جنگ فالكلند

[hosseingmn 72]

جزاير فالكلند در اقيانوس اطلس جنوبى كه در قرن ۱۸ به تصرف انگليس درآمد در ۱۹۸۲ مبدل به صحنه يكى از پيكارهاى بزرگ تكنولوژيكى نيمه دوم قرن بيستم شد. اين جنگ اگرچه از بعد زمينى و نفرات درگير، نبردى كوچك محسوب مى شد اما از نقطه نظر دريايى جنگى كم سابقه بود و لااقل پس از جنگ دوم جهانى، جهان شاهد چنين نبردى در دريا نبوده است. دليل شروع جنگ نيز به بحث بى اهميت ماهيگيرى انگليسى هاى مقيم اين جزيره كه كمتر از ۱۰ هزار نفر بودند بازمى گشت. البته اين مسأله بهانه اى بود تا جنگ آغاز شود چرا كه اعتراض اصلى به ادعاى مالكيت آرژانتين كه كمتر از ۱۰۰۰ كيلومتر با جزاير فالكلند (مالويناس) فاصله داشت بازمى گشت، حال آنكه اين جزيره در ۱۱ هزار كيلومترى انگليس واقع بود.
آغاز جنگ
در آوريل ۱۹۸۲ ژنرال هاى آرژانتينى براى دستيابى به شهرت داخلى و خلاصى از گرفتارى هاى اقتصادى و سياسى كشور بحث لزوم آزادسازى مالويناس را مطرح كردند و بلافاصله با اعزام ۱۱ هزار سرباز تكاور (نيروهاى هوادريا) جزيره را اشغال كردند. گمان آنها اين بود كه انگليس به دليل آنكه ديگر قدرت گذشته را ندارد (در دهه ۷۰ انگليس بخش بزرگى از نبرد ناوها و ناوهاى هواپيمابر بزرگ خود را كنار گذاشت چرا كه از عهده مخارج نگهدارى آنها برنمى آمد) بنابراين به مذاكرات سياسى و اعتراضات ديپلماتيك بسنده مى كند.
اما پاسخ انگليس كوبنده بود. آنها ابتدا توسط يك زيردريايى اتمى با ۲ اژدر، يك رزمناو آرژانتينى را در ۲۵۰ مايلى جنوب فالكلند غرق كردند و سپس به اعزام ۲ ناو عظيم هواپيمابر و ۳۰ ناوچه (فريگيت) و رزمناو و ۲۵ ناو نفربر و لجستيكى اقدام كردند در حالى كه زيردريايى هاى اتمى و غير اتمى نيز همراه آنها بود.
در ۲۵ آوريل ۱۹۸۲ هلى كوپترهاى انگليسى زيردريايى آرژانتينى سانتافه را صدمه زده و آن را به تسليم شدن واداشتند. در روز ۲۶ آوريل نيروهاى آرژانتينى مستقر در جزيره جورجيا واقع در شرق فالكلند در اثر آتش شديد ناوهاى انگليس تسليم شدند و در ۲ ماه مه زيردريايى انگليسى كانگورو رزمناو بزرگ آرژانتينى بلگرانو را غرق كرد.
حمله متقابل آرژانتينى ها به ناوگان اصلى انگليس و ناوهاى هواپيمابر آنها بى نتيجه بود و در نتيجه شكست اين حمله ناوهاى آرژانتينى به سمت سواحل آرژانتين عقب نشينى كردند.
انگليسى ها در روزهاى سوم و چهارم ماه مه نيز دو كشتى ديگر آرژانتينى را هدف قرار مى دهند.
ورود نيروى هوايى آرژانتين
ضربات پى در پى انگليس به نيروى دريايى آژانتين سبب از گردونه خارج شدن اين نيرو شد، حال آنكه خلبانان آژانتينى از ۴ مه با ورود به جنگ صحنه نبرد را تغيير دادند.
ابتدا يك سوپر اتاندارد آرژانتينى با پرتاب موشك معروف اگزوست ناو بزرگ شفيلد انگليس را غرق مى كند كه در اين حادثه ۲۰ انگليسى كشته مى شوند. در ۱۰ مه ناو گلاسكوى انگليس مورد اصابت بمب هاى هواپيماى آرژانتينى قرار مى گيرد اما غرق نمى شود. ضربات آژانتينى ها اگرچه سبب كند شدن عمليات دريايى انگليس مى شود اما آن را متوقف نمى كند و ناوهاى نفربر و لجستيكى انگليس خود را به سواحل فالكلند مى رسانند تا اقدام به پياده كردن نيرو كنند.
غرق شدن ۵ ناو انگليسى
از اين زمان به بعد جنگ سرعت بالايى به خود مى گيرد. هواپيماهاى ميراژ، سوپر اتاندارد و اى-۴ آرژانتينى با قبول خطر خود را به ارتفاع پايين رسانده و ناوشكن هاى در حال عمليات پياده كردن نيرو را در هم مى كوبند. ناوهاى گلا مورگان، سرگالاهاد، پليموت و سر تريسترام مورد اصابت قرار مى گيرند اما اين ضربات تأثيرى روى عمليات عظيم انگليسى ها ندارد. قصد ارتش انگليس پياده كردن ۲ تيپ نيرو بود كه در ۲۱ ماه مه عملى شد و هواپيماهاى عمود پرواز سى هارير نيز ۲ ناو آرژانتينى كه قصد كمك رسانى به نيروهاى آرژانتين را داشتند نابود كردند. اما خلبانان آرژانتينى به بهاى تلفات زياد حملات خود را ادامه داده و موفق مى شوند با موشك و بمب ناوهاى آروگانت، سر پليانت را صدمه زده و ناو آردنت را غرق كنند.
در ۲۳ ماه مه آنها ناوچه آنتلوپ انگليس را نيز با موشك هدايت شونده از ناحيه «پاشنه» مورد اصابت قرار مى دهند. اما در همان روز هلى كوپترهاى لينكس انگليس نيز ناو عظيم لجستيكى ۱۳ هزار تنى آرژانتين را با موشك هاى هوا به دريا منهدم مى كنند.
اگرچه آرژانتين در نبرد فالكلند مطمئن بود نبرد را در دريا باخته اما جنگ در هوا و زمين را با شدت ادامه داد و غرق شدن ناوشكن كاونترى در ۲۵ ماه مه رقم تلفات انگليسى ها را به غرق يا صدمه جدى براى ۱۱ ناو مى رساند.
ضربه بزرگ به انگليس
بدترين ضربه براى نيروى دريايى انگليس برخلاف آنچه همگان گمان مى كنند غرق ناو شفيلد نبود بلكه غرق ناو لجستيكى «آتلانتيك كانوير» در ۲۶ مى بود. موشك هاى اگزوست در اين عمليات موفق كه توسط هواپيماهاى ساخت فرانسه پرتاب شدند، اين ناو عظيم را غرق مى كنند. غرق اين ناو سبب به زير آب رفتن ۸ هلى كوپتر «وسكس» و ۳ فروند شنوك و وقفه جدى در عمليات توسط انگليسى ها مى شود.
آرژانتينى ها روز بعد ناوشكن برودورو را نيز مورد اصابت قرار مى دهند. اگرچه ناو غرق نمى شود اما جسورانه ترين حركت آرژانتينى ها حمله به «گروه ناو» بزرگ انگليسى در اقيانوس اطلس بود. در اين عمليات بى حاصل كه در ۳۰ ماه مه توسط هواپيماهاى اسكاى هاوك و سوپر اتاندارد انجام شد آنها به ناو هواپيمابر اينونسبل و ناوهاى اطراف آن حمله كردند اما حجم آتش شديد «هسته اصلى دريايى انگليس» به اندازه اى بود كه خلبانان آرژانتينى ادامه عمليات را بى فايده ديده و تنها به غرق كردن يك نفتكش و پرتاب يك موشك اگزوست (كه توسط انگليسى ها منحرف گرديد) بسنده كردند.
پايان جنگ
حملات هوايى آرژانتينى ها اگرچه شجاعانه و مؤثر بود اما تعيين كننده نبود مضافاً آنكه حداقل ۴۵ هواپيماى آرژانتين طى اين جنگ ۴۵ روزه از بين رفت (اگرچه ۱۳ ناو انگليسى غرق شد يا صدمه ديد.) سربازان آرژانتينى كه در جزيره بدون پشتيبانى دريايى و هوايى باقى مانده بودند در ماه ژوئن تسليم نيروهاى انگليسى شدند و جنگ خاتمه يافت در حالى كه ۶۳۵ آرژانتينى و ۲۵۵ انگليسى در اين نبرد جان باخته بودند.
نتيجه نبرد
جنگ فالكلند اگرچه منجر به شكست قطعى آرژانتين شد اما ضعف نيروى دريايى را در برابر نيروى هوايى آشكار كرد. هيچكس گمان نمى كرد سومين نيروى دريايى جهان كه زمانى نه چندان دور قدرت اول و مالك نيمى از جهان بود چنين ضربات خرد كننده اى از تعدادى خلبان ارتش جهان سومى آرژانتين تحمل كند.
رسانه هاى غرب اگرچه پيروزى انگليس را بزرگ جلوه دادند و چنين وانمود كردند كه آرژانتين در اين نبرد حريف بسيار ضعيفى بوده اما كسى به اين موضوع نپرداخت كه چرا بايد موشك هاى ۲ ميليون دلارى اگزوست به اين سادگى ۵ ناو بزرگ انگليسى را كه برخى از آنها مانند شفيلد و آتلانتيك كانوير بسيار گران و با اهميت بودند از بين ببرند و عمليات آبى - خاكى كه در آن تنها ۲ تيپ نيرو پياده شد منجر به صدمه ديدن ۸ ناو و غرق ۵ فروند شود؟ پيام اين جنگ يك چيز بود: ديگر نيروى دريايى بدون پشتوانه هوايى قوى، ارزشى ندارد. در حقيقت ناوها در كنار هواپيماها اهميت مى يابند. ناوهاى كوچك هواپيمابر انگليس چون نتوانستند با خود هواپيماهاى قوى و زياد به ميدان بياورند در برابر ميراژها، سوپر اتانداردها و اسكاى هاوك هاى آرژانتين عاجز ماندند. انگليس در اين نبرد البته از هواپيماهاى سى هارير نيز استفاده كرد اما اين هواپيماهاى عمود پرواز از چالاكى جت هاى معمول برخوردار نبوده و مجبور بودند اكثراً از سر راه جت هاى با سرعت ۲‎/۵ ماخ آرژانتينى كنار بروند.
مى توان در نهايت نتيجه گرفت كه جنگ فالكلند حقيقت تلخى را براى انگليس مشخص كرد. اين كشور ديگر نمى تواند بدون برادر بزرگتر خود (آمريكا) در جنگى شركت كند چرا كه نه قادر به پوشش هوايى مناسب براى ناوهاى خود است و نه آنكه مى تواند در مقياس وسيع اقدام به جابه جايى نيرو و تجهيزات كند و ناوهاى كوچك هواپيمابر انگليسى نيز (كه تنها يك سوم نوع آمريكايى ظرفيت دارند) نمى توانند پشتيبانى كننده هاى خوبى باشند.


اينهم چهار نمونه تمبر مرتبط با چاپ انگلستان:


www.iran-newspaper.com

[hosseingmn 72]

در بيست و پنجمين سالگرد جنگ فالكلند (مالويناس) انگليس فاتحانه در پي به فراموشي سپردن ضايعات جنگ است و آرژانتين مغلوب همچنان بر ادعاي مالكيت خود بر اين جزيره تاكيد دارد. فالكلند در ‪ ۴۸۳‬كيلومتري (‪ ۳۰۰‬مايلي) سواحل جنوبي آرژانتين قرار دارد، به دو بخش فالكلند شرقي و فالكلند غربي تقسيم شده و روي هم رفته متشكل از ‪ ۷۰۰‬جزيره كوچك است. پايتخت و بزرگترين شهر اين منطقه شهر استنلي است و بر اساس آخرين سرشماري انجام شده در سال ‪ ،۲۰۰۵‬كل جزاير فالكلند داراي ‪ ۳‬هزار نفر سكنه است كه ‪ ۷۰‬درصد از آنان انگليسي تبار هستند. اگرچه فالكلند از سال ‪ ۱۶۰۰‬محل سكونت معدودي هلندي و فرانسوي بوده و از سال ‪ ۱۶۹۰‬و اواخر قرن هفدهم با فراز و نشيب‌هايي تحت كنترل انگليس بوده، ولي از سال ‪ ۱۸۲۹‬دولت آرژانتين نسبت به مالكيت آن ادعا داشته و همچنان بر اين ادعا پافشاري مي‌ورزد. در سال ‪ ۱۸۳۳‬پس از بالا گرفتن تلاش آرژانتين براي كسب كنترل اين جزاير، در سال ‪ ۱۸۳۳‬انگليسيها به زور منطقه را به قيوميت خود درآورده و تحت الحمايه خود كردند. در سال‌هاي ‪ ۱۷۶۵‬تا ‪ ۱۷۹۰‬نبردهاي متعددي بر سر حاكميت انگليس و اسپانيا بر مجمع الجزاير فالكلند صورت گرفت، ولي نهايتا پس از چند مرحله جنگ و دست به دست شدن، حاكميت و كنترل فالكلند به دست اسپانياييها افتاد. در سال ‪ ۱۸۱۱‬اسپانياييها مانند انگليسيها جزاير فالكلند را تخليه كردند و اين منطقه پرتنش براي مدتي بلاصاحب باقي ماند. از سال ‪ ۱۸۱۶‬و اعلام استقلال آرژانتين از اسپانيا، حكومت تازه تاسيس بوئنوس آيرس نيز بر جمع مدعيان فالكلند افزوده شد و از سال ‪ ۱۸۲۰‬پرچم آرژانتين در اين منطقه برافراشته شد. در آغاز سال ‪ ۱۸۳۳‬انگليسيها بار ديگر به زور فالكلند را به تصرف خود درآوردند و از آن به بعد با اعزام مهاجران انگليسي به آن منطقه و احداث پايگاههاي نظامي تلاش كردند تا با همرنگ كردن ساكنان با سياست‌ها و فرهنگ خود امكان از دست دادن اين منطقه را كاهش دهند. در سال ‪ ۱۹۴۵‬با پايان يافتن جنگ جهاني دوم، تاسيس سازمان ملل متحد و آغاز افول امپراتوري انگليس، آرژانتين بر اساس مقررات استعمارزدايي پس از جنگ، مساله فالكلند را به سازمان ملل كشاند و بر اساس قطعنامه شماره ‪۱۵۱۴‬ مجمع عمومي سازمان ملل در مورد ضرورت تخليه همه مناطق استعمارزده از قواي اشغالگر، خواستار واگذاري مالكيت فالكلند به خود شد. با اين همه لندن كه از حمايت اكثريت سكنه اين جزاير نسبت به خود مطمئن بود اعلام كرد كه برگزاري همه‌پرسي و نظر مثبت اكثريت سكنه شرط اوليه و اساسي هر گونه انتقال احتمالي حاكميت فالكلند از لندن به بوئنوس آيرس است. در طول دهه ‪ ۱۹۶۰‬مذاكرات بين آرژانتين و انگليس بر سر آينده مالكيت فالكلند طي چند مرحله ادامه يافت، ولي در هر مورد تناقض ميان سابقه تاريخي حضور آرژانتين در منطقه با عدم علاقه انگليسي تبارهاي ساكن در جزاير به گسستن از لندن مانع بروز هرگونه تحرك در شكست بن بست ديپلماتيك فيمابين بود. سرانجام در روز دوم آوريل ‪ ۱۹۸۲‬قواي مسلح آرژانتين با استفاده از وضع بد اقتصادي انگليس و در نتيجه كاهش نيروهاي نظامي در منطقه و تلاش براي بالا بردن جو ناسيوناليستي در كشور خود در يورشي ناگهاني جزاير فالكلند را به اشغال نظامي خود درآوردند. اين حادثه اگرچه با نكوهش شوراي امنيت مواجه شد، ولي كشورهاي جهان را به دو دسته حامي انگليس و آرژانتين تقسيم كرد و اغلب كشورهاي آمريكاي لاتين، جهان سوم و غير متعهد از آرزانتين پشتيباني كردند. بر سر اين جنگ، لرد كرينگتون وزير خارجه انگليس به علت ناتواني از پيش بيني حمله آرژانتيني‌ها با وجود اصرار زياد نخست وزير "مارگات تاچر" به ماندن او در قدرت، از سمت خود كناره گرفت. اين جنگ دو ماه و ‪ ۱۲‬روز به طول انجاميد و در ‪ ۱۲‬ژوئن ‪ ۱۹۸۲‬نيروهاي آرژانتيني پس از يك مرحله توفيق و وارد كردن خسارات انساني و تداركاتي به انگليس رسما تسليم شده و حاكميت فالكلند مجددا به دست انگليسي‌ها افتاد. يكي از مهمترين موارد توفيق آرژانتيني‌ها به گل نشاندن رزمناو شفيلد با شليك موشكهاي اگزوسه بود كه منجر به از كار افتادن و به گل نشستن آن رزمناو شد. در اين جنگ مجموعا ‪ ۲۵۸‬انگليسي كشته، ‪ ۷۷۷‬نفر زخمي و ‪ ۵۹‬نفر اسير شدوند. از طرف آرژانتين نيز ‪ ۶۴۹‬نفر كشته، ‪ ۱۰۶۸‬نفر زخمي و ‪ ۱۱‬هزار و ‪۳۱۳‬ نفر اسير شدند. اين جنگ همچنين پس از جنگ جهاني دوم شاهد عمليات گسترده نيروهاي ويژه واكنش سريع انگليس (اس.اي.اس) و عوامل سازمان امنيت خارجي انگليسي (ام.آي سيكس) بود كه نقش مهمي را در پيروزي سريع و قاطع كشورشان در جنگ فالكلند ايفا كردند. برخي تحليلگران تاريخي بر اين گمانند كه شرايط بحراني اقتصاد انگليس در سال ‪ ۱۹۸۲‬و دوران زمامداري حزب محافظه‌كار به رهبري تاچر به گونه‌اي بود كه اگر آرژانتين به فالكلند حمله نمي‌كرد، به احتمال زياد حكومت لندن راسا پيشنهاد واگذاري رايگان اين جزاير را به آرژانتين مي‌داد. از سوي ديگر، اگر به جاي حكومت غيرمردمي نظاميان كودتاچي در آرژانتين دولت مردمي در آن كشور بر سر كار بود، شايد سرنوشت جنگ به طرز ديگري رقم مي‌خورد و انگليس به سادگي در نبرد فالكلند پيروز نمي‌شد. دو كشور پس از يك وقفه هفت ساله در سال ‪ ۱۹۸۹‬مجددا روابط ديپلماتيك برقرار كردند و از آن به بعد هيچ مذاكره‌اي بر سر حاكميت فالكلند رخ نداده است. اين در حالي است كه با گذشت ‪ ۲۵‬سال از جنگ فالكلند، "نستور كرچنر" رييس جمهوري آرژانتين بار ديگر در انديشه شكايت دوباره و طرح مجدد مساله حاكميت اين جزاير در سازمان ملل است. "خورخه تاييانا" وزير خارجه آرژانتين نيز با خودخواه خواندن دولت انگليس بر حق حاكميت تاريخي كشورش بر اين مجموعه جزاير تاكيد كرد. جنگ فالكلند انگليس را مجبور به آباد كردن اين جزاير كرد، تا جايي كه اين منطقه اكنون توانسته به شكوفايي نسبي دست يافته و به مدد تجارت و توريسم از انزوا و ورشكستگي نجات پيدا كند. "مارگارت بكت" وزير خارجه انگليس روز گذشته در بيانيه‌اي به مناسبت بيست و پنجمين سالگرد نبرد فالكلند از تمهيدات بعمل آمده براي بازديد خانواده‌هاي نظاميان آرژانتيني مدفون در اين جزاير خبر داد. مقام انگليسي همچنين بر عزم كشورش به بهبود روابط با آرژانتين و پيشنهاد برگزاري مراسم يادبود مشتركي در سالجاري در لندن براي كشته‌شدگان اين جنگ تاكيد كرد. با توجه به نزديك به دو قرن سابقه مناقشه دو كشور بر سر اين جزاير و سابقه ترك ديگر مستعمرات توسط انگليس، به نظر مي‌رسد كه درها روي آرژانتين براي كسب حاكميت فالكند بسته است. با اين حال ناسيوناليستهاي آرژانتيني بر اين باور نيستند و معتقدند كه به هيچ وجه نبايد اين در را قفل شده و شرايط را غير قابل تغيير قلمداد كرد. ایرنا