نقش روسیه در بحران ایران

[00Amin 2,396]

این به یک سنت پاییزی تبدیل شده که همه ساله در ماه سپتامبر دولت بوش پیشنویس قطعنامه ای درباره تحریم علیه ایران را به سازمان ملل متحد ارائه کند. اما این بار واشنگتن بیشتر از این ترسیده است که ورود نیروهای نظامی روسیه به گرجستان و پس از آن سردی در روابط بین روسیه و غرب، به هر امکانی برای همکاری بین آمریکا و روسیه در مباحث پیرامون برنامه هسته ای ایران پایان دهد. اقدام روسیه در گرجستان، ممکن است تغییر محسوسی در سیاست آن در رابطه با ایران نداشته باشد. "دمیتری مدویدیف" رئیس جمهور فدراسیون روسیه آشکارا این را فهماند که علیرغم سخنان تندی که بین مسکو و واشنگتن رد و بدل شدند، روسیه به حمایت از تدابیری برای جلوگیری از پدیدار شدن سلاح هسته ای در ایران ادامه می دهد. دلیل اصلی چنین سیاست مداومی این است که هم ایران و هم روسیه در کل از سیاست آمریکا و اروپا برای استفاده از تحریمات نمادین سازمان ملل متحد در رابطه با ایران، راضی هستند. مسکو متوجه است که تا زمانی که روند دیپلماتیک ادامه دارد، آمریکا نمی تواند به ایران حمله کرده و سبب بی ثباتی اوضاع در خاور نزدیک شود. در عین حال رژیم دین سالار ایران با سیاست تحریم بخوبی سازگاری یافته و عملاً تاثیر آنها را نرخ مازاد نفت خنثی می کند. و هرچند که تهران از وتوی هر قطعنامه ای درباره تحریم علیه ایران در آینده ممنون روسیه خواهد بود، اما موضع کنونی روسیه برای ایران مناسب است، چرا که اجازه می دهد تصمیمات سازمان ملل متحد را ملایم کرده و در عین حال روابط تجاری خود را با ایران عمیقتر سازد. از سوی دیگر مسکو با حمایت از سه قطعنامه پیشین شورای امنیت در رابطه با ایران، بطور همزمان معاملاتی سودبخش با ایران منعقد کرده و روابط دیپلماتیک خود با تهران را گسترش داد. مسئله بی معنا در اوضاع امروزی این است که روسیه ایران را به نقض امنیت هسته ای سرزنش می کند، اما همزمان در ساخت نیروگاه اتمی در بوشهر که عنصری کلیدی در صنایع اتمی ایران است، حمایت فنی ارائه می دهد. به نوبه خود داشتن موضعی خنثی بین ایران و آمریکا برای روسیه مناسب است. این نه تنها سبب بی ثبات سازی بازار بین المللی نفت و بالا رفتن قیمت نفت می شود، بلکه ذخایر عظیم گاز طبیعی که در ایران وجود دارند نیز عملاً برای اروپایی ها غیر قابل دسترس می شوند و این وابستگی اروپا به مسکو را افزایش می دهد. در عین حال، تا زمانی که ایران روابط اقتصادی خود را با قدرت های کلیدی آسیایی تحکیم می کند، چین و روسیه هر چه بیشتر در تحقق برنامه های سرمایه گذاری در ایران شرکت می کنند. اگر ایران به تدریج به سمت شرق تغییر جهت دهد، برای روسیه بُرد بسیاری خواهد داشت. اما این بدین معنا نیست که ایران از این اوضاع و از مناقشه روسیه-گرجستان سودی نمی برد، البته باید خاطر نشان کرد که سود ایران ملموس نیست. تهران بحران گرجستان را بعنوان درس عبرت برای کشورهای حاشیه خلیج فارس نشان می دهد. پیام جمهوری اسلامی به این کشورها این است که گرجی ها به اشتباه وعده های آمریکا برای کمک باور کرده و بهای ساده لوحی خود را پرداختند. کشورهای امیر نشین خلیج فارس که آنها نیز به وعده های آمریکا برای تامین امنیت باور کرده اند، تدبر کافی خواهند داشت و با همسایه پارسی پرجمعیت خود به توافق خواهند رسید. در منطقه ای که آمریکا غیر قابل پیشبینی و غیر قابل اعتماد تلقی می شود، چنین پیامی بازخورد نیرومندی خواهد داشت. چارچوب سیاست روسیه در روند اجلاس اخیر سران کشورهای سازمان همکاری های شانگهای روشن شد. "محمود احمدی نژاد" رئیس جمهور ایران نتوانست مسکو و شرکای آن را متقاعد کند که عرصه ضمانت های امنیتی برای تهران را گسترش داده و یا حمایت مسکو را در مسئله تغییر ارز نفت از دلار به یورو دریافت کنند. "دمیتری مدویدیف" رئیس جمهور فدراسیون روسیه و "سرگی لاوروف" وزیر امور خارجه این کشور، باری دیگر ایران را به انعطاف پذیری و آغاز مذاکرات پیرامون مسئله محدود سازی فعالیت در زمینه هسته ای فرا خواندند. اما با این حال مسکو برای حمایت از برنامه هسته ای ایران در عرصه صلح آمیز ابراز آمادگی نمود. با در نظر داشتن اینکه فناوری هایی که در اهداف صلح آمیز استفاده می شوند، پایه برنامه هسته ای نظامی هستند، مفید بودن این اعلامیه روسیه چندان قابل درک نیست. معنای این چیست؟ روسیه نمی خواهد نقش فعالی در حل بحران هسته ای ایران در شرایطی داشته باشد که برای آمریکا قابل قبول است. اگر رئیس جمهور بعدی آمریکا تصمیم به حل معمای هسته ای ایران بگیرد، باید توجه داشته باشد که امکانات سازمان ملل متحد در حل این مشکل به آخرین حد خود رسیده و تنها روش برای پیشرفت، آغاز مذاکرات مستقیم با تهران است. نووستی