نگاهی تازه به توان پدافند هوایی عراق بعد از جنگ با ایران

[karmania20152015 3,181]

بسم الله الرحمن الرحیم

 

عملیات طوفان صحرا در سال 1991 درس های بسیاری برای کشورهای مختلف جهان در بعد نظامی داشت. خصوصا سنجش توانایی کشورهای مختلف از توان خود در جنگی نابرابر! در این میان کشورهایی نظیر ایران و روسیه چین با وجود اختلافات زیاد در توان نظامی دارای وجه مشترک بسیار جالبی میباشند پاسخ به این سوال که توان دفاعی و تهاجمی این کشورها در برابر ائتلاف گسترده از قدرت های جهان و در راس امریکا تا چه میزان قدرت تقابل وپاسخگویی دارند؟ وایا تکیه  بیش از اندازه به توان پدافند هوایی جوابگوی قدرت تهاجمی طرف مقابل هست یا خیر؟ در این نوشته قصد بررسی توان پدافندی عراق داریم نگاهی دقیق تر به توانایی های این کشور در گسترش و بسط یکی از مهمترین بازوهای نظامی اش بعد از جنگ 8 ساله با ایران.

قدرت پدافندی عراق در طول جنگ با ایران مانند سایر بخش های نظامی این کشور شاهد رشد کمی وکیفی مناسبی بود که عموما با بهره بردن از سامانه ها و اموزش های شوروی و در برخی موارد کشورهای اروپایی مانند فرانسه به دست امده بود.

عراق دارای 14 گردان کنترل و هشدار بود که سامانه های راداری و نظارتی و به طور کلی اسمان  این کشور را کنترل میکردند. چیزی در حدود  60 رادار  کنترل هوایی و هشدار اولیه و 22 مرکز  کنترل هوایی و 25 مرکز که با 610 گروه اسمان این کشور را به صورت اپتیکی و چشمی نظارت میکردند.و البته سخن از 14 مرکز سری نظارتی نیز در میان است.

بعد از پایان جنگ با ایران دارایی های عمده پدافندی عراق شامل :

40-50 سامانه میانبرد سام-3 

20-30 سامانه میانبرد سام-2

50-55 سامانه میانبرد سام-6

50 سامانه کوتاه برد سام-8 در قالب یک گردان

100 سامانه کوتاه برد سام-9

ده ها سامانه کوتاه برد سام-13

100 سامانه کوتاه برد رولند در قاب 4 گردان

15 سامانه کوتاه برد کروتال

تعدا زیادی توپ دفاع هوایی خودکششی شیلکا

تعداد محدودی سامانه میانبرد هاوک غنیمتی از کویت

در کنار این سامانه های میانبرد و کوتاه برد عراق از طیف گسترده ای از رادارهای هشدار اولیه نیز استفاده میکرد. رادارهای  P-15 وP-15M وP-12 و P-14 از شوروی و رادارهای فرانسوی تایگر TRS-2100 وTRS-223در مجموع این رادارها اطلاعات نسبتا مناسبی برای سامانه های دفاع هوایی عراق مهیا میکردند.

رادار p-15 که برای کشف اهداف در ارتفاع پایین استفاده میشد و در اصل شوروی ان را برای پشتیبانی از سام-3 خود طراحی  کرده بود اما عراقی ها از ان برای پشتیبانی از سامانه های خودیSA-6 و SA-9 وSA-8 و حتی رولند استفاده میکردنددر کنار این رادار عراقی ها از رادار P-15M که خود اشتراکات زیادی با رادار p-15 داشت برای جستجو در ارتفاعات نسبتا بالا استفاده میکردند.و حتی در بعضی از مناطق این دو رادار را در کنار هم استفاده میکردند.

رادار انالوگ p-12 که در اصل برای پشتیبانی از سامانه سام-2 استفاده میشد که با حداکثر برد 270 کیلومتر و قدرت کشف اهداف با سطح مقطع راداری پایین از رادارهای خوب ارتش عراق بود.البته عراق نسخه به روز این رادار یعنی P-12M را در اختیار داشت که از قدرت تغییر فرکانسی  در باند 30-300 مگاهرتز بهره میبرد و با قابلیت پرش خودکار فرکانسی قابلیت دفع نسبی حملات الکترونیکی دشمن را نیز داشت.

اما پیشرفته ترین رادار عراقی ها رادار سه بعدی TRS 2230D که از فرانسه خریدرای شده بود این رادار برخلاف رادارهای دیگر عراق از تکنولوژی ارایه فازی بهره میبرد و بردی در حدود 370 کیلومتر نیز داشت و حتی قادر به کشف هدفی با سطح مقطع رادری 2 متر مربع در فاصله تقریبی 300 کیلومتر بود! این رادار از اخرین فناوری های غربی در بحث جنگ الکترونیک و جمینگ برخوردار بود. بر طبق برخی منابع عراق 6 رادار از این نوع را در اختیار داشت که در قالب مرکز کنترل مرکزی فرانسوی KARI فعالیت میکردند(عکس کلمه فرانسوی irak عراق)

پایان بخش-1

پ.ن : در این نوشتار از ذکر جزئیات ریز رادارها و سامانه ها به دلیل طولانی شدن بیش از اندازه و خستگی خواننده خودداری شده است.

منابع https://www.globalsecurity.org/military/world/iraq/air-defence.htm

https://www.globalsecurity.org/military/world/iraq/air-defence-equipment.htm

http://www.ausairpower.net/Analysis-ODS-EW.html

[karmania20152015 3,181]

همانطور که در بخش اول دیدیم شبکه پدافندی عراق از سامانه های کوتاه برد و میان برد متنوعی بهره میبرد اما از فقدان سامانه های برد بلند نیز رنج میبرد.که عموم این سامانه های مورد استفاده عراق در برد موشک های ضد رادار  چون AGM-88 HARM و یا سامانه های پرنده جنگ الکترونیک ائتلاف بودند.هر چند پوشش پدافندی عراق به صورت کاملا یک پارچه و لحظه ای در سرتاسر عراق به هم متصل نبود (به تحول بزرگ پدافند هوایی توسط فرانسه خواهیم پرداخت) اما در بعضی ازمناطق مهم این کشور مانند بغداد و یا جنوب و یا شرق این این کشور به دلایل اقتصادی و نفتی به کمک شوروی و بعدها فرانسه شبکه های ارتباطی و مخابراتی میان مراکز مختلف پدافندی ایجاد شده بود.البته عمده تجهیزات بکار رفته نسبتا قدیمی و منسوخ بودند ( خصوصا شبکه ارتباطی در هر یک از چهار بخش پدافندی عراق)که همین امر یکی از مهمترین دلایل از هم پاشیدن پدافند عراق پس از چند حمله محدود ائتلاف و قطع ارتباط مراکز با هم و مراکز فرماندهی در اوایل حمله ائتلاف بود.در  ادامه به ضعف عمده ضعف هاس اساسی بخش بزرگی از دارایی های پدافندی عراق میپرداریم به طور مثال سام-2 با شرکت در جنگ ویتنام و جنگ های اعراب و اسرائیل وتحلیل کامل ان توسط کشورهای غربی و همچنین بهره بردن از فناوری نسبتا قدیمی ویژگی مثبتی برای ارائه نداشت.

در این بخش به نگاهی دقیق تر به سامانه های پدافند میان برد عراق مانند سام-2 و سام-3 و سام-6 که اسکلت بندی  پدافند هوایی عراق را تشکیل میدادند میپرداریم.

سامانه سام-2 از رادار p-12  که در قسمت قبل کمی از  ان گفتیم برای جستجو اسمان بهره میبرد توسعه این رادار به سال 1954 برمیگردد وعملا هیچ مقاومتی در برابر سامانه های مدرن جمینگ غربی از خود نشان نداد.مشکل دیگر  سام-2 به رادار  درگیری این سامانه برمیگشت رادار Fan Song یا SNR-75  که در باندی c عمل میکرد و  با هدایت کنترل رادیویی موشک را به سمت هدف هدایت میکند که همین عملا باعث ناکارامدی ان نیز میباشد. سامانه دیگر عراق یعنی سام-3 نیز از رادار SNR-125 برای هدایت موشک استفاده میکرد که به نوعی نسخه به روز شده رادرار Fan Song  میباشد البته با وجود بهبود های انجام شده مانند اضافه کردن دو انتن ردیابیV شکل برای کاهش اثرات نویز زمینی و یا اضافه کردن انتن FMCW برای افزایش دقت در هدایت موشک باز هم از  همان مشکلات ریشه ای رادار سام-2 رنج میبرد.سامانه سام-6 اما اوضاع نسبتا بهتری داشت رادار درگیری 1S91 از قدرت بهتری در مقاومت مقابل جمینگ دشمن بهره میبرد همچنین با داشتن دو کانال دریافت جدا ازهم قادر به تشخیص اهداف دروغین و واقعی از هم بود.قابلیت پرش خودکار فرکانسی برای فرار از جمینگ نیز قابلیت نسبتا خوبی به ان داده بود.البته این سامانه به دلیل حضور فعال در نبردهایی قبل تر از طوفان صحرا از چشم کشورهای غربی دور نمانده بود و میتوان گفت سامانه هایی چون ALQ-126B برامده از همین کنجکاوی و دقت بوده اند.

در این بخش به بررسی شبکه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی عراق میپردازیم چه بسا حتی با وجود سامانه های قدرتمند اما نبود تاکتیک های مناسب و بکارگیری انها ضربات سخت برپیکر هر پدافند هوایی وارد بشود.

همانطور که اشاره شد شبکه پدافند هوایی عراق به وسیله مرکز کنترل و فرماندهی  KARI ( عکس کلمه عراق به فرانسوی) با یکدیگر در ارتباط بودند وهمچنین این مرکز وظیفه کنترل کل شبکه را بر عهده داشت .این مرکز در بغداد واقع شده بود .این شبکه به وسیله کابل های فیبر نوری (چینی)و سیستم های مخابراتی c3/c4  و تجهیزات بیسیم توسط شرکت فرانسوی تامسون (تالس الان) شکل گرفته بود.این شبکه به 3 فرودگاه اصلی عراق نیز دسترسی داشت.علاوه بر این قابلیت ارتباطی با 140 مرکز پدافندی عراق از دیگر ویژگی های این شبکه بود.شبکه پدافندی عراق را میشود به چهار بخش تقسیم کرد(البته بخش جنوبی خود دو قسمت شده بود) که هر بخش خود دارای مرکز کنترل SOC بود بخش غربی یا مرکزی که عمدتا برای روبرو شدن با ایران شکل گرفته بود بخش شرقی در الانبار واقع شده بود و بخش جنوبی در مراکز نفتی بصره عراق شکل گرفته بودو بخش بغداد-شمال  برای حمایت از پایتخت و مراکز سیاسی و منابع نفتی واقع در شمال عراق.به دلایل جنگ با ایران عمده تمرکز عراق دربخش شرقی بود و به همین دلیل در غرب و تهاجم از عربستان پدافند عراق عملا غیرفعال بود.

ادامه دارد......