نبرد دکل ها (ذات الصواری ) ،655 میلادی

[Moltke 1,442]

 نبرد دکل ها ( ذات الصواری )

 

 

 

بخشی از جنگ های عرب – بیزانسی

 

زمان وقوع : 655 میلادی

 

مکان وقوع : نزدیک ساحل لیکیا  در ناحیه فنیقیه ،  دریای مدیترانه

 

نتیجه : پیروزی قاطع ناوگان خلافت راشده

 

 

طرف های درگیر  :

 

خلافت راشدون

 

امپراتوری بیزانس

 

 

فرماندهان و  رهبران :

 

مسلمین : عبدالله بن سعد بن ابی سرح

 

 بیزانس :  امپراتور کونستانس دوم

 

 

استعداد رزمی  :

 

مسلمین : 200 فروند کشتی

 

 بیزانس :  500 فروند کشتی

 

 

تلفات و  خسارات :

 

مسلمین : سنگین

 

 بیزانس :  سنگین

 

 

 

نقاشی خیالی از نبرد
 

 

 

نبرد دکل ها ( در عربی ، نبرد ذات الصواری ) یا نبرد فونیکس یک نبرد بزرگ دریایی بود که در سال 655 بین عرب های مسلمان به فرماندهی عبدالله بن سعد بن ابی سرح و ناوگان امپراتوری بیزانس به فرماندهی شخص امپراتور کونستانس دوم درگرفت . این نبرد ( نخستین گام بزرگ مسلمانان در دریا ) شمرده می شود .

 

پیش زمینه

 

در دهه 650 میلادی خلافت عرب طی یک سری پیروزی های تعیین کننده کار امپراتوری ساسانی ایران را یک سره کرد و گسترش موفقی به داخل قلمروهای شرقی امپراتوری بیزانس داشت . در سال 645 ، عبدالله بن ابی سرح از طرف برادر رضاعی اش ، خلیفه عثمان بن عفان به فرمانداری مصر منصوب شد و جای حاکم نیمه خودمختار آن ، عمرو بن عاص را گرفت . عثمان به معاویه اجازه داد در سال 649 به جزیره قبرس حمله کند . موفقیت این حمله باعث افزایش فعالیت های دریایی از طرف حاکم جدید مصر شد . عبدالله یک ناوگان نیرومند ایجاد کرد و نشان داد دریاسالار ماهر و توانمندی است . با فرماندهی او ناوگان مسلمانان در تعدادی از نبردهای دریایی از جمله پس زدن حمله ناوگان بیزانسیان به اسکندریه در سال 646 پیروز شد .

در سال 655 معاویه و سپاهیان تحت امرش در حال لشکرکشی به منطقه کاپادوکیه بودند و ناوگان مسلمانان نیز به فرماندهی عبدالله بن سعد  به سوی ساحل جنوبی آناتولی در حرکت بود . به نظر می رسد امپراتور کونستانس حمله دریایی را خطرناک تر تشخیص داده بود ، به همین سبب خودش در راس ناوگانی بزرگ عازم مقابله با آن شد .

 

 

 

مرکز و غرب آناتولی قدیم ، موقعیت کاپادوکیه و لیکیا مشخص است

 

 

نبرد

 

دو طرف در نزدیکی ساحل کوهستان فونیکس در لیکیا  و اطراف بندر فونیکس ( فینیکه امروزی ) . طبق گفته تئوفانس معترف ، مورخ قرن نهمی بیزانسی ،  امپراتور شب پیش از نبرد در رویایی دیده بود که در شهر تسالونیک یونان است  . یک تعبیر کننده خواب در این باره به امپراتور گفت تعبیر خواب پیروزی دشمنان او در نبرد است .

 

با نزدیک شدن دو ناوگان به هم ، کونستانس فرمان بالا کشیدن پرچم های با نقش صلیب و  خواندن سرودهای مذهبی را صادر کرد . عرب ها نیز پرچم هایی با نقش هلال را برافراشتند و با صدای بلند به خواندن آیات قرآن پرداختند . پرچم های هلال و صلیب تا پایان نبرد روی دکل های کشتی ها ماندند و به همین سبب این نبرد به نبرد ( دکل ها ) مشهور شد .

 

 

 

نقاشی از ناوگان مسلمین در دوره قرون وسطا

 

 

 

عرب ها در نبرد پیروز شدند ، اما تلفات هر دو طرف سنگین بود .  کنستانس به زحمت توانست به قسطنطنیه بازگردد .  به گفته تئوفانس امپراتور با عوض کردن لباس هایش با یکی از افسرانش توانست از مهلکه بگریزد .

 

 

 

 

 

سکه با نقش چهره امپراتور کونستانس دوم

 

نتیجه

 

هر چند ناوگان مسلمین پس از نبرد عقب نشینی کرد ،  نبرد دکل ها یک نقطه تعیین کننده در تاریخ مدیترانه ، اسلام و امپراتوری بیزانس بود و برتری مسلمانان را در دریا و خشکی نشان داد . طی چهار قرن بعدی دریای مدیترانه صحنه نبردهای متعدد دریایی میان مسلمانان و بیزانسیان بود . با وجود این شکست ، جنگ داخلی بین مسلمانان طی سال های بعد بیزانسیان را در برابر حملات بعدی امنیت نسبی بخشید . کونستانس فرصت کافی برای بازسازی ناوگانش را  خصوصا در بخش غربی مدیترانه و بنادری مانند کارتاژ یافت .

 

 

 

قلمرو خلافت راشده در زمان خلافت عثمان بن عفان

[SOLTANGANG 29]

تاپیک جالبی بود ممنون

 

 

[zed 4,791]

با سلام خدمت همه دوستان گرامی

ضمن عرض تشکر آیا از جزئیات نبرد هم مطالبی وجود دارد ؟ با توجه به سبک نبردهای دریایی آن زمان پیروزی 200 کشتی به 500 کشتی چگونه رخ داده است ؟ با توجه به اینکه ناوگان بیزانس استاد استفاده از آتش یونانی بودند و در نبردهای دریایی نیز تجربه به مراتب بیشتری نسبت به مسلمین داشتند و همچنین تعداد ناوگان آنها از ناوگان مسلمین بیشتر بود . 

[Moltke 1,442]

با سلام خدمت همه دوستان گرامی
ضمن عرض تشکر آیا از جزئیات نبرد هم مطالبی وجود دارد ؟ با توجه به سبک نبردهای دریایی آن زمان پیروزی 200 کشتی به 500 کشتی چگونه رخ داده است ؟ با توجه به اینکه ناوگان بیزانس استاد استفاده از آتش یونانی بودند و در نبردهای دریایی نیز تجربه به مراتب بیشتری نسبت به مسلمین داشتند و همچنین تعداد ناوگان آنها از ناوگان مسلمین بیشتر بود .

ضمن تشکر از توجه شما
آتش یونانی اولین بار به طور گسترده در نبردهای دریایی سال 672 بیزانس و مسلمین و بعدا طی محاصره قسطنطنیه طی سال های 674 تا 678 در دوره خلافت معاویه استفاده شد .
نبرد ذات الصواری در سال 655 و تقریبا 20 سال پیش از این قضایا رخ داد .
آتش یونانی سلاح گرانی بود و نمی شد همه کشتی ها را به آن مجهز کرد . ضمن این که فقط در آب و هوا و وضعیت دریایی آرام و در نبردهای نزدیک قابل استفاده بود .
مسلمانان هم دریاسالاران کارکشته مصری و فنیقی اهل شام را در کنار خود داشتند و ار تجاربشان بهره می بردند . چندان در برابر بیزانسیان دست بسته نبودند . همیشه شمار کشتی ها تعیین کننده نتیجه نبوده ...چنان چه در سالامیس دیده شد .

[zed 4,791]

ضمن تشکر از توجه شما
آتش یونانی اولین بار به طور گسترده در نبردهای دریایی سال 672 بیزانس و مسلمین و بعدا طی محاصره قسطنطنیه طی سال های 674 تا 678 در دوره خلافت معاویه استفاده شد .
نبرد ذات الصواری در سال 655 و تقریبا 20 سال پیش از این قضایا رخ داد .
آتش یونانی سلاح گرانی بود و نمی شد همه کشتی ها را به آن مجهز کرد . ضمن این که فقط در آب و هوا و وضعیت دریایی آرام و در نبردهای نزدیک قابل استفاده بود .
مسلمانان هم دریاسالاران کارکشته مصری و فنیقی اهل شام را در کنار خود داشتند و ار تجاربشان بهره می بردند . چندان در برابر بیزانسیان دست بسته نبودند . همیشه شمار کشتی ها تعیین کننده نتیجه نبوده ...چنان چه در سالامیس دیده شد .

با سلام خدمت همه دوستان گرامی

 ضمن عرض تشکر مجدد در سالامیس وقوع توفان و وضعیت تنگه که برای کشتی های نیروی دریایی هخامنشی مناسب نبود به عنوان عامل اصلی شکست ذکر شده است در چرا که در نبرد هزار کشتی با سیصد کشتی خارج از تنگه ایرانی ها برنده بودند و یونانی ها را تحت فشار گذاشته بودند . آیا در این نبرد هم همین شرایط بوده است ؟ با توجه به توضیح شما به غیر از آتش یونانی تنها تاکتیک های موجود آن زمان ضربه با سرعت به کشتی حریف یا مشابه جنگ روم و کارتاژ پیاده کردن نیرو برای تصرف کشتی بر روی کشتی حریف به وسیله پل های چوبی است در هر دو مورد باز برتری عددی عامل مهمی محسوب می شود . استفاده از تیرو کمان و حتی منجنیق هم با توجه به محدودیت فضای کشتی های آن زمان بدون استفاده از آتش ضربه خاصی را ایجاد نمی کرد . بیشتر نظرم تاکتیک استفاده شده توسط مسلمین است که چگونه برتری عددی بیزانسی ها را بی اثر کردند . 

[Moltke 1,442]

با سلام خدمت همه دوستان گرامی
 ضمن عرض تشکر مجدد در سالامیس وقوع توفان و وضعیت تنگه که برای کشتی های نیروی دریایی هخامنشی مناسب نبود به عنوان عامل اصلی شکست ذکر شده است در چرا که در نبرد هزار کشتی با سیصد کشتی خارج از تنگه ایرانی ها برنده بودند و یونانی ها را تحت فشار گذاشته بودند . آیا در این نبرد هم همین شرایط بوده است ؟ با توجه به توضیح شما به غیر از آتش یونانی تنها تاکتیک های موجود آن زمان ضربه با سرعت به کشتی حریف یا مشابه جنگ روم و کارتاژ پیاده کردن نیرو برای تصرف کشتی بر روی کشتی حریف به وسیله پل های چوبی است در هر دو مورد باز برتری عددی عامل مهمی محسوب می شود . استفاده از تیرو کمان و حتی منجنیق هم با توجه به محدودیت فضای کشتی های آن زمان بدون استفاده از آتش ضربه خاصی را ایجاد نمی کرد . بیشتر نظرم تاکتیک استفاده شده توسط مسلمین است که چگونه برتری عددی بیزانسی ها را بی اثر کردند .

عرض کردم بزرگوار ...برتری تعداد همیشه عامل برتر نبوده . در سالامیس فرماندهان ایرانی و متحدانشان با ورود به یک تنگه باریک بزرگترین اشتباه ممکن را مرتکب شدند . البته این تنها شکست دریایی ایران نبود و مدتی بعد و پس از پیروزی در نبرد میکاله ، دریای اژه و شرق مدیترانه تقریبا به کنترل یونانیان درآمد و ضد حمله آنان حتی مصر تحت تسلط هخامنشی را متزلزل کرد.
یا مثلا در نبرد آکتیوم میان اکتاویوس که بعدها همان آگوستوس ، اولین امپراتور روم شد و ناوگان مارک آنتونی و کلئوپاترا ، اکتاویوس کشتی های کمتری داشت ولی پیروز شد .
در ذات الصواری کونستانس که خیال می کرد مسلمین ضعیف و بی تجربه اند با بی احتیاطی و بدون آرایش مناسب به دل دشمن زد . تلفات مسلمین هم سنگین بود ولی بیزانسیان کاملا منهدم شدند.