تاپیک جامع شهید دکتر فاطمی تاپیک جامع شهید دکتر فاطمی

[sina12152000 59]

بحث قدیمی من با برادر مصطفی که البته با تنبلی من ناتمام ماند.
نیازی به نبش قبر این مطلب نمی بینم و صحبت ها و سوالات بی جوابم در تاپیک مورد اشاره آقا رضا موجود است.

ولی ای کاش سوای تمایلات سیاسی مان کمی با دید انصاف به این موضوع نگاه می کردیم .
مشکل مصدق این بود که فراموش کرد در ایران زندگی می کند او درک درستی از جامعه سنتی ایران نداشت.

مردم ایران هنوز خیلی عوض نشده اند و یک شبه یک نفر را از عرش تا فرش و بر عکس می برند.
هنوز هم حافظه تاریخی ما چند کیلو بایت است که سرماه ریست می شود مخصوصا این آخری ها که با دریافت یارانه ها مستر ریست می شود.

هنوز انسان های آزاده و وطن پرستی چون دکتر فاطمی در ایران زیاد است. کافی است بیشتر به اطرافمان نگاه کنیم.

این موضوع را هم در نظر داشته باشیم که هیچ کداممان معصوم و عاری از خطاء نیستیم و نباید خدمات و کارهای مثبت یک شخص یا گروه فدای اشتباهاتش شود.

یا حق

[IranKurdTehran 13]

[color=green]دوستاني كه خوب مطالعه مي كنند ميدونند كه خود آقاي كاشاني بود كه پس از كودتاي ننگين 28 مرداد تو راديو خبر پيروزي و بازگشت پهلوي را خواند!!![/color][color=red]همچنين دوستان اگر حافظه تاريخيشون كفاف بده مي دانند كه دكتر مصدق در را بازگشت به ايران توقف كوتاهي در مصر كردند كه مورد استقبال مردم مصر واقع شدند مردم مصر چرا عكش آقاي كاشاني را بالا نگرفتند؟؟؟[/color]

[EMPEROR 497]

بحث جالب دوستان خوبمان سينا و مصطفي عزيز را تا آنجا كه وقت بود خواندم . اگر اشتباه نكرده باشم عمده فرمايشات دوست بزرگوارم مصطفي عزيز برگرفته از نوشتارهاي آقاي منصور مهدوي كه انتشارات كيهان در سال 1387 منتشر كرده است مي باشد.

خوشبختانه نسخه الكترونيكي جامع اين موارد در سايت راسخون موجود بوده و دوستان مي توانند براي مطالعه به آن مراجعه نمايند. لينك زير يكي از اين موارد است.

http://rasekhoon.net/article/show-91365.aspx

بقول برخي دوستان بايد تاريخ را خوب مطالعه كرد. و آنچيزي كه بنده در اين سايت ياد گرفته ام متوجه شده ام كه تاريخ را برندگان جنگ و صاحبان دوران مي نويسند و صد البته صداقت يك تاريخ نگار در اين زمينه بسيار مهم است. مطالعه خوب تاريخ هنر و يا بهتر بگويم علميست كه متاسفانه اكثر ما ايرانيان بدليل زحمتي كه دارد همواره از آن محروم بوده ايم.

حكايت زنده باد و مرده باد مصدق در يك روز را كه همه شنيده ايد؟ اگر باور داريم كه ما نبايد مانند آن افراد در آن روزگاران باشيم براي افزايش آگاهي خود و جامعه خود [color=red]بايد خوب[/color] مطالعه كنيم.

----

موفق باشيد

[mostafa_by 5,726]

بنا به دلايلي، فعلاً قصد ورود به اين بحث رو ندارم. ولي ذكر چند نكته، شايد خالي از لطف نباشد :

1- اولين كسي كه پيشنهاد ملي شدن صنعت نفت نه توسط دكتر مصدق، نه توسط دكتر فاطمي و نه هيچ يك از اعضاء تشكيل‌دهنده‌ي جبهه‌ي ملي، بلكه ابتدا توسط آيت الله كاشاني و سپس توسط رحيميان، نماينده‌ي مجلس ارائه گرديد و اتفاقاً اولين كسي كه با اون مخالفت كرد، جناب دكتر مصدق بود.

2- دفاع از خاك كشور توسط بسط نشستن در خاك جنوب و ايجاد فضاي ضد انگليسي و آمادگي مردم براي دفاع از خاك جنوب، نه توسط دكتر مصدق، بلكه توسط حسين مكي انجام گرفت!

3- دفاعيات در دادگاه لاحه نه توسط دكتر محمد مصدق انجام نگرفت؛ بلكه لايحه‌ي دفاعي مقدماتي ايران در دادگاه لاهه توسط حسين نواب، وزيرمختار ايران در هلند با كمك پروفسور سل تهيه گرديد كه بعلت كسالت ايشان، مسئوليت دفاع از حقوق ايران به پروفسور هنري رولن سپرده شد و بخش اعظم و قريب به اتفاق دفاع از حقوق ايران بر عهده‌ي وي بود. دكتر مصدق صرفاً در اين دادگاه، سخنراني احساسي‌اي رو انجام داد كه البته متنش هم موجوده (و البته عمدتاً اوني نيست كه از ايشون نقل قول مي‌شه؛ متني سراسر پرشور و ميهن‌پرستانه كه صد البته با روحيات ميان‌روي ايشان كاملاً در تضاده!!).

4- رأي دادگاه لاهه به نفع ايران، به دليل دفاعيات دكتر مصدق و يا نطق ايشان نبود. بلكه بعلت وارد بودن اعتراض پروفسور رولن به عدم صلاحيت دادگاه لاهه براي رسيدگي به اين شكايت (به دليل طرف حساب نبودن يك كشور در برابر ايران) بود كه دادگاه با بررسي لايحه‌ي پروفسور سل و حسين نواب و دفاعيات پروفسور رولن، رأي به عدم صلاحيت خود براي رسيدگي به اين پرونده داد! امري كه طرفداران دكتر مصدق از اون، به عنوان دفاع دكتر مصدق از حقوق ايران و رأي دادگاه مبني بر پيروزي ايران ياد مي‌كنن!

5- كسي كه اعلاميه‌ي پيروزي رو خوندن آيت الله كاشاني نبود! دوستان كمي مطالعه هم داشته باشن و اينقدر دهن بين نباشن فكر كنم بد نباشه!
فقط بعد از پيروزي، از پسر آيت الله كاشاني مصاحبه‌ي كوتاهي مي‌كنن و ايشون هم نظر خودش رو مي‌ده كه اتفاقاً آيت الله كاشاني بشدت با ايشون برخورد مي‌فرماين! رجوع شود به خاطرات دكتر محمد حسن سالمي و دكتر حسين گرامي.

6- شعبان جعفري معروف به شعبان بي‌مخ جزو اوباشي بود كه به محافل آيت الله كاشاني حمله مي‌كرد و حتي به خاطر اين موضوع، چندين بار دستگير و زنداني شد!
شايد براتون جالب باشه! ولي شعبان جعفري تا بعد از ظهر روز 28 مرداد در زندان بود و اون موقع بود كه از زندان آزادش كردن و براي خودش سر و صدايي براه انداخت!! ولي امان از ضعف دانش و عدم مطالعه!!
رجوع شود به خاطرات دكتر محمد حسن سالمي (كه تا 25 مرداد هم‌بند وي بود) و همچنين خود خاطرات شعبان جعفري و البته كتاب دكتر سيد محمود كاشاني.

7- برادر گرامي؛ سيناي عزيز.
بنده در متن خودم بارها اشاره كردم كه به ترتيب به سوالات شما خواهم رسيد شما سوالاتي خارج از موضوع اصلي مي‌پرسيدين مثل رابطه‌ي آيت الله كاشاني و آيت الله بروجردي يا مواردي از اين دست. بنده هم عرض كردم با اونكه فعلاً به موضوع ارتباطي نداره، ولي بعد از رساندن اين قسمت از بحث (كه درخصوص تاريخ ملي شدن صنعت نفت بود)، به سوالات شما پاسخ مي‌دم. لكن اين شما بودين كه بحث رو ادامه ندادين و طبيعي بود كه به پاسخ سوالات شما نرسم.

ولي تمامي توضيحاتي كه عرض شد، پاسخ سوال اول شما (كه در عرض بنده تشكيك فرموده و دستخط دكتر مصدق مبني بر پيشنهاد دكتر فاطمي به عنوان اولين پيشنهاد ملي شدن صنعت نفت) بود كه ظاهراً توجهي بهش نداشتين.

8- برادر بزرگوار؛ جناب امپراطور عزيز؛
بله. اتفاقاً بنده در عرايضم به اين موضوع اشاره كردم كه بخش ابتدايي عرايضم از كتاب «كشف تاريخ» نوشته‌ي «منصور مهدوي» هست. ولي از شما به عنوان يك بزرگتر سايت انتظار نداشتم صرفاً بخاطر انتشارات منتشر كننده‌اش، بخواين اصالت كتابي كه هنوز مطالعه نفرمودين رو اينطور رد فرموده يا در اون تشكيكي بوجود بيارين.

ضمن اينكه تمامي مواردي كه بنده عرض كردم، تماماً مستند به مواردي هست كه منبعش هم ذيل هر بحث عنوان شده و از ذكر نظريات و نتيجه‌گيري‌هاي نويسنده هم پرهيز كردم كه يه وقت متهم نشم به اين فرمايش شما كه «تاريخ را برندگان جنگ و صاحبان دوران مي‌نويسند».

بطور مثال مشروح مذاكرات مجالس شوراي ملي جزو تاريخ نوشته شده توسط فاتحان هست يا تصاوير دستخط بيانيه‌ي ملي شدن صنعت نفت؟! يا كتاب ارزشمند «كتاب سياه» حسين مكي كه جزو مشهورترين مورخان تاريخ معاصر كشور بوده؟

اي كاش بسان قاضي عادلي بودين كه ابتدا دفاعيات رو مي‌شنيدين و بعد صدور حكم مي‌فرمودين. لكن شما در دو پستي كه ارسال فرمودين، تماماً از موضعي جانبدارانه وارد شدين و طبيعتاً نمي‌تونين قاضي خوبي باشين؛ مگه اينكه حقيقتاً تعصبات رو كنار بذارين و دانسته‌هاتون و مهمتر از اون شنيده‌هاتون درخصوص دكتر مصدق رو به كناري بنهين و از ابتدا سعي در شناخت ايشان داشته باشين.

فكر مي‌كردم كه روي بنده شناخت دارين و بين بنده با جوانان احساسي كه يك كتاب خوانده و جوگير شده‌ان، تفاوت قائلين. شايد اشتباه از بنده بوده و شايدم برداشت اشتباهي از فرمايشات شما داشته‌ام. ولي لازم مي‌دونم عنوان كنم كه بنده براي اين مباحثه، بيش از ده كتاب مختلف از نويسندگان مختلف (موافق و مخالف دكتر مصدق) رو بطور كامل مورد مطالعه قرار داده و چندين كتاب رو هم صفحات مورد نظرم رو مطالعه كردم تا يه وقت اسير يكجانبه‌نگري در بحث نشم و در حق كسي ظلمي نكنم.

لكن علي الظاهر تمامي اين موارد، زير سايه‌ي ناشر كتاب (يعني انتشارات كيهان) بايد خيلي ساده مدفون بشه كه عرضي نمي‌مونه جز تشكر.

ولي بد نيست بدونين انتشارات كيهان، يكي از فعالترين انتشارات كشور هست كه بسياري از ناشران جوان به كمك همين انتشارات تونستن به نويسندگاني موفق تبديل بشن. در همه‌ي زمينه‌ها نيز كتبش منتشر مي‌شه و فكر نكنم قضاوت عادلانه‌اي باشه كه بگيم چون روزنامه‌ي كيهان، فلان نظرات رو داره، پس لابد كتبش هم مثل روزنامه‌اش يكجانبه‌نگري مي‌كنن!

---------------------------------------------

بگذريم.

چون از سرنوشت چنين بحث‌هايي (كه عمدتاً احساسي خواهد شد) بخوبي آگاهم، من وارد اين تاپيك نمي‌شم. ولي اگه دوست يا دوستاني يا حتي خود برادر سينا تمايل به ادامه‌ي مناظره داشتن، در اون تاپيك در خدمت خواهم بود.

موفق باشيد.

[adelkhoje 5,060]

 

 

 

 

 

حسین فاطمی بیش از همه افرادی که بر سر قدرت کشته شدند با قلم آشنا بود . قلم ، کار اورا بدانجا کشاند که شد شهید بزرگ نهضتی که به روزگار خود در دنیا انفجاری بزرگ آفرید .

قلم او را به میدان آورد و باز قلم بود که او را به میدان تیر برد . سلطنت شاه با تیرباران حسین فاطمی در مسیری افتاد که ، گرچه 25 سال بعد اما سرانجام ، به رسوایی افتاد . نوشته اند که حسین فاطمی با خون خود مشروعیت را از حکومت کودتا گرفت ، او ادامه دهنده راه میرزا جهانگیر خان صور اسرافیل شد .

 

 

آقا سید محمد نائینی ، روحانی معروف نائین که سیف العلما لقب داشت بعد از سه پسرکه نام آنها را را سیف پور ، نصرالله و معصومی گذاشت ، در ته تغاری خود چه دید که او را حسین نام گذاشت و از کودکی صدایش کرد «سید حسین» . چه دید که در هر فرصتی در تعریف از این پسر سیاه چشم و تند می گفت «او سیدِ حسینی است» ،سیف العلما خود سیدِ حسینی نبود و نائین به نرمی و آرامی شهرت داشت و در آن روزگاران شلوغ بعد از جنگ جهانی اول که همه کشور در ناآرامی و اغتشاش بود و هرجا یکی از مالکان ، حکام و گردنکشان حکومتی برای خود داشتند ، این سیف العلما جریده می رفت وبه سلامت خود و خانواده خود علاقه مند بود ، نه در دسته های سیاسی می افتاد و نه در عداوت های گروهی آن روز ها سمت و جهتی می گرفت ، فرزندان خود را نیز به همین کار می خواند ، ولی امان از این سید حسین که از همان کودکی کله شق بود و در برابر بزرگترها هم کوتاه نمی آمد . هنوز راه رفتن نیاموخته بود که وثوق الدوله کابینه قرار داد را درست کرد و هنوز سه ساله بود که کودتای سوم اسفند رضا خان رخ داد و مملکت در راه دیگری افتاد .

 

 

سیف العلما در حسین زمانی که به تنها دبستان نائین می رفت هوش و استعدادی سراغ کرده بود که چون دبستان را تمام کرد او را همراه پسر بزرگ خود سیف پور به اصفهان فرستاد که به دبیرستان رود . سیف پور حسین را به کالج انگلیسی ها گذاشت و خود آهسته آهسته وارد جامعه شد و روزنامه ای درست کرد با نام «باختر» . حسین در رساندن روزنامه به مشترکین و ارتباط دفتر با چاپخانه ، غلط گیری و خلاصه تمام کارهای یک روزنامه دخالت داشت تا بتواند مخارج رفتن به دبیرستان را تامین کند . هنوز سیکل دوم را شروع نکرده بود که مقالات ادبی هم می نوشت و مورد توجه کسانی مانند ملک الشعرای بهار و دبیر اعظم بهرامی قرار گرفته بود که هر دو در اصفهان تبعیدی بودند و برای روزنامه باختر مقاله می نوشتند .

 

او اگر روزنامه جای خالی داشت . تُکی هم به مسایل شهری می زد ، انتقادی از وضع نظافت شهر یا ... که در دوران رضاخان ، انتقادی بیش از این مقدور نبود . هر طور بود دیپلم گرفت و علیرغم برادر که بدون او دست تنها می شد راهی تهران شد . تهران 1316 تحرک و هیجانی نداشت ولی از اصفهان بهتر بود . وقتی با اتوبوس سیمی به تهران رسید هشت تومان پول داشت و چند تا معرفی نامه ، مهمترین آنها معرفی نامه حاج آقا حسام دولت آبادی مرد متنفذ اصفهان که به دوستان اهل قلم تهرانی نوشته بود که این جوان استعداد بسیار دارد و داشت . سیف پور منتظر بود که او سرخورده از تهران بیرحم و ناآشنا برگردد اما چنین نشد و حسین آنقدر این در و آن در زد تا بالاخره نامه حاج آقا حسام کار خود را کرد و ملکی مدیر روزنامه «ستاره» پذیرفت که این جوان بیست ساله و مشتاق را در دفتر خود به کار گمارد .

 

از این زمان فقط دوماه گذشته بود که حسین هم دفتر را تمیز می کرد ، هم مقاله می نوشت ، هم غلط گیری می کرد و در نهایت به حساب و کتاب مشترکین هم می رسید . او ناچار بود به هر ترتیب در همان جا بماند ، حتی شب ها در تنها اتاق روزنامه بخوابد ، چرا که در غیر این صورت باید به سربازی می رفت . سربازی دوران رضا شاه علاوه بر سختی ها ، استعداد کش بود و سید حسین می دانست در آنجا عمرش تلف خواهد شد . جز آنکه آرزو داشت بتواند تحصیلات خود را ادامه دهد . در این فاصله نه که پیغام های برادر که او را به اصفهان می طلبید وقعی ننهاد بلکه در نامه های تند و پرخاش جویانه ارث خود را طلب می کرد تا بتواند با آن به دانشگاه برود .

 

مدیر روزنامه «ستاره» که هرازگاه پای درد دل او می نشست و در ضمن به استعداد او پی برده بود ، او را حمایت می کرد . حمایتی که به سود خودش هم بود . چرا که حسین هنوز یک سال از آمدنش به تهران نگذشته بود عملاً سردبیر روزنامه شده بود . به مجلس می رفت ، اخبار پارلمان را می نوشت ، به وزارتخانه ها سر می زد و با چشم های سیاه و کنجکاوش قصد داشت همه را بشناسد و از همه کار سر در آورد . در عین حال آن طبع سرکش به دنبال مفری می گشت که بتواند گلایه ای هم از روزگار کند ، کاری که با حضور ماموران موشکاف اداره نگارش غیر ممکن بود . آنها تمام مقالات سیاسی را قبل از چاپ می دیدند و تا وقتی که حکم «ملاحظه شد» بر آن نمی زدند ، نه مدیری چرات چاپ آن را نداشت و نه حروفچینی و نه چاپخانه ای .

 

 

در یکی از همین روز ها بود که در شروع مقاله ای نوشت : «کبوتر بدون اعتنا به مال غیرآزادانه هر صبح زود پرواز کرده در آسمان قهقهه ذوق و نشاط برآورده ، هرکجا دانه ای دید فرود آمده به اندازی کافی سدجوع می کند.» این مقاله به اداره نگارش رفت و برنگشت ، روز بعد شیخ علی دشتی رئیس اداره نگارش از مدیر روزنامه «ستاره» خواستکه نویسنده مقاله را پیش او بفرستد . فردایش بچه سید نائینی جلو میز شیخ علی دشتی سرد و گرم روزگار چشیده ایستاد . شیخ علی نام و نسب او را پرسید ، سیف العلما را می شناخت و سیف پور را هم ، ولی مثل این که این جوان نه به پدرشباهت برده بود و نه به برادر . بعد از این ملاقات دشتی به مدیر «ستاره» گفت : «این جوان آینده درخشانی دارد ولی گمان کنم که سر خود را به باد می دهد. حیف است ، مواظبش باش.» گفته رئیس اداره نگارش قوت قلبی بود برای مدیر ، غافل که بچه سید بزودی کار دست خود می دهد به طوری که دشتی فقط می تواند از گزارش امر به مقامات بالا جلوگیری کند و باز سید حسین را بخواهد . این بار دشتی ، ساعتی وقت صرف او کرد ، اول تجربه های خود را در زندگی برایش شرح داد ، فراز و فرود ها و بعد هدیه ای به او داد که برای جوانی به آن استعداد و هوش گرانبهاترین هدایا بود . دشتی به او گفت :«تو راه قلم را بگیر و برو ، بزودی به همه چیز می رسی اما همیشه از دو خطر بپرهیز . اول آنکه هیچ وقت دسته ای درست نکن ، خودت باش و خودت . فقط مسئول خطاهای خود بش ، دیگر آن که با فرنگی نه دوست شو و نه دشمن که دوستی و دشمنی آن ها هر دو خطرناک است .»

 

در پایان این گفتگو ، دشتی دست کرد تا از جیب خود پولی به او بدهد ولی سید مغرور حاضر به گرفتن نبود ، حتی وقتی دشتی گفت خرج راه است باید بروی برای مدتی اصفهان . باز هم نپذیرفت و به تبعید رفت .

در اصفهان ، حسین عملاً مدیر روزنامه برادرش «باختر» شد . اما مدیر روزنامه ای گرفتار مخارج ، برادرش درآمد ها را با خود برده و برای او عده ای طلبکار گذاشته بود . در همین دوران مقاله ای علیه مجلس رضاشاهی نوشت و بالاخره به زندان افتاد . کی ، زمانی که طلا گران شده بود و حسین در زندان دریافت که خانواده سلطنتی از تهران گریخته اند و به خانه حاجی کازرونی ریخته اند و متفقین به ایران هجوم آورده اند . چند روز بعد درِ زندان ها باز شد و ارتش پوشالی تسلیم. او که قفس سانسور رضا خانی مانع از پرواز تخیلش می شد ، ناگهان قلم را رها کرد ، در حالی که حکومت دیکتاتوری در اصفهان فرو نریخته و حکومت نظامی برپا بود ، راه تهران در پیش گرفت . در اصفهان ، در زندان عادی و هم سلول با چاقوکش ها و دزدان و قاتل ها بود . اگر چنین زندانی ، نصرت الدوله آدمی را که شاهزاده ناز پرورده ای بود به صرافت جامعه و مردم عادی انداخت و مدت زمانی هرچه نوشت درباره این محرومان و محکومان بود ، سید حسین را خود از میان طبقات محروم برآمده بود و اینان را می شناخت و هنوز اتاقی نداشت و در دفتر روزنامه می خوابید ، بیشتر به فکر مملکت انداخت .

 

 

تهران بعد از شهریور 20 آن نبود که او سال پیش رها کرد بلکه در هر گوشه و خیابانش خبری بود و داستانی ، شوری و شراره ای که در وجود او می گرفت . باز آشنایان اصفهانی به کارش آمدند همان ها که مشترک و خواننده روزنامه باختر بودند ، حسین موفق شد که «باختر» را در تهران چاپ کند . جهان درگیر جنگ جهانی بود ، ایران درگیر آزادی و حسین درگیر شراره های وجود خود . بیهوده نبود که سال بعد (1321) سرمقاله های «باختر» دست به دست می گشت ، در هیات تحریریه روزنامه او کسانی مانند محیط طباطبائی نشسته بودند . حسین با کسانی چون دکتر بقائی ، صادق هدایت ، محمد مسعود و جهانگیر تفضلی آشنا شد . مقالات او همه انتقاد بود ، اما دشتی که دوباره او را دید باز هم همان توصیه را داشت و بیمناک بود که طبع سرکش او را به طرف احزاب و گروه های سیاسی چپ بکشاند .

 

انگار نه که او هنوز به بیست و پنج سالگی نرسیده که سهیلی نخست وزیر را شاه سلطان حسین می خواند و از برخاستن نادر می ترساندش : «در این چهارصد سال ستاره هایی در آسمان بخت ایران طلوع کرد افسوس که نادر بود !...چهارصد سال است این ملت و مملکت سیر عقب گرد طی می کند ، عقب می رود...» هفته بعد نوشت : «حکومت رضاشاه ، رشوه خواری و دزدی را که پست ترین خصیصه هاست در ایران رواج داد ، ملک و هستی مردم را تاراح کرد و وقتی رت ،حساب کرده اند مایملک و اموالش بادآورده اش به حدی است که می توان از سعد آباد تا جزیره موریس را با ریال نقره فرش  کرد .»

 

با هیجانی که صحنه سیاسی به آزادی رسیده ایران را در دوران جنگ در خود گرفته ، روزنامه ها جان گرفته بودند و بهترین فرصت بود برای درخشش کسی که از هشت سال پیش که نخست بار به تهران آمد ، هرکه او را دید از استعداد و قلمش شگفتی گرفت . احزاب متعددی که برپا شده بودند هرکدام روزنامه ای داشتند و میدان بهارستان محل تجمع این روزنامه ها بود که هرکدام در بخشی از آن بالاخانه ای داشتند و میزی و صندلی .

دهها روزنامه پدید آمد ولی کمتری از آن مانند باختر می درخشید ، گرچه کمبود منابع مالی و پرهیز فاطمی از ساختن با احزاب و دربار و گروههای نفوذ ، فشار طاقت فرسایی بر او می آورد ، ولی حتی مثل محمد مسعود حاضر نبود قلم را به معامله گذارد و نه مانند دهها تن دیگر . روزنامه اش گیرا بود ولی گرفتاری هر روزه هزینه ها مانع از آن می شد که بتواند کارش را گسترش دهد . و این رنج مدام او را پرخاشجوتر و بیمارتر می کرد . در جوانی تنی رنجور یافته بود و در عین حال عطش به دانستن و طلب علم در او چنان بود که پنهانش نمی توانست کرد .

 

 

ودرست همین جاست که از مصلحت اندیشی کسانی مانند محیط طباطبایی و دشتی و حاج آقا حسام دولت آبادی که او را به استعدادی می شناسند ، دریچه ای برویش باز می شود . در ست در زمانی که پیام پایان جنگ جهانی دوم رسید ، به توصیله دولت آبادی نام او را به عنوان نماینده مطبوعات در هیاتی می نویسند که قرار است به پاریس برود برای شرکت در اجلاس کنفرانس بین المللی کار .

 

اعضای هیات گونه گونند ولی پیداست کهدولت می کوشد حزب توده در آن راه نیابد . محمد علی جمالزاده و دکتر رضوی عنوان مشاورین دولت را دارند . اعزاز نیک پی ، شهاب خسروانی ، کازرونی ها ، مشاورین کارفرمایند ، یوسف افتخاری و امیر کیوان مشاورین کارگرانند . آنها که این سفر را برایش راه انداختند قصد آن داشتند که او را از تهران دور کنند و امکان تحصیل دهند که در آرزویش بود .پاریس تازه از جنگ رسته ، قحطی ، بیکاری و فقر و آشوب در آن بیداد می کند و این سید حسین است که خود را به دانشگاه شهر می اندازد و رشته حقوق را انتخاب می کند . امید دارد که از محل درآمدهای باختر ،مبلغ اندکی به او برسد که بتواند با آن در کارتیه لات -محله دانشجویان-اتاقی شریکی دست و پا کند . پول نمی رسد ولی حسین سرمقاله هایش را می فرستد . تکان دهنده ترین مقالاتش در ماجرای آذربایجان نوشته شد ، تازه حالا صحنه سیاسی کشور او را می شناختند . مقالاتی که پیدا بود دیگر از ذهن جوان ماجراجوئی بیرون نمی آید ، منطقی است و با توجه به اوضاع جهان ، به ویژه اروپا . اگر پولی گه گاه ، با سفارش همان ها که او را فرستاند از وزارت کار و پیشه و هنر نرسد ، امکان تحصیل او نیست .

 

 

 

 

دکترحسین فاطمی پس از بازگشت از پاریس

 

 

در زمستان های سرد ، تنها گرمای کتابخانه مرکزی دانشکده حقوق است که او را گرم و زنده نگاه می دارد . اگر کاری هم پیدا شود -هرکار-ابائی ندارد ، در جواب نامه های نگران کننده ای که از تهران می رسد ، فقط یک حرف دارد «اجازه بدهید کار را تمام کنم» و چنین است که با پشتکاری عجیب بالاخره در اوایل سال 27 کا را تمام می کند و از دانشگاه پاریس تِز دکترای خود را با عنوان وضع کار در ایران می گذراند و باز می گردد . سی و یک ساله است و دارای عنوان دکترا و این آغاز زندگی است . و هیچکس باور ندارد که او از این زمان فقط چهار سال مجال خواهد داشت و هرچه هست در همین چهار سال است .

 

ادامه دارد ...

ویرایش شده در آذر 94 توسط adelkhoje

[Ernesto_Rommel 11,417]

سلام

 

البته لفظ شهید رو براساس چیزی که قرآن گفته صرفا به کسانیکه در راه خدا و براساس اصول خدا جهاد میکنند میشه به کار برد ....

 

 

و البته که زندگی دکتر فاطمی بسیار پر فراز و نشیب هست و براساس مطالبی که بین مصدق و کاشانی رخ میده .... یه جورایی باید گفت که دکتر فاطمی نقش مثبتی به سود دشمنان ملی شدن صنعت نفت و در راستای ضربه زدن به  پایگاه مردمی نهضت که به دلیل حمایت آیت الله کاشانی بود داشته .... ( متاسفانه)

 

ولی خوب وقایع بعد سقوط مفت و مسلم مصدق ( به خاطر پشت پا زدن به همه عهد و پیمان ها با آقای کاشانی و سپس اقدام به تخریب گسترده چهره ایشان بین مردم ) میریزند خونه ایشون و خانم ایشون هم توسط متجاوزین .....

 

 

به هرحال خدا رحمتش کنه

 

ولی خوب هست انسان دوست و دشمن رو خوب بشناسه ... چه دوست ساده دل چه دوست ساده لوح چه دوست حقیقی چه دوست اندیشمند .... چه دشمن نفوذی چه دشمن استکباری و ....

 

 

یا حق

[hasanjj2 1,229]

سلام

 

البته لفظ شهید رو براساس چیزی که قرآن گفته صرفا به کسانیکه در راه خدا و براساس اصول خدا جهاد میکنند میشه به کار برد ....

 

 

و البته که زندگی دکتر فاطمی بسیار پر فراز و نشیب هست و براساس مطالبی که بین مصدق و کاشانی رخ میده .... یه جورایی باید گفت که دکتر فاطمی نقش مثبتی به سود دشمنان ملی شدن صنعت نفت و در راستای ضربه زدن به  پایگاه مردمی نهضت که به دلیل حمایت آیت الله کاشانی بود داشته .... ( متاسفانه)

 

ولی خوب وقایع بعد سقوط مفت و مسلم مصدق ( به خاطر پشت پا زدن به همه عهد و پیمان ها با آقای کاشانی و سپس اقدام به تخریب گسترده چهره ایشان بین مردم ) میریزند خونه ایشون و خانم ایشون هم توسط متجاوزین .....

 

 

به هرحال خدا رحمتش کنه

 

ولی خوب هست انسان دوست و دشمن رو خوب بشناسه ... چه دوست ساده دل چه دوست ساده لوح چه دوست حقیقی چه دوست اندیشمند .... چه دشمن نفوذی چه دشمن استکباری و ....

 

 

یا حق

 چه خبره دوست عزیز... همچین تعریف میکنید که یکی ندونه فکر میکنه آیت الله کاشانی مثبت ترین نقش رو داشتند و مصدق و فاطمی جز اشتباه چیزی مرتکب نشدند...

 

البته در برخی تندروی های دکتر فاطمی شکی نیست که باعث حساس شدن برخی ها شد... همینطور دکتر مصدق هم بی اشتباه نبود ولی دیگه قطعا اوضاعش از آقای کشاانی بهتر بود... کی بود که بعد از کودتا رفت دیدار فرمانده کودتا زاهدی؟ کی بود قبل کودتا که مصدق میخواست زاهدی رو دستگیر کنه زهدی رو برد مجلس و مصونیت بهش داد تا 1 ماه قبل کودتا؟ کی بعد از کودتا بارها و بارها حمایتش را از زاهدی اعلام کرد... دیگه این موضوع از موارد متواتر هست و هر کسی اندکی تاریخ دوران کودتا رو خونده باشه مطلع هست... حتی عکسای آقای کاشانی با شعبون بی مخ بعد زا کودتا هم موجوده... کی بود در طی دوران دولت مصدق بعد از 30 تیر قصد داشت نیروهای مد نظر خودش روبه دولت بفرسته و یا نظرات خودش را در کشورداری اعمال کنه و چون مصدق جواب رد داد راهشو جدا کرد؟ حتما منظورتون از پشت پا زدن به عهد و پیمان همین موارد هست؟ یک جوری نفرمایید که اگر کسی ندونه فکر کنه همه چیز تقصیر دکتر مصدق بود... کی گفت که تا من هستم چوب هم بذاریم جای مصدق نهضت ادامه پیدا میکنه... لطفا از کسی که کودتا رو یک افتخار میدونه و سرنوشت مصدق را نتیجه عدل خدا میدونه یک قهرمان نسازید که دیگه این مورد مثل سایر موضوعات تاریخی حتی کمترین درجه ای از ابهام نداره...  قطعا مصدق هم اشتباهاتی داشت ولی این کجا و آن کجا...

 

حالا ربطی به این موضوع شاید نداشته باشه ولی اون موقعی که امثال مصدق و مدرس با سلطنت رضاخان مخالف بودن آقای کاشانی تو مجلس نطق دفاعیه از سلطنت ایراد میکرد... کاری به خوب یا بد یا خاکستری بودن رضاخان ندارم و یا دفاع یا رد سلطنتش... مهم اینه که تاریخ رو همونجور که بوده ببینید و برای بقیه اعلام کنید... نه اونجوری که یک قشر خاص میخواد... حالا چون آقای کاشانی روحانی بوده که لزومی نداره ازش یک قدیس ساخت... البته قطعا ایشون هم خدمات و اقدامات خوب و قابل تتقدیر داشتند... مهم اینه که صفر و یکی نگاه نکنید... همه افراد خاکستری اند... همه... غیر معصومین... هر وقت به این باور رسیدید میتونید تاریخ رو بدون قضاوت جانبدارنه بررسی کنید...

[arminheidari 24,423]

فکر کنم به جای بحث در مورد کودتای 28 مرداد به زندگی خود دکتر فاطمی به پردازیم بهتر باشد

به هرحال او یک انسان بود که خواست حرکت کند و منجمد نماند و این جای تحسین دارد

حال باید دید زندگی او چه نکات آموزنده ای برای ما دارد 

چه کارهایی او را رشد داد ؟

و چه کارهایی برای او منفی شد؟ 

 

شاید یکی از این نکات باعث بهبود رفتار اجتماعی و سیاسی ما شود 

یک کار خوب یا یک پرهیز از اشتباه می تواند گاهی زندگی یک انسان را از این رو به آن رو کند

[SaSa7 274]

سلام
 
البته لفظ شهید رو براساس چیزی که قرآن گفته صرفا به کسانیکه در راه خدا و براساس اصول خدا جهاد میکنند میشه به کار برد ....
 
 
و البته که زندگی دکتر فاطمی بسیار پر فراز و نشیب هست و براساس مطالبی که بین مصدق و کاشانی رخ میده .... یه جورایی باید گفت که دکتر فاطمی نقش مثبتی به سود دشمنان ملی شدن صنعت نفت و در راستای ضربه زدن به  پایگاه مردمی نهضت که به دلیل حمایت آیت الله کاشانی بود داشته .... ( متاسفانه)
 
ولی خوب وقایع بعد سقوط مفت و مسلم مصدق ( به خاطر پشت پا زدن به همه عهد و پیمان ها با آقای کاشانی و سپس اقدام به تخریب گسترده چهره ایشان بین مردم ) میریزند خونه ایشون و خانم ایشون هم توسط متجاوزین .....
 
 
به هرحال خدا رحمتش کنه
 
ولی خوب هست انسان دوست و دشمن رو خوب بشناسه ... چه دوست ساده دل چه دوست ساده لوح چه دوست حقیقی چه دوست اندیشمند .... چه دشمن نفوذی چه دشمن استکباری و ....
 
 
یا حق

اجازه بدهید, تاپیک روند خودش رو طی کنه, و سعی نکنید با جعل تاریخ افکار خودتون رو تحمیل کنید, شما که ماشالله استاد معظم تاریخ هستید!!!

زمانی که گالیله از دادگاه تفتیش عقاید بیرون امد, جمله ای گفت که به نظرم خیلی جالب بود.
گفت خود زمین میداند که مرکز جهان نیست...

[adelkhoje 5,060]

 

 

 

بخش دوم

 

 

در همان سه سالی که او نبود حوادثی بر ایران گذاشت . ارتش سرخ از ایران نرفت ، استالین باج خواست و ساعد نداد ، فرقه دمکرات برپا شد ، همه در کار ماندند قوام السطنه آمد و ماجرا را با درایت حل کرد . حزب دموکراتی ساخت که آشنایان حسین - مکی ، بقائی و تفضلی - همه درگیر آن شدند . مکی و بقائی به مجلس راه یافتند و از راه مبارزات پارلمانی حیثیتی اندوختند . مصدق و کاشانی از تبعید باز آمدند و مبارزات سیاسی جانی دیگر گرفت . حزب توده نمایندگانی به مجلس فرستاد ، چندی به دولت قوام پیوست . دربار و سید ضیاءالدین - که او هم همزمان با رفتن فاطمی به پاریس - از تبعید باز آمد ، فعال شدند و علمدار ضد کمونیسم . سفارتخانه های انگلیس و آمریکا پروبال بیشتری گشوده بودند . تا سید حسین که دیگر دکتر حسین فاطمی نام داشت به تهران برسد به بهانه سوءقصد به شاه ، حزب توده غیرقانونی شد و دوره تازه ای از خفقان آغاز گشت که هنوز دامن گستر نبود .

 

 

روزنامه نویسان تهران در هرکجا بودند به شنیدن خبر بازگشت فاطمی شادمان به استقبالش رفتند ، به باشگاه روزنامه نگاران واردش کردند ، گروه ضد حزب توده می پنداشت یک نیروی تازه نفس به میدان آمده است ، در چند روز نخست همه از او پیشواز کردند تا آن که خانه ای در پیچ شمیران اجاره کرد و در آنجا مسکن گزید . خانه ای که به سرعت و در آن خفقان بعد از بهمن 27 محفل و پاتوق اهل قلم شد و این درحالی بود که همه می کوشیدند تا راهی برای خلاصی از مقررات حکومت نظامی بیابند که دولت و دربار تدارک آن را دیده بودند .

 

 

 

جمعي از اعضاي اوليه جبهه ملي در منزل دکتر مصدق، مصطفي‌ الموتي، عباس ‌خليلي، ابوالحسن ‌عميدي ‌نوري، حسين ‌فاطمي، محمد مصدق، حسين ‌مکي، احمد ملکي، فرهنگ‌ نخعي

 

 

فاطمي مدير مسئول روزنامه باختر امروز در ميان همکاران خود

 

 

بهار به تدارک کار گذشت و به آشنایی ها ، فرصتی برای گذر به اصفهان - که مرکز تحرک های کارگری گروه های مختلف و از جمله حزب توده بود - و از آنجا روزی به نائین خانه پدری . انگار می دانست که بزودی زندگی او را در لای سنگ آسیاب می اندازد و مجالی برای دیدار ازدبستان گلزار نمی ماند . سرانجام امتیاز روزنامه ای با عنوان پرمعنای «باختر امروز» به نام او صادر شد ، اولین شماره اش مرداد 1328 درست چهار سال پس از روزی که از ایران رفتو چهارسال پیش از روزی که با آتش گرفتن دفتر باختر امروز به خرمن وجود او هم آتش زده شد . در همان نخستین شماره ، با همان نخستین سرمقاله آتش به جان ها زد و آنها را که به تصویر یک روزنامه ضد چپ بودند نومید کرد و نوشت «...اکثر این جماعتی که امروز مدال قهرمانی مبارزه ضد توده را بر سینه دارند و کرسی و کالت و وزارت را برای جبران خسارات ادعایی خود مطاله می کنند در آن زمان مانند گربه های دزد لوس از در و دیوار سفارت شوروی بالا می رفتند و افتخار می کردند که در ردیف صاحبه شیخ الاسلام در آمده اند ...» او راه و روش روزنامه اش را چنین نوشت «باختر امروز با همان تهور دیروز باختر با همان جسارت و بی پروائی از مصالح علف خور ها ، پابرهنه ها ،گرسنه ها و بی کفن ها دفاع خواهد کرد . این روزنامه مال میلیون ها مردمی است که در اثر ضعف و ناتوانی در شرایط زندگی عصر جدید یا قرون وسطی باقی مانده اند و از دنیای قرن بیستم خبری ندارند . شعار ما این است : مرگ یا آزادی ».

 

 

و چنین روزنامه ای فقط چند شماره تحمل می شد . شهربانی توقیفش کرد ، اما او در همان چند شماره کار خود را کرده و به وسط گود پریده بود و فقط 1- روز بعد بود که وقتی دکتر مصدق قصد آن کرد که بار دیگر-بعد از فترتی که دوران قوام السلطنه در فعالیت های او پدید آورده بود - به میدان در آید و مدیران مطبوعات را به خانه خود دعوت کرد ، همه چشم ها به دکتر فاطمی بود . در همه جا تصمیم گرفته شد که برای اعتراض به دیکتاتوری و ازمیان رفتن نشانه های آزادی در سردر سنگی کاخ مرمر گرد آیند و در روز موعود هیات هفت نفه ای انتخاب که شدند عبارت بودند از : دکتر مصدق ، بقائی ، مکی،احمد ملکی (مدیر روزنامه ستاره) ، عباس خلیلی (مدیر روزنامه اقدام) عمیدی نوری و دکتر فاطمی . سخنگوی این عده دکتر فاطمی بود .

 

 

 

دکتر مصدق در سازمان ملل با حضور فاطمي و مظفر بقايي

 

تحصن چهار روزه ، 20 نفری که به نمایندگی از راه پیمائی روز 22 مهر در دربارمانده بودند ، بی نتیجه پایان گرفت . دکتر مصدق چنان از اختلافات و مسائلی که در آن چهار روز به ترفند عبدالحسین هژیر (وزیر دربار) در جمع پیش آمده بود دلگیر شد که به احمد آباد رفت و قصد آن کرد که برای همیشه از فعالیت سیاسی کناره گیری کند اما اعلامیه دکتر فاطمی جانی به او و به جمع داد . اعلامیه ای که در آن دربار و هیات حاکمه محکوم شناخته شد و انتخابات (دوره شانزدهم) غیر قانونی اعلام گردید . جبهه ملی متولد شد .

 

دکتر فاطمی سرپرست کمیسیون تبلیغات آن و روزنامه «باختر امروز» ارگانش و دکتر مصدق رهبر آن . در اولین شماره که خبر تشکیل جبهه ملی را اعلام داشت در سرمقاله نوشت «دکتر مصدق پیشوای بزرگ ملی ایران که نیم قرن تمام در راه منافع مردم محروم این مملکت مبارزه کرده است اکنون بیش از پیش خود را در اختیار ملت گذاشته و با قبول پیشوائی جبهه ملی خواهد توانست به این مشروطیت مرده بی روح جان تازه ای ببخشد...» در زمانی که فاطمی این سطور را نوشت تمامی آن گروه که جبهه ملی را تشکیل داده بودند ، بر این مدعا بودند و ادعا می کردند که پیشوائی مصدق را پذیرفته اند و تا جان دارند در راه آزادی و قانون می کوشند. اما دو سه ماهی بعد با اولین عتاب دربار چند تنی راه خود کج کردند ، بقیه ماندند و از همین راه به مجلس رفتند ، روزی که مصدق به نخست وزیری رسید وقتی وزارت تعارفشان نشد جدا شدند ، عده ای ماندند و یا چون مکی به علت خط خوردن از لیست همراهان سفر آمریکا به جبهه مخالفت پیوستند و یا چون بقائی در سودای ریاست و صدرات . بعضی از ثابت قدمان در دادگاه بعد از کودتا 28 مرداد زبان به بدگویی از مصدق گشودند ، و سرانجام جز چند تنی نماندند و از آن میان تنها دکترفاطمی بود که بر عهد خود وفادار ماند و در مقابل جوخه آتش نیز همین کلام را خلاصه کرد و فریاد زد «زنده باد مصدق» و این رسم روزگاران بود .

 

 

دکتر مصدق در نيويورک، دکتر فاطمي هم حضور دارد

 

 

فاطمي با آدميت و شجاع‌الدين شفا در سازمان ملل

 

دکتر فاطمی در آبان 1328 به وساطت حسین مکی به دکتر مصدق سرسپرد و او را به جای پدر نشاند و به دنبال او راه افتاد ، و هرکس را دکتر پسندید او نیز ، به هرکس خشم گرفت او نیز . در چند ماهی که در تهران بود تا «باختر امروز»برپا شد ، دو باری به وساطت دوستان مشترک به دیدار اشرف خواهر شاه رفت که صیاد جوانانی بود که در ناحیه شان ذوق و استعدادی می دید . اشرف اصرار داشت که دکتر فاطمی در حلقه یاران او در آید و در این راه حاضر بود هر کاری بکند و هر امکانی در اختیارش قرار دهد ، برای کسی که تازه می خواست وارد زندگی جدی سیاسی شود ، این بهترین موقعیت بود . پیش از او ، احمد دهقان ، هژیر ، احمد آرامش ، منوچهر اقبال ، جهانگیر تفضلی و حتی محمد مسعود در این راه افتاده بودند ، اما دکتر فاطمی در معامله ای با خود و روزگار ، نام نیک را برگزید .

 

 

پس تمام نیروی خود را بر سرشکل گیری جبهه ملی گذاشت . این جبهه موجود عجیبی بود حزب نبود و در عین حال آئین نامه ای هم نداشت که بتواند مجمع احزاب باشد ، در همین حال حزب ایران و حزب پان ایرانیست و بعداً حزب زحمتکشان در آن بودند . کوشش حسین فاطمی این بود که تشکیلاتی برای دکتر مصدق درست کند که تا آن روز یچ تشکیلات سیاسی نداشت . انتخابات تهران مطابق درخواست دربار با کارچرخانی هژیر به همان شکلی اتفاق افتاد که آن ها می خواستند ، هیچ کس از نامزد های ملی به مجلس راه نیافتند ، شاه تصور می کرد که با حکومت نظامی و غیرقانونی کردن حزب توده و برپاکردن مجلس موسسانتوانسته است کار را تمام کند و جای پدر بنشیند غافل از این که در دنیای پس از جنگ جهانی که در آن آمریکا یکه تاز شده بود و علمدار کشورهای به اصطلاح آزاد ( سرمایه داری ) و قصد آن دارد که به امتیازات و انحصارات اروپائیان پایان دهد ، دنیائی دیگری است و بازیهای خود را دارد و از آن جمله امکان برپائی یک دیکتاتوری برپایه خواست سفارت انگلیس را نمی دهد .

 

 

دکتر مصدق در نيويورک، با حضور دکتر فاطمي، ضياء اشرف مصدق و غلامحسين‌ مصدق

 

 

 

شاه در زمانی که داشت آماده سفر به واشنگتن می شد ، نمی توانست این ظرافت را دریابد ، دربار او و درباریانش همه بر اساس کوک انگلیس می رقصیدند و برای فهماندن اوضاع به آن ها لازم بود که نیشگونی از آن ها گرفته شود و این همین کاری بود که صورت گرفتو نشریات آمریکائی و حتی اروپائی با اشاره به صندوق سازی های هژیر و محمد علی خان مسعودی ، انتخابات ایران را فرمایشی دیدند ، اگر کسی هم شکی داشت ، صدای گلوله امامی - از فدائیان اسلام-که در شبستان مسجد سپهسالار پیچید جای گفتگو باقی نگذاشت ، شاه به وحشت افتاد ، انتخابات تهران باطل شد و این پیروزی بزرگی بود که دکتر مصدق و جبهه ملی به دست آورد . حسین فاطمی موتور لوکوموتیوی بود که مصدق نحیف و پیر را در صدر نشانده بود و پیش می رفت و سرمقاله های «باختر امروز» کوبنده و پرده در ، به دلها را می یافت مردمی که به این تصور بودند که از زمستان 27 دیکتاتوری محمد رضا شاه آغاز شده ، به درست تشخیص می دادند که مصدق که صدایش از لابلای سطور «باختر امروز» به آن ها می رسید ، تنها کسی است که مقابل ایجاد یک دیکتاتوری تازه می ایستد . این بار دیگر 25 سال پیش نبود ، نه محمدرضا شاه قدرت پدر داشت و نه مصدق و دیگر سالخوردگان دوبار از این سوراخ گزیده می شدند .

 

 

در انتخابات مجددی که در تهران برگزار شد ، هزاران چشم ، درباریان و عوامل آن را می پائید و کارصندوق سازی مشکل بود ، مصدق بیشترین آرای تهران را بدست آورد و پس از وی نامزدهای جبهه ملی ، از جمله حسین فاطمی بدین سان ، یک سال بعد از بازگشت از اروپا ، سید حسین با شتابی که مانع می شد شبها بخوابد خود را در کنار مصدق در کرسی نمایندگی مجلس شانزدهم کاشت . در دوماهی که مجلس شانزدهم - بدون نمایندگان تهران - برپا بود ، به دربار و دولت منصور خوش گذشت ، اما با رسیدن نمایندگان تهران ، بهارستان بزودی مرکز ایران و اندک زمانی بعد قلب تحرکات جهان سیاست و اقتصاد شد ، در حقیقت چنان که در سرمقاله ای در روزنامه تایمز لندن آمده بود - که «باختر امروز» آن را نقل کرد - در پایان سال 29 قلب جهان پس از جنگ در بهارستان می زد که در آن جا لایحه ملی کردن صنعت نفت ایران در دست بررسی بود . این برای امپراتوری بریتانیا فاجعه ای بود کمی کوچکتر از انقلاب هند که به استقلال گوهر مستعمرات بریتانیا انجامید . 

 

 

 

سفر تاريخي مصدق به قاهره همراه با حسين ‌فاطمي

 

 

بازديد دکتر مصدق از اهرام ثلاثه

 

 

در حالی که شاه به انگلیسی ها قول داده بود که با گرفتن اختیار انحلال مجلس خواهد توانست لایه نفت (معروف به گس -گلشائیان) را از تصویب بگذراند ، جبهه ملی به رهبری مصدق - استاد بازی های پارلمانی-هدف بزرگتری را انتخاب کرده بود . مصدق به خوبی بلد بود چطور با یک اقلیت هشت نفره ، مجلس را فلج کند . کسی مانند او بهره گیری از قانون را می دانست . برنامه اعلام شده جبهه ملی در آن زمان اصلاح قوانین انتخابات ، قانون مطبوعات و حکومت نظامی ، در عین حال تفسیر اصل 48 قانون اساسی بود . 

 

 

 

قوام در لباس رسمی

 

 

تصویری از آخرین روزهای زندگی احمد قوام

 

 

 

همان اصلی که شاه با استناد مشکوکی به آن مجلس موسسان قلابی را علم کرده بود و کسانی چون تقی زاده و حکیم الملک نیز ، وجه خود به عنوان قهرمانان مشروطیت در گروه تایید اختیارات شاه گذاشته بودند . علاوه بر مصدق ، این قوام السلطنه بود که در روی تخت بیمارستان در سویس با دونامه که به ظاهر خطاب به شاه و وزیر دربارش و در باطن برای ثبت درتاریخ فرستاد به شاه هشدار داد که اگر برای بدست گرفتن قدرت و نشستن به جای پدر اغوا شود ، اساس سلطنت ایران را به باد خواهد داد . پیش بینی باورنکردنی یک سیاستمدار استخواندار که بابت آن القاب و عناوینش را گرفتند و به دستور شاه دیگر در سالگرد نجات آذربایجان نامی از او که نجات دهنده اصلی بود نیاوردند .

 

 

 

 

 

ادامه دارد ...

 

منبع تصاویر : http://www.iichs.org/magazine/sub.asp?id=1064&theme=Orange&magNumber=124&magID=127&magIMG=coverpage124.jpg

ویرایش شده در آذر 94 توسط adelkhoje

[Ernesto_Rommel 11,417]

سلام

 

 

چه دوستان به ذائقه شون خوش بیاد چه نیاد حداقلش اینه من چیزی رو که در تاریخ نوشتند قبول دارم ...  هم لائیک ها هم مذهبی ها مشترکا به نقش  دکتر فاطمی و نیز رفتارهای ضدمذهبی ایشون اشاره داشتند ...

 

حرف نه ما هست نه دیگری ... حرف بسیاری از مورخین هست و نیز کسانیکه خاطرات اون روزها رو ثبت کردند

 

 

و البته  من یکی که قصدی نداشتم و ندارم از اینکه مثلا راجع به کسی نظربدم که دیگری حال میکنه باهاش یا بدش میاد ازش

 

همونطور که راجع به استالین و هیتلر و رضاخان نظر میدیم راجع به دیگران هم حق نظر دادن داریم و نظر هم میدیم

 

حالا با حرف یکی ممکنه استالین بشه فرشته مهربون ، با حرف یکی مثل شهید نواب صفوی و امثالهم ، نقش آقای فاطمی در رفتارهای عجیب مشخص بشه

 

یا حق

[mostafa_by 5,726]

دوستان بزرگوار من در نظر داشته باشند که :

 

اگر قرار بر رفتن تاپیک به سمت دعواهای مدل مصدقی - کاشانی باشد، مطمئن باشید چیزی از تاپیک ارزشمند دوست بزرگوارم؛ عادل عزیز باقی نخواهد ماند.

چرا که هر گروه، نظرات و نیات خاص خود را دارند که تجربه ی تاریخی حداقل 60 سال اخیر نشان داده که این دو نظر هیچ گاه جمع پذیر نمی شوند.

هرچند که گفتمان حاکم پس از انقلاب این بوده که اصلاً نهضت ملی نفت به خاطر آیت الله کاشانی بوده و وقتی آیت الله کاشانی محدود شدند، مردم هم از دکتر مصدق روی برگرداندند و چه و چه؛ یعنی همان حرف هایی که جناب ادیب نوروزی فرمودند.

از سوی دیگر موافقان دکتر مصدق نیز همواره به نقش آیت الله کاشانی در کودتا تأکید داشته اند و ایشان را با هسته ی مرکزی کودتا هم کاسه دانسته اند.

 

ولی هیچ یک از این موارد، عین تاریخ و صحیح تاریخ نبوده و نیست.

نه اساساً کودتا بدلیل خالی کردن پشت مردم بخاطر آیت الله کاشانی بوده است و نه اساساً نقش آیت الله و حتی دکتر مصدق اینطور پررنگ بوده است.

 

تاریخ نهضت ملی، تاریخی پیچیده است و نیازمند بررسی مستقل.

پس توصیه می شود اگر واقعاً تمایل دارید که به این موضوع بپردازید و البته انصاف را هم رعایت می کنید و درگیر جدلیات نمی شوید، تاپیک مستقلی را برای این کار ایجاد فرمایید تا دو طرف در عین ادب و احترام و بدون سه نقطه و پشتک و چشمک و براساس مستندات تاریخی، نظرات ارزشمند خود را ارائه فرمایند تا خوانندگان خود تصمیم بگیرند کدامین روایت صحیح است.

 

خدا را چه دیدید. شاید از این وسط، روایت سوم و میانه تری هم پدید آمد تا نظرات دوستان بزرگوار، حداقل به یکدیگر نزدیک تر شود.

 

در پایان، از عادل عزیز بابت ایجاد این تاپیک ارزشمند تشکر فراوان دارم.

[adelkhoje 5,060]

 

 

 

 

بخش سوم 

 

شاه که مقاومت جبهه ملی و اوج گیری مصدق و یارانش را دید ، بیش از پیش به غرب نزدیک شد . بدین ترتیب در نیمه سال 1329 دیگر چیزی از تصویر آن جوان دمکرات سویس درس خوانده ، که فروغی رجال و بزرگان را در شهریور 20 به سلطنتش راضی کرد ، باقی نماند و تمام شد . دو سالی وقت لازم بود که تمام مردم ایران ایران دریابند فرزند رضا شاه گرچه قدرت او را ندارد ولی در سرسپردن به بیگانگان از او جلو می زند .

 

جنگ کره آغاز شده بود و خوف آن می رفت که آرامش پس از جنگ جهانی ، به فاصله پنج سال شکسته شود . ترس از استالین اروپا و آمریکا را به هم نزدیک کرد و در کنفرانس لندن که وزیران خارجه متفقین در آن شرکت داشتند یکی از بحث ها ایران بود . آنها گرچه در مورد آینده نفت ایران به توافق نرسیدند ، ولی یکدیگر را قانع کردند که باید دولتی قدرتمند و ضد کمونیست در تهران بر سرکار آید ، نگاه ها به رزم آرا دوخته شد که مدتی در مقام رئیس ستاد ارتش به خارجیان عشوه می فروخت . روز پنجم تیر دولت منصوربه طرز عجیبی استعفا داد ، شاه که از رزم آرا بیش از دکتر مصدق می ترسید با اکراه و زور و تهدید سفارت آمریکا حکم صدرات رزم آرا را امضا کرد . حالا موقع ترفندهای پارلمانی بود ، مصدق می دانست که درباریان در ته دل خود از از رزم آرا می ترسند ، پس حمله را آغاز کرد ، در این کار علاوه بر نیروی خودش ، دشمنان (درباریان) هم با او بودند و مصدق با حرکتی بین دو جناح از هیات حاکمه اختلاف انداخت و تقریباً به کاری موفق شد که مدرس در مجلس چهارم کرد و با وجود آن که در اقلیت قرار داشت ولی عملاً گرداننده مجلس شد . به اشاره شاه درباریان نیز آرام پشت مصدق پناه گرفتند . 

 

دکتر فاطمی ، مقدم رزم آرا در سرمقاله «باخترامروز» با عنوان «در ایران دیکتاتوری پا نمی گیرد» استقبال کرد و روز معرفی دولت ، مصدق و فاطمی ، مکی و بقائی چنان کردند که مجلس آتش گرفت . مصدق فریاد زد «خودم با همین دست ها سرت را مثل جوجه می کنم» مخاطب او رزم آرا بود . درباریان جرات مقابله مستقیم نداشتند و از عتاب سفارت انگلستان وسفیر تازه از راه رسیده آمریکا می ترسیدند .

 

در این مبارزات ، مادر حسین فاطمی خود را به خانم ضیاالسلطنه همسر دکتر مصدق رساند و از خواست تا برای این بچه سید که اصلاً به فکر خود نیست مادری کند ، خانم ضیاء السلطنه ترمه ای را که در مراسم عقد منصوره دختر دردانه اش انداخته بود فرستاد تا در سر سفره عقد سید حسین پهن کنند . حسین سی و چهار ساله بود و می باید برای خود زندگی بسازد و دکتر مصدق حرف او را نشنیده گرفت که می گفت وقت برای این کارها ندارم . حسین داماد شد ، عروس پریوش دختر بیست و دو ساله سرهنگ سطوتی معروف به «قزاق»

 

رزم آرای حیله گر وقتی توسط محمود هدایت برادر همسرش این خبر را دریافت داشت هدیه ای برای عروسی دکتر فاطمی فرستاد و چند روز بعد ، در بامدادی زود در خانه او را کوفت . حسین مشغول نوشتن سرمقاله باختر امروز بود . هر روز صبح زود ابتدا آن را می نوشت و بعد به مجلس می رفت و کار روزانه خود را آغاز می کرد . در آن روز رزم آرا هرچه زد که سید حسین را رام و با خود موافق کند ، از نقشه های بلند بالای خود برای اصلاح کشو و جلوگیری از فساد گفت و از این که با بیگانگان بازی می کند و قصد آن دارد که کار نفت را به سامانی رساند و حقوق ملت را به دست آورد ، سید حسین با ناباوری او را نگریست و در پایان فقط یک حرف زد : «تیمسار ما مرادی داریم نامش دکتر مصدق است اگر او را راضی کردید کار درست می شود ، رضایت من فایده ای ندارد » این حرف را آن روزها دیگرانی هم می گفتند اما رزم آرا دریافت که دربیان این سید چیزی از حقیقت نهفته است ، پس دست به دامان خانواده هدایت (خانواده همسرش) شد تا او را با دکتر مصدق روبرو کنند . این ملاقات هم به جائی نرسید . رزم آرا شمشیر از رو بست و فردای روزی که سرمقاله «باختر امروز» مسئله نفت را پیش کشیده بود دستور داد آن را توقیف کنند.

 

اما توقیف باختر امروز هم نه که اثری نداشت بلکه اعتصاب جمعی دانشجویان را درپی آورد و حسین فاطمی از آن که بود عزیزتر شد . 

حالا در مجلس ، دکتر مصدق خود را به ریاست کمیسیون نفت رسانده و مشغول بررسی لایحه الحاقی بود . نمایندگان طرفدار دولت و درباریان ، وقت می کشتند و زمان می خریدند تا رزم آرا جای پای خود را محکم کند چاره ای نبود جز آنکه مصدق تحرکی به صحنه بدهد ، پس ورقه استیضاح دولت را با امضای اعضای جبهه ملی روی میز رئیس مجلس گذاشت ، تا این زمان رزم آرا توانسته بود از زیر بار اظهار نظر دربارۀ لایحه نفت طفره برود و درباره آن به این بهانه که «دولت قبلی لایحه ای داده و ما نظری نداریم مجلس خود نظر بدهد » ، طفره برود . در این زمان بود که بن بست داشت طولانی می شد ، دکتر فاطمی که با مطبوعات و مردم در تماس بود ، می دانست که رزم آرای زیرک با توانایی غریبی که در به دست آوردن دل این و آن دارد حتی پکوف سفیر شوروی را هم با خود همدل کرده و از طرفی با توده ای ها هم سر و سری دارد ، ویر نیست که موفق شود و مجلس را هم به دست شاه منحل کند ، پس سر در گوش مصدق گذاشت و سخن از ملی کردن صنعت نفت گفت .

 

دکتر مصدق قبلاً وقتی رحیمیان نماینده هواخواه حزب توده در مجلس سیزدهم همین پیشنهاد را آورده بود که امضا کند ، به بهانه آن که لغو یک قرار داد حقوقی ، یک طرفه امکان پذیر نیست ، از امضای آن سرباز زده بود . اما این بار دکتر فاطمی مشاور و همدلش بود که به او می گفت ، دامی نبود که توده ای ها نهاده باشند . دکتر مصدق که در کمیسیون نفت به بن بست رسیده بود ، به فاطمی گوش سپرد که می گفت «زمان مساعد است و با وضعی که در مملکت وجود دارد استیفای حقوق ملت کاری است غیر ممکن مگر آنکه شوری بزرگ برپا شود ، خصوصاً که به هرحال دولت انگلیس مالک اکثریت سهام شرکت نفر است پس هرکاری که بکنیم در عمل کار خود را می کند . اصلاً چرا لغو قرارداد 1933 را که در زمان رضا شاه به زور بسته شد و تقی زاده وزیر دارایی وقت هم به اکراه و اجبار خود اقرارکرد در دستور نگذاریم . لغو قرار داد ، سپس خلع ید از انگلیسی ها و بعد ...

 

دکتر مصدق موافقت خود را به موافقت نمایندگان عضو جبهه ملی موکول کرد ، دکتر فاطمی همین استدلال را با اصرار با آن ها هم در میان نهاد و همگی را موافق کرد . در جلسه ای که در منزل محمود نریمان برپا شد ، دکتر فاطمی به دستور مصدق پیشنهاد خود را مطرح کرد و همگی امضا کردند . 

 

وقتی پیشنهاد سنجیده و مطالعه شدهِ جبهه ملی در مجلس مطرح شد ، جلسه ای خصوصی برپا گشت ، همه غافلگیر شده بودند و برای آن که گریبا خود را رها کنند باز کار را به کمیسیون نفت محول کردند ، این بار کمیسیون نفت با تمام اعضای درباری که در آن بودند ماده ای را تصویب کرد به این عنوان که «لایه الحاقی تامین کننده حقوق ملت نیست » کاری که تا همان روزها از قبولش اکراه داشتند . رزم آرا به مقاومت برخاست و وقتی در مجلس ناچار به سخن گفتن شد .

 

دکتر مصدق اعلام داشت :«حکومتی را که به چنین پستی و بنده صفتی تن دهد ، ملت ایران قانونی نمی شناسد و هرگونه عملی از این دولت سربزند به حساب ملت ایران نبوده و برای مردم تعهد آور نیست ...» در این سخنرانی دکتر مصدق از نظر ملت و فتاوی علمای اعلام سخن گفت . انعکاس این سخنان در باختر امروز روزِ بعد ، اول تهران و بعد سراسر کشور را به آتش کشید . دکتر مصدق با استفاده از همین فرصت در کمیسیون نفت ، صحنه را چنان آراست که چاره ای جز تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت نبود . نمایندگان از رزم آرا و قدرت تهدید کننده او می ترسیدند ، درحالی که در همان لحظات فتوا صادر شده و خلیل طهماسبی در تدارک کار بود و سپهبد حاجعلی رزم آرا آخرین لحظات عمر را سپری می کرد . صدای گلوله طهماسبی که در بهارستان پیچید و خبر آن به کمیسیون نفت رسید ، رنگ از روی همه پرید دکتر مصدق در سالن جلسه کمیسیون نفت را بست و کلید را در جیب گذاشت . دکتر فاطمی شیفته همین حرکات پیش بینی نشده دکتر مصدق بود . اعضای کمیسیون برای فرار از چنگال مصدق پای لایحه امضا گذاشتند و مردم به خیابان ها ریختند ، دکتر فاطمی شب در خانه ، کنار تازه عروس خود گریست . در آن التهاب بود که دربار برای گرفتن حکم صدارت حسین علا او را به خانه دکتر مصدق فرستاد . و علا تا دکتر مصدق -آشنای قدیمی- به او تبریک نگفت این مقام را نپذیرفت و شاه نامۀ معرفیش به را به مجلس ننوشت . اما علا ندانست که دکتر مصدق در آن نیمه شب سخنی دیگر هم گفت «معین الوزاره ، اجرای این قانون به عهده شماست !» فقط وقتی که 12 روز بعد مجلس سنا نیز زیر فشار افکار عمومی ، قانون ملی کردن صنعت نفت را به تصویب رساند و مردم به خیابان ریختند ، آن سیاستمدار کهنه کار ، حسین علا، دریافت که به چه دامی افتاده است .

 

ادامه دارد ....

 

پی نوشت : 

 

خیلی ممنون از استاد عزیزم ، آقا مصطفی بابت نظرشون ، نظر ایشون به شخصه برای من دلگرم کننده ست ...  :rose:  :rose: 

ویرایش شده در آذر 94 توسط adelkhoje