پرونده ای برای پهپادهای انتحاری سبک و دست پرتاب پرونده ای برای پهپادهای انتحاری سبک و دست پرتاب

**worior** · پنجشنبه در 10:05

بسمه تعالی

پرونده ای برای پهپادهای انتحاری سبک و دست پرتاب

بخش اول

تاریخچه

پهپاد(پرنده هدایت پذیر از دور) سابقه دیرینه ای در کشورمان دارد و کشورمان مفتخر است که در باشگاه نخستین های سازنده و بکاربرنده پهپادهای مسلح(با نام مهاجر در دوران دفاع مقدس) قرار دارد. اما ماموریت گشت زنی^[1]و انهدام هدف که بوسیله پهپاد انتحاری و تنها توسط یک فرد(نیروی پیاده نظام) هدایت شود و با کوبیدن خود به اهداف یا موانع آنها را نابود کرده یا از کار بی اندازند، سبقه آنچنانی ندارد. در ایران اما پهپادهای، طوفان(چمران2)، رعد، صاعقه و ابابیل اعضای قدیمی تیم گشت زن های انتحاری ساخت ایران هستند که در شعاع پروازی از 10 تا 520 کیلومتر عملیات جستجو و انهدام را با سرهای جنگی متفاوت (10 کیلو و بیشتر) انجام میدهند. این پهپادها عموما با استفاده از روشهای گرم مانند RATO^[2] (برخاستن با کمک راکت) و یا روشهای سرد مانند پرتاب از منجیق یا بانجی^[3]، پرتاب شده و به پرواز تا منطقه هدف ادامه میدهند و با شیرجه(اصابت) بر روی هدف آنرا نابود میکنند. اما این پهپادها و سری بعدی و پیشرفته آنها مانند مهاجر2، کیان(1و2)، سایه، یسیر، شاهد(136و131)، ثاقب، معراج 504، و ... عموما مختصاتی چون ابعاد بزرگ(پهنه بال وسیع)^[4]، وزن سنگین(وزن سامانه) و هر کاربری اجتماعی دارند(سلاح اجتماعی) به نحوی که آماده سازی و شلیک آنها امری تخصصی و متشکل یک تیم آموزش دیده است. در این میان تنها پهپادی چون معراج 521 دارای خصوصیات بسیار متفاوتی نسبت به پهپادهای مذکور است و این خصوصیات پاسخی به نیازهای عملیات نظامی، مسائل فنی ساخت و بکارگیری حال و آینده نیروهای مسلح دارد.

1~3.jpg

تصویر 1: نمایی از یک شیوه پرتاب پهپاد سبک از FUTEK

تعاریف

از نیازهای صحنه عملیات به ایده

پس از یک تهاجم سریع به عمق^[5]و یا در نزدیکی خطوط مقدم نبرد و یا حتی در میان خطوط دشمن پس از نفوذ(مثلا با نیروی هوابرد)، مرز میان نیروی مهاجم و مدافع محو میشود، بدین ترتیب، شلیک موشک های ضد تانک اعم از هدایت شونده و معمولی، یک راه حل فوری و واکنشی سریع برای انهدام یا متوقف سازی یک تهدید مهم و دارای اولویت(مثلا از بین بردن تجهیزات مهم، سرکوب یا انهدام قابلیت های فرماندهی و کنترل دشمن و ابزارهای آن) است. اما این امر بدون پهپاد منوط به شناسایی قبلی با استفاده هواگردها، شنود، ماهوارهها و یا ارسال تیم و بررسی از نزدیک است.

اما این مسائل فقط مربوط به صحنه عملیات های رزمی با شرایط مشخص هستند، موضوع جنگ های آینده که در انتهای این متن بررسی خواهیم کرد، مسئله اساسی محو شدن مرزهای میان جنگ و صلح هست به نحوی که جنگی ممکن است زیر آستانه قابل درک از یک درگیری نظامی سنتی رخ دهد، در این شرایط تسلیحات خاصی مورد نیاز است که بسیار دقیق، پرتعداد، و قدرت آتش محدود شده ای داشته باشند تا تلفات غیرنظامیان کاهش داده شده و یا به صفر برسد. برای نمونه؛ انهدام یک خودروی تاکتیکی شورشی ها در میان جمعیت غیر مسلح. و یا حمله به رهبران جنبش های تروریستی(برای نمونه حمله انصارالله یمن در دی ماه 1397 به نیروهای حامی منصور هادی در حین برگزاری مراسم رژه که با پهپاد انتحاری مشابه با ابابیل انجام شد)^[6]

2~0.jpg

تصویر 2 : رخداد حمله پهپادی جنبش حوثی های یمن به رژه نیروهای جنبش جنوب تحت حمایت منصور هادی.

مزیت پهپادی که در موقعیت های رزمی و نزدیک یا در صحنه عملیات استفاده شود آن است که میتواند:

- همزمان با اقدام به شناسایی، انهدام هدف را نیز در محل و از موقعیت امن انجام دهد (بر خلاف تیم های نفوذی که باید به هدف نزدیک شوند و یا موشک های ضد تانک که باید به موقعیت روئیت شده شلیک شوند.)

- به نسبت نیروی هوایی یا پهپادهای بزرگ، گرچه از نظر قدرت آتش قابل مقایسه نیست اما، بسیار سریعتر، کم خطرتر(برای نیرو) و ارزانتر از هر نوع پشتیبانی هوایی در دسترس است و با توجه به حضور نیرو در محل نیازی به تعریف موقعیت برای نیرویی دیگر را ندارد.

- بدلیل نداشتن آتش عقبه، قابلیت شلیک در سکوت کامل(به غیر از شلوغی رادیویی) و ناشناخته ماندن موقعیت شلیک، تیم آتش را در خطر نمی اندازد.

- تیم آتش میتوانند در حرکت یا در جان پناه(موقعیت کاملا امن) و بدون قرارگیری در خط مستقیم با هدف به هدایت پهپاد ادامه دهد.

- تا آخرین لحظه امکان تغییر مسیر، تفکیک و اولویت بندی اهداف وجود دارد.

- با استفاده از حمله چند فروندی به شکل همزمان میتوان در فاصله کوتاهی چندین هدف را مورد عنایت! قرار داد.

محدودیت های عملیاتی با توجه به مزایای فوق و نیازهای صحنه عملیات اینگونه تعریف میشوند:

- پهپادی که توسط یک فرد قابل حمل باشد.(تکی یا چند فروندی)

- توسط فرد حامل پرتاب شود.

- توسط همان فرد پرتاب کننده و بصورت تکی یا چند فروندی نیز هدایت شوند.

- به اندازه کافی(محدودیت های حمل) حداکثر برد و قدرت انهدامی لازم را در اختیار داشته باشد.

- استفاده از آن بسادگی میسر باشد.(فاقد پیچیدگی های زمینگیر کننده نیرو در شرایط نبرد)

- فرد یا تیم پرتاب کننده را از مدت زمان و برد(شعاع عملیاتی) کافی برای جستجو، کشف و انهدام هدف بهره مند سازد.

تصویر 3: پهپاد فوق سبک UVISION

بدیهی است که پهپاد مذکور میبایست در کوله یا دستان یک نیروی پیاده نظام قابل حمل باشد، بدین ترتیب:

چالش های اساسی در تولید:

- پهنه بال پهپاد(ابعاد فیزیکی) متناسب با محموله انفرادی.

- ابعاد، وزن و برد مخابراتی سامانه هدایت و کنترل.

- وزن و حجم سامانه(اعم از اینکه پهپاد و محفظه پرتاب بصورت یک بسته آماده به شلیک از قبل محیا باشند و یا مجزا برای مونتاژ در محل به شکل پیمانه ای^[7] بسته بندی شده باشند)

- ایمنی پهپاد به مفاهیم، طول عمر قطعات، نگهداری در سرما و گرما و شرایط نبرد، و ایمنی سر جنگی برای فرد حامل و یا در صورت وقوع خطاهای انسانی و فنی حین استفاده.

- ایرودینامیک، رادیوالکترونیک، مکاترونیک، و پایروتکنیک مناسبی که با محدودیت های فوق همخوانی داشته باشند.

- و ...

ویژیگی های کیفی چنین پهپادی:

- دوام و بقاپذیری تجهیزات الکترونیک و هدایت، اعم از ارسال و دریافت، تصاویر با وضوح مناسب(جستجوگر چندگانه شب و روز، قابلیت مقابله با اخلال الکترونیک) متناسب با ماموریت ها(نیازها) محدودیت ها و مزیت های مورد جستجو.

- توان رزمی، در استفاده از سرهای جنگی متفاوت اعم از ضد نفر، ضد زره. بصورت پیمانه ای یا ببه شکل سبد کاملی از پاسخ(محصولات) به تهدیدات متنوع.

- و توان پروازی اعم از قدرت مانور، تحمل باد جانبی، ارتفاع و سرعت قابل دستیابی و در نهایت؛ دقت و سهولت کنترل تا برخورد به هدف.

برای دستیابی به تعاریف، ویژگی ها و قابلیت های مختلفی که مورد شمارش قرار گرفته اند، طرح ها و راه حل های خلاقانه بسیار متنوعی مورد بهره برداری قرار گرفته اند که به بررسی تعدادی که اطلاعات فنی از آنها موجود است و اینکه چگونه به نیازهای عملیاتی، به محدودیت های بکارگیری و چالش های تولید پاسخ داده اند به همراه شرح مختصری از بکارگیری های آنها میپردازیم:

سوییچبلید 300 (SWITCHBLADE 300)

تصویر 4 : پهپاد سوییچبلید 300 (SWITCHBLADE 300)

مطابق با توضیحات رسمی شرکت سازنده^[8]: سوییچبلید 300 با پشتیبانی از نیروهای عملیات متعارف یا ویژه در میدان نبرد یا از مواضع دفاعی ثابت، با قابلیت (ثبت اختراع شده) رهسپاری^[9]موشکی ایده آل برای استفاده علیه اهداف فراتر از خط دید است.

سوییچبلید 300 حمل در کوله پشتی حمل میشود و با امکان استقرار سریع از روی سکوهای هوایی، دریایی یا زمینی، قدرت آتش جنگجویان را با استفاده از مکانیابی GPS و ارسال ویدیوی بلادرنگ که برای هدف گیری دقیق با اثرات جانبی کم است(عوارض اضافی ناشی از انفجار^[10]) ، افزایش می دهد.

قابلیت جستجوگر به تیرانداز (S2S)^[11] سوییچبلید، از ترکیب برتری های^[12]ISR دیگر سامانه های هواگرد بدون سرنشین^[13] شرکت AeroVironment’s با توانایی تهاجم دقیق این پهپاد گشت زن بدست آمده است. بواسطه نرم افزار S2S مختصات هدف به صورت همزمان از یک پهپاد کوچک دیگر به سوییچبلید منتقل میشود^[14]، تا توالی زمانی اقدام، با استفاده از پهپاد ISR و قابلیت دید 360 درجه آن نسبت به محدوده عملیات بدست آید، بدین ترتیب توان همگام سازی دید سوییچ بلید با دید 360 درجه بدست آمده^[15] و اتصال بلادرنگ بر روی صفحه برقرار می ماند.

5~0.jpg

تصویر 5: نمایی از عملکرد سامانه جستجوگر به تیرانداز S2S و قابلیت همگام سازی تصویر 360 درجه با پهپاد SUAS ISR

مشخصات فنی سوییچبلید 300:
شعاع عملیاتی:	10 کیلومتر
مداومت پروازی:	15 دقیقه
وزن:	2.5 کیلوگرم
سرعت کروز :	100 کیلومتر و سرعت اصابت 160 کیلومتر
سقف پرواز:	150 متر
طول و قطر:	49.5 سانتی متر // 76 سانتی متر
هدایت:	به شکل خودکار و دستی

در تصاویر ذیل اشکال انفرادی، محمول بر پهپاد و خودرو یا قایق نیز دیده میشوند:

6~0.jpg

تصویر 6: پهپاد سوییچبلید 300 در حال آماده سازی و پرتاب انفرادی(پرتابگر بادی)

تصویر 7: پهپاد سوییچبلید 300 محمول بر یک پهپاد بزرگتر

8~0.jpg

تصویر 8: پرتابگر 6 تایی سوییچبلید 300 بصورت بسته کاملی برای استقرار زمینی، خودرویی و دریایی

هنگامی که کاربر پهپاد موقعیت هدف را شناسایی کرد، میتواند سوییچبلید را برای حمله کامیکازه وار روی آن قفل کرده و فیوز را برای انفجار در ارتفاع مطلوب تنظیم کند. بدلیل داشتن موتور کم صدا، امکان شنیدن صدای ورود آن بر روی هدف وجود ندارند. در زمانی آنکه حمله کامیکازه در حال انجام است و پهپاد به مسیر هدف شیرجه زده است، کاربر اگر تشخیص دیگری داشته باشد که نظر وی را عوض کند، مثلا نزدیک بودن غیر نظامیان به هدف، وی میتوان بین 2 تا 4 ثانیه قبل از انفجار حمله را متوقف کند.

خصیصه دیگر سوییچبلید، استفاده آن از مهمات جهت دار^[16]کوچک در ابعاد یک نارنجک 40 میلیمتری است که یک ترکشهای خود را به سمت جلوی پهپاد پرتاب میکند، که علاوه بر تامین شعاع کافی برای انفجار در محدوده هدف، ریسک آسیب ثانویه را کاهش میدهد.

گونه بلاک 10 سی از سری 300 سوییچبلید به دیتالینک دیجیتال جدیدی مجهز است که در برابر شنود و اخلال سیگنال توسط نیروهای مخاصم مقاوم بوده و اجازه میدهد چندین پهپاد سوییچبلید بصورت همزمان در محدوده درگیری فعال باشند.

اولین استفاده کنندگان این سلاح، نیروهای مختلف ارتش ایالات متحده از 2011 هستند، نیروی زمینی، سپاه تفنگداران دریایی، در تهاجم نظامی به عراق و افغانستان و سپس نیروهای مسلح اکراین بعنوان دومین استفاده کننده از این سلاح در برابر روسیه. و مشتری بالقوه آن انگلستان است.

از نظر عددی، در جنگ افغانستان نزدیک به 4000 تیر در اختیار نیروهای مسلح ایالات متحده قرار گرفته است گرچه منبع ذکر شده برای این خبر^[17] اشاره ای به این رقم نکرده و این رقم صحیح به نظر نمیرسد، اما برای جنگ بر علیه دولت اسلامی عراق نیز حدود 350 تیر در اختیار نیروهای ویژه^[18]این کشور قرار داده شده است. و این امر با توجه به وجود تسلیحات بسیار متنوع دیگر در اختیار نیروهای مسلح آمریکا، جایگاه این سلاح در جنگ های خاورمیانه ای و پاسخی به نیازهای رزمی در آن را بیان میکند.

شرکت سازنده مدعی هست که توانایی تولید سالانه 2000 تیر از سوییچبلید را داشته و امکان تولید سالانه 6000 عدد نیز قابل دستیابی است. اما آنچه که اساس استفاده از این تسلیحات است، نسبت هزینه ها به فواید بدست آمده خواهد بود.

هزینه فایده: دیوید همبلینگ، نویسنده «ارتش زنبوری: چگونه پهپادهای کوچک دنیا را فتح خواهند کرد» در مجله فوربس چنین نوشته است: با پخش خبر اهدای این اسلحه به اکراین موجی اشتیاق بوجود آمد و برخی بر این باور بودند که یک ابر-سلاح این جنگ را خواهد برد. افکار خوشبینانه اسطوره هایی حول سوییچبلید پدید آورد. وی با توصیف مشخصات فنی سوییچبلید نظیر وزن سرجنگی، سرعت، دقت و برد، آنرا همچنان یک کاربردی در جنگ میداند، اما وسیله ای که برای مقابله با شورش کاربری بهتری دارد تا حمله تمام عیار روسیه. وی همچنین ادعا پیرامون انهدام تانک های روسی با سوییچبلید 600 گونه بزرگتر و قویتر را رد میکند و میگوید تنها 10 عدد از این مهمات گشت زن بصورت آزمایشی به اکراین ارسال شده و خط تولید آن هنوز راه اندازی نشده است.

پایگاه روابط عمومی ارتش اکراین^[19]اخبار مربوط به ارسال تسلیحات سوییچبلید به اکراین را با انتشار تصویر ذیل از منبع دپارتمان دفاعی ایالات متحده، ارسال 18 میلیون دلار سوییچبلید 300 در 22 می و 2.2 میلیون دلار از گونه 600 در 15 سپتامبر تایید میکند، و ادامه ذکر شده که این مبلغ تنها برای 10 فروند(تیر؟) است. ایالات متحده در دو بسته 100 و 600 فروندی مهمات سوییچبلید 300 را به اکراین ارسال کرده است.

9~1.jpg

تصویر 9: بخشی از کمک های نظامی ایالات متحده به اکراین در 2022

منابع مختلف تا کنون قیمت های مختلفی برای گونه 300 ذکر کرده اند، از ارقامی چون 4000 دلار، 6 و یا 7 هزار دلار و ... ولیکن با توجه به معیارهای قیمتی(هزینه خرید در آمریکا و استفاده در اکراین) بودجه 18 میلیون دلاری برای 300 تا 700 سامانه ذکر شده است. اما این قیمت با توجه به گونه ها، اجزا، تعداد کل و هزینه های سیستمی استفاده از پهپاد در اکراین میتواند کاملا متغییر باشد. سباستین رابین^[20]در مقاله ای که از مجله 1945 منتشر شده است، به این امر اشاره میکند که قیمت 6 هزار دلاری مطرح شده، با توجه به قراردادهای مختلف ممکن است بیش از 11 برابر افزایش یابد، که شاید بر اساس سامانه ای متشکل از 10 پهپاد و یک واحد هدایت باشد.^[21] با این وجود به نظر نگارنده، مقدار 700 واحدی بیانگر قیمت حدود 25 هزار دلاری هر فروند بصورت سیستمی است^[22]و برخی منابع مانند فوربس به اشتباه برآورد 7000 هزار فروندی محاسبه کرده اند و یا در دیگر منابع قیمت های مختلف مانند 4 تا 7 هزار دلار بر مبنای قیمت های پروازی^[23] هر تیر پهپاد و مسائل بازاریابی(هزینه یابی) ذکر شده اند.

با توجه به این امر که سامانه سوییچبلید از یک پهپاد دیگر ISR برای کشف و شناسایی اهداف و هدایت سوییچبلید خارج از خط دید مجهز به جستجو گر و سامانه های رادیویی و هدایت پیچیده تری بهره میجوید، قیمت آن نیز باید به سامانه افزوده شود. همچنین هزینه های ارسال، آموزش، انبارداری و استفاده در محل نیز باید در نظر گرفته شود.

10~0.jpg

تصویر 10: تصویر کامپیوتری از پهپاد سوییچبلید 300 با بالهای باز

کشندگی سوییچبلید:

سر جنگی 5.5 پوندی جهت دار و ترکش شونده سوییچبلید 300 قدرتی نزدیک با برد 10 کیلومتری پهپاد به آن توانی موثرتر از یک خمپاره 81 میلیمتری انفجاری شدید میدهد، با این تفاوت که یک سلاح متکی به شانس و استفاده پرتعداد برای دستیابی به حجمی از آتش موثر در محدوده هدف نبوده و با دقت بسیار بالا و ارتفاع تنظیم شده در مجاورت هدف، انفجار بصورت جهت دار انجام میدهد که محدوده معنی درست بر روی هدف را تحت تاثیر قرار میدهد.

تصویر 11: لحظه اصابت سوییچبلید 300 به یک راکت انداز فرضی

گونه نخستین این پهپاد دارای سر جنگی ترکشزای ضد نفر است و 10 متر شعاع مرگباری در آزمایشات خود ارائه داده است و نمونه بعدی آن برای استفاده های ضد زره تا 100 میلیمتر قدرت نفوذ در فولاد زرهی داشته که بر علیه خودرو های غیر رزمی، تکنیکال و خودروهای زرهی سبک موثر است.

تصویر 12:نمایی از چادر کنترل و فرماندهی زمینی کریسالیس

هدایت و کنترل سوییچبلید:

واحد فرماندهی و کنترل زمینی کریسالیس شرکت ائرووایرونمنت، سامانه هدایت منعطفی برای هواگردهای بدون سرنشین این شرکت است که قابلیت نیمه متحرک دارد و برای برد های تا 20 کیلومتر طراحی شده است. این سامانه برای سطح فرماندهی پهپادی طراحی شده است که تحرک برای آن اولویت اصلی نیست. این سامانه به کاربر خویش امکان اداره کامل چندین هواگرد بدون سرنشین و محموله های آنها را با استفاده صفحه کلید و ترکپد^[24] را با استفاده از لپتاپ حفاظت شده(مقاوم ضد ضربه) پاناسونیک یا جوی استیک و یا کنترلر سبک کریسالیس را میدهد. اجزای دیگر آن، آنتن برد استاندارد ساخت این شرکت، کابلها و ابزارهای کمی دیگر و باتری های تعویض شونده دوتایی برای افزایش مدت عملیات را شامل میشود.

نوع سبک و قابل حمل کریسالیس نیز با داشتن خصوصیات لازم برای حمل انفرادی از برد 5 کیلومتری و زمان آماده سازی 15 دقیقه ای و وزن 6.49 کیلوگرمی بهره گیری میکند، همچنین یک ترمینال ویدئو برای بررسی هدفیابی توسط دیده بان یا فرماندهی در کنار تیرانداز وجود دارد.

تصاویر 14و13: چیدمان کریسالیس فرماندهی، لایت(سبک)، و ترمینال جانبی دریافت ویدئو ائرووایرونمنتز و قابلیت های آن

نرم افزار کریسالیس:

برنامه کنترل کریسالیس قابلیت نصب بر روی اندروید و ویندوز و دستگاه های لینوکسی سمت کاربر^[25] نظیر گوشی، تبلت و لپتاپ را دارد. این نرم افزار بصورت پایه ای با دیتالینک دیجیتال شرکت ائرووایرونتمنتز و آنتن آن همخوانی دارد.

تصویر15: منوها و قابلیت های مختلف نرم افزار کریسالیس

پایان بخش اول،

ادامه دارد،...

واژگان:(منابع در بخش آخر)

[1] Loitering

[2] Rocket-assisted take-off

[3] Bungee-assisted launch

[4] وسیع به نسبت توان حمل توسط نفر

[5] Breakthrough

[6] ۱۰ ژانویه [۲۰ دی‌ماه ۹۷] یک پرنده بدون‌سرنشین مسلح بر فراز شماری از افسران ارشد [ارتش دولت «عبدربه منصور هادی»] منفجر شد و دست‌کم ۶ نفر از نیروهای یمنی تحت حمایت سعودی را کشت؛ این نیروها در مراسم رژه ارتش در نزدیکی پایگاه هوایی «العند» [مقر فرمان‌دهی سابق عملیات‌های اطلاعاتی و ضدتروریسم آمریکا در جنوب یمن و] در حاشیه شهر بندری عدن (که اکنون تحت کنترل نیروهای سعودی و اماراتی است) شرکت کرده بودند.(مشرق نیوز، 98)

[7] طراحی ماژولار

[8] AeroVironment’s

[9] Wave-off اصطلاحی برای دست تکان دادن به هنگام خداحافظی و در اینجا به معنی عزیمت دادن یا رهسپار ساختن پهپاد به سوی هدف

[10] Collateral damage

[11] Sensor to Shooter

[12] Intelligence, Surveillance, and Reconnaissance

[13] Small unmanned aircraft systems (SUAS)

[14] Machine-to-machine communication

[15] Scene-match SUAS ISR

[16] Small directional munition احتمالا مقصود نویسنده متن به زبان اصلی مهمات خرج گود EFPبوده است.

[17] Defensetech.org

[18] US SOCOM

[19] https://mil.in.ua/

[20] نویسنده مقالات نظامی NBC، نشنال اینترست، فوربس و ...

[21] SMART BOMBS: MILITARY, DEFENSE AND NATIONAL SECURITY Putin’s Problem: Up To 1,000 Switchblade Kamikaze Drones Are Headed To Ukraine

[22] به این معنا که یک هدایتگر، یک متخصص فنی تعمیرات و نگهداری، آموزش و خدمات و یا قطعات مصرفی و جایگزین به ازای تعداد مشخصی از پهپاد در یک بازه زمانی میتواند تعیین کننده هزینه های متفاوت باشد.

[23] Flyaway cost در صعنت هوایی به معنای قیمت نهایی یک هواگرد پس از خروج از خط تولید و پرواز به مقصد است و شامل خدمات، آموزش، مهمات، و سایر هزینه های آن نمیشود.

[24] Trackpad ابزاری شبیه به موس

[25] End-user

**worior** · پنجشنبه در 14:43

بخش دوم و پایانی:

سوئیچبلید 300 در اکراین:

در جنگ اکراین، طی یکی از بسته های اهدایی ایالات متحده حدود 700 سامانه سوییچبلید مستقر و بکارگیری شد، اما اطلاعات استفاده از آن بسیار محدود است. تصاویری از بقایای آن در منطقه خارکف نشان یافت شده است(تصویر 14)، همچنین یک قطعه ویدیویی از برخورد یکی از نمونه های سوییچبلید(300 یا 600) به یک عراده تانک T-72B3روسی(تصویر 15) وجود دارد، که به نظر میرسد آسیب چندانی به آن وارد نمیکند.^[1] و بررسی تصاویر آن وجود سامانه کامل به همراه SUAS ISR و بکارگیری عملیاتی قابلیت همگام سازی تصاویر توسط آن نیز قابل مشاهده است.

15~1.jpg

تصویر14

تصویر15

اما کانال تلگرامی روسی زبان با عنوان RusVesna در ماه می 2022 تصاویری از یک تیر سالم از سوییچبلید 300 را که از نیروهای اکراینی به غنیمت گرفته بودند را به نمایش گذاشتند:

17~0.jpg

تصویر16

همچنین تصاویری از حمله به خودروهای غیرنظامی وجود دارد و ادعایی مبنی بر ترورافسران FSB در خاک روسیه (بریانسک) با استفاده از سوییچبلید 300 که تصاویر ادعایی نیز توسط شبکه های اجتماعی اکراین نشر داده شده است. ولیکن روسها آنرا کشتار عمدی غیرنظامیان خوانده اند(تایید ضمنی). در این حمله دو نفر کشته و سه نفر زخمی شده اند.

با این وجود، تصاویر بکارگیری سوییچبلید 300 نسبت به سایر تسلیحات اهدایی کشورهای حامی و تسلیحات ساخت اکراین بدلایل نامعلومی انگشت شمارند. از دید نگارنده دلایل این امر شاید؛

- کم بودن موفقیت های چشمگیر برای این سامانه،

- خطای بکارگیری بالا(ناشی از آموزش) (تصویر17)

- ادعای بهره گیری روسیه از جنگ الکترونیک(تصویر 18)، و یا بدلیل محدودیت سرجنگی ضد نفر نسخه 300، عمده استفاده از آن بر علیه پیاده نظام یا غیرنظامیان بصورت انتقام جویانه بوده و امکان نمایش تصاویر وجود ندارد.

تصویر17

تصویر18

سوییچبلید 600 (SWITCHBLADE 600)

شرکت سازنده این گونه پهپاد را در وبسایت خود نسل بعدی موشک های موشک گشت زن نامیده است که علاوه بر دقت بالا از قابلیت هایRSTA ^[2] پشتیبانی میکندو خصوصیاتی چون اپتیک بسیار دقیق، مداومت پروازی 40 دقیقه ای و سر جنگی ضد زره که میتواند با اهداف سخت تر در مسافتی دور تر درگیر شود.

این پهپاد از قابلیت همه-یکجا، و حمل انفرادی بهره جسته و در کمتر از 10 دقیقه آماده سازی میشود. جستجوگر شب^[3] و روز باکیفیت آن با استفاده از سکوی پایدار ساز[4] و سامانه کنترل پروازی پیشرفته تجهیز شده است. این پهپاد از مجرای استوانه ای[5] پرتاب و در ورای خط دید^[6] نیز هدایت میشود. این پهپاد بر خلاف گونه 300 نیازی به تجهیزات ISR و اتکا به یک پهپاد ثانویه ندارد. اما به مانند 300 از روش ابداعی رهسپاری استفاده میکند. کاربر آن میتواند در هر موقعیت و مرحله ای از حمله، عملیات را متوقف کرده و یا به انتخاب خود به هدفی دیگر بپردازد. این پهپاد میتواند از موقعیت های ثابت، متحرک، خودروهای نظامی، یا یکپارچه شده با دیگر تجهیزات هدایت دقیق، یا از هواگردها پرتاب شود. سوئیچبلید 600 به فرماندهان در صحنه رزم خدمات چند ماموریتی، گشت زنی و قابلیت های عملیات چند دامنه ای^[7] ارائه میدهد.

مشخصات فنی سوییچبلید 600:
شعاع عملیاتی:	اتصال داده 40 کیلومتر
مداومت پروازی:	40 دقیقه
ابعاد:	(180cm در 46 cm در 43cm)
وزن:	بسته 22.7 کیلوگرم، موشک 14.5 کیلوگرم، کل سامانه شامل بسته و تجهیزات کنترل 54 کیلوگرم
سقف پرواز:	تا 15000 پا
سرعت کروز :	110 کیلومتر و سرعت اصابت 185 کیلومتر
سرجنگی:	ضد زره و ضد نفر
هدایت:	به شکل خودکار و دستی رمزگذاری شده AES-256 و SAASM GPS

تصاویر:

تصویر19

21~0.jpg

تصویر20

AVISION-UVISION

ای ویژن و یوویژن شرکت های سرمایه گذاری مشترک^[8]اسراییلی-هندی هستند که محصولات متنوعی در رده پهپادهای انتحاری ارائه میدهند. محصولات آنها از سبک ترین با عنوان هیرو/پالم 20 تا نمونه های رزمی سنگین هیرو/پالم 120 عرضه میشوند، هیرو برند بازاریابی صهیونیستی این پهپاد از شرکت یو-ویژن است و پالم همان پهپاد از شرکت هندی ای- ویژن است که هر دو مشخصات یکسانی دارند. در این میان تنها نمونه های 20، 30، 70، 90 و120 قابلیت های حمل انفرادی توسط پیاده نظام مطابق با تعاریف این متن ارائه میکنند. و رده 250، 400 و 900 ابعادی بزرگ و اوزانی سنگین دارند.

رده 20 تا 120 هیرو، همگی از معماری 4 بال و 4 دم ضربدری به شکل باز شونده پس از خروج(پرتاب) از محفظه حمله بهره گیری میکنند. داده نمای ذیل مشخصات این سری را به نمایش گذاشته است:

22~0.jpg

تصویر21

پهپادهای هیرو/پالم از نظر مداومت و قدرت سر جنگی خصوصیات بهترین نسبت به سوییچبلید به نمایش میگذارند ولیکن سابقه عملیاتی خاصی ندارند. اما آنها بازار کشورهای حوزه ناتو را تحت تاثیر قرار داده اند و شرکت ایتالیایی RWM که از زیر مجموعه های Rheinmetall آلمان است، این تسلیحات را از 2021 تحت لیسانس تولید میکند.

هیرو/پالم-20 HERO-20/PALM) )

مشخصات فنی:
شعاع عملیاتی:	اتصال داده 40 کیلومتر
مداومت پروازی:	30 دقیقه
برد:	در خط دید از 5، 10 تا 40 کیلومتر
وزن:	3 کیلوگرم
سرعت کروز :	100 نات
سرجنگی:	500 گرم
پیشرانه:	الکتریکی

تصویر22

هیرو/پالم-30 HERO-30/PALM) )

مشخصات فنی:
شعاع عملیاتی:	اتصال داده 40 کیلومتر
مداومت پروازی:	30 دقیقه
برد:	ورای میدان دید از 15+ کیلومتر
وزن:	7.8 کیلوگرم
سقف پرواز:	180 تا 500 متر
سرعت کروز :	90 تا 185 کیلومتر

تصاویر هیرو 30:

تصویر23

تصویر24: نمایی گرافیکی از قابلیت های گشت زنی، حمله دقیق و انصراف از تهاجم، پرتاب از محفظه پنوماتیک

تصویر25: ایده پروتوتایپ از یک پرتابگر خودروی روبوتیک بدون سرنشنی UGV

هیرو/پالم-70 HERO-70/PALM) )

مشخصات فنی:
شعاع عملیاتی:	اتصال داده 40 کیلومتر
مداومت پروازی:	45 دقیقه
برد:	15 کیلومتر
وزن:	7 کیلوگرم
سرعت کروز :	100 نات
سرجنگی:	1.2 گرم
پیشرانه:	الکتریکی

تصویر26: تصویر هیرو-70

هیرو/پالم-90 HERO-90/PALM) )

مشخصات فنی:
شعاع عملیاتی:	اتصال داده 40 کیلومتر
مداومت پروازی:	45 دقیقه
برد:	40 کیلومتر
وزن:	12 کیلوگرم با محفظه
سرجنگی:	1.2 گرم
پیشرانه:	الکتریکی

تصویر27 :تصویرهیرو-90

هیرو/پالم-120 HERO-120/PALM) )

مشخصات فنی:
شعاع عملیاتی:	اتصال داده 60 کیلومتر
مداومت پروازی:	60 دقیقه
برد:	40 کیلومتر
وزن:	18 کیلوگرم با محفظه
سرجنگی:	4.5 گرم
پیشرانه:	الکتریکی

این پهپاد بدلیل ابعاد و وزن بزرگ نسبت به تعاریف موجود در مقدمات این متن باید نسبت به آن کمی محتاط بود، امکان استقرار آن بصورت انفرادی در چند قطعه وجود دارد، اما عمدتا از پرتابگرهای خودرویی بکار میرود اما همچنان هدایت انفرادی برای آن نیز امکان پذیر است. این پهپاد مرز میان مهمات پرسه زن(گشت زن) بزرگ (اجتماعی/خودرویی) و کوچک (انفرادی/کوله ای) است.

تصاویر(28-31) هیرو120

تصویر28

تصویر29

تصویر30

تصویر31

ALPAGU® Fixed Wing Loitering Munition System.

پهپاد ساخت ترکیه با عنوان «مهمات پرسه زن بال ثابت آلپاگو» است و از نظر طراحی شباهت بسیار به سوییچ بلید 300 دارد و بالهای آن جمع شونده هستند، اما دلیل مشخصی برای استفاده عبارت بال ثابت در توصیف آن مشاهده نگردید!. این پهپاد برای اجرای هر دو ماموریت جمله و شناسایی ساخته شده است و قابلیت حمل بوسیله تنها یک سرباز و هدایتبصورت خودکار و دستی را دارد.

از مزایای آن استفاده از پردازش تصویر برای حملات خودکار در روز و شب و دنبال کردن اهداف متحرک است.

مشخصات فنی آلپاگو:
شعاع عملیاتی:	10 کیلومتر
مداومت پروازی:	15 دقیقه
سرجنگی:	0.3 گرم
پیشرانه:	الکتریکی

تصاویر 32 و 33: ALPAGU

33~0.jpg

کایوت از شرکت ریئتون (Raytheon Coyote)

یک طراحی نسبتا عالی و متفاوت. این پهپاد بر خلاف سایر نمونه های همرده، گرچه از طراحی مشابه سوییچبلید بهره میبرد، اما اهداف تهاجمی ندارد، بلکه برای ISR و مقابله با سوارم پهپادی تولید شده است به نحوی که نوع بلاک 3 آن در یکی از تست ها توانسته است بدون سرجنگی انفجاری 10 پهپاد دیگر را از کار بی اندازد و این بیانگر راهبرد پهپاد بر علیه پهپاد است. کایوت بعنوان یک پهپاد هواشناسی نیز بکار رفته است.

مشخصات فنی کایوت:
شعاع عملیاتی:	93 کیلومتر
مداومت پروازی:	60 دقیقه
سرجنگی:	ندارد
سرعت	100 تا 130 کیلومتر
پیشرانه:	الکتریکی

تصاویر 35 و 36: کایوت

معراج 521 (meraj-521)

تصویر37

جمهوری اسلامی ایران نیز دست به کار میشود و توانایی خود را برای پاسخ به این نیاز جدید نشان میدهد. در 27 مهرماه 1401 طی یک رونمایی در رزمایش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه ارس، یگان‌های واکنش سریع نیروی زمینی سپاه برای نخستین بار به پهپادهای جدید انتحاری پرسه زن جدیدی مجهز میشوند.

خبرنگاردفاعی تسنیم از منطقه رزمایش نیروی زمینی سپاه در منطقه ارس چنین گزارش میدهد: در سومین روز از این رزمایش جدیدترین پهپاد انتحاری پرسه زن^[9]با نام معراج 521 و با سر جنگی‌های متفاوت عملیاتی شد. به گفته سردار کوهستانی، این پهپاد با قابلیت حمل توسط نفر، هم اینک در اختیار یگان‌های واکنش سریع نیروی زمینی از جمله یگان صابرین قرار دارد.این پهپاد از لانچرهای کوچک در اختیار نیروهای پیاده پرتاب شده و کاربر آن می تواند آن را از طریق نمایشگری که در اختیار دارد، به سمت هدف مورد نظر هدایت کند.

سردار علی کوهستانی مسئول سازمان تحقیقات و جهاد خود کفایی نیروی زمینی سپاه در خصوص ویژگی های این پرنده گفت: وزن سرجنگی این پهپاد در سه رنج 500 گرم، 700 گرم و 1000 گرم (یک کیلوگرم) است. وی افزود: این پرنده با مداومت پروازی 5 تا 15 دقیقه، دارای بردی معادل 5 کیلومتر است.

تصویر38

این رونمایی بازتاب های وسیعی در عرصه رسانه ای بخصوص رسانه های حوزه نظامی در پی دارد و سه حوزه واکنش خبری مهم را در برگرفته است: نخست تشابه این پهپاد با سوییچبلید 300 و مشتاقان مقایسات و بنچمارک گیری های نظامی، دوم، جنگ اکراین(حامیان اکراین و حامیان روسیه) ،سوم از جانب نظامی نویسان کشور هایی که خود را مشتاق و مشتری بالقوه ای برای آن میبینند.

جرمی بنی از جینز^[10]، مجله دفاعی مشهور انگلیسی زبان، رونمایی معراج-521 را به طور خلاصه بررسی میکند: رسانه های ایرانی سه نمونه مهمات و پرتابگر مشابه سوییچبلید 300 ایرووایرونمنت نشان داده اند. پهپاد از محفظه پرتاب خمپاره انداز مانندی که بوسیله هوای فشرده پهپاد را پرتاب کرده و دو مجموعه بال و پایدارساز(دم) باز شده و پیشران(ملخ) به حرکت ادامه میدهد. بر خلاف سوییچبلید، معراج 521 سطح مقطع(شکل بدنه) مربعی دارد.

مهمات کنجکاو^[11](پرسه زن) که طراحی آن مشابه سوئیچبلید300 ایرووایرونمنت بکار گرفته شده توسط آمریکا و همچنین CH-901 ساخت چین است. این مطلب مقایسه ای توسط اسپوتنیک روسیه زبان فرانسوی نشر داده شده است. این مقاله همچنین تمایزی میان معراج و سوییچبلید ایجاد میکند؛ برای مقایسه 300 مداومت پروازی حداکثر 10 دقیقه دارد(معراج 15 دقیقه) ولی سوییچبلید 300 میتواند هدفی در 10 کیلومتری را منهدم کند. سپس مقایسه ای بین سرجنگی سوییچبلید که توانایی آن در حد یک نارنجک 40 میلیمتری است با مشخصات سرهای جنگی مختلف معراج صورت میدهد. این مطلب در بسیاری از نشریات تحت وب به شکل مشابهی بازتاب داده شده است.

پایگاه اطلاع رسانی وابسته به ارتش اکراین^[12] نیز مشخصات عمومی سوییچبلید 300 و معراج 521 را با هم مقایسه کرده و معراج را مشابهی برای آن میداند. معراج در مجلات اکراینی بازتاب وسیعی داشته است.

مجله نظامی جبهه جنوب^[13]؛ همزمان با اثبات توانایی های تهاجمی و شناسایی پهپاد های ساخت ایران در میادین رزمی، تهران گونه پیشرفته دیگری رونمایی کرده است. و با اشاره به مشخصات عمومی منتشر شده برای معراج، از توسعه یک پهپاد جدید کامیکازه برای نیروی های واکنش سریع صابرین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی میگوید.

مجله اوراسیاتایمز^[14]؛ مطالب مفصلی در مورد خصوصیات و مقایسه 521 با 300 نقل کرده است. پارت ساتام در عنوان مقاله از رونمایی کپی ایرانی سوییچبلید پس موفقیت های عظیم پهپادهای ایرانی در اکراین میگوید: تصویری از معراج دو سال قبل مطابق با گزارشات در یک سامانه واحد از پرتابگر های سه تایی و نه تکی وجود داشت. با این وجود خود پهپاد معلوم نبود. همینطور چگونگی مکانیزم پرتاب. معراج باید کیفیت خام تر و پیچیدگی کمتری نسبت به الکترونیک سوییچبلید داشته باشد که این بخاطر تحریم هاست و ایران نمیتواند منابعی برای قطعات پیشرفته هوایی بیابد. با این وجود این پهپاد میتواند برای میادین رزم ایرانی کاربردی باشد. نمونه آمریکایی قادر است از اهداف صرف نظر کرده و مجدد به هدفی دیگر مشغول شود. همچنین با دیگر پهپادهای ایرووایرونتمنت مانند وسپ^[15]، آرکیو 11 ریون^[16] و آرکیو 20 پوما^[17] که همگی واحد کنترل زمینی مشابهی دارند از تجهیزات هدایت مشابهی بهره میگیرد. معراج مطابق با تصاویر منتشره تنها یک دوربین دارد و آنتن تعبیه شده و سیم کشی بیرون زده دارد.

مقایسه معراج 521 و سوییچبلید 300 در شبکه های اجتماعی(توییتر و تلگرام)^[18]

بازتاب اخبار معراج در توئیتر بسیار وسیع است، اما متناسب با قالب انتشار، عمده اخبار کپی های یکسان هستند و یا ریتوئیت هایی از نوشته های دیگران هستند و تقریبا در بسیاری از آنها معراج کپی ایرانی از سوییچبلید آمریکایی خوانده شده است. و غالبا به مشخصات معرفی شده آن نظیر وزن سرجنگی، برد و تحلیل تصاویر نمایش داده شده مطابق با اخبار منتشره پرداخته اند. در این متن به گفته های پر مخاطب بسنده شده است:

Aurora Intel اکانت پرمخاطب توییتری وابسته به اسراییل: پهپاد جدید ایران ممکن است یک کپی از پهپاد کایوت ریتئون و یا سوییچبلید 300 است.

Frederic Gras متخصص مهمات، در اکانت توئیتری خود بخش های سه بعدی پرینت شده پیشانی معراج را دلیل بر پروتوتایپ بودن آن میداند که ممکن است به همین دلیل معراج به مرحله تولید انبوه نرسیده باشد. و در پاسخ Aurora Intel بالهای فیبر کربنی را یادآور میشود.

Oryx اکانت پرمخاطب جمع آوری کننده اطلاعات آشکار^[19] با قراردادن عکس ذیل (تصویر منشر شده پیشین از معراج) از اضافه کردن آن به کتاب پهپادهای ایرانی (نوشته خویش) میگوید و آنرا یک مهمات پرسه زن قلمداد کرده است.

تصویر39

در تلگرام اما وضعیت متفاوت است و قابلیت جستجوی هشتگی در کلیه کانال ها و فید های خبری به شکل توئیتر وجود ندارد، نگارنده اما به برخی کانالهای روسی زبان نظامی معروف دسترسی داشته و دیدگاه های آنان در ادامه موجود است:

Rybar کانال تلگرامی پرمخاطب روسی زبان با بیش از 1.1 میلیون مخاطب است. روسها پس از تجربه موفق شاهد 136 در اکراین به تسلیحات ایرانی علاقه مندی نشان میدهند و صنعت دفاعی ایران و اخبار مرتبط با آن را تحلیل و با داشته های نظامی خود پیوسته مقایسه میکنند. داده نمایی ذیل طراحی این کانال است.

تصویر40

رایبار، معراج 521 را همزمان با شایعه خرید آرش 2 از ایران چنین بررسی کرده است: «این آخرین نمونه از بدون سرنشین های کوچک است که برای انهدام نفرات تجهیزات سبک طراحی شده است. و برای نخستین بار توسط نیروهای واکنش سریع صابرین سپاه در مرز آذربایجان آزموده شد، در ادامه رایبار مشخصات فنی منتشره از معراج را توضیح میدهد و اینچنین به شایعه خرید معراج توسط روسیه میپردازد: تاکنون، خبر تایید شده واقعی در مورد فروش آرش و معراج به روسیه وجود ندارد. با این حال، با توجه به پیش زمینه های رو به توسعه ارسال تسلیحات ایرانی به روسیه، منطقی به نظر میرسد. افزون بر آن، هر دو طرف(ایران و روسیه) به چنین همکاری هایی علاقه مند هستند. ارتش روسیه در حال افزایش توانایی های رزمی خویش است و جمهوری اسلامی نیز زمین تست مناسبی برای اثبات توانایی ها موشکی و پهپادی در برابر تسلیحاتی غربی در برابر خود میبیند.»

Game of Dronesکانال روسی زبان دیگر همزمان با رونمایی: «چیز غیرمعمولی نیست، بگذریم، ایران یک پهپاد کامیکازه با عنوان"معراج-521" که رقیب سوییچبلید است رو نمایی کرده. »

Colonelcassad یک کانال نظامی روسی زبان دیگر با بیش از 800 هزار دنبال کننده، خبر رونمایی معراج با ترجمه مستقیم از تسنیم قرار داده است. در کامنت ها علاقه مندی روسها و یا مقایسه آن با لنست و سوییچبلید دیده میشود، برخی قیمت را معیار انتخاب برتر در قیاس با سوییچبلید دانسته اند.

دنبال کنندگان و نویسندگان توئیتری و تلگرامی از کاربردهای مختلف این گونه پهپادها سخن گفته اند، از اینکه میتوانند برا علیه خودروهای سبک، پیاده نظام و خودروهای مسلح همراه با پیاده نظام مفید واقع شوند:

نگرانی ها از فروش معراج به روسیه:

در کنار اشتیاق روسیه نسبت به خرید پهپاد های ایرانی، در برابر اکراین و حامیان آن پیرامون ارسال این سلاح به روسیه احتمالاتی مطرح کرده و ابراز نگرانی میکنند:

TPYXA شبکه خبری اکراینی پرمخاطبی که اخبار جنگ اکراین را پوشش میدهد: « ایران ممکن است نوع جدیدی از معراج 521 را به فدراسیون روسیه صادر کند»

TOPWAR.RU ایران دارایی پهپادی و موشکی خود را در گزارشات خبری با ارسال یک ویدئو روز گذشته در وب به نمایش گذاشت، که در آن شلیک موشک های میانبرد و پهپادها دیده میشود. در همین هنگام، این ویدئو واکنشهای بسیاری در ارتباط با اکراین بر انگیخت.

Pravda به نقل از یوری ایهنات سخنگوی نیروی هوایی اکراین: « خطر احتمالی وجود دارد، در اینجا شکلی وجود ندارد که آنها را بدست خواهند آورد. (منظور پهپادهای معراج است)و سوال فقط این است که چه مقدار موشک بالستیک و پهپاد ایران تمایل دارد به روسیه بدهد. این سخن یک روز پس از این رونمایی بیان شده است.

این مصاحبه ایهنات در فضای مجازی و صفحات خبری تحت وب به شکل گسترده ای پوشش داده است.

Modern.az شبکه خبری آذری زبان با انعکاس مطالب بیشتر از مصاحبه: « سخنگوی نیروی هوایی اکراین گفته است که پهپادهای ایرانی نمیتوانند مسیر جنگ را تغییر دهند، اما مشکلات بسیار جدی روش شناختی ایجاد خواهند کرد. تنها راه آن است که این IED ها بصورت فیزیکی نابود شوند. »

این موضوع که پهپادهای ایرانی در حال تغییر فضای میادین نبرد در اوراسیا هستند مورد توجه بنیاد جیمزتاون قرار گرفته است. و معراج-521 نیز یکی از پهپادهای مورد اشاره آنها برای استفاده توسط روسیه در این تغییر است.

جمع بندی.

چالش های صحنه نبرد حال و آینده

پهپاد سبک نفرپرتاب پدیده ای نوظهور و در حال گسترش است. نیازهای رزمی به روشهای مختلفی پاسخ داده میشوند، اما پیشرفت فناوری این امکان را فراهم میکند تا پاسخ ها در بسته های مختلف با ابدعات جدید تجمیع شوند. این پهپادها بسیار ساده و سبک هستند و بدلیل استفاده عموما از قطعات در دسترس مانند برد های رادیو نرم افزاری، فیبر کربن و پلاستیک و بکارگیری پرینترهای سه بعدی با پیچیدگی های پایینتر اما طراحی های فشرده و انعطاف پذیر بدون نیاز به زیرساخت های عظیم تولید جنگ افزارهای هوایی دیگر، آنهم در تعداد بسیار زیاد ساخته میشوند.

شرکت ائرووایرونمنت از افزایش قابلیت تولید فعلی خود تا سالانه 6000 عدد سخن میگویند که در کنار حجم مصرف و توان تولید سایر تولیدکنندگان و رقبای جدیدالورود به عرصه تولید انبوه این تسلیحات جدید میتوان از بازار با توان تولید سالانه بیش از 30 هزار فروندی بسادگی سخن گفت. از طرفی قیمت های پایین در تیراژ تولید انبوه نوید مصرف فراگیر این تسلیحات را میدهد. و این یک فزون گرایی منطقی^[20] را نشان میدهد، به نحوی که با این گام های کوچک فعلی و تسلیحات کوچکی که چندان به چشم نمی آیند اما تولید و مصرفی رو به رشد دارند، آرام آرام جبهه ها را تغییر خواهند داد، شیوه بکار گیری پیاده نظام، نیروی ویژه و میادین نبرد نسبت به تسلیحات جدید تغییر خواهد کرد و این تغییر یک رخداد منطقی ناشی از نفوذ بیشتر تکنولوژی های کشتار از دور یا دورایستایی[21] است. و این درکنار طیف وسیع دیگری از تسلیحات هدایت از دور با محوریت یک قابل بررسی است.

بنابراین این پرسش پیش می آید که در میدان نبرد آینده هر سرباز به وسیله یک پهپاد رزمی سبک و قابل حمل توسط خویش از راه دور به دنبال یافتن و کشتن یک یا چند سرباز مهاجم و یا مدافع دیگر در کمین ها، مستتر شده در دشت و صحرا و یا در حال حرکت درستون های زرهی است؟ پاسخ این امر با نگاه ابتدا عملیات های محدود و تمرینی رژیم صهیونیستی در جنوب لبنان با استفاده از کوادکپترهای نظامی و سپس تجاری توسط داعش در خاورمیانه و حال اکراین بوضوح قابل مشاهده است. این جنگی فراتر از برد گلوله های تفنگ سربازان است کمی گرانتر، اما زمانی که دشمن کشف شود دیگر راه فراری نیست. بدین ترتیب بدیهی است که تدابیر دفاعی در برابر این تسلیحات نیز تدارک دیده شوند و گردونه ای پیوسته در ارتقا و تغییر از ضد و مرضد شکل بگیرد تا ماهیت نبرد پیوسته در تغییر باشد و بدون امکان درک مناسب نسبت به روند و چگونگی آن نسل در پس نسل تسلیحات جدید وارد شوند اما کلان روند های تکنولوژی میتوانند پیش گوهای مناسبی برای تسلیحات جدید باشند، هوش مصنوعی+ منظومه های ماهواره ای(مانند استارلینک) به معنای استفاده حجم وسیعی از پهپاد و انهدام بسیاری از اهداف بصورت خودکار در زمان کوتاه است.

مداومت پروازی و ISR

از مشکلات جدی این پهپادها، چالش مصرف انرژی بخصوص در بخش پیشران است، برای کشف و شناسایی یک هدف مستتر یا یک سنگر و یا نفر ممکن است به زمان زیادی لازم باشد. پهپادی در اندازه کوله پشتی که بخواهد عملیات شناسایی را همزمان با انهدام انجام دهد ممکن است از توان کافی برای ماندن در آسمان بهره مند نباشد. و این مشکل احتمالا به معنای از دست رفتن تعداد زیادی پهپاد به شکل سالم بدون یافتن مقصد است.

مسئله ایرودینامیک و شناوری^[22] هوشمند. اصلا مشخص نیست که این پهپادها تا چه میزان ارتفاع و باد جانبی را تحمل خواهند کرد، شناوری هوشمند مسئله ای است که به بهره وری مصرف انرژی ممکن است کمک کند از طرفی نسبت های برد به سیگنال انرژی لازم برای آن نیز مطرح است. آیا معراج قادر است در ارتفاعات زاگرس به عملیات بپردازد؟

هر دو معضل فوق وجوب پهپاد کشف و شناسایی دیگری را گوشزد میکنند، پهپادی که خط داده امن و تجهیزات سنگین تر الکترونیک داشته و در برابر اخلال و تدابیر الکترونیک مهاجم، مقاومت داشته باشد. و بتوان برآوردی نسبت به هدف پیش و پس از انهدام^[23] ارائه دهد.

نکته مهم دیگر در مورد کشف و شناسایی اهداف نوع بکار گیری پهپاد نفر پرتاب است. اینکه ماموریت آن ضد نفر باشد یا ضد زره تجهیزات متفاوتی را میطلبد. برای نمونه یک پهپاد مجهز به رادارSAR بخوبی و بسرعت میتواند موقعیت ستون زرهی و تجهیزات دشمن را بیابد و از جستجوهای بی هدف بکاهد اما تجهیزات آن سنگین است و نیازمند استفاده از رده MALE یا همان پهپادهای میانرده ارتفاع متوسط است. که گرچه بسیاری از محدودیت ها را برطرف میکند اما با ذات عملیات پهپادی نفر پرتاب و محدودیت ها و مزیت های آن همخوانی ندارد. بعبارتی دیگر یک پهپاد ارتفاع متوسط اگر قادر باشد به منطقه هدف وارد شود دیگر نیاز به پهپاد نفرپرتاب ندارد و خود میتواند اقدام رزمی صورت دهد.

با این تفاسیر، عملیات این پهپاد سبک به ^[24]A2D2 محدود میشود، به زمانی که موقعیت حدودی دشمن در دسترس است و با سریعترین ابزارهای لازم باید از ورود دشمن به منطقه ای که میتواند عقبه نیروهای خودی را به خطر بی اندازد جلوگیری کرد.

ایده استفاده از این سلاح برای ترور فرماندهان و افراد مهم دشمن در صحنه جنگ زمانی ممکن است که آنها قابل شناسایی باشند و این رده از پهپاد چنین قابلیتی را در زمان کوتاه پرواز خود فراهم نمیکند و صرفا در مرحله انهدام پس از شناسایی توانایی دارد و این شاید دلیل اصلی ابداع همگام ساز اپتیکی ائرووایرونتمنت باشد.

بنابراین با توجه به مفاهیم فوق، آنچه در فناوری این پهپاد ها اساسی تر از خود آنها به نظر میرسد، فناوریهای انتقال داده به مقصد و سپس جستجوگرهای دید در شب و روز متنوع با کیفیت و ارزان است. صنعت پهپادی در ایران برای موفقیت علاوه بر سرمایه گذاری در صنعت پیشران های سبک، میبایست به شکل گسترده در اکتساب با تولید سنورها و تجهیزات مخابراتی این پهپاد ها نظیر رادیوهای نرم افزاری که اساس جنگ های امروزی و آینده هستند بکوشد. در غیر این صورت وابستگی های فزاینده این بخش به واردات، پهپادهای تولید ایران را در آینده به صرفا پوسته حاملی از تجهیزات وارداتی دارای معضلات اطلاعاتی و فنی ناشناخته مبدل خواهد کرد. بدون صنعتC2 و ISR بومی پهپادهای ایرانی آینده مناسبی تجربه نخواهند کرد.

منابع.

http://defensetech.org/2016/01/15/will-2016-be-the-year-of-the-portable-lethal-drone

https://twitter.com/kunal_biswas707/status/1442159367541821440

https://defbrief.com/

https://theaviationist.com/2022/05/25/switchblade-ukraine/

https://en.wikipedia.org/wiki/AeroVironment_Switchblade

https://armourersbench.com/2022/06/19/switchblade-loitering-munitions-in-ukraine/

https://uvisionuav.com

https://www.avisionsystems.com/hero-20/

https://aviationweek.com/defense-space/sensors-electronic-warfare/aerovironment-shows-ai-capability-switchblade-jackal

https://www.airrecognition.com/index.php/news/airshow/air-show-2015/paris-air-show-2015/paris-air-show-2016/2028-uvision-unveils-comprehensive-range-of-new-smart-loitering-systems-the-hero-family.html

https://www.mobilityengineeringtech.com/component/content/article/adt/pub/features/application-briefs/36601