كش و قوس در تشكيل‌ نيروهاي سه‌گانه سپاه

[babak81 2]

26 شهريور 1364 روز صدور حکم حضرت امام (ره) خطاب به محسن رضايي، فرمانده وقت سپاه براي تشکيل سه نيروي زميني، دريايي و هوايي سپاه است. اکنون با گذشت نزديک به ربع قرن از زمان صدور اين حکم، شايسته است که حقايق بيشتري از اين واقعه در اختيار علاقه مندان انقلاب اسلامي و دفاع مقدس قرار گيرد تا يادآور اين تلاشها براي حفظ انقلاب اسلامي شود.

اکنون تابستان 1364 است و سپاه خود را براي اولين عمليات مستقل از ارتش يعني عمليات فاو آماده مي‌کند. در شرايطي که سپاه چهارمين سال آغاز سازماندهي نظامي خود را پشت سر مي‌گذارد، سازمان رزم اين نهاد برآمده از انقلاب در سير تحول تدريجي اما شتابناک خود پس از طي مرحله تشکيل گردان‌هاي رزمي، تيپ‌ها و لشگرها به مرحله تشکيل يگان‌هاي زميني، دريايي و هوايي رسيده است.

سپاه پاسداران که در زمان شروع جنگ يک نيروي حداکثر 30 هزار نفري بود و بيشتر در استان‌هاي مرزي و مناطق بحراني مثل استان‌هاي کردستان و سيستان و بلوچستان مستقر بود، در سال دوم جنگ به يک روند رشد تصاعدي دست يافت و توانست با تشکيل تيپ‌هاي رزمي خود، با کمک ارتش به آزادسازي سرزمين‌هاي اشغالي ايران بپردازد.

در چنين شرايطي، برخي محافل سياسي با زمزمه‌هاي تلخي همچون «سپاه مي‌تواند کار جنگ را يکسره کند ولي نمي‌کند تا امکانات بيشتري بگيرد» و « فرمانده سپاه به دنبال در دست گرفتن فرماندهي کل نيروهاي مسلح است»، فشار روحي مضاعفي را بر فرماندهان سپاه و حضرت امام (ره) وارد مي‌کنند.

در همين حال جلسه‌اي متشکل از فرماندهان لشگرها و قرارگاه‌هاي ارتش و سپاه در جماران تشکيل مي‌شود ولي غيبت معنادار محسن رضايي، نگاه حضرت امام (ره) را متوجه دغدغه‌هاي مديريتي و سياسي فرمانده سپاه مي‌کند. سردار رضايي در نوار ضبط شده به تاريخ 28/6/1364 در اين باره مي‌گويد: «درگير آماده سازي عمليات بعدي هستيم و اين جلسه هم بدون تقاضاي قبلي فرماندهان سپاه و يک دفعه پيش آمد لذا شرکت نکردم. ضمن اينکه ديگران مسائلي را نزد حضرت امام (ره) بردند که معلوم نيست چقدر واقعي باشند و ما هم حرفهايي داشتيم که فرصت مطرح کردن نزد حضرت امام (ره) را نداشتيم و در آن فرصت کم تنها کاري که مي‌توانستم بکنم اين بود که به نوعي توجه حضرت امام (ره) را به دغدغه‌هاي فرماندهان سپاه جلب کنم».

مدت نسبتاً کوتاهي بعد از اين جلسه، حاج احمدآقا يادگار امام (ره) در گفتگو با محسن رضايي از او مي‌خواهد که نامه‌اي به حضرت امام (ره) بنويسد و خواستار تشکيل سه نيروي زميني، هوايي و دريايي در سپاه شود تا نياز هميشگي سپاه به امکانات لجستيکي ارتش مرتفع شود و زمينه براي عمليات فاو به عنوان اولين عمليات مستقل سپاه مهيا شود. نامه محسن رضايي در تاريخ 15/6/1364 نوشته مي‌شود.

فرمانده سپاه در اين نامه با تاکيد بر اينکه «شکل گيري سازمان رزم زميني، هوايي و دريايي سپاه بعد از تنظيم اساسنامه سپاه در طول سه سال اخير صورت گرفته است»، ضمن گلايه از تأخير ناشي از ابهام مسئولين اجرايي کشور در «به رسميت شناختن اين تشکيلات»، خواستار تشکيل سپاه زميني، سپاه هوايي و سپاه دريايي در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي مي‌شود. به اين ترتيب فرمانده سپاه ترجيح مي‌دهد يک قدم از آنچه حاج احمدآقا به او گفته پا را عقب نهد و به جاي درخواست مجوز تشکيل سه نيرو، سه سپاه را تقاضا کند که از نظر مديران اجرايي کشور قابل هضم‌تر باشد.

متن نامه محسن رضايي به حضرت امام (ره) بدين شرح است:
بسم الله الرحمن الرحيم
محضر مبارک فرمانده معظم کل قوا، حضرت امام خميني روحي فداه
با سلام و اهداء تحيت، باستحضار ميرساند:
از آنجا که شکل گيري سازمان رزم زميني، هوايي، دريايي سپاه بعد از تنظيم اساسنامه سپاه در طول سه سال اخير صورت گرفته است لذا در بين مسئولين اجرايي کشور، در به رسميت شناختن اين تشکيلات ابهاماتي وجود دارد. وجود اين ابهامات در اذهان، سبب کندي کار در سپاه زميني (که امروز شامل ده لشکر و ده تيپ است)، رکود در سپاه دريايي و توقف در سپاه هوايي شده و در نتيجه سازمان رزم ما از يک پشتيباني قاطع برخوردار نيست بعنوان نمونه 92 نفر خلبان ما مدت مديدي است که در بلاتکليفي بسر مي‌برند. چنانچه حضرتعالي هر سه نيروي رزمي (سپاه زميني، سپاه هوائي، سپاه دريائي) را کتباً به سپاه و مسئولين ذيربط ابلاغ فرمائيد انشاء الله در رشد، تثبيت و ارتقاء توان رزمي ما در جنگ و دفاع از انقلاب اسلامي در مقابل تهديدات ابرقدرتها نقش مؤثر و تعيين کننده خواهد داشت.
با عرض ادب و اخلاص مجدد

ملتمس دعا ـ محسن رضائي
15/6/64


حضرت امام (ره) قبل از پاسخ به نامه سردار رضايي، فقهاي شوراي نگهبان را در جماران به حضور مي‌پذيرد تا نظر فقهي و حقوقي آنها را در اين باره جويا شود. حضرت امام (ره) از فقهاي شوراي نگهبان مي‌پرسد آيا اگر حکم تشکيل سه نيروي زميني، دريايي و هوايي را به سپاه بدهم، با قانون اساسي تعارضي ندارد؟

فقهاي شوراي نگهبان مهلت بيشتري مي‌خواهند تا اين موضوع را با حضور حقوقدانان در جلسه رسمي شوراي نگهبان مورد بررسي قرار دهند. حضرت امام (ره) با تأکيد بر فوري بودن مسأله، خواستار تشکيل جلسه فقهاي شوراي نگهبان در همان محل جماران مي‌شود. جلسه برگزار مي‌شود و دو و نيم ساعت به طول مي‌کشد. فقهاي شوراي نگهبان پس از بررسي موضوع، عدم مغايرت اين تصميم با اصول قانون اساسي را به اطلاع ايشان مي‌رسانند. نشانه‌هاي اين مشورت فقهي – حقوقي حضرت امام (ره) با شوراي نگهبان و دغدغه مقدس و هميشگي ايشان مبني بر رعايت قانون اساسي را مي‌توان در مطلع حکم مورخ 26/6/64 ايشان به سردار رضايي مشاهده کرد.

در پي صدور اين حکم نظرات مختلفي وجود داشت که آيا علني شود يا مخفي بماند که با مراجعه به حضرت امام و نظري که ايشان دادند حکم از صدا و سيما پخش شد.

متن حکم حضرت امام (ره) بدين شرح است:

بسم الله الرحمن الرحيم
جناب آقاي محسن رضايي، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي
با توجه به اينکه در اصل 150 قانون اساسي ادامه نقش سپاه در نگهباني از انقلاب و دستاوردهاي آن تصريح شده است، و نظر به آنکه انجام اين نقش بدون آمادگي کامل سپاه از جهت تجهيزات و آرايش جنگي و فنون دريايي، زميني، هوايي امکانپذير نيست، شما مأموريت داريد هرچه سريعتر سپاه پاسداران را مجهز به نيروهاي ز ميني، هوايي، دريايي قوي نماييد، تا در موارد لازم با همکاري و هماهنگي با ارتش جمهوري اسلامي از مرزهاي زميني، دريايي، هوايي کشور حفاظت نمايند.
26 شهريور 1364
روح الله الموسوي الخميني


گفتني است اين حکم در صفحه 386 جلد 19 صحيفه امام (ره) آمده است.

منبع : تابناک