دستگاه های اطلاعاتی در دوران پهلوی دستگاه های اطلاعاتی در دوران پهلوی

[Reza6662 37]

ادامهء ماجرا از کتاب خاطرات منصور رفيع زاده:

بعد از رسیدگی های بسیار دقیق توسط ساواک، کشف گردید که اتومبیلی که متعلق به سفارت شوروی، اما بدون پلاک سیاسی، به طور معمول مقابل منزل ویلایی سرلشگر مقربی در قلهک توقف می‏کند. سپس راننده پیاده شده، درب صندوق عقب را باز می‏کند و پس از چند دقیقه دوباره آن را بسته و از آنجا دور می‏شود. در این بین، هیچگونه تماس مستقیمی با مقربی انجام نمی شود.
در نهایت مشخص شد که تیمسار مقربی و روسها، نیازی به تماس شخصی و فیزیکی برای انتقال اطلاعات نداشته اند. مقربی، اطلاعات حساس ارتش ایران را به درون دستگاههای الکترونیکی پیشرفتهء درون منزلش منتقل می کرد و اتومبیل عامل روسها که در مقابل منزل مقربی توقف کرده بود، از دستگاههای گیرندهء درون صندوق عقب، برای تقویت آن اطلاعات و ارسال مستقیم آن به مسکو و دفتر اصلی سازمان KGB استفاده می کرده اند.

وقتی که ماموران KGB حوالی نیمه شب به مقابل خانهء مقربی رسیدند، یک اتومبیل پژوی 504 ساواک، از طرف مقابل ظاهر شده و شاخ به شاخ و به طور عمد به اتومبیل KGB کوبید. مقربی از خانه اش بیرون پرید که ببیند چه شده، اما با دیدن پژوی 504 که اتومبیل معمول ساواک در آن دوران بود، به سرعت به داخل منزلش برگشت.
راننده ها از اتومبیل ها پیاده شدند و دعوایی سر گرفت. هر دو طرف درگیر، به محوطه ای در آن حوالی برده شدند و پلیس (که در واقع پلیس تهران نبوده و ماموران زبدهء ساواک بودند) دخالت کرد. ابتدا روسها وانمود کردند که زبان فارسی نمی دانند و سعی داشتند مسئله را یک تصادف کوچک جلوه دهند و قبول کردند که خسارت اتومبیل مقابل را بپردازند. آنها گفتند که روسی بوده اما دیپلمات نیستند. ولی پس از بازپرسی دقیق تر توسط ساواک، معلوم شد که از از دیپلماتهای ارشد سفارت شوروی در تهران هستند. روسها، مصونیت سیاسی خود را ارائه کردند و اصرار کردند که اتومبیل سفارت به آنها بازگردانده شود. به آنها گفته شد که چون اتومبیلشان درگیر تصادف بوده، لذا پلیس (ساواک) موقتن از آن نگهداری خواهد کرد.

در همین حین، تیمسار مقربی توسط ساواک بازداشت شد و خانه اش مورد جستجوی دقیق قرار گرفت. اتومبیل او و همهء دستگاههایی الکترونیکی خانه اش که توسط KGB به وی داده شده بود، ضبط شد. همه چیز در اختیار ساواک قرار گرفت.
به محض آنکه این موضوع به سفارت شوروی اطلاع داده شد، روسها درخواست نمودند که دیپلماتهایشان به دلیل مصونیت سیاسی، فورن به سفارتخانه تحویل داده شوند، اما موضوع تجهیزات الکترونیکی بسیار پیشرفته یافته شده در صندوق عقب اتومبیل روسها، مطرح بود. بعد از آزادی دیپلماتها، اتومبیل سفارت شوروی نیز تحویل گردید اما بدون لوازم جاسوسی. سفارت شوروی، یادداشتی به وزارت خارجه ارسال کرد و طی آن اعلام کرد که مقداری «لوازم شخصی» موجود در اتومبیل، هنوز بازگشت داده نشده است.


زیرکی تیمسار نصیری
وزارت خارجه به تیمسار نصیری تلفن زد و درخواست آنها را مطرح کرد و تیمسار جواب داد که به آنها بگویند اگر ممکن است لطف نموده لیست آن اقلام را به طور مجزا، دقیق و کاربردشان برای ما ارسال کنند و ما بسیار خوشحال خواهیم شد که این لوازم را از انبار پلیس (ساواک) یافته و خواستهء روسها را پیگیری نمائیم!
اما سازمان CIA بسیار خوشحال بود که یک جاسوس ارشد KGB گیر افتاده است. هرچند که قبل از دستگیری مقربی، هیچ اطلاعیه ای دال بر وجود چنان ماموری در ایران از طرف ساواک دریافت نکرده بود و در واقع ساواک به دور از چشمان CIA این عملیات موفقیت آمیز را به انجام رسانده بود.

اما پس از اطلاع از دستگیری مقربی، ماموران ارشد CIA از ساواک دو خواهش کردند:
1) از ساواک خواستند قبل از افشای اطلاعات ذی قیمت وی، مقربی اعدام نشود و با وی مصاحبه ای انجام دهند.

2) درخواست نمودند ابزارهای بسیار پیشرفتهء الکترونیکی ضبط شده در اتومبیل سفارت شوروی، توسط CIA مورد بررسی قرار گیرد.

کمی بعد از آن، دریادار Stanfield Turner (ریاست وقت سیا) تیمسار نصیری را برای صرف ناهار در دفتر مرکزی CIA در واشینگتن دعوت کرد. من (رفیع زاده) نیز برای ناهار دعوت شده بودم. CIA توضیح داد که سفیر ایران که قاعدتن در این گونه ملاقاتهای رسمی می بایستی گروه ایرانی را همراهی می کرد، دارای مجوز امنیتی لازم جهت حضور در دفتر مرکزی CIA نمی باشد! لذا از اینکه نتوانسته بودند سفیر ایران را دعوت کنند، عذرخواهی کردند.

دریادار «ترنر» از نصیری در مورد نشانه ای که ساواک را از فعالیتهای مقربی مطلع نموده بود، سوال کرد و در واقع می خواست بداند چگونه ساواک در این زمینه، بسیار موفق تر از CIA عمل کرده است!

[Reza6662 37]

ادامهء خاطرات منصور رفیع زاده:

مرحوم ارتشبد نصیری تمام عملیات دستگیری مقربی را برای رئیس CIA تشریح کرد به طوری که فراموش کرد غذایش را بخورد. اندکی پس از آن میهمانی، مراسم ناهار دیگری به افتخار تیمسار نصیری در همان محل و این بار توسط رئیس CIA در تهران و یک کارمند ارشد CIA مستقر در واشینگتن یعنی همان که همیشه گلی به یقه اش می زد، داده شد.

مرد یقه گل دار آهسته به من گفت: «ما آن اسبابها (ادوات یافت شده در اتومبیل سفارت شوروی) را می خواهیم.»
گفتم: «با تیمسار نصیری صحبت کن.»
مصرانه گفت: «نه، من از تو می خواهم، یک کاریش بکن.»
جوابش را حاضر داشتم: «از من کاری ساخته نیست، برایم دردسر درست خواهد شد.»
«به تیمسار یادآوری کن که ما یکی از آنها را داریم و ده سال پیش از یک رودخانه بیرون کشیده ایم. ما آن را قبلن به او نشان داده ایم. اما دستگاههای یافت شده توسط ما، تمان پوشیده از زنگ زدگی است، در حالی که دستگاههای یافت شده در تهران، کاملن تازه و سالم است. ما می خواهیم آنها را ببینیم؛ منصور با او صحبت کن.»
تیمسار نصیری گفت: «به کارمند خود دستور خواهم داد که آنها را به مامور شما بدهد؛ البته وقتی بررسی آنها را به پایان رساندید، باید آنها را به ما برگردانید.

هرگز نفهمیدم که آن ادوات به ایران بازپس داده شد یا خیر. اما خبر داشتم که توسط CIA به دقت مورد آزمایش قرار گرفته و منشا اطلاعات زیادی برای ایالات متحده بوده است. اکنون یکی از خواسته های آنان، به جای آورده شده بود. CIA مصرانه می خواست که تیمی از کارشناسان زبدهء آنها با سرلشگر مقربی مصاحبه کنند. در این زمینه، تلفن های متعددی به تیمسار نصیری زدم، اما او گفت که بسیار مشکل است بتوان برای چنان کاری، اجازه به دست آورد. ش ا ه نیز علاقه نداشت در اطلاعاتی با آمریکایی ها شریک شود که نتیجهء آن، منجر به خصومت بیشتر روسها گردد.
از «مقدم» نیز همان خواهش را کردم و گفتم: «اگر مجبور هستی، او را به ابد به زندان بینداز، اما لطفن او را نکش.» مقدم موافق بود و گفت: «این راه حلی که می گویی، مناسب و منطقی است، اما ش ا ه می خواهد به دلیل خیانت به کشور، او اعدام شود. تلاش های من نیز بی نتیجه ماند.

به حکم دادگاه تجدید نظر نظامی تهران و به تاریخ بامداد 4 دی ماه 2536، مطابق 26 دسامبر 1976، سرلشگر احمد مقربی به جرم ارتباط با بیگانگان و در اختیار قرار دادن اطلاعات محرمانهء ارتش ایران، تیرباران شد.

سپهبد ناصر مقدم، فرزند یعقوب، مدیر کل ادارهء سوم ساواک بود. تحصیلات نظامی خود را در دانشکدهء افسری و دانشگاه جنگ و فرماندهی عالی ستاد مشترک به پایان رسانید و علاوه بر تحصیلات عالی نظامی، در رشتهء دکترای حقوق از دانشگاه تهران فارغ التحصیل بود. وی، فرماندهی یگانهای مختلف پشتیبانی و رزمی را در نیروی زمینی شاهنشاهی ایران و ریاست ادارهء دوم ستاد بزرگ ارتشتاران را بر عهده داشت.
زنده یاد ناصر مقدم، به دلیل سوگند وفاداری به میهن و نظام شاهنشاهی، در ساعت 2.5 بامداد روز 22 فروردین 1358، علیرغم مخالفت دولت موقت انقلاب، مخفیانه توسط صادق خلخالی اعدام شد.

[Reza6662 37]

نقش شوروي در براندازي حكومت شاه و جنگ با عراق

از كتاب «كا.گ.ب در ايران»

پس از پيروزي انقلاب، به دستور مستقيم كميتهء مركزي حزب كمونيست اتحاد شوروي، ايستگاه كا.گ.ب در تهران با هدايت سفارت شوروي موظف شد با رهبري گروهكهای تروريستي «فدائيان خلق» و «مجاهدين خلق» تماس برقرار كند. مسئوليت اين ارتباط به عهدهء «ولاديمير فيسنكو» افسر شاخهء اطلاعات سياسي ايستگاه (مستقر در سفارت شوروي در تهران)، گذاره شد. وي به زبان فارسي، تسلط كامل داشت و با موهاي سياه و چشمان قهوه‏اي، ظاهري كاملن ايراني داشت. وي مستقيمن به ستادهاي مركزي مجاهدين و فدائيان رفت و سرانجام موفق شد با رهبران اين دو گروه ملاقلات كند.
از كتاب «كا.گ.ب در ايران» :
برقراري روابط ما با سازمان مجاهدين خلق، عليرغم توهماتي كه آنها داشتند، به خوبي پيش مي‏رفت و گسترش مي‏يافت. مجاهدين در جريان حمله به سازمانهاي رژيم شاه، سفارتخانه‏هاي ايالات متحده و بريتانيا، توانسته بودند آرشيو اسناد ساواك را بدست آورند. وقتي اين خبر را به مسكو منتقل نموديم، بلادرنگ خطاب به ما چنين نوشتند: «بلافاصله با مجاهدين تماس بگيريد و از آنها اسناد مربوط به دخالت و هدايت مزدوران اطلاعاتي شوروي در ارتش و ساير دستگاهها و به خصوص پروندهء سرلشگر مقربي را در ساواك بخواهيد.»
دبير اوّل سفارت شوروي در تهران و از مامورين عاليرتبه KGB
Vladimir Fisenko مورخ 7 / 2 / 1358
تهران - خيابان روزولت - خيابان ديبا - ساختمان شركت نولكو
ماجراي سرلشگر مقربي يكي از بزرگترين اشتباهات رزيدنسي «كا.گ.ب» در تهران محسوب مي‎شد و به همين جهت زياد هم حيرت‏انگيز نبود كه مقامات مركز در مسكو، اين چنين، تشنهء آگاهي به علل لو رفتن سرلشگر مقربي باشند. در آن زمان «گنادي كازانكين» مجددن به عنوان رزيدنت (رياست ايستگاه) كا.گ. ب در ايران خدمت مي‏كرد. كازانكين بلافاصله «فيزنكو» (فيسنكو) را احضار كرد و با نشان دادن متن تلگرام، به او دستور داد فورن با رابط خود در سازمان مجاهدين خلق تماس بگيريد. هنگامي كه فيزنكو به اتاق كار كازانكين آمد تا دستورات او را بشنود، من هم در آنجا حضور داشتن و لذا به عنوان يك شاهد عيني، جريان مكالمهء آنها را نقل مي‏كنم. فيزنكو در پاسخ به دستور كازانكين گفت: «همين الآن به شهر مي‎روم و بعد از بررسي اوضاع، براي پرهيز از تعقيب و مراقبت، تلفني با رابطم تماس مي‏گيرم.» ولي كازانكين كه تصميم فيزنكو را نمي‏‎پسنديد، با لحني هيجان‏‎زده به او پاسخ داد: «اين كار جز وقت تلف كردن بيهوده نتيجه‏اي ندارد. فورن از همين سفارتخانه به او تلفن كن.»

فيزنكو امتناع كرد و گفت: «ولي اين كار خطرناك است.» در جواب او كازانكين مصرانه دستور داد: «هيچ خطري ندارد. ساواك توسط انقلابيون از بين رفته است و ما آزادانه شهر را در كنترل داريم. هيچكس به تلفن‏هاي ما گوش نخواهد كرد. همين الآن از سفارتخانه به رابطت تلفن كن.»

رابط فيزنكو، يكي از انقلابيون بود به نام «محمدرضا سعادتي» كه يكي از رهبران سازمان مجاهدين خلق نيز محسوب مي‏‎شد. قرار ملاقات نيز در يكي از خانه‏هاي تيمي مجاهدين در غرب تهران گذاشته شد.

روز موعود، فيزنكو به همراه «علي‏اف» (يكي از مأموران رزيدنسي سفارتخانه شوروي در تهران) و رانندهء عملياتي رزيدنسي عازم محل ملاقات شدند. پس از كمي گشت و گذار و بررسي اوضاع از نظر امنيتي، اتومبيل آنها كه شمارهء سياسي داشت، يك كوچه پائين‎تر از ملاقات توقف كرد و فيزنكو با راننده از آن پياده شدند و به سمت ساختمان محل قرار به راه افتادند.
علي‏اف همانجا در خيابان روبه‎روي محل ملاقات، به مراقبت پرداخت تا اگر خطري پيش آمد، به فيزنكو علامت بدهد. چون همه چيز آرام و مرتب بود، فيزنكو زنگ درب منزل را به صدا درآورد. هنگامي كه درب باز شد، او وارد راهرو منزل گرديد و سپس زنگ درب آپارتمان طبقهء همكف را فشار داد. اين در هم بلافاصله باز شد و فيزنكو پس از ورود به داخل آپارتمان، محمدرضا سعادتي را پشت يك ميز، ايستاده ديد كه مثل هميشه قيافه‏اي رنگ پريده داشت و يك پروندهء قطور پر از سند نيز روي ميز ديده مي‎شد. در اين لحظه، ناگهان در پشت سر فيزنكو به شدت بسته شد و موقعي كه او به عقب برگشت، چشمش به چهار نفر افتاد كه تازه وارد اتاق شده و تپانچه‏هاي خود را به سوي فيزنكو و سعادتي نشانه رفته بودند. به نظر مي‏آمد دامي پهن شده باشد. فيزنكو، پس از ورود به سفارتخانه شوروي به ما گفت كه افرادي قصد بازداشتش را داشتند و به هيچ وجه شبيه اعضاي كميته‏هاي انقلاب نبودند، زيرا هم كراوات داشته و هم لباس‏هاي بسيار گرانقيمت بر تن داشتند. بر اساس حرفهاي فيزنكو حدس زديم كه بي‏ترديد آنها مي‏بايست از مامورين ساواك باشند!

از اطلاعيه شماره 19 سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي
دستگيري محمدرضا سعادتي (جاسوس سفارت شوروي معروف به سيكو)
به منظور جلوگيري از درگيري‏هاي سياسي، مامورين 5 دقيقه زودتر از شروع ملاقات به شركت وارد شده و مرد تماس گيرنده را دستگير و مدارك را ضبط نمايند، اما از دستگيري «فيسينكو» خودداري شود. فيسنكو پس از خارج شدن از شركت، سوار اتومبيلي كه توسط سه نفر مامور اطلاعات شوروي، هدايت مي‎شد، گرديد و منطقه را ترك نمود. در بازرسي بدني از مرد تماس گيرنده (محمدرضا سعادتي) مشخص شد كه وي مسلح به اسلحهء كمري مي‏‎باشد و نيز در جستجوي مقدماتي از وسائل شركت، يادداشتي كه حاكي از همكاري اين شخص با سرويس اطلاعاتي شوروي مي‏باشد، بدست آمد.
نام: محمدرضا سعادتي
شغل: فارغ التحصيل مهندسي برق و عضو هيئت مديره شركت نولكو
شروع فعاليت سياسي: از اوائل سال 1357 با هدف ساقط كردن حكومت
وي در بهمن ماه 1357 به عضويت سازمان مجاهدين خلق درآمد و مستقيماً زير نظر شخصي به نام «خسرو نظامي» رئيس انتظامات گروهك مجاهدين خلق انجام وظيفه مي‏نمايد. «خسرو نظامي» كه در بازجويي‏هايي محمدرضا سعادتي، از وي نام برده شده است، نام مستعار است و چنين شخصي وجود خارجي ندارد.

چگونگي برقراري ارتباط با مقامات شوروي:
محمدرضا سعادتي اعتراف نمود كه در اوائل بهمن 1357 در تظاهراتي كه در دانشگاه تهران ترتيب يافته بود، با «ولاديمير فيسنكو» آشنا شده و وي خود را خبرنگار روزنامهء‌ «ايزوستيا» معرفي و ضمن طرح سوالاتي در زمينهء جنبش ضدشاه و هدفها و برنامه‎هاي آن، اظهار علاقه نموده بود كه باب مراوده با وي را باز نمايد. از آن تاريخ به بعد، ملاقاتهاي منظم خصوصي بين سعادتي و افسر اطلاعات KGB (سفارت شوروي) برقرار مي‏گردد.

نتايج بازجويي:
محمدرضا سعادتي، ضمن اعتراف به همكاري با سازمان جاسوسي شوروي در ايران، اظهار داشت كه كليهء ارتباطات او با فيسنكو، با هدايت و نظر «خسرو نظامي» بوده و به احتمال زياد، «خسرو نظامي» از عوامل رده بالاي سازمان جاسوسي شوروي در تهران بوده است كه هيچ گاه شناسايي و دستگير نگرديد. خسرو نظامي، كه به دليل آشنا بودن به سيستم‏ها و اداوات نظامي، بايد از ارتشيان هوادار شوروي و حزب توده باشد، زمينهء تبادل اطلاعات سعادتي با سرويس جاسوسي شوروي را فراهم كرده و براي اخذ وسائل و امكانات فني،‌ آموزش الكترونيك و عملياتي از سازمان جاسوسي شوروي، براي تقويت اقدامات عملياتي جاسوسي جهت سعادتي، اقدامات به عمل آورده بود.

خسرو نظامي به سعادتي دستور داده بود كه در اين ملاقات (آخرين ملاقات كه منجر به دستگيري سعادتي شد: 6 / 2 / 58) مدارك مهم در ملاقاتهاي پنهاني در داخل اتومبيل سفارت شوروي، به صورت متحرك، تحويل داده شود. خسرو نظامي به سعادتي همچنين دستور داده بود كه در مورد مسئلهء افغانستان، موقعيت عراق و حزب بعث، گروههاي كرد عراقي و آخرين وضعيت سياسي و آمادگي نظامي ايران در برابر قدرت نظامي رژيم بعث عراق، آيت الله خميني و نزديكان وي تحقيق و سوال نمايد. خسرو نظامي تاكيد كرده بود كه سعادتي از فيسنكو بخواهد در چه زمينه‏هايي به اطلاعات نياز دارند.

خسرو نظامي، ضمن توجيه سعادتي در زمينهء اينكه آخرين وضعيت احزاب و سازمانهاي جنبش ضدشاه را در ايران براي فيسنكو تشريح نمايد، دستور داده است كه از افسر اطلاعات شوروي، ليست افسران سازمان سيا و شبكه‏هاي اطلاعاتي آنها را دريافت كرده و اين اطلاعات را در اختيار جنبش قرار دهد تا بتوانند مورد بهره‏برداي قرار دهند. ضمنن وسائل الكترونيكي فني جاسوسي شامل ضبط‏صوت همراه با فرستنده، وسائل ميكروفن‏گذاري و فرستنده‏هاي كوچك، دوربين‎‏هاي عكاسي بسيار كوچك، دستگاه تهيهء ميكروفيلم، دستگاه استراق سمع از فاصلهء 50 متري، دستگاههاي رمز كنندهء تلفن و دستگاههاي كنترل تلفن تحويل جنبش نمايند و علاوه بر آن، تجربياتي كه در امور اطلاعاتي، ضداطلاعاتي و نحوهء بايگاني اسناد طبقه‏بندي شده و تشكيل بايگاني دارند، به صورت بولتن‏هايي در اختيار جنبش قرار دهند.

متاسفانه اطلاعات امنيتي از مدارك مهم طبقه‏بندي شدهء كشوري، در اختيار خسرو نظامي و سازمان جنبش قرار گرفته بود، و خسرو نظامي قصد داشت كه سازمان جنبش را با وسائل فني و الكترونيكي، احتمالن امكانات تسليحاتي مجهز نمايد و در قبال آن، سازمان اطلاعاتي شوروي با هدايت و كمك سفارت شوروي در تهران، از اسناد مهم مملكتي تغذيه نمايند. اين موضوع، پيش از انقلاب، از نظر ساواك دور نمانده بود و آنها بر اين اعتقاد بودند كه چنين تلاشهايي، خطرات غيرقابل جبراني در آينده، از نظر امنيت كشور دربرخواهد داشت. تلاش خسرو نظامي در زمينهء بدست آوردن ليست اسامي افسران اطلاعاتي سيا و شناسايي شبكهء اطلاعاتي آمريكايي‏ها در ايران، تنها به منظور ترور اعضاء آن و تخريب و اختلال در روابط ايران و آمريكا بوده است.

خسرو نظامي - كه نامي مستعار براي شخصي مجهول الهويه بود - سالها بعد، نقش عمده‏‎اي در لو دادن مسير پرواز جنگنده‏هاي ايران و همچنين انجام برخي عملياتهاي نظامي به شوروي و در نتيجه به عراق ايفا نمود.

اكبر طريقي و پروندهء سرلشگر مقربي
«اكبر طريقي» هم‏زمان با درخواست پروندهء سرلشگر مقربي، توسط جاسوس شوروي از محمدرضا سعادتي، از ادارهء دوّم ارتش جمهوري اسلامي ايران، اين پروندهء سري را از آن اداره برداشته است. لازم به توضيح است كه اكبر طريقي، در دادستاني انقلاب اسلامي كار مي‏كرده و با استفاده از يك حكم دادستان انقلاب كه به وي اجازهء امانت گرفتن پرونده‏هاي مامورين ضداطلاعات ارتش شاهنشاهي را داده بود، اقدام به گرفتن پروندهء مقربي كرده بود.



ولاديمير كوزيچكين (Vladimir Kuzchikin)
ولاديمير كوزيچكين به سال 1947 در يك خانوادهء روس به دنيا آمد. تحصيلات عالي را در انستيتوي كشورهاي آسيايي و آفريقايي در مسكو به پايان برد. رشتهء اصلي او، تاريخ ايران و زبان فارسي بود و علاوه بر زبان فارسي، زبانهاي انگليسي و عربي را به طول كامل فراگرفت. دانشگاه محل تحصيل وي در مسكو، يك نهاد آموزش عالي وابسته به دولت محسوب مي‎شد كه فارغ‏التحصيلان آن به ارگانهايي چون كميتهء‌ مركزي حزب كمونيست، كميتهء امنيت ملي دولتي (KGB)، وزارت امور خارجه، وزارت بازرگاني خارجي، خبرگزاري‏هاي روسي و . . . . جذب مي‎شوند.

دفتر اصلي KGB در مسكو

كوزيچكين بايد پايان نامهء تحصيلي خود را در ايران تهيه مي‏كرد و لذا پيش از اين سفر، از طرف KGB احضار شد و به او مأموريت داده شد كه در دوران اقامت در ايران، با ايت سازمان، بدون ارتباط با ايستگاه كا.گ.ب در تهران، همكاري كند.

كوزيچكين به تاريخ دسامبر 1973 (برابر آذر ماه 1352) راهي تهران شد و به مدت يك سال، به عنوان مترجم در ايران به سر برد و در بازگشت به مسكو، پايان نامهء خود را به استاد راهنمايش، پروفسور ميخائيل ايوانف، ايران‏شناس معروف شوروي و رئيس دانشكدهء تاريخ ايران، تحويل داد كه با نظر مساعد او مواجه شد.

كوزيچكين پس از اتمام تحصيل، به عضويت رسمي كا.گ.ب درآمد و تا سال 1976 (برابر 1355) در دانشكدهء كا.گ.ب دورهء آموزشي تخصصي را طي كرد. در دسامبر اين سال، فعاليت عملي كوزيچكين آغاز شد و او در معاونت يكم (PGU) كه سازمان اطلاعات خارجي كا.گ.ب است، به كار پرداخت. محل كار وي، ادارهء كل S بود كه كاركرد آن، هدايت عوامل مخفي كا.گ.ب در كشورهاي خارجي و گردآوري «اطلاعات غيرقانوني» است.

بخشي كه كوزيچكين فعاليت خود را در آن آغاز كرد، بخش هدايت عوامل مخفي در ايران، افغانستان و تركيه بود. آموزشهاي او دربارهء ساواك، ضداطلاعات ارتش ايران، شهرباني ايران، ايستگاههاي شنود ساواك در شمال ايران، و ساير سرويسهاي اطلاعاتي غرب در جهان بود. كوزيچكين در تابستان 1977 (برابر 1356) به وسيلهء قطار راهي تهران شد. محل استقرار ايستگاه رزيدنسي كا.گ.ب در تهران، طبقهء چهارم ساختمان اجرايي سفارت شوروي در تهران بود. در زمان ورود كوزيچكين به تهران، «كاسترومين» (Lev Petrovich Kostromin) رياست ايستگاه جاسوسي كا.گ.ب در تهران را برعهده داشت كه در عين حال، معاون دپارتمان هشتم PGU نيز بود.

ايستگاه كا.گ.ب در تهران، به شاخه‏هاي زير تقسيم مي‎شد:

شاخهء اطلاعات سياسي: وظيفهء گردآوري اطلاعات سياسي و ارسال آن به مسكو را برعهده داست.

شاخهء ضداطلاعات: وظيفهء نفوذ در سرويس دشمن و حفاظت امنيت اتباع شوروي در ايران را عهده‎دار بود.

شاخهء X : مسئوليت اطلاعات فني و علمي ايستگاه را بر عهده داشت.

شاخهء N : مسئول گردآوري «اطلاعات غيرقانوني» و تماس با عوامل مخفي را برعهده داشت. اين شاخه، نمايندهء ادارهء كل S در ايستگاه محسوب مي‎شد.

در طبقهء پنجم سفارت شوروي در تهران، اتاقي وجود داشت كه در آن كليهء مكالمات راديويي تيم‏هاي تعقيب و مراقبت سازمان امنيت ايران، ضداطلاعات ارتش، پليس جنائي (آگاهي) و غيره، شنود مي‎شود. در طبقهء ششم نيز در اتاق مخصوصي، مكالمات رمزدار ساواك و سفارت آمريكا شنود مي‏شد. اين ايستگاه جاسوسي مستقر در سفارت شوروي، پس از انقلاب به دليل فقدان سازمان امنيتي ساواك، به راحتي و آزادي بيشتري به عمليات خود ادامه دادند و در سالهاي جنگ با عراق، بسياري از اطلاعات حياتي ارتش ايران را در اختيار مسكو قرار داده و آنها نيز اين اطلاعات را مستقيمن در اختيار رژيم بعث عراق قرار مي‏دادند.

سازمان اطلاعاتي KGB، روشهاي مختلفي را جهت كسب اطلاعات به كار مي‏گيرد. يكي از اين روشها، استفاده از دختران زيباروی مي‏‎باشد كه با شناسايي و در سر راه قرار گرفتن اشخاص مهم و با برقراري ارتباط جنسي با آنان، اطلاعات مورد نظر خود را كسب كرده و به مسكو منتقل مي‏‎كردند. (تصوير عده‏اي از اين دختران)

[super_comando 4]

تابناك:بر اساس يكي از اسناد كشف شده ساواك، هنگام حضور امام خمینی در نوفل لوشاتو رئيس سازمان اطلاعاتي فرانسه پيشنهاد ترور امام خميني در ایتالیا را به ساواک ایران ارائه کرده بود. به گزارش خبرنگار «تابناک»، طبق اين پيشنهاد كه از سوي «كنت دومرانش» رئيس سازمان اطلاعاتي فرانسه به تيمسار كاوه، فرستادة ساواك ارائه شد، مي‌بايست زمينه انتقال امام به ايتاليا فراهم شود. طي 4 ماهي كه(13 مهر تا 12 بهمن 57) امام خميني(ره) در فرانسه حضور داشتند، سازمان اطلاعاتي فرانسه با همكاري ساواك تلاشهاي فراواني براي مقابله با فعاليتهاي ايشان عليه رژيم شاه به عمل آورد. اين تلاش‌ها شامل اعمال فشار به حضرت امام براي توقف مبارزات ایشان، كنترل تلفنهاي نزديكان امام، ارائه نشاني طرفداران امام به ساواك و تلاشهايي براي اخراج امام از فرانسه بود. اما يكي از اسناد ساواك که موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسي آن را امروز منتشر کرد، حاكي از پيشنهاد رئيس سازمان اطلاعاتي فرانسه براي ترور امام خميني است. طبق اين پيشنهاد كه از سوي «كنت دومرانش» رئيس سازمان اطلاعاتي فرانسه به تيمسار كاوه، فرستاده ساواك ارائه شد، مي‌بايست زمينه انتقال امام به ايتاليا فراهم شود. سپس در آنجا با استفاده از هرج و مرج سياسي موجود در آن كشور، اقدام به ترور ایشان گردد. اين پيشنهاد همراه با ساير فعاليتهاي مشترك ساواك و سازمان اطلاعاتي فرانسه عليه امام، در نامه سپهبد ناصر مقدم به شاه گزارش شده که در آن آمده است: پيشگاه مبارك اعليحضرت همايون شاهنشاه آريامهر مفتخراً بشرف عرض مي‌رساند: به منظور تسريع و پيگيري اقدامات مربوط به جمع‌آوري اطلاعات پيرامون فعاليتهاي خميني در پاريس معاون اطلاعات خارجي ساواك از تاريخ پنجشنبه 20/7/57 تا يكشنبه 23/7/1357 به پاريس مسافرت و طي آن ملاقاتهايي با مقامات سرويس اطلاعاتي فرانسه و برخي از منابع اطلاعاتي به عمل آورد. اهم مطالب مطروحه در اين ملاقاتها و اطلاعات مكتسبه در مورد خميني ذيلاً از شرفعرض پيشگاه مبارك ملوكانه مي‌گذرد. بنا به اظهار مقامات فرانسوي خميني از بدو ورود به پاريس تاكنون سه بار محل اقامت خود را تغيير داده است و طي اين مدت با ابوالحسن بني‌صدر ـ صادق قطب‌زاده ـ مظفر فيروز ـ غضنفرپور ـ سيدشمس‌الدين مجابي و تعداد كثير ديگري از ايرانيان مقيم فرانسه و ساير كشورهاي اروپا بويژه ايتاليا و آلمان تماس داشته است. ضمناً صادق قطب‌زاده شخصاً به عراق رفته و خميني را با خود به فرانسه برده است. مراقبت از محل اقامت كنوني خميني از نقطه‌نظر تعيين هويت اشخاصي كه با او ملاقات مي‌كنند به دليل وضع خاص خانه محل اقامت او باغ بزرگ با دو ديوار و درهاي متعدد براي پليس امنيتي فرانسه مشكل است. تحقيقات پيرامون مراجعين به محل اقامت خميني با توجه به شماره پلاك اتومبيل آنها از طرف پليس فرانسه ادامه دارد و قرار است متعاقباً نتيجه به اطلاع مقامات ايراني برسد. مقامات سرويس فرانسه همچنين اظهار داشتند كه قرار بود ظرف روز 23/7/57 خميني براي مصاحبه به محلي در داخل شهر پاريس برود اما نماينده پليس امنيتي فرانسه به منزل او رفت و به خميني اظهار داشت كه اگر به محل ملاقات برود پليس مجبور است همه كساني را كه به آنجا رفته‌اند از آن محل اخراج كند. نماينده پليس خطاب به خميني تأكيد كرد كه دولت فرانسه از بدو ورود به وي (خميني) ابلاغ نموده است كه حق هيچ‌گونه فعاليت سياسي عليه ايران را ندارد. مقامات سرويس فرانسه خاطرنشان ساختند كه پس از اين مذاكرات خميني در آخرين لحظه رفتن خود را به محل اجتماع افراد منظور و انجام مصاحبه لغو كرد. كنت دومرانش رئيس سرويس فرانسه اظهار داشت كه زمينه‌سازي دولت عراق براي خارج كردن خميني از آن كشور احتمالاً بنا به توصيه وي (كنت) به صدام حسين در اين مورد انجام گفته است. كنت دومرانش اضافه نمود كه بنا بر توصيه وي چهار روز قبل دولت فرانسه تصميم گرفته خميني را از آن كشور اخراج كند ولي با كمال تعجب ملاحظه شد كه سفير شاهنشاه آريامهر مصراً از وزارت امور خارجه فرانسه درخواست كرده كه از اخراج خميني صرفنظر شود. كنت علت اين اقدام را جويا شد. در اين مورد به كنت دومرانش پاسخ داده شد كه احتمالاً علت اين كار اين است كه سفير ايران عقيده دارد كه خميني در پاريس تحت كنترل دوستان فرانسوي ايران است در حاليكه معلوم نيست كشور مقصد بعدي او تا چه حد مي‌تواند يا بخواهد فعاليتهاي او را كنترل كند. كنت دومرانش خاطرنشان ساخت دلايل قاطعي در اختيار دارد كه خميني با كمونيستهاي فرانسه و ايتاليا ارتباط دارد و اين عناصر كمونيست براي رفتن او به ايتاليا تلاش مي‌كنند. رئيس سرويس فرانسه اظهار عقيده كرد كه خوب است وسايل عزيمت خميني به ايتاليا فراهم شود و با استفاده از هرج و مرجي كه در ايتاليا وجود دارد عوامل ايران به آساني او را از بين ببرند. در اين مورد به كنت دومرانش توضيح داده شد كه اگر چنين كاري بشود خميني تبديل به يك «شهيد» خواهد شد و حربه جديدي به دست كمونيستها مي‌افتد تا بيش از گذشته دولت ايران را مورد حمله قرار دهند. كنت اين نظر را تأييد نمود. در مورد تصميم خميني داير بر عزيمت به آمريكا اگر چه تا اين تاريخ مقامات اطلاعاتي آمريكا خبر درخواست ويزاي ورود به آمريكا وسيله وي را تأييد نكرده‌اند ولي رئيس سرويس فرانسه اظهار داشت كه خميني درخواست صدور رواديد آمريكا را از سفارت آمريكا در پاريس به عمل آورده است. به رئيس سرويس فرانسه تأكيد گرديد كه عزيمت خميني به آمريكا مورد تقاضاي ساواك بوده و درخواست مي‌شود كه وي از امكانات خود براي تشويق خميني به رفتن به آمريكا حداكثر استفاده را بكند. كنت دومرانش قول داد در اين زمينه هر كاري از او ساخته باشد انجام خواهد داد و اضافه نمود كه اقدامات لازم را جهت تسريع در جمع‌آوري اطلاعات پيرامون فعاليتهاي خميني در پاريس و كنترل تماسها و ملاقاتهاي وي معمول و نتايج حاصله را سريعاً در اختيار ساواك خواهد گذاشت. به طور كلي در ملاقات با مقامات فرانسوي چنين استنباط شد كه آنان علاقه محسوسي در مورد همكاري با دولت ايران درباره كسب اطلاع از وضعيت خميني در مدت اقامت در آن كشور دارند. طي ملاقاتي با اسماعيل رائين در پاريس به وي توصيه شد كه از طريق صادق قطب‌زاده خميني را تشويق نمايد كه به آمريكا عزيمت كند و اسماعيل رائين قول داد كه با نماينده ساواك در پاريس همكاري خواهد كرد. به پيوست اصل و ترجمه گزارش سرويس اطلاعاتي فرانسه به رياست جمهوري آن كشور به مناسبت ورود خميني به پاريس تقديم مي‌گردد. مراتب جهت استحضار خاطر خطير ملوكانه معروض مي‌گردد. جان‌نثار ـ سپهبد ناصر مقدم

[Azarakhsh 1,068]

روز ۱۰ بهمن ۱۳۳۵ لایحه تاسیس سازمان اطلاعات و امنیت كشور ـ ساواك ـ به تصویب مجلس سنا رسید و این سازمان با حمایت اطلاعاتی امریكا شكل گرفت.

پس از كودتای 28 مرداد 1332، آمریكا، فضا و شرایط را به‌منظور حضور و حاكمیت بلامانع خویش در ایران مساعد یافته و در صدد برآمد تا در تمام شئون ایران دخالت كرده و جایگزین انگلیس شود. یكی از زمینه‌های مورد نظر، بخش امنیتی و اطلاعاتی بود. تا پیش از این مقطع‌، انگلیس از حضوری پررنگ‌تر برخوردار بود و آمریكا نیز به‌منظور كسب جایگاه مناسب تلاش می‌كرد; ولی نتایج جنگ جهانی دوم و توافقات جدید در تعیین حوزه‌های نفوذ و همچنین كمك مؤثر و مستقیم آمریكا در پیروزی كودتا و بازگرداندن محمدرضا به ایران در سال 1332، آزادی عمل بیشتری را برای آمریكا فراهم كرد و از این تاریخ بود كه آمریكایی‌ها، با تمام امكانات وارد عرصه‌های مختلف شدند و حاكمیت بلامنازع خود را تثبیت كردند. در این راستا، هدایت و كنترل دو پایگاه بیش از دیگر پایگاه‌ها مورد نظر آنها بود: ارتش و راه‌اندازی سازمان اطلاعات و امنیت داخلی‌. اولی‌، به‌منظور حفاظت و حراست از مهره‌ای كه توسط آنها مجدداً در ایران روی كار آمده بود، در مقابل هجوم بیگانگان و ایجاد نقش ژاندارمی در منطقه خاورمیانه برای سركوبی نهضت‌های آزادی‌بخش‌; و دومی‌، به‌منظور حمایت و پشتیبانی و حفظ او در مقابل نیروهای داخلی‌.

البته باید توجه داشت كه این دو، هدف اصلی و غایی آمریكا نبود، بلكه اهداف اصلی‌تر دیگری نیز مدنظر بوده‌اند:

«... پس از 28 مرداد 32، كه آمریكایی‌ها با قدرت تمام وارد صحنه شدند و تصمیم گرفتند كه ایران را به‌عنوان پایگاه اصلی خود در منطقه حفظ كنند، در درجه اول به ایجاد دستگاه ضداطلاعات ارتش و تقویت آن و در درجه دوم به تأسیس سازمان امنیت كشور (ساواك‌) پرداختند. طبیعی بود كه اگر ایران می‌بایست پایگاه اصلی آمریكا در منطقه باشد، به یك سیستم اطلاعاتی و امنیتی قوی نیاز داشت‌. مضافاً اینكه در شمال آن رقیب اصلی آمریكا، یعنی شوروی كمونیستی‌، با حضور خود این پایگاه غرب را تهدید می‌كرد. به علاوه تأسیس دستگاه اطلاعاتی و امنیتی ایران توسط آمریكا به او این امكان را می‌داد تا تسلط كامل خود را تأمین كند و نفوذ خود را در ایران عمق بخشد1...»

البته ضعف اطلاعاتی در ایران از سابقه‌ای دیرین برخوردار بود، ولی آمریكا مترصد فرصتی به‌منظور حضور در ایران و به‌دست آوردن مقام انگلیس در این زمینه بود. كودتای 28 مرداد; فعالیت توده‌ای‌ها و... از جمله عواملی بودند كه شرایط مناسب را برای آمریكایی‌ها فراهم كرد:
«... پس از بركناری رضاشاه كه با از هم پاشیدگی و تضعیف ارتش همراه بود، جانشین او نه یك پلیس مخفی قوی و نه یك ارتش قابل اتكأ در اختیار داشت‌. از طرف دیگر كشور در اشغال نیروهای بیگانه بود و محمدرضاشاه در سالهای نخستین سلطنت در واقع فاقد چشم و گوش‌[سازمانها و تشكیلات جاسوسی و امنیتی] پشتیبان خود بود. بعد از خروج نیروهای بیگانه از ایران كشمكش‌های داخلی و درگیری با مصدق او را از فكر تشكیل یك سازمان اطلاعاتی بازداشت تا اینكه پس از سقوط مصدق‌، كشف یك شبكه وسیع جاسوسی از طرف روسها در ارتش ایران شاه را به سختی تكان داد. این شبكه كه به وسیلة حزب توده سازمان داده شده بود صدها افسر را تا بالاترین رده‌های فرماندهی شامل می‌شد. پس از كشف و متلاشی شدن این شبكه‌، شاه به فكر تشكیل یك سازمان اطلاعاتی مجهز و مدرن افتاد و برای مقابله با تشكیلات نیرومند جاسوسی روسها در ایران به دوستان آمریكایی خود متوسل شد. در سال 1957 [1335] سازمان سیا طرح و چارچوب تشكیلاتی یك سازمان جدید اطلاعاتی را به شاه داد و خود در تأسیس و سازمان دادن آن مشاركت كرد. این تشكیلات كه به نام سازمان اطلاعات و امنیت كشور نامیده می‌شد به زودی به نام مخفف آن یعنی ساواك شهرت یافت‌. 2...»

به همین منظور، ساواك با هدایت آمریكایی‌ها و با ساختاری مشابه سازمان‌های جاسوسی سیا و F.B.I در دو زمینه فعالیت اطلاعاتی و امنیتی تأسیس و شروع به كار كرد:
... ساواك‌، سازمان اطلاعات و امنیت كشور، در سال 1957 [1335] «به منظور حفظ امنیت كشور و جلوگیری از هرگونه توطئة زیان‌آور علیه منافع عمومی‌» تأسیس شد. به اصطلاح آمریكایی‌، قرار بود ساواك‌، آمیزه‌ای از سیا و «اف‌.بی‌.آی‌» و سازمان امنیت ملی باشد. اختیارات آن نظیر سازمانهایی كه در زمان داریوش به‌عنوان «چشم و گوش شاه‌» خدمت می‌كردند، بسیار وسیع بود. وظیفة اصلی آن حمایت از شاه از طریق كشف و ریشه‌كن ساختن افرادی كه با حكومت مخالف بودند و اطلاع دادن از وضع و حال و روز مردم به او بود. مأموران ساواك به وسیلة موساد و سیا و «سازمان آمریكایی برای پیشرفت بین‌المللی‌» تربیت می‌شدند.3 .....

مجلس شورای ملی در اسفند ماه سال 1335 تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت كشور (ساواك‌) را مطابق قانون زیر به تصویب رساند:
ماده 1ـ برای حفظ امنیت كشور و جلوگیری از هرگونه توطئه كه مضر به مصالح عمومی است سازمانی به نام اطلاعات و امنیت كشور وابسته به نخست‌وزیری تشكیل می‌شود و رئیس سازمان‌، سمت معاونت نخست‌وزیر را داشته و به فرمان اعلیحضرت همایونی شاهنشاهی منصوب خواهد شد.

ماده 2ـ سازمان اطلاعات و امنیت كشور دارای وظایف زیر است‌:
الف‌. تحصیل و جمع‌آوری اطلاعات لازم برای حفظ امنیت كشور.
ب‌. تعقیب اعمالی كه متضمن قستمی از اقسام جاسوسی است و عملیات عناصری كه بر ضد استقلال و تمامیت كشور و یا به نفع اجنبی اقدام می‌كنند.
ج‌. جلوگیری از فعالیت جمعیت‌هایی كه تشكیل و اداره كردن آن غیرقانونی اعلام شده و یا بشود و همچنین ممانعت از تشكیل جمعیت‌هایی كه مرام و یا رویه آنها مخالف قانون اساسی باشد.

د. جلوگیری از توطئه و اسباب‌چینی بر ضد امنیت كشور.
هـ . بازرسی و كشف تحقیقات نسبت به نیروهای زیر:
1ـ بزه‌های منظور در قانون مجازات مقدمین بر علیه امنیت و استقلال مملكتی مصوب 22 خرداد 1310.
2ـ جنحه و جنایاتی كه در فصل اول باب دوم قانون كیفر عمومی مصوب 22 دی ماه 1304 پیش‌بینی شده است‌.
3ـ بزه‌های مذكور در موارد 310، 311، 312، 313، 314، 316 و 317 قانون دادرسی و كیفر ارتش مصوب 1317.

ماده 3ـ مأمورین سازمان اطلاعات و امنیت كشور از حیث طرز تعقیب بزه‌های مذكور در این قانون و انجام وظایف‌، در زمرة ضابطین نظامی خواهند بود و از تاریخ تصویب این قانون‌، رسیدگی به كلیه بزه‌های مذكور فوق‌، در صلاحیت دادگاه‌های دائمی نظامی خواهد بود.
تبصره 1ـ انجام وظایف و تكالیف سازمان اطلاعات و امنیت كشور از حیثی كه ضابط نظامی محسوبند، به هیچ وجه مانع انجام وظایف و تكالیفی كه بموجب قانون دادرسی و كیفر ارتش بر عهده ضابطین نظامی است‌، نخواهد بود و همچنین مواد این قانون و احكام و آئین‌نامه‌ها و مقرراتی كه مربوط به تكالیف مأمورین نظامی و ژاندارمری و شهربانی نسبت به انجام وظایف و خدمات محوله است‌، نمی‌باشد.
تبصره 2ـ رسیدگی به بزه‌هائیكه به موجب این قانون‌، در صلاحیت دادگاه دائمی نظامی شناخته شده و متهمین به ارتكاب بزه‌های مزبور كه قبل از تصویب این قانون در مراجع صالح دیگر تحت تعقیب قرار گرفته‌اند، هرگاه بر علیه متهمین كیفر خواست صادر نگردیده‌، پرونده‌های متشكله به دادستانی ارتش جهت تعقیب و رسیدگی فرستاده می‌شود و نسبت به پرونده‌هایی كه كیفر خواست صادر شده در دادگاههای مربوط رسیدگی خواهد شد.
ماده 4ـ كارمندان سازمان اطلاعات و امنیت كشور، هرگاه متهم به ارتكاب بزهی شوند كه راجع به خدمت بوده یا ملازمه با خدمات و وظایف آنها داشته باشد، در حكم نظامیان و خدمتگزاران ارتش هستند و با رعایت مقررات قانون دادرسی و كیفر ارتش مصوب 1317 تابع دادگاههای دائمی نظامی خواهند بود.
ماده 5ـ اساسنامه سازمان و آئین‌نامه‌های داخلی و استخدامی و مالی مربوط به این قانون‌، با تصویب هیأت دولت قابل اجراست‌. 4
به‌طور مشخص‌، ساواك از سال 1335 توسط شماری از مستشاران آمریكایی راه‌اندازی و تأسیس شد: 5
از سال 1335 ساواك توسط 10 مستشار آمریكایی طبق قواره سازمان خودشان سازماندهی شده است‌. با این تفاوت كه چون فعالیت خارجی ایران ناچیز است‌، مانند «سیا» بدان سازمان مستقلی نداده و این وظایف را به همراه وظایف امنیتی درون یك سازمان گنجانیده و نام آن را «سازمان اطلاعات و امنیت كشور» گذارده‌اند. همانطور كه قبلاً گفته‌ام‌، اطلاعات در مفهوم بین‌المللی آن به معنای اطلاعات خارجی است‌. بنابراین ساواك 2 وظیفه اطلاعاتی (خارجی‌) و امنیتی (داخلی‌) را به عهده داشت و تلفیقی بود از دو سازمان «سیا» و «F.B.I».

البته آمریكا از سال 1332 كارشناسان خود را در این زمینه به ایران گسیل داشته بود، ولی فرم جدید ساواك سال‌ها بعد تأسیس و اعلام شد:
سیا تعلیم نیروهای اطلاعاتی ایران را نیز آغاز كرد. در سپتامبر 1953 [1332] یك سرهنگ ارتش آمریكا كه سالها برای سیا در خاورمیانه كار كرده بود و پیشزمینه‌ی وسیعی در كار پلیسی و كارآگاهی داشت در پوشش وابسته‌ی نظامی به ایران اعزام شد. مأموریت او سازمان دادن و فرماندهی یك واحد جدید اطلاعاتی بود كه در آن زمان زیر نظر فرمانداری نظامی تهران تأسیس شد كه در دسامبر 1953 زیر فرماندهی سرتیپ تیمور بختیار قرار گرفته بود. سرهنگ همكاری نزدیكی با بختیار و زیردستانش داشت‌، این واحد را فرماندهی می‌كرد، و به اعضای آن فنون پایه‌ای اطلاعات از قبیل روشهای مراقبت و بازجویی‌، عملیات شبكه‌های اطلاعاتی و امنیت سازمانی را یاد می‌داد. واحد اطلاعاتی بختیار نخستین سازمان اطلاعاتی امروزی و كارآمد بود كه در ایران عمل می‌كرد. 7
ساواك از اداره كل‌های مختلف با شرح وظایف خاصی تشكیل شده بود:
تشكیلات ساواك شامل اداره كل‌، ساواك تهران و ساواك استان‌ها بود.

الف‌) ساواك نه اداره كل به شرح زیر داشت‌:
اداره كل اول‌: شامل كارگزینی‌، ارتباط و مخابرات‌، عملیات سرّی‌، بخش تشریفات‌، مشاوران و بازرسان و دبیرخانه می‌شد.

اداره دوم‌: كسب اطلاعات در خارج از كشور را برعهده داشت و با ستاد ارتش همكاری می‌كرد و با اداره كل هفتم مرتبط بود.

اداره كل سوم‌: مسئولیت امنیت داخلی كشور را برعهده داشت و شامل اداره كنترل سازمان‌ها و گره‌های [گروهای‌] مخالف‌، اداره امور مطبوعات‌، سازمان‌های دولتی و كارگری‌، شركت‌های تعاونی‌، شركت واحد اتوبوس‌رانی‌، حزب رستاخیز و مجلسین‌، اداره آرشیو و بایگانی‌، اداره سانسور، عملیات ویژه و بخش قضایی‌.
اداره كل چهارم‌: عهده‌دار حفاظت ساواك و كنترل آنها بود.
اداره پنجم‌: امور فنی و تكنیكی ساواك را برعهده داشت‌.
اداره كل ششم‌: مسئول حسابداری‌، كارپردازی‌، بهداری و موتوری و تأمین بودجه خارج از كشور [بود.]
اداره كل هفتم‌: جمع‌آوری اطلاعات داخلی و خارجی و تجزیه و تحلیل آنها را به عهده داشت‌.]
اداره كل هشتم‌: كنترل اتباع خارجی و سفارتخانه‌ها در ایران‌.
اداره كل نهم‌: بیوگرافی افراد و امور گذرنامه‌.
همچنین رئیس ساواك دارای دو معاون عملیاتی و اداری بود (ساواك به مثابه یكی از ابزارهای امپریالیسم‌). 8
از زمان تأسیس ساواك در سال 1335 تا زمان فروپاشی رژیم سلطنتی در سال 1357 كه به عمر كوتاه ساواك در ایران نیز خاتمه داد، چهار تن به ریاست ساواك رسیدند. هریك از این چهار نفر دارای ویژگی‌های خاصی بودند و با توجه به شرایط حاكم و وضعیت زمان برای پُست مورد نظر انتخاب شدند. این چهار تن عبارتند از: تیمور بختیار، حسن پاكروان‌، نعمت‌الله نصیری و مقدم‌.9 برهمین اساس عملكرد ساواك در چهار مقطع قابل تقسیم‌بندی است‌. این چهار دوره شامل‌: «تأسیس و راه‌اندازی‌»، «سازماندهی و آموزش‌»، «هجوم و قدرت‌» و «زوال و سقوط» است‌.
«... اگر قرار باشد تاریخ ساواك‌، از آغاز تا پایان‌، نوشته شود باید چهار دوره در آن مشخص گردد: نخستین دوره ساواك‌، دوره ایجاد و تأسیس این سازمان توسط مستشاران آمریكایی است‌. در این دوره ساواك در واقع فاقد هرگونه سازمانی است‌. این دوره از تأسیس رسمی ساواك در اسفند 1335 تا بركناری تیمور بختیار در اسفند 1339 است‌. دومین دوره ساواك با ریاست پاكروان و در واقع با ورود من [فردوست‌] به ساواك آغاز می‌شود. در این دوره هیئت مستشاری آمریكا، كه نقش ریاست واقعی ساواك را بازی می‌كرد، محترمانه از ساواك مرخص می‌شود و به جای آن مربیان و اساتید اسرائیلی با علاقه وارد صحنه می‌شوند. لذا این دوره را كه تا فروردین 1350 ادامه دارد، باید دوره سازماندهی و آموزش ساواك نامید. سومین دوره ساواك با خروج من و مقدم در فروردین 1350 از ساواك آغاز می‌شود. این دوره‌، دوره هجوم و قدرت ساواك است‌. چهارمین دوره ساواك‌، ماه‌های آخر سلطنت محمدرضا را دربرمی‌گیرد.
و سرانجام با انقلاب 22 بهمن حیات حدود 22 ساله این سازمان پایان می‌یابد! 10

پی‌نوشت‌ها:
1ـ ظهور و سقوط سلطنت پهلوی‌، ج 1; خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست‌؛ انتشارات اطلاعات‌؛ تهران‌: 1371؛ صص 383-382.
2ـ خاطرات دو سفیر، اسراری از سقوط شاه و نقش آمریكا و انگلیس در انقلاب ایران‌؛ نویسندگان‌: ویلیام سولیوان آخرین سفیر آمریكا در ایران‌، سرآنتونی پارسونز سفیر سابق انگلیس در ایران؛ مترجم‌: محمود طلوعی‌؛ انتشارات علم‌؛ 1372؛ صص 95-94.
3ـ آخرین سفر شاه‌، سرنوشت یك متحد آمریكا؛ ویلیام شوكراس‌؛ ترجمه عبدالرضا هوشنگ‌مهدوی‌؛ نشر البرز؛ تهران‌: 1371؛ صص 198-197.
4ـ ساواك و نقش آن در تحولات داخلی رژیم شاه‌؛ تقی نجاری‌راد؛ مركز اسناد انقلاب‌اسلامی‌؛ چاپ اول‌: 1378؛ صص 230-229.
5ـ براساس برخی كتاب‌ها، در سال 1336 تأسیس ساواك به‌طور رسمی اعلام شد. (رجوع شود به‌: خاطرات فاطمه پاكروان‌، همسر سرلشكر حسن پاكروان‌: افسر ارتش‌، رئیس ساواك‌، وزیر اطلاعات و سفیر؛ ترجمه اسماعیل سلامی؛ انتشارات مهراندیش‌؛ تهران‌: 1378؛ ص 9؛ پاورقی 7).
6ـ ظهور و سقوط سلطنت پهلوی‌، ج‌ 1؛ ص‌ 409.
7ـ سیاست خارجی امریكا و شاه‌، بنای دولتی دست نشانده در ایران؛ مارك‌. ج‌. گازیوروسكی‌؛ ترجمه فریدون فاطمی‌؛ نشر مركز؛ تهران‌: 1371؛ ص 162.
8ـ خاطرات فاطمه پاكروان؛ ص 11.
9ـ این چهار تن همگی كشته شدند. بختیار پس از بركناری‌، در عراق ترور شد و سه نفر دیگر پس از انقلاب اسلامی به دست نیروهای غیور انقلابی به سزای اعمال خود رسیده و اعدام شدند.
10ـ ظهور و سقوط سلطنت پهلوی‌، ج 1؛ صص‌423.


منبع:سایت اسناد انقلاب اسلامی

[HHL 1,472]

[align=center]شنیده شده بود که ریش روحانیون را در زندان می‌تراشند. از بیرجند که راه افتاده بودند این فکر رهایش نمی‌کرد گاه موهای نه چندان پرپشت خود را می‌کشید تا به دردی که با کشاندن تیغ بر صورتش برمی‌خواست، عادت کند.«وحشت عظیمی از آن آنچه در بیرجند انتظارش را داشتم و آن عبارت بود از تراشیدن ریش، خشکِ خشک.. منتظرش بودم.»[/align]

[align=center]

لينك عكس
[/align]

[align=center]
و آن لحظه از راه رسید و در انباری سابق باز شد. آرایشگر یک گروهبان در چهارچوب در ظاهر شدند. یک صندلی هم با خود آورده بودند. به او اشاره کردند که بیاید و روی صندلی بنشیند. شنیده بود بعضی روحانیون هنگام تراشیدن ریش مقاومت کرده‌اند. شاید حضور گروهبان برای مقابله با این مقاومت ها بود.«مقاومتی نداشتم و نکردم. آماده بودم. چون می دانستم فایده ای ندارد. دست و پای من را می‌گیرند و بعد مقداری کتک می‌زنند و بعد آن کاری که نباید بشود… خواهد شد.»

نشست. منتظر بود دست آرایشگر بالا بیاید و لبه تیغ را روی صورت او مماس کند ناگهان دید آن چه روی صورت او به راه افتاده دستگاه مو زن است. تمام نگرانیها و انتظارهای موحش غیب شان زد. «این قدر خوشحال شده بودم… که بی اختیار با این سلمانی و آن گروهبان مرتب بنا کردم حرف زدن و خندیدن… تعجب می‌کردند اینها که من چه طور آخوندی هستم که دارند ریشم را کوتاه می‌‍کنم و من این قدر خوشحالم…{تمام که شد} به او گفتم استاد این آینه را بده چانه ی خودم را چند سال است ندیده‌ام… خنده اش گرفت. آینه اش را داد. بنا کردم به صورتم نگاه کردن. دیدم بله؛ آدم مثل این که خودش را درست نمی‌شناسد.»

… هنگام برگشت آن افسر عبوس آقای خامنه ای را دید و با زبان تمسخر از فاصله ای که دور هم بود صدا بلند کرد:«آشیخ! ریش‌ات را زدند من هم با همان صدای بلند گفتم: بله و با خنده ادامه دادم الحمدالله مدت‌ها بود چانه ام را ندیده بودم که دیدم… احساس کردم من هیچ ناراحتی ندارم. شاید تعجب کرد. دلش می خواست که من ناراحت و متاسف و غمگین بودم که نبودم[/align]

منبع

[Ehsan_animator 3,012]

وقتی فهمیدم این تصویر متنی را به دنبال خود دارد ، با خود گفتم احتمالا این متن در مورد برخورد آقا با این موضوع است و در ادامه هر کار کردم که بتوانم حدس بزنم که این برخورد چگونه بوده است ، به هیچ یقینی نتوانستم برسم و لذا متن را خواندم . وقتی تمام شد باورم نمی شد که این گونه برخورد کرده باشند . "" چند سالی بود که چانه ی خود را ندیده بودم ""

نمی دانم چه بگویم . باور کنید حقیقت را می گویم . اگر قرار بود با شما دوستان در یک جمع رودررو در این مورد صحبت کنم حتما سکوت می کردم ولی حالا که هویت همه ی ما در این سایت غیر واقعیست به شما می گویم که باید به این سید افتخار کرد و هزار بار شکر کرد که ایشان رهبر ماست

شما این برخورد را با برخورد قاطع ایشان در زمان انفجار بمبی در ابتدای انقلاب در زمان جنگ و در نماز جمعه ای که ایشان امامت آن را بر عهده داشتند مقایسه کنید و یا در زمانی که برای دشمنانمان خط و نشان می کشند

حقا که این سیره همان سیره ی انبیا و امامان ماست

[adelkhoje 5,060]

 

 

ساواک شمشیر پهلوی ، اشاره به جنایت های بی شمار این ارگان امنیتی در طول سلطنت پهلوی دوم داره

 

 

 

در این تاپیک قصد دارم به معرفی سیستم اطلاعاتی و امنیتی کشور ایران در دوران پهلوی اول و دوم وهمچنین نقش و وظیفه این ارگان های امنیتی و اطلاعاتی دوران سلطنت پهلوی ها بپردازم ، قبل از هرچیزی به معرفی تاریخچه سیستم اطلاعاتی کشور در دوران پهلوی بپردازم سپس به معرفی تک تک ارگان های اطلاعاتی در دوران پهلوی دوم مثل دفتر ویژه اطلاعات (مغز سیستم اطلاعاتی پهلوی دوم) ، سازمان امنیت کشور (ساواک) و نقش و وظیفه ایکه این ارگان ها در زمان زمامداری پهلوی دوم داشتند بپردازم ، امیدوارم مورد قبول دوستان قرار بگیره.

 

در ابتدای دوران سلطنت پهلوی «اطلاعات» به معنای خاص آن یعنی کسب خبر از کشورهای هدف (اطلاعات خارجی)، مفهومی نداشت و رضا خان همه چیز را از «نظمیه» که بعداً شهربانی نام گرفت ، می خواست . فعالیت های ضدبراندازی و ضد جاسوسی نیز برعهده شهربانی بود و شهربانی نیز اصولاً برای چنین کاری سازمان نیافته بود . لذا امنیت داخلی فقط برپایه اقتدار فردی رضا خان و رعب و وحشت استوار بود . در زمینه اطلاعات خارجی نیز سفارت خانه های ایران در کشورهای هدف ، از طریق وزارت خارجه مسائل را به اطلاعات رضا خان می رساندند .

 

در ستاد ارتش نیز رکن 2 هم وظیفه اطلاعات و هم وظیفه ضد اطلاعات را انجام می داد . درلشگرها ، رکن 2 وجود داشت که می بایست وظیفه ضد اطلاعات را انجام دهد ، ولی کار آن به کسب اطلاع از وضع لشگر ، مثلاً دربراه وضع لباس سرباز و وضع آشپزخانه و .... محدود بود و نام این ها را «کسب اطلاعات» می گذارد .رکن 2 لشگر گزارش خود را به فرمانده لشگر می داد و نه به رکن 2 ستاد ارتش و وظیفه یی که «ضد اطلاعات» خوانده می شد و وظیفه اصلی شان بود عملاً انجام نمی گرفت .

 

این وضع ادامه داشت تا زمانی که افسران فرانسوی طی چند دوره در دانشگاه جنگ تدریس کردند و و وظیفه رکن 2 واحد های نظامی را مشخص نمودند و «اطلاعات» و «ضد اطلاعات» به مفهوم علمی آن را آموزش دادند و روشن نمودند که منظور از «اطلاعات» کسب اطلاع از زمین، استعداد و کلیه اطلاعات مربوط به دشمن است که باید برای اخذ تصمیم (دفاع ، حمله و امثالهم) به فرمانده گزار شود و علاوه بر آن باید «ضد اطلاعات» را هم باشد که عمل ضد جاسوسی در واحدها و نیز وظیفه حفاظت پرسنل ، اماکن و اسناد را انجام دهد . هرچند پس از این آموزش ها ضد اطلاعات مرکزی و ضد اطلاعات واحد ها تشکیل شد و از اطلاعات تفکیک شد و رکن 2 همان وظایف قبلی خود را انجام می داد .

 

 

رضا خان موسس سلطنت پهلوی

 

بنابراین ، عملاً در دوران پهلوی اول کشور فاقد یک سیستم اطلاعاتی و امنیتی بود و این وضع تا تسلط آمریکایی ها بر ایران (پس از کودتای 28 مرداد 1332) وجود داشت پس از کودتای 28 مرداد سال 1332 ، که آمریکایی ها با قدرت تمام وارد صحنه شدند و تصمیم گرفتند که ایران را به عنوان پایگاه اصلی خود در منطقه حفظ کنند ، در درجه اول به ایجاد دستگاه ضد اطلاعات ارتش و تقویت آن در درجه دوم به تاسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) پرداختند . طبیعی بود که اگر ایران می بایست پایگاه اصلی آمریکا در منطقه باشد ، به یک سیستم اطلاعاتی و امنیتی قوی نیاز داشت ، مضافاً این که در شمال آن رقیب اصلی آمریکا ، یعنی شوروی کمونیستی ، با حضور خود این پایگاه غرب را تهدید می کرد . علاوه بر آن تاسیس دستگاه اطلاعاتی ایران توسط آمریکا به ان این امکان را می داد تا تسلط کامل خود را تامین کند و نفوذ خود را در ایران عمق بخشد .

 

توجه آمریکایی ها در درجه اول معطوف به ضد اطلاعات ارتش بود و آن ها با کار فراوان ، ضد اطلاعات مرکزی ، ضد اطلاعات نیروهای سه گانه و واحدهای آنها را ایجاد کردند . اگر ارتش برای خود اداره اطلاعات اداره دوم را ایجاد کرد بر اساس نیاز بود و نه تشویق آمریکایی ها که فقط به ضد اطلاعات توجه داشتند !

از زمان سلطه آمریکایی ها بر ارتش تا انقلاب ، کار رکن 2 لشگرها هم که کار اطلاعاتی بود ، به همان کسب اطلاع از وضع سرباز خانه ها خلاصه می شد ، که به فرمانده لشگر گزارش می دادند . علت این بود که چون جنگی در کار نبود ، رکن 2 عملاً بیکار بود خود را با جمع آوری اطلاعات از پادگان سرگرم می کرد و تنها در تمرینات و مانورها به وظایف خود می پرداخت . در این دوران است که رکن 2 ارتش ، «اداره دوم» خوانده شد و قمت های اطلاعات و ضد اطلاعات را در برگرفت . در ژاندارمری ، چون از سابق رکن 2 وجود داشت ، به اداره اطلاعات ، رکن 2 می گفتند ، که با ضد اطلاعات ژاندارمری متفاوت بود .

 

 

ارشتبد فردوست ، رئیس دفتر ویژه اطلاعات در دوران پهلوی دوم

 

 

از میان روسای اداره دوم ارتش بنا به گفته ارتشبد فردوست سپهبد برومند بر حرفه خود تسلط داشت و قسمت اطلاعات اداره دوم را هدایت می کرد . در ژاندارمری سپهبد افشانی (رئیس ضد اطلاعات) تسلطی نداشت ، ولی سرلشگر بیت اللهی (رئیس رکن 2) به کارش مسلط بود . سرتیپ تاج بخش از مسلط ترین افرادی بود که در حرفه فوق دیده شد و تا حدودی هم سرلشگر قاجار که هردو ریاست ضد اطلاعات ارتش را به عهده داشتند .

 

تاج بخش از لحاظ جسمانی ورزیده بود و اعصاب بسیار قوی داشت . وی علاقه فراوانی به کارهای ضد اطلاعاتی داشت و مهره مورد علاقه آمریکایی ها بود و لذا از همان موقع او را تحت پوشش قرار دادند و نشان کردند . تاج بخش دانشگاه جنگ و دوره عالی ضد اطلاعات را طی کرد و بلافاصله رئیس ضد اطلاعات ارتش شد و طبق راهنمایی آمریکایی ها عمل می کرد . برای همه مقامات عالی ارتش یک پرونده تشکیل داده و در کشوی میز خود نگه می داشت ، تا در موقع لزوم از آن استفاده کند و تمام مقامات عالی ارتش تلاش می کردند که خود را به او نزدیک کنند تا از خطر او مصون بمانند .

 

طبق مصوبه ی کمیسیونی که ریاست آن با ارتشبد فردوست بود ، مقرر شده بود که اگر شبکه یی کشف شود و در آن حتی یک فرد نظامی (حتی درجه دار) باشد ، صلاحیت رسیدگی این پرونده با ضد اطلاعات ارتش باشد . این مصوبه همیشه رعایت می شد و لذا پرونده های زیادی به ضد اطلاعات می رفت . ارتباط تاج بخش با آمریکایی ها فوق تصور بود و او پس از مدتی به ظاهر تقاضای بازنشستگی کرد و به آمریکا رفت .

پس از ضد اطلاعات ارتش ، دومین ارگانی که توسط آمریکایی ها ایجاد شد و مورد توجه آنان قرار داشت ، ساواک بود .

 

شورای عالی هماهنگی

 

 

وجود یک ضد اطلاعات مقتدر در ارتش و یک سازمان امنیت متنفذ و قوی هرچند نیزآمریکایی ها را براورده می کرد ، ولی به اطلاعات و امنیت کشور پاسخ نمی داد و کار در اساس با دوران پهلوی اول تفاوتی نداشت . حفظ رژیم محمد رضا و به تبع پایگاه غرب در منطقه ، منوط به ایجاد نظام اطلاعاتی و امنیتی در ایران بود . به علاوه ، انگلیسی ها نیز نمی توانستند از همه امکانات خود در ایران صرف نظر کنند و ان را دربست در اختیار آمریکایی ها قرار دهند و در سازمان جدید اطلاعاتی و امنیتی ایران سهم و نقش می خواستند .

 

لذا ، به دنبال تمهیداتی موافقت محمدرضا را ، در سفر اردیبهشت 1338 او به لندن ، جلب کردند و به دنبال آن فردوست با ماموریت تاسیس « دفتر ویژه اطلاعات» به انگلستان رفت .در انگلستان وی با سازمان اطلاعاتی آن کشور آشنا شد و مقرر شد که مطابق همان سیستم دستگاه  اطلاعاتی و امنیتی ایران را سازماندهی شود . بنابراین ، مفهوم نظام اطلاعاتی و امنیتی کشور تنها در اواخر  سال 1338 و با تاسیس «شورای عالی هماهنگی» و «دفتر ویژه اطلاعات» مطرح شد .

فردوست در بازگشت به ایران ، طبق الگوی انگلستان ، به سازماندهی پرداخت . به افسران منتخب خود آموزش کامل داد . وسایل کارآماده شد و پس از 3 ماه «دفتر ویژه اطلاعات» شروع به فعالیت کرد .

 

طبق الگوی انگلیس ، ظاهراً ارگان مشابه «کمیته مشترک اطلاعاتی» (J.I.C) را نیز با نام «شورای امنیت کشور» تشکیل داد و با تصویب محمد رضا مقرر شد که جلسات آن به طور هفتگی در ساختمانی درون محوطه کاخ مرمر ، که آن را محل کار اداره دوم ارتش کرده بود ، تشکیل شود . شاه شرکت وزراء را در ارگان فوق منع کرد و اولین جلسات با ترکیب زیر تشکیل شد :

 

1.رئیس اداره دوم ارتش (سپهبد حاج علی کیا)

2.رئیس ساواک (سپهبد تیمور بختیار)

3.رئیس شهربانی کل کشور (سپهبد مهدی قلی علوی مقدم)

4 فرمانده ژاندارمری کل کشور

5.رئیس «دفتر ویژه اطلاعات» و دبیر شورا (ارتشبد فردوست)؛

 

به علت وجود بختیار و کیا ، کار شورا از همان آغاز به مشکل برخورد کرد . بختیار در اکثر جلسات حاضر نمی شد و اگر هم حضور می یافت سخنانش جنبه دستور داشت ، به مخالفین نظرات خود ناسزا می گفت و اکثراً جلسه را به حالت قهر ترک می کرد . خلاصه جلسات «شورای امنیت کشور» جلسات مشاجره و فحاشی بود . محمد رضا ، بختیار و کیا را بازنشست کرد . ظاهراً کیا فدای بختیارشد  و او را بازنشسته کرد تا نگویند چرا تنها بختیار را بازنشسته کرده ای ، البته برکناری بختیار فقط به خاطر جلسات شورا نبود ، مدت ها بود که محمد رضا دنبال بهانه می گشت و جلسه شورا این بهانه را به دست او داد. به هرحال پس از آن به جای کیا ، سپهبد کمال و به جای بختیار ، لشگر پاکروان عضو شورا شدند . پاکروان اکثراً در جلسات حضور نمی یافت و به جای خود علوی کیا را می فرستاد که بی اشکال بود . مدت کوتاهی بعد علوی کیا به علت سواستفاده برکنار و فردوست به عنوان قائم مقام ساواک جایگزین او شد . سپس پاکروان نیز کنار رفت و نصیری رئیس ساواک شد . ولی به هرحال ، جلسات «شورای امنیت کشور» با شرکت همان مقامات ادامه داشت .

 

 

محمد رضا پهلوی آخرین شاه سلسله پهلوی

 

این جلسات به هیچ وجه آن چیزی که انگلیسی ها آموزش داده و انتظار داشتند ، نبود . مطلب مهمی در آن مطرح نمی شد ، علت آن بود که اعضای شورا همه با محمد رضا ملاقات داشتند و ترجیح می دادند که مسائل خود را مستقیماض با محمد رضا مطرح کنند . روسای ساواک ، اداره دوم ، شهربانی و ژاندارمری هر یک هفته ای 2 بار هر روز حق ملاقات با محمد رضا داشتند. در نتیجه همه مسائل با محمد رضا مستقیماً حل و فصل می شد.دولت گزارشی به دفتر می فرستاد و ارگان های اطلاعاتی و امنیتی و انتظامی هم چیز جدیدی برای گفتن نداشتندو این ماجرا تا سال 1349 ادامه داشت . بنابراین ، تا سال 1349 در ایران عملاً نظام اطلاعاتی و امنیتی هماهنگ تحقق نیافت و هرنظام و هماهنگی اگر بود توسط محمد رضا بود و نه ارگان مسئول و متخصصی.

 

با جدی گرفتن محمد رضا در مورد شورای امنیت کشور و اهمال کاری اعضای شورا تغییرات زیر ایجاد شد :

1.به ترکیب شورای قبلی رئیس ستاد ارتش نیز اضافه شد و عملاً نام آن از «شورای امنیت کشور» به «شورای هماهنگی» تغییر کرد و به «شواری هماهنگی رده یک» شهرت یافت .

2.شورای جدیدی با نام «شورای هماهنگی رده دو» با شرکت مقامات رده 2 ارگان های اطلاعاتی و امنیتی و انتظامی تشکیل شد .

3.محل تشکیل جلسات هر دو شورا و مسئولیت آن (مانند سابق) با «دفتر ویژه اطلاعات» بود

4.مقرر شد که «شورای امنیت کشور» تنها در موارد خاص به دستور و به ریاست محمد رضا در کاخ تشکیل شود.

بدین ترتیب فردوست «شورای هماهنگی رده دو» با ترکیب زیر تشکیل داد :

1-مدیر کل سوم ساواک

2.مدیرکل هشتم ساواک

3.رئیس اداره اطلاعات ارتش

4.رئیس ضد اطلاعات ارتش

5.رئیس اطلاعات شهربانی

6.رئیس ضد اطلاعات شهربانی

7.رئیس رکن 2 ژاندارمری

8.رئیس ضد اطلاعات ژاندارمری

9.افسر«دفتر ویژه اطلاعات» و دبیر شورا

فرد فوق از میان افسران دفتر ویژه اطلاعات انتخاب شد و ثاب ماند و هیچگاه تغییر نکرد.

 

در جلسه افتتاحیه شورای هماهنگی رده دو فردوست دستورات محمد رضا را ابلاغ کرد ، توجیحات لازم را نمود و به اشکالات اعضا ء تماماً پاسخ داد و افزود که هر مقامی نظامی از هر درجه و مقام اعم از فرمانده لشگر و ... را می توانید به جلسه احضار کنید و او موظف به حضور در جلسه و پاسخگویی است . هرمقام غیر نظامی ، ولو وزیر و هر استاندار را می توانید احضار کنید . بدین ترتیب ، هر هفته ، شنبه ها جلسات هماهنگی تشکیل می شد؛ شنبه هفته اول جلسه رده یک و شنبه هفته دوم جلسه رده دو ، صورت جلسات برای شاه ارسال می گردید و دو نسخه به طور غیر رسمی توسط سفارت های آمریکا و انگلیس اخذ میشد ولی باز اعضاء مطالب مهم را اول به محمد رضا می گفتند و سپس در شورا مطرح می کردند . که دیگر فاقد اهمیت شده بود .

 

جلسات «شورای هماهنگی رده دو» با نظم خاص و با شرکت تمام اعضاء در دفتر تشکیل می شد و به حدی در ریز مسائل وارد می شد که تصور می رود همه مسائل امنیتی کشور را در بر می گرفت. تصمیمی که در هرجلسه اتخاذ می شد باید توسط مقام مسئول عضو شورای رده دو اجرا می گردید و نتیجه اجرا در جلسه بعد مطرح می شد . وگرنه مقام فوق برای بار اول توسط شورا مواخذه می شد و برای بار دوم به اطلاع ارتشبد فردوست می رسید. صورت جلسات 6 ماهه شورای رده یک و شورای رده دو در دفتر ویژه اطلاعات نگهداری می شد.

 

 

سازمان امنیت کشور (ساواک) 

 

 

به طور کلی تغییراتی را که پس از 28 مرداد 1332 (و در واقع از سال 1335) در دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی کشور رخ داد و با هدایت و نقش سرویس ها اطلاعاتی و امنیتی آمریکا و انگلیس و سپس با مساعدت های سازمان اطلاعاتی اسرائیل به سمت ایجاد یک سیستم اطلاعاتی و امنیتی پیش رفت ، می توان به شرح زیر خلاصه کرد :

 

1.عملکردهای ضدبراندازی و ضد جاسوسی از شهربانی گرفته و به ساواک داده شد . درنتیجه اداره کل سوم ساواک مسئول ضد براندازی و اداره کل هشتم ساواک مسئول ضد جاسوسی گردید . در این دوران شهربانی فقط مسئول ضد براندازی و ضد جاسوسی در درون سازمان خود بود . بعدها اداره اطلاعات شهربانی مسئول جمع آوری اخبار شد و اداره ضد اطلاعات شهربانی مسئول فعالیت های ضد براندازی و ضد جاسوسی در درون شهربانی گردید.

 

2.اطلاعات غیرنظامی (گرداوری اطلاعات غیرنظامی از کشورهای هدف) از رکن 2 ستاد ارتش گرفته شد و به اداره کل دوم ساواک محول گردید ، ولی رکن 2 کماکان مسئول گردآوری اطلاعات نظامی از کشورهای هدف از طریق وابستگان نظامی بود . در ساواک ، اداره کل هفتم مسئول بررسی اطلاعات جمع آوری شده توسط اداره کل دوم ارتش (همان رکن 2) بود .

 

3.رکن 2 ژاندارمری نیز ارتش تفکیک شد و مسئول فعالیت های ضد براندازی و ضد جاسوسی در درون سازمان خود گردید . بعدها نیز مانند شهربانی ، رکن 2 ژاندارمری مسئول جمع آوری خبر از حوزه فعالیت خود شد و ضد اطلاعات ژاندارمری مسئول فعالیت های ضد براندازی و ضد جاوسی در درون ژاندارمری گردید .

4.اداره دوم ارتش (یا رکن 2) مسئول فعالیت های ضد براندازی و ضد جاسوسی در درون ارتش و مسئول فعالیت های اطلاعاتی در کشورهای هدف شد و به 2 اداره اطلاعات و ضد اطلاعات تفکیک گردید . بعداً تصمیم گرفته شد که در فعالیت های جاسوسی چناچه حتی اگر یک فرد ارتشی نیز در شبکه کشف شده باشد پرونده به ضد اطلاعات ارتش محول گردد.

 

5.با تشکیل «شورای هماهنگی» تلاش شد که به مجموعه ارگان های اطلاعاتی و امنیتی نظام و سیستم داده شود و برنامه ریزی در کار آن ها راه یابد .

 

6.«دفتر ویژه اطلاعات» باید هم به عنوان مسئول و مدیر شوراهای هماهنگی و هم به عنوان مرکز و مغز اطلاعاتی و امنیتی کشور عمل می نمود. طبق این وظیفه ، ادارات کل سوم (ضد براندازی) ، هشتم (ضد جاسوسی غیرنظامی) و هفتم (بررسی اطلاعات غیر نظامی از کشورهای هدف) ، اطلاعات ارتش ، اطلاعات شهربانی و رکن 2 ژاندارمری کلیه اطلاعات غیرعملیاتی خود را به «دفتر ویژه اطلاعات» تحویل می دادند . در عین حال ، دفتر در صورت لزوم میان ارگان های فوق نیز تبادل اطلاعات می نمود . وزرات اطلاعات سابق نیز اخبار رادیویی جهان و مقالات مطبوعات جهان درباره ایران را به «دفتر ویژه اطلاعات» ارسال می داشت .

 

هرچند این اقدام تا حدودی در ایجاد یک نظام اطلاعاتی موثر بود ، ولی هیچ گاه شوراهای هماهنگی و دفتر ویژه اطلاعات در عمل نتوانست واقعاً قلب و مغز اطلاعاتی و امنیتی کشور گردد و در واقع امر آنچه پیاده شد تنها یک کاریکاتور نظام اطلاعاتی و امنیتی بود و نه بیشتر .

 

در ایران پیاده کردن یک سیستم مشابه «کمیته مشترک اطلاعاتی» انگلستان عملاً غیر ممکن بود . قدرت مطلقه محمدرضا مانع اصلی بود و همین شیوه او توسط روسای دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی (به ویژه ساواک) تقلید می شد.روسای ساواک و سایر دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی مستقیماض با محمد رضا ارتباط داشتند و مسائل خود را با او حل و فصل می کردند و تصمیم ها گرفته می شد بدون آنکه در «شورای هماهنگی» مورد بررسی تخصصی قرار گیرد . ارگان های متعددی که می توانست به «دفتر ویژه اطلاعات» جامعیت اطلاعاتی دهد در شوراهای هماهنگی شرکت نداشتند . در انگلستان ، وزرای مربوطه عضو مرکز اطلاعات هستند ، درحالی که محمدرضا شرکت وزیرخارجه را در جلسات شورای عالی هماهنگی منع کرد و مسقیماً خودش با او رابطه داشت . در مسائل عشایری هم دربار یک سازمان عشایری داشت که تابع وزیر دربار بود . مرکزاطلاعات کشور فاقد ارگان های تخصصی جانبی بود و عملاً به دلیل فقدان این کمیسیون ها به جا آن که «مغز» اطلاعاتی و امنیتی کشور باشد و سیاست های مربوطه را تنظیم و به رئیس کشور پیشنهاد کند ، تنها و تنها یک مرکز میکانیکی دریافت و گردآوری و تنظیم اطلاعات و انتقال آن به محمد رضا بود و این محمد رضا بود که در همه چیز تصمیم می گرفت و سیاست گذاری می کرد .

 

 

 

منابع :

 

صفحات 334 تا 346 کتاب تاریخ ارتش ایران نوشته غلامرضا علی بابایی

 

ادامه دارد ..

 

بخش بعد : دفتر ویژه اطلاعات

 

 

 

 

گردآوری و تنظیم عادل خدرخوجه 

 

کپی این مطلب بدون ذکر نام نویسنده شرعا و عرفا حرام می باشد

 

فقط برای military 

 

برای تشکر کافیست فقط فاتحه ای جهت روح شهدای کشور عزیزمون و پدر عزیزم بفرستید

[AM4 1,318]

با سلام و تشكر از تابيك عالى و بى نقص شما
چه تجهيزاتى در اختيار ساواك بود ؟
اگر ميشه لينك دانلود كتاب رو هم بزاريد

[senaps 12,003]

به نظرم می‌اومد که ساواک سازمانی مشابه اداره اگاهی امروز یا FBI امریکا بوده و در سالها اخرش ساختاری شبیه به دستگاه های اطلاعاتی به خودش گرفته، اما این مباحث نشون میده که ظاهرا تلاش این بوده که از اول دستگاه اطلاعاتی باشه با بخش های متعدد....

 

اگر امکانش باشه، اداره ها یا ارکان مختلف رو به صورت یکجا با وظایفشون گرد اوردی کنیم!! مثلا اداره سوم ساواک که ضد براندازی بود...

باقی ادارات ساواک به صورت کلی چه وظایفی داشتن... (بخشیش در متن اومده البته... ولی ایا بخشی هست که در متن نباشه؟)

[adelkhoje 5,060]

 

 

ارشتبد فردوست ، رئیس دفتر ویژه اطلاعات در دوران پهلوی دوم

 

دفتر ویژه ی اطلاعات

 

این دفتر بنا به دستور مستقیم شاه و بر اساس آموزش هایی که حسین فردوست در انگلستان دیده بود، در سال 1338 تاسیس شد .

 

سازمان دفتری به شرح زیر بود : رئیس و یک معاون . در تمام طول موجودیت دفتر تا انقلاب ریاست دفتر با فردوست بود . در طول این مدت دفتر تنها 3 معاون داشت . امور دفتر توسط 5 شعبه اداره می شد :

شعبه یک ، مسئول انجام کلیه امور اداری و مالی دفتر بود.هزینه سری از این امر مستثنی بود و در اختیار معاون دفتر قرار داشت . این شعبه طبعاً بیشترین پرسنل را داشت و مرکب از یک افسر و حدود 20 درجه دار و یک ماشین نویس بود ، که وظایفی از قبیل رانندگی ، نامه رسانی ، نظافت ، آبادارخانه و اموری از این قبیل را انجام می دادند .

 

شعبه دو، مسئول امور کشوری بود . مطالبی که از سازمان های مختلف کشوری به دفتر می رسید توسط این شعبه بررسی و خلاصه شده و گزارش مربوطه تهیه می شد و در صورت صدور دستور ، همین شعبه مسئول مراجعه به وزارت خانه مربوطه و اخذ جواب و تهیه گزارش بود . این شعبه دارای 4 افسر (رئیس و 3 پرسنل) و یک ماشین نویس بود .

 

شعبه سه ، مسئول امور سیاسی بود . بررسی و خلاصه کردن و تیه گزارش از مسائل سیاسی که اکثراً از اداره دوم ارتش (رک 2 سابق) و اداره کل سوم ساواک واصل می شد، به عهده این شعبه بود . در صورت صدور دستور ،مراجعه به سازمان مربوطه و اخذ جواب و تهیه گزارش نیز با شعبه فوق بود . این شعبه دارای 4 افسر (رئیس و 3 پرسنل) و یک ماشین نویس بود .

 

شعبه چهار،مسئول امور نظامی و انتظامی کشور بود . بررسی و خلاصه کردن و تهیه گزارش درباره ارتش و نیروهای انتظامی (شهربانی و ژاندارمری) و در صورت صدور دستور مراجعه به سازمان مربوطه و اخذ جواب و تهیه گزارش با این شعبه بود . این شعبه نیز 4 افسر و یک ماشین نویس داشت .

 

شعبه پنج ، شعبه تحقیق بود . این شعبه در آغاز وجود نداشت و بعداً تشکیل شد . علت این بود که شاه در مواردی دستور تحقیق پیرامون مسائله یی را می داد و لذا ضرورت یافت که شعبه یی مختص این کار تشکیل شود . هرگونه تحقیقی که در هر سازمان ، اعم از کشوری و نظامی و انتظامی در مرکز یا خارج از مرکز ، ضرورت می یافت ، توسط این شعبه انجام می شد . این شعبه به علت حجم زیاد کار به پرسنل بیشتری نیاز داشت و لذا مرکب از 6 افسر (رئس و 5 پرسنل) و یک ماشین نویس بود .

 

بنابراین ، «دفتر ویژه اطلاعات» (در مقایسه با سایر ارگان ها) جمعاً پرسنل ناچیزی داشت ، ولی چارت سازمان به نحوی بود که می توانست تا 25 افسر را به خدمت گیرد و همین تعداد به خوبی از عهده وظایف برمی آمدند . دفتر از نظر انجام وظایف خود استقلال داشت و تابع هیچ سازمانی نبود ، ولی از نظر تامین پرسنل و وسایل و اخذ حقوق و مزایا تابع گارد شاهنشاهی بود . در سال های آخر عمر رژیم هزینه سری دفتر حدود 750 هزار تومان بود که از ستاد ارتش دریافت می شد ، ولی هرسال طبق رویه ارتش هم در مورد پرسنل و هم در مورد هزینه سری تجدید نظر می شد و معمولاً تصویب می گردید . بنابراین دفتر راساً استخدام انجام نمی داد و کلیه پرسنل (افسر و درجه دار) از نیروی زمینی تقاضا می شد. 

 

ترفیعات با تصویب ارتش امکان پذیر بود و در خود دفتر برای افسران تا درجه سرهنگی و برای درجه داران  تا استوار یکمی بی اشکال بود . ولی چون دفتر محل سرتیپی نداشت ، اگر قرار بود افسری سرتیپ شود ، بدواً به واحد مربوطه منتقل می شد و سپس ترفیع درجه می یافت . چون سازمان مصوبه در اختیار ستاد ارتش بود ، هر افسری که به دفتر منتقل می شد در محل بلا تصدی برای او تعیین شغل و به ستاد ارتش گزارش می شد . هر افسری که به دفتر منتقل می شد ، طبق مدارک موجود به او آموزش داده می شد و سپس آزمایش می گردید . کلیه درجه داران دوره حفاظت را طی می کدند . حقوق پرسنل توسط ستاد ارتش پرداخت می شد و مزایای پرسنل با مزایای اداره دوم ارتش منطبق بود .

 

افسران دفتر در مجموعه ارتش شاخص بودند و معمولاً پس از 10 تا 15 سال خدمت در دفتر که برای سرتیپ شدن به ارتش بازمی گشتند ، به مشاغل مهم می رسیدند . در آغاز تشکیل دفتر ، به دستور شاه مقرر شد که صمدیانپور و موثقی نیز جزء افسران دفتر باشند . این مساله را نصیری به فردوست ابلاغ کرد . بعدها صمدیانپور به کمک نصیر سپهبد و رئیس شهربانی شد . تعدادی از افسران دفتر ویژه اطلاعات که بعدها به مشاغل حساس رسیدند عبارت بودند از : 

 

ناصر مقدم (سپهبد و رئس اداره دوم ارتش و پس از نصیری رئیس ساواک شد)

خاتمی(به درجه سرتیپی رسید و فرمانده ضد اطلاعات گارد شد)

فیروزمند(سپهبد و رئیس بازرسی ویژه نظامی شد)

محمودی(سرلشگر و فرمانده پادگان اصفهان شد)

ناجی(سرلشگر و فرماندار نظامی اصفهان در زمان انقلاب بود که اعدام شد)

شاکر(سرلشگر و فرمانده دانشکده افسری شد)

پریانفر (سرتیپ و رئیس ساواک تهران شد)

و...

 

همانطور که گفته شد ، یکی از وظایف اصلی دفتر ویژه اطلاعات دریافت گزارش های روزانه و بررسی و تخلیص آن برای اطلاع شاه بود . در این رابطه گزارش های عملیاتی به دفتر ارسال نمی شد . اگر شهربانی یا ژاندارمری برحسب تصادف مطالب عملیاتی می یافت ، اگر مربوط به نظامیان می شد به اداره دوم ارتش ، و اگر مربوط به غیرنظامیان بود به ساواک ارسال می داشت . این رویه ای بود که بین 4 سازمان فوق به امضا رسیده بود . ساواک و اداره دوم حتماً مطالب عملیاتی را در ملاقات با شاه می گفتند و لذا به دفتر نمی فرستادند (منظور از عملیاتی در اینجا اقدامات مربوط به فرد یا شبکه پنهانی و یا عملیات شنود و تعقیب و مرابقت و میکروفون گذاری و عملیات مشابه است). 

لذا گزارشاتی که به دفتر ارسال می شد به شرح زیر بود :

 

1. اداره دوم ارتش ,هر روز یک بولتن (حدود 20 صفحه) ار اداره اطلاعات می فرستاد که شامل اخباری از ارتش ، اخباری از مرزها، اخباری از ارتش های کشورهای هدف و برخی اطلاعات متفرقه مربوط به مور نظامی بود.

اداره دوم همچنین هرماه یا هر دو ماه یک گزارش نوبه یی راجع به وضع نظامی یک کشور هدف ارسال می داشت که شامل تعداد و ترکیب ارتش کشور مربوطه و همراه با یک نقشه بود که محل و نوع واحد و رده آن را مشخص می کرد (حدود 20 تا 30 صفحه).

 

2. اداره کل سوم ساواک ، هر روز یک بولتن از اخبار روزانه به دفتر ارسال می داشت و هرماه یا دوماه و برخی موارد هر سه یا شش ماه بولتن جداگانه ای درباره روحانیت ، عشایر ، اقلیت های مذهبی ، فراماسونری،فرقه بهایی،سازمان های مخالف رژیم در داخل و خارج از کشور و .... به دفتر ویژه اطلاعات ارسال می داشت .

 

3. اداره کل هفتم ساواک ، روزانه یک بولتن درباره اخبار کشورهای هدف و اخبار برون مرزی به دفتر می داد که اخبار برون مرزی را از اداره کل دوم اخذ و پس از رفع موارد ابهام در بولتن خود درج می نمود . اخبار کشورهای هدفت ، مقداری از اداره کل دوم ساواک و مقداری نیز توسط خود اداره کل هفتم از مطبوعات و اخبار رادیویی مستقیماض اخذ و در بولتن درج می شد . هم چنین یک ماهه یا دوماهه بولتن نوبه یی درباره کشورهای هدف تهیه و به دفتر ارسال می شد.

این بولتن ها شامل حوادث و مسائل سیاسی ،اقتصادی ، اجتماعی و سایر موارد مشابه در طول دوره مشخص بود .

 

4. اداره کل هشتم ساواک ، نیز روزانه یک بولتن درباره سفارتخانه ها تهیه و هر سه ماه نیز یک بولتن نوبه یی در ارتباط با وظایف خود به دفتر ارسال می داشت .

5. ساواک تهران نیز روزانه یک بولتن از اخبار مربوط به حیطه کار خود به دفتر ارسال می داشت .

6. شهربانی روزانه یک بولتن از اخبار مربوطه ارسال می داشت (حدود 30 صفحه)

7. ژاندرمری روزانه یک بولتن  ارسال می داشت (حدود 30 صفحه)

8. «وزارت اطلاعات» سابق روزانه یک بولتن حاوی اخبار رادیویی جهان (20-30 صفحه) و یک بولتن حاوی مندرجات مطبوعات جهان در رابطه با ایران (حدود 20-30 صفحه) ارسال می داشت .

9. سازمان کوک نیز کلیه اخبار واصله را به دفتر ارسال می داشت .

10. دفتر مستقیماً نیز شبکه های پنهانی خود به اخباری دست می یافت .

 

بنابراین ، هر روز حدود 50 صفحه گزارش روزانه و حداقل دو بولتن (حدود 70 صفحه) از ادارات کل ساواک ، به اضافه گزارشات دیگر به دفتر می رسید که مجموعاً حجمی حدود 250 صفحه در روز داشت . قبل از تشکیل دفتر ، این 250 صفحه ، روزانه توسط سازمان های مربوطه درپاکت های لاک و مهرشده برای شاه ارسال می شد و او اصولاً هیچکدارم را مطالعه نمی کرد و دستور ابطال می داد . پس از شروع کار دفتر ، قرار شد که هر خبر یک برگ بشد و خبر خام قابل قبول نبود بلکه باید دارای عنوان ، متن،ارزیابی،نظریه و پیشنهاد باشد و توصیه شد که به جای ارسال اوراق متفرقه ، اخبار روزانه هر سازمانی در مجلدی گذارده شود و روی جلد آرم و نام سازمان چاپ شود و اوراق با ریسمان به جلد وصل شود و پس از استفاده جلد ها برای استفاده مجدد به سازمان مربوطه عودت داده خواهد شد . این رویه مرسوم شد و میان اداره دوم ، ساواک ، شهربانی و ژاندارمری از نظر نحوه تهیه و ارسال بولتن یکنواختی به وجود آمد . گزارش بدین نحو به دفتر ارسال می شد و در دفتر توسط شعب مورد بررسی قرار می گرفت .

 

در نتیجه حدود 250 صفحه گزارش روزانه به حداقل 2 و حداکثر 5 صفحه گزارش تبدیل می شد و این درحالی بود که میان دو خبر متوالی نیز یک سطر فاصله گذارده می شد . افسران دفتر به دلیل سال ها کار و انتقال مستمر تجربه در کار خود تخصص پیدا کرده ، حاصل کارآن ها به  دست فردوست می رسید و وی نیز خلاصه آنها را گاه خلاصه تر می کرد و گاه اخبار غیرلازم را حذف و یا اخبار ضروری تر را جایگزین می نمود . بدین ترتیب ، کار دفتر آماده می شد و در کاغذ مخصوص دفتر ویژه اطلاعات تایپ و هر شب با جعبه مخصوص به کاخ برده می شد و شاه می توانست با صرف چند دقیقه وقت از اخبار ایران و جهان و سایر اطلاعات ضرور آگاه شود.

 

در موارد اضطراری که اداره دوم ارتش ، ساواک ،شهربانی و ژاندارمری اخبار خارج از نوبت داشتند ، تلفنی به دفتر میگفتند و افسرنگهبان دفتر از طرف فردوست اختیار تام داشت که تلفنی به افسر سرنگهبان کاخ خبر را دیکته کند و او موظف بود که بلافاصله به اطلاع شاه برساند و نتیجه را به دفتر بگوید .

یکی دیگر از وظایف اصلی دفتر ، تشکیل و اداره «شورای امنیت کشور» بود که بعداً به دو شورا با نام های «شورای عالی هماهنگی رده یک» و «شورای هماهنگی رده دو» تبدیل شد . روز شنبه هر هفته شورای رده یک و شنبه هفته بعد شورای رده دو در دفتر تشکیل می شد و رئیس دفتر ارتشبد فردوست دبیرشورای عالی هماهنگی بود . این جلسات تا انقلاب (یعنی تا روزی که امکان داشت) تشکیل شد . برای هر جلسه ، در دفتر صورت جلسه تهیه می شد که یک نسخه به شاه و یک نسخه به هریک از اعضای شورا داده می شد .

سومین وظیفه «دفتر ویژه اطلاعات» ایجاد شبکه های پنهانی در ارتش و ساواک و نیروهای انتظامی و جامعه بود . وظایفی که در فوق شرح داده شد . در واقع وظایف رسمی و علنی دفتر بود ، بدان معنا که پرسنل دفتر و روسای ساواک ، اداره دوم ، شهربانی ، و سایر افرادی که به نحوی با دفتر آشنایی داشتند ، دفتر را به عنوان چنین ارگانی می شناختند ، ولی شبکه های مخفی دفتر ، برای همین افراد نیز مخفی بود و از آن اطلاعی نداشتند و بودجه وظایف پنهانی با عنوان بودجه سری دریافت می شد .

 

در رابطه با «شبکه های پنهان» شبکه یی که توسط سپهبد کیا (رئیس اداره دوم ارتش» تشکیل شده و پس از بازنشستگی او توسط سرلشگر همایونی اداره می شد ، به نام «سازمان کوک» به فردوست وصل شد و گزارشات آن از طریق دفتر ویژه اطلاعات به شاه می رسید . وظیفه سازمان کوک کشف نارضایتی در اقشار مختلف جامعه بود و لذا کلیه اخبار آن به شعبه دوم دفتر ارسال می شد . فردوست سپس ، به عنوان قائم مقام ساواک ،  و نه رئیس دفتر ویژه اطلاعات مدتی در رابطه با شبکه سرتیپ ماهوتیان قرار گرفت و سپس کلیه ارتباطات سازمان بی سیم به وی محول شد . 

 

اما علاوه بر شبکه فوق ، دفتر دارای شبکه های پنهانی خود بود که توسط فردوست ایجاد شد و در واقع سازمان مخفی دفتر را تشکیل می داد.یک سال شاید بیشتر پس از تشکیل دفتر ، که دفتر در کار خود مسلط شد ، تصمیم گرفته که ترتیب تشکیل یک شبکه در ارتش ، ژاندارمری و در شهربانی داده شود .

لذا طرحی تهیه شد . اگر موضوع فاش می شد و یا مامورین شکبه شناخته می شدند ، نه تنها نمی توانستند به وظایف خود عمل کندد ، بلکه ضد اطلاعات و حتی فرمانده مربوطه موجبات ناراحتی آن ها را فراهم می کرد . لذا پنهان کاری عمل آن ها در درجه اول اهمیت قرار داشت و تصمیم گرفته شد که با تانی و تدریجی عمل شود که به هیچ وجه امکان افشاء وجود نداشته باشد و حتی مامورین نیز مطلقاً یکدیگر را نشناسند . در عمل نیز چنین شد و تا انقلاب حتی یک نفر از اعضاء شبکه های دفتر شناخته نشد و حتی افسران دفتر نیز از وجود چنین شبکه هایی بی اطلاع بودند .

برای شروع کار ، سرگرد صفاپور که افسر ضد اطلاعات و مسئول ضد اطلاعات ارتش بود ، به دفتر منتقل شد . و در آغاز از او خواسته شد که کلیه اطلاعات خود را از درون دفتر ، بدون تظاهر ، به فردوست منتقل کند . 

 

پس از مدتی خصایل صفاپور مورد پسند قرار گرفت و اجرای طرح زیر به وی سپرده شد :

 

1.نفوذ در ارتش ، شهربانی و ژاندارمری (اولویت با ارتش)

2.مامورین از بین درجه داران و افسران حزء باشند تا بتوانند به طور طبیعی از درون واحد خود کسب خبر کنند.

3.مامورین در هر شغل و در هر واحدی باشند موثرند.

4..مامورین به هرواحدی منتقل شدند به وظیفه خود کماکان در همان واحد ادامه دهند.

5.مامورین پس از بازنشستگی نیز کماکان به کار خود ادامه دهند .

6.درباره هریک از مامورین تحقیقات دقیق و وسیع سیاسی و غیرسیاسی صورت گیرد و پرونده های مربوطه با توجیه مناسب به دفتر خواسته شود و دقیقاً بررسی گردد.

7.ملاقات ها با مسئول شبکه ، آمادگی ، آموزش ، توجیه ، همه در خانه امن صورت گیرد و تنها در موارد بسیار استثنایی ملاقات در محل «دفتر ویژه اطلاعات» مجاز باشد .

8.اگر مامور در خارج از مرکز باشد و آمدن او به تهران میسر نباشد ، گزارشات خود را با پست به آدرس تعیین شده توسط مسئول شبکه ارسال دارد .

9.به هردرجه دارد 150 تومان و به هر افسر جزء 250 تومان پاداش ماهیانه داده شود .

10.درصورتی که ارتقاء مامورین یا تغییر واحد ضرورت یافت ، «دفتر ویژه اطلاعات» با پوشش مناسب (مثلاً به عنوان این که او خویشاوند افسر یا یا درجه دار دفتر است) سفارش لازم را بکند.

11.مسئول شبکه همواره یک نفر باشد و اگر او از دفتر منتقل شد و حتی بازنشسته شد نیز این مسئولیت را ادامه دهد .

 

صفا پور به شیوه خود فعالیت را شروع کرد و به تدریج در ارتش و شهربانی و ژاندارمری ، حتی در حساس ترین مراکز ، شبکه خود را گسترش داد . وی در این اواخر 35 واحد شبکه مامور داشت و این واحد ها را کاملاً تحت پوشش گرفته بود .

 به هرحال محمدرضا به شبکه صفا پور اکتفا نکرد و دستور داد که بر روی ساواک نیز کنترل شود و به علاوه ساواک نیز بر روی اداره دوم و به همین ترتیب در مورد شهربانی و ژاندارمری کنترل پنهانی وجود داشته باشد .

اطلاعات واصله از شبکه های دفتر بر دو نوع بود : فعالیت های مضره و اطلاعات عادی . اطلاعات مربوط به فعالیت ها مضره در صورت لزوم تحت عنوان «اطلاع واصله به دفتر» به ضد اطلاعات مربوطه ارسال و پیگیری می شد و اطلاعات عادی نیز در صورت لزوم تحت همین عنوان به فرمانده واحد مربوطه داده می شد و پیگیری می گردید . هرماه نیز یک گزارش تهیه شده و به اطلاع محمد رضا می رسید .

 

ادامه دارد ...

 

 

به نظرم می‌اومد که ساواک سازمانی مشابه اداره اگاهی امروز یا FBI امریکا بوده و در سالها اخرش ساختاری شبیه به دستگاه های اطلاعاتی به خودش گرفته، اما این مباحث نشون میده که ظاهرا تلاش این بوده که از اول دستگاه اطلاعاتی باشه با بخش های متعدد....

 

اگر امکانش باشه، اداره ها یا ارکان مختلف رو به صورت یکجا با وظایفشون گرد اوردی کنیم!! مثلا اداره سوم ساواک که ضد براندازی بود...

باقی ادارات ساواک به صورت کلی چه وظایفی داشتن... (بخشیش در متن اومده البته... ولی ایا بخشی هست که در متن نباشه؟)

 

 

بخش بعدی مربوط به ساواک هست ...

چات سازمانی ساواک :

1. رئیس ساواک 

2.معاون یکم (عملیاتی)

3.معاون دوم(اداری)

4.اداره ی کل یکم (امور اداری)

5.اداره کل دوم (کسب اطلاعات خارجی)

6.اداره کل سوم (امنیت کشور)

7.اداره ی کل چهارم (حفاظت پرسنل و اسناد و اماکن)

8.اداره کل پنجم (امور فنی)

9.ادره کل ششم (امور مالی)

10.اداره ی کل هفتم (بررسی اطلاعات خارجی)

11.اداره ی کل هشتم (ضد جاسوسی)

12.اداره ی کل نهم (مسئول جمع آوری بیوگرافی افراد و اسناد مربوط به گذرنامه).

 

 

با سلام و تشكر از تابيك عالى و بى نقص شما
چه تجهيزاتى در اختيار ساواك بود ؟
اگر ميشه لينك دانلود كتاب رو هم بزاريد

 

خواهش میکنم دوست عزیز...

متاسفانه نسخه pdf کتاب را ندارم.

 

ارشتبد فردوست ، رئیس دفتر ویژه اطلاعات در دوران پهلوی دوم

 

ویرایش شده در اردیبهشت 95 توسط adelkhoje

[seyedmohammad 10,524]

مطابق اسنادی که برادرچمر کوهی در کتاب جانیان جوش گردآوری کرده ، بین اداره ی دوم و هشتم از ابتدا بر سر نوع برخورد با جریانات انقلابی اختلاف بود . اداره ی هشتمی ها و به طور مشخص منوچهر هاشمی تحت تاثیر انگلیسی ها بودند و توسط اونها آموزش دیده بودند . درادامه  ، اداره ی دوم وجود داشت که مشخصا تحت تاثیر اسرائیلی ها و تا حدودی آمریکایی ها بودند و ارتباطات وخدمات دوطرفه ی آموزشی و فنی شون ثبت شده هست .

بنده عرض میکنم که  همچننین این علاقه به روش انگلیسی در جای جای کتاب  "داوری : سخنی در کارنامه ساواک مشخص " هست  همچنین  به لحاظ روان شناختی و به دلیل ماهیت کار ، چنین تفکراتی از سوی افراد یاد شده طبیعی تلقی میشه . اداره ی هشتمی ها درگیر با سفارت خانه ها و خارجی ها بودند و عموما افرادی با سطح سواد بالاتر و دیدگاه های جهان شمول تر بودند در حالیکه اداره دومی ها معمولا افرادی از طبقات پایین جامعه بودند که برای قمپز درکردن و یا پیدا کردن شهرت و مقام راهی ساواک میشدند . این افراد معمولا پایگاه اجتماعی و مذهبی نداشتند و در یک کلمه اداره هشتمی ها " باکلاس  تر  " از اداره دومی ها بودند . 

اختلاف ذکر شده عبارت از این بود که اداره ی هشتم قائل به نفوذ و مدیریت جریانات انقلابی بود درحالی که اداره ی دوم قائل به شناسایی و انهدام بود . موفقیت های اداره ی دوم در برخورد با امثال منصورون و اینکه عملا دوسوم ساواک ( از نظر بودجه و تجهیزات ) اداره ی دوم بود جایی برای اعمال نظر اداره ی هشتم باقی نگذاشت . 

در اینجا نکته ای به نظرم میرسه ... وقتی شما دستگاه اطلاعاتی رو راه اندازی میکنید به طور معمول افرادی که آموزش میدین به منبع شما تبدیل میشن .فلذا بعید نیست اگر بگیم اداره دومی ها منبع انگلیس بودند و به همین دلیل بود که انگلیس از وقوع انقلاب یقین داشت و بی بی سی در ماجرای انقلاب طرف انقلابیون رو گرفت . ( در راستای پروژه ی نفوذ ) در حالی که اداره ی دومی ها منبع آمریکایی ها بودند و به همین دلیل برآورد سازمان سیا حاکی از عدم وقوع انقلاب داشت . 

پروژه ی جوش ( سر واژه ی جستجو وشکار ) پروژه ای بود که ساواک برای حذف تمام انقلابیون به روش موساد کلید زد و مشخصا میشه فهمید نظر کدوم گروه بوده . این پروژه با وقوع انقلاب اسلامی ناتمام موند . 

درجات بسیار بالایی از نفوذ رو به صورت پنهان ازابتدای انقلاب تا به حال داشته ایم از ماجرای حزب جمهوری تا فتنه ی 88 و حتی امروز . همچنین به صورت رسمی ، اسناد زیادی از به کار گیری مامورین اداره ی هشتم در واجا پس از انقلاب وجود داره  .

در اینجا چند پاراگراف مطلب هست که  به دلایلی ذکر نمیکنم . اجمالا آنکه همون منابع عمدتا پس از انقلاب به سرویس های مورد علاقه شون مهاجرت کردن و در میز ایران اونجا مشغول به کار شدن . ادامه ی این خط رو در نوع جهت گیری انگلیس و آمریکا پس از انقلاب میتونید ببینید که آمریکا همیشه به دنبال براندازی بوده در حالی که انگلیس با اعطای انواع امتیازات آموزشی و غیره نسلی از فرزندان مسئولین نظام رو که تا بن دندان انگلوفیل هستند پرورش داده .  همین طور در نوع برنامه سازی مثلا VOA و بی بی سی . ( برنامه ی ها صدای آمریکا با اهداف براندازی و تقابل مستقیم ساخته میشن در حالی که بی بی سی برای نفوذ برنامه میسازه . رجوع کنید به مستند هادی باغبانی که مشخصا برای جامعه ی هدف  مذهبی و طرفدار نظام ساخته شده بود تا دروغگویی سپاه رو اثبات کنه )  

مطلب خیلی مفصله و شاید موضوع چند پایان نامه ی دکترا باشه . هرکدام از کلید واژه ها رو جستجو کنید به دریایی از مطالب خواهید رسید که براتون جدید خواهد بود .

.................................................

 

ردپای روش انگلیس در  پروژه های متعدد فکرسازی و جریان سازی ، چه برای نخبگان و چه برای توده از ابتدای انقلاب دیده میشه . درمورد تسلیم هسته ای که در ادبیات رایج سیاسی کشور با نام " برجام " ازش یاد میشه و تصمیم کلیت نظام در پی خواست عمومی مردم بود میشه جمله ی زیر رو به کار برد : 

اداره ی هشتم ساواک ، هنوز برای جمهوری اسلامی برنامه دارد !

[senaps 12,003]

درجات بسیار بالایی از نفوذ رو به صورت پنهان ازابتدای انقلاب تا به حال داشته ایم از ماجرای حزب جمهوری تا فتنه ی 88 و حتی امروز . همچنین به صورت رسمی ، اسناد زیادی از به کار گیری مامورین اداره ی هشتم در واجا پس از انقلاب وجود داره  .

 

 

 

به نظر میرسه که خود واجا هم، علاقه چندانی به برخورد مستقیم نداره وبیشتر دوست داره نفوذ بکنه و به قولی، مدت‌ها منتظر میشینه و بعد یه دفعه یه نیش بد میزنه و طرف رو در اون بخش ناکار میکنه!!

 

چیزی که من همیشه فکر میکردم به خاطر ارث بریش از موساد باشه که مثل موساد، تمایل به کار عمقی داره... یعنی شناسایی گسترده و ضربه کلی...

 

مثل بلایی که سر راکت‌پراکنی ها در غزه اومد که بعد از چند جنگ، به طور کلی راکت پراکنی ها روقطع کردن با یک هفته حضورشون در یکی از محله های غزه و بعدش عقب نشینیشون از اونجا و کلا تعطیل کردن اون جنگ!!( انگار اومده بودن یه هفته تو اون محله کمپ بزنن و برن...)

 

با این حال، دیگه از غزه راکت پراکنی انچنانی ندیدیم...

[Generalmohammad 3,178]

اداره کل دوم یا سوم؟

[MR9 114,495]

سلام علیکم 

چیزی که من همیشه فکر میکردم به خاطر ارث بریش از موساد باشه که مثل موساد، تمایل به کار عمقی داره... یعنی شناسایی گسترده و ضربه کلی...

 

علی  الظاهر و براساس کتاب خاطرات  سرتیپ هاشمی ، همکاری میان دو سازمان در سالهای آخر منتهی به انقلاب اسلامی  بسیار گسترده بود تا جایی که در ازای پول ، حجم گسترده جزوات و دوره  های آموزشی و اطلاعات  در اختیار س.ا.و.ا.ک  قرار می گرفت . 

براساس گفته های فردوست که به نظر بخشی مبتنی بر واقعیت هست ، آن بخشی از تشکیلات اطلاعاتی رژیم عبری ، که مسئولیت اطلاعات خارجی را بر عهده داشت ( احتمالاً " آمان " ) حداقل 3 پایگاه را در غرب کشور بر علیه عراق ، سوریه و اردن دایر کرده بود و براساس یکسری شایعات ، حتی نحوه ارتباط گیری با منیر ردفا ( خلبان میگ-21 عراقی )  هم بواسطه یک بازرگان ساکن ایران صورت گرفته بود . 

 

پی نوشت :

 

1-متاسفانه قیمت کتابها بسیار زیاد شده ولی کتاب جدید خاطرات " مئیر عزری" منبع خوبی در این زمینه است .