیدا نمی کند.
ارتفاعات سیاچن فقط یکی از سردترین نقاط در خط جبهه طولانی دو کشور در ناحیه کشمیر است و به نظر می رسد هیچ یک از دو طرف برای حل این معضل حاضر نیست گام اول را بردارد.
یک مقام سابق دستگاه اطلاعاتی هند پیش بینی می کند که تا زمانی که در تمام زمینه های مورد اختلاف حرکتی صورت نگیرد در سیاچن چیزی تغییر نخواهد کرد.
در این اوضاع و احوال سرهنگ نارندرا کومار می گوید که دولت هند با دادن اجازه به کوهنوردان خارجی برای صعود به ارتفاعات سیاچن باید موقعیت خود را در این منطقه تثبیت کند.
[url="http://shulughpulugh.mihanblog.com/post/160"][size=5]منبع[/size][/url][/right]