تاریخچه هسته ای لیبی

[hexman 354]

تارخچه هسته ای لیبی از سال 1968 همزمان با امضای معاهده NPT مور توجه کارشناسان و مسئولان هسته ای قرار گرفت. 18 ژوئن 1968 در زمان رژيم پادشاهي ادريس ال سانوسي ليبي پادمان (معاهده NPT) امضا شد. 1996 تا 1975 در خلال امضاي اين معاهده تا تصويب آن، گزارش‌ها نشان مي‌داد كه ليبي چندصد تن اورانيوم طبيعي را از معدن‌هاي كشور نيجر (همسايه ليبي) كه تحت نظر فرانسه است، خريداري كرده است. ليبي اين مواد را بدون گزارش مقدار و اندازه واقعي آن به IAEA خريداري كرده است. برخي گزارش‌ها حاكي است كه ليبي بيش از يك هزار و 200 تن كيك زرد از نيجر خريداري كرده است.


1970 ليبي نتوانست از چين سلاح اتمي‌خريداري كند، در ادامه اين تلاش‌ها قذافي سرگرد عبدالسلام جاسود را موظف كرد تا در سفري غيرقانوني به چين سلاح اتمي‌تهيه كند. 1970 ليبي توانست راكتور تحقيقي 10 مگاواتي را براي نيروگاه تاجورا از شوروي خريداري كند. اين راكتور زيرنظر بازرسان IAEA است. 1970 ليبي برنامه ساخت راكتور 440 مگاواتي به همراه شوروي در نزديكي خليج سيد را كنسل كرد. اكتبر 1973 در ديدار محرمانه اي در پاريس، ليبي و پاكستان در پي امضاي معاهده مخفيانه‌اي براي ساخت بمب اسلامي‌با تجارب پاكستان و پول‌هاي نفتي ليبي تصميم گرفته شد اما اين موضوع هيچ وقت به نتيجه نرسيد. اواخر 1973 ليبي تلاش كرد تا 20 كالترون براي غني كردن اورانيوم از تامسون CSF تهيه كند. اين موضوع كه توسط كمپاني‌هاي معتبر حمايت مي‌شد از سوي دولت فرانسه بلوكه شد، زيرا تكنولوژي غني سازي در برنامه‌هاي سلاح‌هاي هسته‌اي اعلام نشده، مورد استفاده قرار گرفته بود. فوريه 1974 فرانسه گزارش داد كه در جلسات مختلف با عراق و ليبي، به آنها پيشنهاد داده كه به جاي نيروگاه اتمي‌ از نيروگاه فسيلي استفاده كنند. ژانويه 1975 سرهنگ قذافي اعلام كرد از تمامي‌دانشمندان عرب سر اسر جهان دعوت كرده تا آمريكا و كشورهاي غربي را ترك كنند و براي بالا بردن قدرت هسته‌اي ليبي به اين كشور بيايند، يكي از اعضاي انقلاب ليبي نسبت به آغاز اين حركت خبر داد. آوريل 1975 در مصاحبه اي با روزنامه سوداني (آس ساهانا) قذافي اعلام كرد آرزويش انتقال قدرت هسته‌اي به ليبي است و گفت: سلاح‌هاي هسته‌اي ديگر يك مسأله رازآلود نيست. مي‌1975 كارشناسان ليبي و روسيه بر سر فعاليت‌هاي صلح طلبانه اتمي‌و استفاده از اين تكنولوژي در ليبي صحبت كردند. 26 مي‌1975 ليبي معاهده NPT را امضا و اعلام كرد تمام فعاليت‌هايش در زمينه انرژي هسته‌اي و امكانات مختلف در اين زمينه را زيرنظر بازرسان انرژي اتمي‌انجام مي‌دهد. ژوئن 1975 ليبي و اتحاد جماهير شوروي سابق پيماني را به امضا رساندند كه در آن مركزي صلح آميز براي اهداف ليبي در نظر گرفته شده بود كه شامل يك راكتور كوچك بود. ژوئن 1975 دولت آمريكا خبر داد كه ليبي مي‌خواهد امكانات هسته‌اي قوي از آمريكا خريداري كند ولي اين مسأله با شكست مواجه شد. اتحاد جماهير شوروي گزينه بعدي شد. 1976 معاهده اي بين فرانسه و ليبي براي راكتور 600 مگاواتي در حال انجام بود، اما وقتي اين موافقتنامه به دست آمد صاحبنظران بين المللي با اين امر مخالفت شديد كردند و فرانسه مجبور به توقف پروژه شد. مارس 1976 فرانسه و ليبي قراردادي را براي برنامه هسته‌اي ليبي درنظر گرفتند. آگوست 1976 كارشناسان كاخ سفيد ليبي را در ليست كشورهايي قرار دادند كه به فعاليت‌هاي هسته‌اي علاقه مندند. 1977 روابط بين پاكستان و ليبي آغاز شد. ليبي امكان ارتباط كارشناسان با پاكستان را فراهم كرد و سپس اورانيوم و كيك زرد از نيجر خريد به اين اميد كه پاكستان در نتايج برنامه‌هاي هسته‌اي در كنار ليبي باشد. دسامبر 1977 ليبي گزارش داد موافقتنامه اي با اتحاد جماهير شوروي براي 440 هزار كيلووات برنامه هسته‌اي درنظر گرفت و ليبي 330 ميليون دلار براي فعاليت‌هاي انرژي فسيلي در نظر گرفت. چهار اكتبر 1978 مسكو خبر داد كه با ليبي براي ساخت يك مجموعه نيروگاه هسته‌اي به توافق رسيده است. 1978 ليبي نماينده اي را به هند فرستاد تا سلاح‌هاي اتمي‌از اين كشور دريافت كند، ليبي به وزارت كشور هند پيشنهاد 15 ميليارد دلار براي خريد اين سلاح‌ها كرد، اما اين پيشنهاد رد شد. 1979 ليبي و اتحاد جماهير شوروي تحقيقاتي را براي راكتور در تاجورا آغاز كردند. آوريل 1979 دولت آمريكا كمك رساني به پاكستان براي توسعه برنامه سلاح‌هاي هسته‌اي را متوقف كرد و خبرها حاكي از آن بود كه ليبي و عربستان سعودي كمك‌هاي مالي به برنامه هسته‌اي پاكستان براي پيشرفت در تكنولوژي آن مي‌كنند. 16 آوريل 1979 كردمير يكي از كارشناسان برجسته CIA فاش كرد كه سرهنگ قذافي سال 1971 كمك‌هايي را به چين ارسال كرده تا بتواند تكنولوژي توليد سلاح‌هاي هسته‌اي را از چين دريافت كند. سپتامبر 1979 رئيس جمهور پاكستان ضياءالحق فعاليت پاكستان با ليبي را براي ساخت بمب هسته‌اي براي سازمان آزادي بخش فلسطين رد كرد. 25 نوامبر 1979 واشنگتن استار خبر داد كه پاكستان 100 تن كيك زرد از ليبي تهيه كرده است، اورانيوم كه از مسائل مطرح در فعاليت بازرسان هسته‌اي نبود نيز گزارش شد كه از نيجر خريداري شده و سپس ليبي آن را به پاكستان ارسال كرده است. 1980 بسياري از شبكه‌هاي تجارت اتمي‌مرتبط با ليبي براي ارتباط با پاكستان هند، شوروي، بلژيك، آرژانتين و برزيل در تلاشند كه تا آن زمان با شكست مواجه شده بود، با اين حال فعاليت‌هاي ليبي در اين زمينه همچنان ادامه دارد. 1980 ليبي در امضاي موافقتنامه اي با IAEA به اين توافق رسيد كه فعاليت‌هاي هسته‌اي را زيرنظر كارشناسان بين المللي انجام دهد. فوريه 1980 هند خبر داد كه اتحاد جماهير شوروي از هند درخواست كرده تا براي ساخت نيروگاه هسته‌اي ليبي به اين پروژه بپيوندد. 4 آگوست 1980 در مقاله اي در كريستن ساينس مونيتور خبر داد: ليبي 300 تن اورانيوم خريداري كرده و قرار است آن را از نيجر به پاكستان ارسال شود. ليبي به اين اميد است تا بتواند تكنولوژي ساخت سلاح هسته‌اي را از پاكستان دريافت كند. 12 نوامبر 1980 در مقاله اي در كريستن ساينس مونيتور آمده است رهبر ليبي معمر قذافي در جست و جوي ظرفيت هسته‌اي مستقل است و ليبي در حال آماده سازي خود براي جنگ با اسرائيل، مصر و ديگر اعضاي اتحاديه عرب است. 1981 ليبي اظهارات ادوين ويلسون از اعضاي سابق CIA مبني بر غني كردن 20 درصدي اورانيوم را رد كرد و اعلام داشت نيازمند اورانيوم 80 درصد غني شده است. ژانويه 1981 ليبي براي كشورش وزير انرژي اتمي‌درنظر گرفت. اين كار در راستاي اهداف صلح طلبانه انجام شد، مسئولان اين كشور همچنين موافقتنامه اي را در زمينه انرژي اتمي‌با آرژانتين و پاكستان به امضا رساندند. 19 ژانويه 1981 واشنگتن پست خبر داد كمك‌هاي مالي ليبي به پاكستان با كمك‌هاي مالي عربستان همراه خواهد بود. 28 فوريه 1981 IAEA گزارش داد ليبي قول داده كه ساختمان راكتور اتمي‌را كه به همراه شوروي ساخته است، زير نظر بازرسان فعال كند و اجازه يافت تكنولوژي اجتماعي آنها براي اهداف نظامي ‌به كار گيرد. 12 مارس 1981 كارشناسان مراكشي گزارش دادند دولت ليبي با اورتاژ شركت آلماني براي ساخت موشك‌هاي با برد متوسط قرارداد امضا كرد. مديران تكنولوژي اورتاژ چنين قراردادي را رد كردند. ليبي اعلام كرد كه برنامه موشكي از برنامه‌هاي هسته‌اي جداست و براي ديگر كشورها خطري در پي ندارد. 12 سپتامبر 1981 نيويورك تايمز اعلام كرد: دولت ريگان نسبت به افزايش ارتباط بين شوروي و ليبي هشدار داد و همچنين امكان خريد موشك از آلمان غربي را دور از ذهن ندانست. 1982 ليبي براي دريافت برنامه اورانيوم تترافلورايد از بلژيك تمايل نشان داد. كار تريج اندون نون نيز اعلام كرد تنها راه استفاده از چنين طرحي توليد گاز هگزا فلورايد اورانيوم (HF6) است، ماده اوليه اي كه در سانتريفيوژ غني سازي اورانيوم استفاده مي‌شود. اين برنامه ريزي به شكل زيرزميني انجام مي‌شود. كارشناسان معتقدند ليبي هيچ آگاهي در مورد امكانات اورانيوم تترا فلورايد نداده است. اين موضوع رد شد. جولاي 1982 ادوين پي‌ويلسون از اعضاي سابق CIA، به سبب كمك به ليبي براي فعاليت‌هاي تروريستي ساخت سلاح اتمي‌دستگير شد. 8 سپتامبر 1982 دفتر ريگان در ليستي كه از 63 كشور مختلف دنيا در زمينه فعاليت‌هاي هسته‌اي تهيه كرده بود، ليبي را در صدر قرار داد و اين ليست را به كنگره فرستاد. 1983 دولت آمريكا فعاليت‌هاي علمي‌ليبي را ممنوع كرد، پيش از امضاي اين طرح 200 ليبيايي در دانشگاه‌هاي آمريكا تكنولوژي هسته‌اي مي‌خواندند. فوريه 1983 ادوين پي ويلسون يكي از اعضاي سابق CIA اعلام كرد كه در تلاش بود تا سلاح اتمي، سوخت اتمي، طرح‌ها را به ليبي در سال 1980 بفروشد. CIA پيش از اين اين برنامه را رد كرده بود. 10 ژوئن 1983 سازمان مركزي آفريقا گفت: آفريقاي جنوبي و ليبي توانايي ساخت سلاح‌هاي هسته‌اي را دارند. مي‌1984 بلژيك و ليبي براي امضاي برنامه هسته‌اي مشترك موافقت كردند. مي‌1984 دولت ليبي پيشنهاد كرد كه شركت بلوگونيوكير بلژيك ساختماني با قدرت 440 مگاوات انرژي هسته‌اي بسازد. جولاي 1984 فعالان انرژي اتمي‌در لندن ملاقات كردند تا در خصوص صدور و توسعه انرژي هسته‌اي به كشورهاي مختلف مانند ليبي بحث و تبادل نظر كنند. اكتبر 1984 دولت آمريكا فشارهايش را بر بلژيك براي توقف همكاري با ليبي براي تكنولوژي هسته‌اي افزايش داد. 23 اكتبر 1984 آژانس خبري ليبي اعلام كرد: كشورش در حال مباحثه جدي با اتحاد جماهير شوروي در خصوص انرژي اتمي‌است. نوامبر 1984 در ادامه فشارهاي آمريكا شركت بلژيكي يك ميليارد دلار بودجه براي ساخت راكتور هسته‌اي را رد كرد. پيش از اين شوروي براي ساخت نيروگاه 880 مگاواتي در منطقه سورت اعلام كرده بود هزينه اين پروژه 4 ميليارد دلار است كه بين 15 تا 18 سال بايد پرداخت شود. آژانس خبري اتحاد جماهير شوروي (تاس) خبر داد ليبي و اتحاد جماهير شوروي براي برنامه بلندمدت موافقتنامه اي را به امضا رساندند. در زمينه تجارت و اقتصاد، قذافي مي‌خواست در برنامه تكنولوژي هسته‌اي نيز عضويت داشته باشد. 12 اكتبر 1985 واشنگتن پست خبر داد اتحاد جماهير شوروي درخواست ليبي را براي مركز هسته‌اي پذيرفته است. فوريه 1986 قذافي اعلام كرد اگر احساس كند حمله آمريكا جدي است براي توسعه برنامه هسته‌اي و استفاده از موشك‌هاي دوربرد روسيه فعاليتش را آغاز مي‌كند. 27 فوريه 1986 يكي از مسئولان هوانوردي ايتاليا گاسيپه فراپفي كه در زمينه موشك‌هاي هسته‌اي در ناتو فعاليت مي‌كند به سبب اتهام فروش مدارك و اطلاعات كلاسه شده در اين زمينه به ليبي بازداشت شد. مارس 1986 در مصاحبه اي با روزنامه هندي كلنل قذافي اعلام كرد ليبي هرگز براي توسعه سلاح هسته‌اي به پاكستان كمك نكرده است. ما معتقديم سلاح‌هاي هسته‌اي محصولي بسيار بد عليه بشريت است. 12 مي‌1986 نشريه ادورتايزر گزارش داد سفير روسيه خبر داد كه اين كشور ممكن است براي ليبي پالايشگاه اتمي‌بسازد. 22 مارس 1987 قذافي به پيمان ورشو پيوست و در عين حال موشك‌هاي دوربرد روسيه را در بنادر خود براي مقابله با حمله احتمالي آمريكا مدنظر گرفت. 22 ژوئن 1987 قذافي در سخناني اعلام كرد: عرب‌ها بايد بتوانند بمب اتم بسازند و تعداد آن را به يك هزار ميليون برسانند تا زماني كه بياموزند چگونه آب را تجزيه كنند و فلسطين را آزاد كنند. آگوست 1987 سيستم سلاح‌هاي چين آشكار كرد ليبي داراي SS-1SCUD، SS-21، فراگ 7، موشك زمين به زمين كه تمامي‌امكان حمل سلاح اتمي‌را دارند. سپتامبر 1987 JANA ، مركز خبري ليبي گزارش داد قذافي با تمامي‌كشورهاي عربي براي توسعه سلاح‌هاي هسته‌اي و حمايت از خود در مقابل اسرائيل به مشاجره پرداخته است. قذافي مي‌گويد كه اسرائيلي‌ها به سلاح اتمي‌دست يافته اند، عرب‌ها هيچ كار ديگري ندارند و بايد شب و روز تلاش كنند تا آنها نيز به اين مهم دست يابند تا بتوانند از خود محافظت كنند. اكتبر 1987 مسئولان نظامي‌بلژيك گفتند: ليبي تعدادي پلوتونيوم را براي آزمايش فرستاده تا در بازار سياه به فروش رسد. ژانويه 1988 ديده بانان آلمان غربي مواد ممكن براي حمل و نقل در انرژي اتمي‌را از آلمان به ليبي و پاكستان انتقال دادند. 14 ژوئن 1988 مخالفان گسترش سلاح‌هاي اتمي‌در ليبي فعاليتي را عليه گسترش و كمك به پايداري صلح در جهان آغاز كردند. اكتبر 1989 درك اسميت انگليسي در آتن براي حمل كردن 5/5 پوند اورانيوم دستگير شد كه اين محموله به اعتراف وي بخشي از 550 پوندي بود كه از آفريقاي جنوبي به دست آمده است. او اعتراف كرد اين اورانيوم‌ها را به ارزش هر پوند 90 هزار دلار به ليبي مي‌فرستاده است. اين دستگيري وضعيت ليبي را در اين قسمت‌هايي از بحث هسته‌اي روشن كرد. اسميت پس از دستگيري به سبب تشعشعات بيمار شده بود. نيمه آوريل 1990 كلنل قذافي براي فعاليت‌هاي هسته‌اي و توسعه آن در بخش‌هاي مختلف فراخوانده شد. 29 آوريل 1990 كلنل قذافي براي محصولات سلاح‌هاي هسته‌اي ليبي فراخوانده شد. 8 ژوئن 1990 قذافي با دانشجويان و دانشمندان كشورش براي دستيابي به فضاي توليد سلاح اتمي‌ به مخاصمه پرداخت. 3 جولاي 1990 كريستين ساينس مانيتور گزارش داد: برزيل و آرژانتين در راستاي ارتباط اقتصادي درنظر دارند كه تكنولوژي هسته‌اي به ليبي بفروشند. 1991 لي بولد اي جي (LeyboldAG) اعلام كرد كه به ليبي كوره تركيب و ذوب فلزات مي‌فرستد كه اين كوره‌ها براي ساخت موشك و سلاح‌هاي هسته‌اي مورد مصرف است. لي بولد گفت حق گمركي نيز به آنها پرداخت مي‌شود. اين كوره‌ها براي موشك بالستيك و ساخت نوعي موشك به‌نام ال‌بوهات فرستاده شد. 17 فوريه 1991 يو اس اي تودي خبر داد: ليبي در حال ساخت فضاهاي زيرزميني براي ذخيره سلاح‌هاي هسته‌اي و شيميايي است. اينديپندنت لندن نيز مركز ذخيره را در 25 مايلي تريپولي اعلام كرد. ليبي پس از اعلام خبر در همان روز آن را تكذيب كرد. جولاي 1991 رسانه‌ها خبر از كمك اقتصادي بانك اعتبار و تجارت جهاني به ليبي براي خريد سلاح‌هاي هسته‌اي دادند. سپتامبر 1991 سرويس همكاري تجاري آمريكا خبر داد كمپاني‌هاليبورتن آمريكا مواد هسته‌اي مجزا به ليبي صادر كرده است. اكتبر 1991 كارشناسان آمريكايي و اسرائيلي نسبت به فعاليت‌هاي ملت‌هاي مختلف چون ليبي براي همكاري با دانشمندان هسته‌اي روسيه در راستاي اجراي برنامه‌هاي هسته‌اي متمركزتر شدند. نوامبر 1991 براساس اعلام شاهدان در شمال ايتاليا، پليس سوئيس 66 پوند اورانيوم اتحاد جماهير شوروي را كه براي كشورهاي بلوك شرق و عراق و ليبي در نظر گرفته شده بود ضبط كرد. 22 نوامبر 1991 مشاور امنيتي انگليس تام كينگ اعلام كرد ليبي به همراه بيست كشور مختلف به زودي امكان ساخت سلاح هسته‌اي را پيدا مي‌كند. 29 نوامبر 1991 واشنگتن پست اعلام كرد: ليبي تلاش مي‌كند تا دانشمندان روسي را به فروش برنامه‌هاي توليد سلاح هسته‌اي تشويق كند. 13 دسامبر 1991 مشاور ايالات متحده آمريكا جيمز باكر گفت: ليبي در تلاش است تا از دانشمندان بيكار شده روسيه در زمينه برنامه‌هاي سلاح‌هاي هسته‌اي استفاده كند. 8 ژانويه 1992 از كارشناسان عالي رتبه هسته‌اي در مسكو Vycheslav Rosanov از انستيتو كوريچتاف گفت: ليبي دوبار به دو دانشمند هسته‌اي روسيه براي فعاليت در مركز هسته‌اي تاجورا پيشنهاد كار داده است. اولين پيشنهاد در تابستان سال 1991 و دومين آن در اواخر همان سال بوده، به هر دو آنها پيشنهاد ماهي دو هزار دلار شده اما هر دو رد كرده اند، كارشناسان مركز اين مسأله را تأييد اما ليبي چنين پيشنهادي را تكذيب كرد. 20 ژانويه 1992 دانشمند هسته‌اي پيشين روسيه، ايگور چرنيوف اظهار داشت او در بالاترين قسمت امنيتي تحقيقات هسته‌اي ليبي از سپتامبر 1991 حضور داشته و بيش از 10 هزار دلار هر ماه دريافت كرده است. او گفت: سه دانشمند روس ديگر نيز به همراه او كار مي‌كردند و اين سايت را يكي از مدرن ترين سايت‌هاي غربي دانست كه در صحراهاي آوابي قرار دارد. چرنيوف پيش از آن در انستيتو تحقيقات هسته‌اي در نزديكي مسكو فعال بود. ليبي اين موضوع را رد كرد و اعلام داشت از اين دانشمندان براي تخصص در چشم بهره برده، وزير بهداشت ليبي نيز گفت: تيم بهداشتي ما شامل 11 متخصص چشم از اوكراين است كه در ليبي فعالند. 23 ژانويه 1992 مسئولان گمرك آلمان در فرودگاه فرانكفورت اعلام كردند آمريكا در حال تجهيز برنامه‌هاي اتمي‌براي ليبي است. اين تجهيزات در سال 1991 توقيف شد اما اين اعلام بدن هيچ عكس العملي از سوي آمريكا بود، مركز دريافت كننده اين تجهيزات به گفته متخصصان آلمان دفتري در ليبي است كه براي ساخت برنامه‌هاي موشكي است. 3 فوريه 1992 ليبي تمام امكانات و مكان‌هاي هسته‌اي را به روي كارشناسان IAEA باز كرد و كارشناسان اعلام كردند در اين بازديد هيچ پروژه توليد هيچ نوع سلاح هسته‌اي وجود نداشته است. هانس بليكس مدير IAEA در اين زمينه گفت: ليبي هيچ مخالفتي براي ورود كارشناسان و بازرسان براي بازديد از تكنولوژي انرژي هسته‌اي و استفاده آن در بخش نظامي‌نكرد. بهار 1992 شركت آلماني Leybold AG مجدداً ارسال محصولات فلزي سنگين براي موشك و سلاح هسته‌اي را قطع كرد. اين نوع فلز در موشك بالستيك (ال فتاح) ليبي استفاده مي‌شد. 27 مارس 1992 رئيس جمهور روسيه بوريس يلتسين آماده فروش سيستم حفاظتي هوايي از طريق موشك‌هاي SA-10 مي‌شد، يكي از انواع اين موشك‌ها قابليت حمل كلاهك هسته‌اي را داشت. SA-10 معادل موشك پاتريوت آمريكاست. 28 آوريل 1992 راند خبر داد چين ليتيوم هيدريد، يك ماده شيميايي كه سوخت موشك و سلاح هسته‌اي است، را به ليبي فروخت. 17 سپتامبر 1992 اورشليم پست خبر داد: چين در حال فروش راكتورهاي هسته‌اي به ليبي و ايران است. 11 دسامبر 1992 مهندس هسته‌اي عراق مؤمد حسن ناجي ال جا نابي كه در همان سال از عراق به اردن رفته بود در امان مورد اصابت گلوله قرار گرفت و كشته شد. وي قرار بود ويزاي ليبي گرفته و براي پست مهمي‌در زمينه هسته‌اي به ليبي رود. 18 آوريل 1993 وزير دفاع اوكراين بوريس تاراسكوف اعلام كرد: محصولات شيميايي سوخت هسته‌اي توقيف شده است. تاراسكوف گفت سفري غربي به منابع گفته اند كه مقصد نهايي در اين امر ليبي است. 16 مي‌1993 معمر قذافي در مصاحبه اي گفت: ليبي هيچ وقت در فكر توسعه يا جست و جو براي سلاح هسته‌اي نبوده و هيچ گاه از آن به عنوان سلاح بر عليه مخالفان چون اسرائيل استفاده نمي‌كند. 19 جولاي 1993 ايالات متحده آمريكا نسبت به فروش موشك‌هاي دوربرد Nodong1 كره جنوبي و SCUd-B-C كه قابليت حمل كلاهك هسته‌اي را دارد به كره جنوبي، ليبي، ايران و سوريه هشدار داد. مدير CIA جيمز ويلماسي با اشاره به اين موضوع گفت: اگر چنين خريد و فروش‌هايي صورت گيرد، ليبي قادر خواهد بود تا مرزهاي آمريكا و پايتخت‌هاي حوزه مديترانه را تهديد كند. موشك NOdong قابليت حمل كلاهك هسته‌اي، شيميايي، بيولوژيكي را دارد. متخصصان موشك و كارشناسان آمريكايي نيز به سبب تخصص كره در تكنولوژي موشكي نگرانند. برخي از تحليلگران معتقدند: كره‌شمالي برنامه دقيق خود را در اين زمينه به سه كشور مي‌فروشد و عده‌اي ديگر نيز معتقدند برهمين اساس كره تنها به امكانات برخي از اين برنامه‌ها دست يافته است. كره شمالي نيز خبر داد كه به ليبي براي توليد اسكاد و تربيت چگونگي هدايت آن و موشك نادونگ 1 از سال 1994 كمك خواهد كرد. 14 دسامبر 1993 رهبر كره شمالي كيم ايل سونگ برنامه‌اي براي فروش موشك دوربرد و حمل كلاهك‌هاي هسته‌اي به ليبي، ايران و پاكستان ارائه كرد. 23 فوريه 1994 براساس اخبار انگليس ليبي امكان فعال كردن بخش اتمي ‌را در 10 سال خواهد داشت. ليبي نيز اعلام كرد: اين وضعيت به هيچ‌عنوان درخصوص سلاح‌هاي هسته‌اي نيست. 18 ژوئن 1994 عضو پيشين CIA، رابرت گيتس گفت: ليبي براي دريافت تمامي‌اطلاعات اتمي‌و تكنولوژي سلاح‌هاي كره شمالي ابراز تمايل كرده است. 20 ژوئن 1994 سان دي‌تايمز خبرداد: كشورهايي مانند ليبي، ايران و عراق از دانشگاه‌هاي انگليسي براي توسعه اطلاعات و فناوري توليد سلاح‌هاي هسته‌اي بهره مي‌برند. 28 ژوئن 1994 در گواهي CIA جيمز وول‌سي اعلام كرد: ليبي، ايران، عراق و كره‌شمالي ممكن است درپي ذخيره كلاهك هسته‌اي و مواد شيميايي از شبكه‌هاي خلافكار روسيه باشند. جولاي 1994 اينديپندنت لندن گزارش داد: احسان برقوتي كه شهروند انگليسي بوده و در عراق متولد شده براي فرار از مرگ به آلمان و سپس آمريكا فرار كرده، او در ليبي براي سلاح‌هاي هسته‌اي و شيميايي فعاليت داشت. 14 آگوست 1994 پليس آلمان خبر از توقيف مواد و سلاح‌هاي هسته‌اي از اتحاد جماهير شوروي به كشورهاي تروريست چون ليبي، ايران، عراق و كره‌شمالي داد. 14 آوريل 1995 راديو ليبي اعلام كرد: در خلال ديدار ليبي و الجزيره، دو طرف براي استفاده از انرژي اتمي‌صلح‌آميز تبادل نظر كردند. جولاي 1995 ليبي در حال استفاده از يك تصميم استراتژيك براي فعاليت هسته‌اي است كه شامل گاز‌هاي سانتريفيوژ براي غني‌سازي اورانيوم مي‌شود. اواخر جولاي 1995 در كنفرانس بازنگري NPT، ليبي حمايت خود را از اين مسأله اعلام كرد، در حالي كه هنوز اسرائيل برسر امضاي آن موافقت نكرده است. 10 آگوست 1995 ليبي اعلام كرد: در تلاش است تا از قزاقستان اورانيوم خريداري كند، اين يك ماده هسته‌اي است اگرچه يكي از بخش‌هاي توليد سلاح است، قزاقستان اين عمل را رد كرد. 30 آگوست 1995 رائدعاد الدافي از ارتشيان ليبي در ديداري از بغداد براي همكاري دوطرفه ارتش عراق و ليبي اظهار تمايل كرد. عراق نيز علاقه‌مند بود اين موضوع به برنامه هسته‌اي ختم شود. 2 اكتبر 1995 يكي از كارشناسان فيزيك هسته‌اي پاكستان توانست چيپي را طراحي كند كه به راحتي اورانيوم را در پروسه‌اي كوتاه مدت غني مي‌كرد و پاكستان از آن براي مواد هسته‌اي استفاده مي‌كرد و كشورهايي چون ليبي در تلاش بودند تا وي را به استخدام خود در آورند. محمد قادر حسين پروفسور فيزيك هسته‌اي در دولت فدرال اردو در كالج كراچي مي‌گويد: روش من شامل مايع – سپس گاز كردن اورانيوم است و هزينه آن براي لابراتوار 50 هزار دلار مي‌شود. متخصصان آمريكايي معتقدند اين طرح امكان‌پذير نيست. 1 نوامبر 1995 براساس نوشته اورشليم پست، دانشمند هسته‌اي عراق جعفر ديا جعفر پس از رسيدن به ليبي، مسئوليت رهبري گروهي از متخصصان و مهندسان ارتش عراق را براي فعاليت كوچك هسته‌اي در منطقه سيد ابوزاريك 380 كيلومتري تريپولي برعهده داشت. عراق و ليبي همكاري دوجانبه خود را با فرستادن اين دانشمند به ارتش ليبي در بغداد در 30 آگوست 95 آغاز كردند. يكي از متخصصان كه خواست نامش فاش نشود نيز گفت: عراق مي‌تواند به سوخت هسته‌اي دست يابد. اوايل نوامبر 1995 كارخانه‌‌هاليبورتن موافقت كرد تا مبلغ دو ميليون و 61 هزار دلار جريمه شهروندي و يك ميليون و دويست هزار دلار به دليل نقض تحريم تجاري ليبي به ايالات متحده پرداخت كند، به گفته كارشناسان فدرال مقادير تجهيزاتي به ليبي در خلال سال‌هاي 1987 و اوايل 1990 به توسعه سلاح‌هاي هسته‌اي ليبي كمك كرده است. اواخر 1995 براساس خبر سرويس اطلاعاتي آمريكا، اوكراين و ليبي در معاهده‌اي به تجارت مواد هسته‌اي، موشك و ديگر تكنولوژي‌هاي سلاح از ليبي به اوكراين موافقت كردند. اين خبر مي‌گويد: رئيس جمهور اوكراين لئونيد كوچما از متخصصان اوكرايني درخواست كرده تا برنامه‌هاي استراتژيكي را با ليبي به اجرا در آورند. 27 ژانويه 1996 ليبي با كشورهاي عربي مختلف براي استفاده از تمام امكانات براي دستيابي به سلاح اتمي‌ مذاكره كرد. نتانياهو، در سخنراني خود گفت: حزب ليكود حاضر نيست كه به هيچ‌عنوان از ظرفيت هسته‌اي كشورش بكاهد. 27 ژانويه 1996 مركز خبري ليبي تصريح كرد سرهنگ قذاقي با فعاليت‌هاي كشورهاي عربي براي دستيابي به سلاح شيميايي و بيولوژيكي در مقابل زرادخانه هسته‌اي اسرائيل موافق است. آوريل 1996 ليبي به همراه 43 كشور آفريقايي معاهده منطقه آزاد سلاح هسته‌اي را امضا كرد. 17 آوريل 1996 ليبي ادعاي آمريكا درخصوص رودخانه دست‌ساز براي بهره‌بري در برنامه سلاح هسته‌اي را رد كرد. سپتامبر 1996 ليبي به همراه بوتان وهند رأي مخالف به برنامه معاهده منع آزمايشات پيش‌رفته در سازمان ملل داد. 25 نوامبر 1996 گزارش امنيتي NATO اعلام كرد: روزنامه اسپانيايي ال موندو گفت: سازمان‌ها معتقدند ليبي توانايي حمله اتمي‌به جنوب اروپا در سال 2006 را دارد. ليبي در حال توسعه موشك‌هايي ميان برد با كلاهك هسته‌اي، شيميايي و بيولوژيك است. 29 نوامبر 1996 ناتو مدارك امنيتي را درخصوص WMD از ليبي، عراق و ايران به‌دست آورد، يك منبع كه خواست نامش ذكر نشود گفت: آمريكا با حمله به كشورهاي چين، كره‌شمالي، روسيه و پاكستان آنها را متهم كرد كه به ليبي، عراق و ايران WMD كمك كرده اند. 1997 سازندگان خارجي سانتريفيوژهاي L-6 را توسعه دادند اين مدل نمونه قديمي‌اروپايي آن است و به آن سانتريفوژ 200L-6 ليبي نيز اضافه شد. ليبي به نصب اين سانتريفيوژ اقدام كرده است. اواسط 1997 جست‌وجوگران ليبي خبردادند: ليبي در حال خريد مواد شكافنده براي تسليحات از بازار سياه است تا بتواند برنامه‌هاي سلاح‌ها‌ي هسته‌اي را سريع‌تر افزايش دهد. اكتبر 1997 روسيه درهاي هسته‌اي را براي همكاري با ليبي باز كرده است. 24 اكتبر 1997 روسيه و ليبي معاهده‌اي براي توسعه مركز هسته‌اي تاجورا امضا كردند كه در اواخر سال 1970 توسط USSR ساخته شده است. مارچ 1998 كمپاني روسي معاهده هشت ميليون دلاري براي بازديد از موتورهاي مركز هسته‌اي ليبي در تاجورا امضا كرد. 29 مي 1999 خبري مبني‌بر فروش تكنولوژي پيشرفته موشك‌ها و مواد هسته‌اي چين به ليبي، ايران، پاكستان و عربستان سعودي پخش شد. اواخر 1999 تريپولي و مسكو بر سر توسعه و پيشرفت مركز هسته‌اي تاجوراي ليبي به بررسي پرداختند تا شايد ليبي بتواند تغييراتي در برنامه بررسي و توسعه تسليحاتي‌اش بدهد. آگوست 2000 CIA خبرداد: ليبي درحال توسعه برنامه‌هاي هسته‌اي براي بهره‌بري تسليحاتي است. 25 سپتامبر 2000 ساندي تلگراف گزارش داد: ليبي نخستين موشك زمين به زمين نادانگ را از كره شمالي در جولاي خريداري كرده است كه اين موشك‌ها توسط كشتي به ليبي فرستاده مي‌شوند، 9 نفر متخصص هسته‌اي كره دوسال در ليبي را براي استفاده از اين موشك‌ها گذراندند. اين در حالي است كه ليبي در حال آماده‌سازي موشك دوربرد خود ال‌نتاح است. اواخر سپتامبر 2000 ليبي دو سانتريفيوژ L-2 كه پيشرفته‌تر از L-1 است خريداري كرده است كه براي فلزهاي مختلف روتور (گرداننده) استفاده مي‌شود. ليبي در حدود پنج هزار سانتريفيوژ از اين نوع را براي استفاده از كشورهاي ديگر طراحي كرده است. اين سانتريفيوژها براي غني‌سازي اورانيوم استفاده مي‌شوند. ژانويه 2001 مركز دفاع آمريكا خبرداد: ليبي كه NPT را تصويب كرده هنوز معاهده منع گسترش آزمايشات را امضا نكرده است. اين گزارش از ادامه فعاليت‌هاي ليبي در توسعه هسته‌اي خبر مي‌دهد. ليبي نيز گزارش داد براي توسعه در امر هسته‌اي از متخصصان و كارشناسان خارجي دعوت كرده است. سپتامبر 2001 CIA خبرداد: ليبي همچنان از نيروهاي خارجي براي توسعه هسته‌اي استفاده مي‌كند و تعليق ضمانت قانوني سازمان ملل براي اين كشور به معني احيا برنامه‌هاي هسته‌اي است. 9 سپتامبر 2001 ليبي سخنان CIA مبني‌بر ادامه فعاليت‌ مركز هسته‌اي و برنامه‌هاي توسعه هسته‌اي تريپولي را رد كرد. 13 نوامبر 2001 ليبي معاهده منع گسترش آزمايشات را امضا كرد. اواخر 2001 و اوايل 2002 ليبي مداركي را در زمينه طراحي سلاح‌هاي هسته‌اي و ساخت آنها (مطمئناً از سوي پاكستان) دريافت كرد. اين مدارك تمام اطلاعات مختلف را در اين بخش داشت. ژانويه 2002 CIA اعلام كرد: ليبي براي برنامه‌هاي هسته‌اي و توليد سلاح، نيازمند كمك‌هاي خارجي است. 27 فوريه 2002 ليبي گزارش سازمان اطلاعات كانادا را مبني‌بر اينكه كشورهاي آفريقايي به همراه ايران و عراق در حال ذخيره سلاح اتمي‌هستند را رد كرد. 25 مارچ 2002 در مصاحبه‌اي با الجزيره سرهنگ قذافي گفت: ما تقاضا داريم اسرائيل عاري از سلاح‌هاي كشتار جمعي شود، و براي مبارزه با آن بايد تلاش كرد. در غير اين صورت عرب‌ها نيز براي داشتن آن مجبور به مبارزه‌اند. 6 مي‌2002 يكي از مسئولان مركز اطلاعات آمريكا، جان بلتن گفت: ليبي و سوريه در حال توسعه برنامه‌هاي خود براي پيشرفت سلاح‌هاي هسته‌اي هستند. بلتن اعلام كرد: آمريكا مدت طولاني است كه ليبي را تحت‌نظر دارد. ليبي اظهارات اين فرد را رد كرد. 6 سپتامبر 2002 نخست‌وزير اسرائيل آريل شارون گفت: ليبي در حال توسعه موشك با برد بالا است و همچنين براي توسعه سلاح‌هاي هسته‌اي از عراق و كره شمالي و براي مصارف اقتصادي از عربستان سعودي كمك دريافت مي‌كند. 11 سپتامبر 2002 آمريكا با موافقت اسرائيل اعلام كرد: ليبي در حال دريافت اطلاعات سلاح‌هاي هسته‌اي است و در اين راه حمايت مي‌شود. دسامبر 2002 تركيب‌كننده‌هاي مختلف براي سانتريفيوژ L-2 كه ليبي از كشوري خريداري كرده است به مقدار زيادي به آن كشور در حال ارسال است. 25 دسامبر 2002 ليبي سخنان آريل شارون مبني بر دريافت كمك از متخصصان عراقي در امر توسعه هسته‌اي را رد كرد. 8 ژانويه 2003 CIA گزارش داد: ليبي و كشورهاي ديگر در حال بدست آوردن اطلاعات سري براي پيشرفت انرژي توليد سلاح هسته‌اي هستند. سايت تريپولي خبر از خريد راكتور هسته‌اي از روسيه براي توسعه تاجورا داد. ليبي اين ادعا را رد كرد. 11 فوريه 2003 جرج تنت از اعضا CIA اخطار داد: در 12 ماه اخير ليبي يكي از كشورهايي بوده كه براي دستيابي به بمب هسته‌اي فعاليت داشته است. مارچ 2003 معمر قذافي رهبر ليبي به انگليس و آمريكا نشان مي‌دهد كه مي‌خواهد برنامه‌هاي هسته‌اي و سلاح‌هاي كشتار جمعي را كنار بگذارد. اين مذاكرات همزمان با حمله آمريكا به عراق آغاز شد. 12 جون 2003 براساس اظهارات منابع ديپلماتيك، آمريكا اعلام كرد: ممكن است ليبي از دانشمندان عراقي كه در رژيم صدام حسين فعال بوده‌اند درخواست همكاري كند. سپتامبر 2003 ايالت متحده آمريكا پس از اينكه دولت ليبي حمله به هواپيماي آمريكا را پذيرفت و غرامت پرداخت، سخت‌گيري‌هايش را كمتر كرد. 14 اكتبر 2003 نخست‌وزير اسرائيل، آريل شارون گفت: ليبي در حال دريافت پيشرفت‌هاي سلاح‌هاي هسته‌اي است و شايد نخستين كشور عرب در اين زمينه به‌شمار رود. اوايل اكتبر 2003 هزاران سانتريفيوژ براي غني‌سازي اورانيوم توسط سرويس‌هاي اطلاعاتي انگليسي و آمريكايي در حال انتقال به تريپولي دزديده شدند. برخي منابع، خبر دادند كه اين محموله با كشتي از بندر خليج‌فارس به طرف اين كشور در حركت بوده و از نام كشور خودداري كردند. تعدادي از منابع نيز اعلام كردند: اين سانتريفيوژها از مالزي به ليبي فرستاده نشده و از بندري در دبي بارگيري شده است. 16 دسامبر 2003 اسرائيل پس از آمريكا اعلام كرد كه روسيه به ليبي براي توسعه برنامه‌هاي هسته‌اي كمك مي‌كند. 19 دسامبر 2003 پس از 9 ماه در مذاكرات محرمانه بين انگليس و آمريكا، ليبي اعلام كرد كه عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي، بيولوژيكي، شيميايي است و فعاليت موشك‌ها را كاهش مي‌دهد و به بازرسان بين‌المللي اجازه مي‌دهد تا در مراكز مختلف آن بررسي كنند. ليبي در اين برنامه به IAEA اجازه داد تا از تمامي‌تأسيسات و مراكزش در رابطه با انرژي هسته‌اي بازديد به‌عمل آيد و IAEA مي‌توانست به راحتي نمونه محيط‌زيستي از مناطق مختلف جمع‌آوري كند. 27-29 دسامبر 2003 رئيس آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي محمد البرادعي و تيم IAEA، در فعاليتي كه در ليبي داشتند اعلام كرد: ليبي تنها تخصص بالايي در غني كردن اورانيوم دارد. 6 ژانويه 2004 ليبي معاهده منع گسترش آزمايشات پيشرفته كه در سال 2001 به امضا رسيده بود را به مراحل نهايي رساند. 12 ژانويه ‏2004‏ داني‌ياتمان عضو سازمان جاسوسي موساد گفت: ليبي در حال ساخت بمب پيش از ايران است و همچنين افزود: ليبي مي‌خواهد موشكي با برد يك هزار كيلومتر بسازد. 22 ژانويه ‏2004 آمريكا اولين محموله WMD را از ليبي خارج كرد، اين محموله 55 هزار پوندي شامل اورانيوم غني شده، اجزا سانتريفيوژ، كيت‌هاي مختلف، موشك SCUD-3 كه از كره خريداري شده بود. اين محموله نيز شامل مجموعه كاملي از سلاح‌هاي طراحي شده دانشمند پاكستاني آ.ق.خان بود. 2 فوريه ‏2004‏ دكتر عبدالقادرخان يكي از برجسته‌ترين دانشمندان هسته‌اي پاكستان از اطلاع‌رساني هسته‌اي به ليبي، ايران، كره شمالي در خلال سال‌هاي 1980 تا 1990 خبرداد. خان، گفت كمك به ليبي بدون اطلاع يا نظر پاكستان انجام شده است. آمريكايي‌ها اعلام كردند: ليبي پيش از اين 100 ميليون دلار به شبكه زيرزميني خان براي تجهيزات سلاح‌هاي هسته‌اي داده بود. 11 فوريه ‏2004‏ وزير خارجه ليبي، رحمان شلقم اعلام كرد: ليبي از 10 سال پيش تاكنون تصميمي‌براي توسعه سلاح‌هاي هسته‌اي نداشته است. او مي‌گويد: ما تجهيزات، اطلاعات و دانشمندان متخصص اين موضوع را داريم، اما هرگز تصميمي‌براي ساخت سلاح نداريم. آيا داشتن آرد، آب و آتش به معني داشتن نان است. 12 فوريه 2004 بالتازار گارزون قاضي اسپانيايي اعلام كرد: كمپاني‌هاي اسپانيايي تجهيزات هسته‌اي را به شكل نامشروع به ليبي ارسال مي‌كنند. سازمان اطلاعاتي اسپانيا CNI، به وزير اقتصاد اين كشور در سال 2001 اخطار داد كه كمپاني‌هاي اسپانيايي به شكل زيرزميني به ليبي كمك هسته‌اي مي‌كنند. 16 فوريه 2004 اطلاعات نشان مي‌دهد كه چين يكي از منابع مهم طراحي هسته‌اي است كه اطلاعات را به پاكستان مي‌دهد و سپس از آنجا به ليبي فرستاده مي‌شود. اين اطلاعات حاكي است: نوعي انفجار زيرزميني مي‌تواند در راستاي اين تحقيقات براي موشك بالستيك انجام شود. آمريكا نيز اين موضوع را تأييد كرد. 20 فوريه 2004 IAEA گزارش داد: ليبي تا حدي پيشرفت كرده كه مي‌تواند از اورانيوم تا حد بسيار كمي‌، پلوتونيوم بگيرد. اما هنوز مراحل غني‌سازي اورانيوم آن تكميل نشده است. ليبي اعلام كرد: حدود دو هزار و 263 تن اورانيوم در سال‌هاي 1981-1978 صادر كرده است. 20 فوريه 2004 پليس مالزي خبرداد كه شركت SCOPE با ليبي در برنامه‌هاي هسته‌اي همكاري دارد. اين شركت نقش مهمي ‌در انتقال تكنولوژي و متخصصان به كشور دارد. اين مركز شامل فعاليت‌هاي آ.ق.خان پاكستان، تاهير مالزي و دبي، سوئيس، انگليس و آلمان مي‌شود. 21 فوريه 2004 به گزارش مالزي سيدابوتاهير گفت: اطلاعات جديدي در مورد كمك‌هاي پاكستان به ليبي در برنامه‌هاي هسته‌اي دارد. تاهير خبرداد، دانشمند پاكستاني، خان، اورانيوم شش (UF6) به ليبي فرستاد و برنامه‌هاي هسته‌اي ليبي را طراحي كرد. تاهير همچنين خبرداد: تعدادي سانتريفيوژ نيز در سال 97 از پاكستان مستقيماً به ليبي فرستاده شده. در اين خبر آمده است: شركت آلماني GL لوله حمل مواد نفتي از آفريقاي جنوبي براي Shop1001 خريد، فردي كه اين Shop 1001 را براي سانتريفيوژها استفاده مي‌كرد مهندس انگليسي، پيتر گريفين است. گريفين تمام فعاليت‌هاي غيرقانوني را رد كرد. 24 فوريه 2004 محمد البرادعي گفت: IAEA به ليبي براي توسعه تكنولوژي هسته‌اي پس از عاري كردن ليبي از سلاح‌هاي هسته‌اي كمك خواهد كرد. 28 فوريه ‏2004‏‏ مالزي هر گونه همكاري با ليبي را در جهت فعاليت‌هاي هسته‌اي تكذيب كرد‌. اين خبر در پي خبرهايي حاكي از فروش 14 قسمت از دستگاه‌هاي سانتريفيوژ به يك مشتري در دبي انتشار يافت‌.گفته مي‌شود كه اين قسمت‌ها توسط يك كمپاني مالزيايي ساخته شده است‌. اين قسمت‌ها براي غني‌سازي اورانيوم به كار مي‌روند كه گفته مي‌شود مي‌توانند مصارف شهري و همين‌طور مصارف نظامي‌داشته باشند‌. 28 فوريه 2004 ايالات متحده آمريكا اعلام كرد كه از بودجه كاهش فعاليت‌هاي تهديدآميز جهت نگهداري از دانشمندان هسته‌اي ليبي به دليل تحريم اين كشور نمي‌تواند استفاده كند‌. 28 فوريه 2004 معمر قذافي تمامي‌كشورهاي آفريقايي را به سرباز زدن از WMD فراخواند‌. 8 مارس 2004 ليبي 88 عدد از مخازن سوختي روسيه را كه بين سال‌هاي 1980 تا 1984 از اين كشور دريافت كرده بود را باز گرداند‌. اين مخازن كه جهت نگهداري سوخت راكتور‌هاي اتمي‌به كار مي‌رفتند از مركز تحقيقات تاجورا در خارج شهر تريپولي بازگردانده شدند‌. اين محموله شامل 7/28 پوند اورانيوم 235 هشتاد درصد غني شده و 6/6 پوند اورانيوم غني نشده است‌. 9 مارس 2004 ليبي يك پروتكل الحاقي معاهده بازرسان NPT را به امضا رساند كه اين پروتكل اجازه بازرسي وسيع‌تري را در سايت‌هاي انرژي اتمي‌‌ليبي به بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي مي‌دهد‌. البرادعي رئيس آژانس، ابراز اميدواري كرد كه ليبي فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را از سلاح‌هاي كشتار جمعي به فعاليت‌هاي صلح آميز هسته‌اي تغيير دهد‌. 10 مارس 2004 آژانس بين المللي انرژي هسته‌اي اظهار داشت كه در بازرسي بازرسان اين سازمان تا كنون هيچ گونه تخلفي از كشور ليبي مشاهده نشده و همچنين همكاري اين كشور را با بازرسان اين آژانس بهتر از قبل ارزيابي كرد‌. همچنين آژانس از ليبي درخواست كرد تا در راه همكاري با بازرسان اين كشور تمامي‌تلاش خود را بكار ببرد‌. 12 مارس 2004 يك ديپلمات ژاپني خبر داد كه ژاپن در سال 1984 يك محموله جهت تبديل اورانيوم به اين كشور ارسال داشته است‌. اين مقام كه خواست نام او فاش نشود اظهار داشته است كه حجم اين محموله آنقدر قابل توجه بوده كه بعيد است مقامات ژاپن از آن اطلاعي نداشته باشند‌. 15 مارس 2004 دپارتمان انرژي ايالات متحده آمريكا در شهر تنس در دپارتمان انرژي اك بريدج بخشي از تسهيلات هسته‌اي را كه از كشور ليبي به دست آمده است را در معرض ديد خبرنگاران قرار داده است‌. همچنين اين مقامات، مقداري از اورانيوم غني شده را كه گفته مي‌شود بخشي از يك ذخيره پنهاني 4000 پوندي است به نمايش گذارده‌اند‌. 29 مارس 2004 مقامات آمريكايي و انگليسي اظهار داشتند: مداركي در دست دارند كه نشان مي‌دهد دو كشور مصر و ليبي با يكديگر رد و بدل سلاح‌هاي هسته‌اي و موشكي داشته‌اند‌. گفته مي‌شود بر اساس اين شواهد مصر به مدت سه سال سلاح‌هاي موشكي خود را از ليبي و كره شمالي تهيه مي‌كرده است‌. گفته مي‌شود اين شواهد بر اساس عكس‌هاي ماهواره اي بدست آمده است‌. 23 آوريل 2004 آمريكا به عنوان تشويق به ليبي به خاطر همكاري با آژانس بين المللي هسته‌اي تحريم‌هاي خود كه در قالب «تحريم‌هاي ايران و ليبي» ‌بود را از اين كشور لغو كرد ولي اين كشور اظهار داشت كه تحريم‌هاي اعمال شده به كشور ليبي تحت‌عنوان مسأله تروريسم همچنان به قوت خود باقي است‌. 28 مي 2004 Cnn به نقل از آژانس بين‌المللي انرژي اتمي‌خبر از وجود اورانيوم غني شده بالا در دستگاه‌هاي سانتريفيوژ ليبي خبر داد و اين در حاليست كه منبع توليد اين اورانيوم قابل تشخيص نيست‌. 28 مي 2004 محمد البرادعي رئيس آژانس بين المللي انرژي هسته‌اي خبر از قاچاق موفق يك كشتي مملو از اورانيوم غني شده تيپ L-2 به ليبي داد‌. اين خبر در حاليست كه سه ماه قبل معمر قذافي اعلام نموده بود كه ليبي قصد تعليق ساخت سلاح‌هاي كشتار جمعي را دارد‌. اين محموله در ماه مارس 2004 به ليبي رسيده و گفته مي‌شود بارگيري غير قانوني اين محموله در مالزي انجام گرفته است كه اين عمل منسوب به شبكه قاچاق مواد اتمي‌به رهبري يك دانشمند پاكستاني به نام عبدالقادرخان است‌. اول ژوئن ‏2004‏‏ در يك گزارش داخلي در آژانس بين المللي انرژي هسته‌اي اعلام شد كه مداركي مبني بر همكاري آفريقاي جنوبي با ليبي جهت پيشبرد فعاليت‌هاي غير قانوني هسته‌اي اين كشور به چشم مي‌خورد‌. اين گزارش از دوره ديدن تعداد محدودي از دانشمندان ليبي در آفريقاي جنوبي در مورد اين مسأله خبر مي‌دهد‌. 2 ژوئن 2004 آژانس بين المللي انرژي هسته‌اي اعلام كرد كه در بازرسي دو كشور ايران و ليبي، نتايج نشانگر وجود اورانيوم غني شده بسيار نزد دو كشور است‌. البرادعي افزود: هر چند اين اخبار به دليل اهميت، تحت كنترل اين سازمان هستند ولي باز نيز به دست خبرنگاران، بخشي از اين مطالب فاش خواهد شد‌. گفته مي‌شود شواهد سانتريفيوژ در ليبي بيانگر حضور شخصي پاكستاني در پس پرده ماجراي ليبي است‌. 10 ژوئن 2004 در ادامه تحقيقات بازرسان آژانس بين المللي، معلوم شد كه تمامي توان هسته‌اي خطرناك ليبي از دو كشور مالزي و تركيه تهيه شده است‌. در محموله اي كه در ماه مارس 2004 به ليبي حمل شده قطعات مربوط به تركيه بسيار پيشرفته تر از قطعات مالزي بوده است‌. همچنين اين آژانس اظهار داشت: آموزش فناوري هسته‌اي به دانشمندان ليبيايي توسط يكي از كشور‌هاي آفريقايي كه در گزارشات قبلي آژانس آمده، صورت گرفته است‌. 16 ژوئن 2004 آژانس بين المللي انرژي اتمي‌در صدد بررسي دقيق‌تر برنامه هسته‌اي ليبي و خصوصا دست يابي به نقاط حمايت كننده و قطع آنها است. 19 ژوئن 2004 ايشيرو آيزاوا، نخست وزير و وزير امور خارجه ژاپن در دانشگاه ريتسوميكان در تركيه اظهار داشت كه در زمان ديدارش با معمر قذافي به اطلاعاتي در مورد همكاري ليبي و كره شمالي در مورد فناوري هسته‌اي دست يافته است. 21 ژوئن 2004 آژانس بين المللي انرژي اتمي‌به نيروهاي كنترل كننده خود اعلام داشته كه سومين قسمت از محموله هسته‌اي ليبي هنوز در خاك اين كشور ترخيص نشده است و اين محموله كه انتظار مي‌رود قسمت‌هاي باقيمانده دستگاه سانتريفيوژ باشد به احتمال قوي از سمت مالزي و توسط نيروهاي عبدالقادرخان بارگيري خواهد شد‌. 30 ژوئن 2004 در گزارش اخير آژانس بين‌المللي انرژي اتمي‌احتمال مداخله كره شمالي در پرونده هسته‌اي ليبي كمتر ارزيابي شده بر طبق اين گزارش ليبي هنوز به دو سيلندر ديگر جهت ساخت دستگاه سانتريفيوژ خود احتياج دارد كه احتمال مي‌رود آنها را از طريق پاكستان يا كره شمالي تهيه كند‌. 2 سپتامبر 2004 يك مرد تبعه آفريقاي جنوبي به جرم دست داشتن در برنامه‌هاي هسته‌اي ليبي دستگير شد‌. جان مولر مير مديرعامل يك شركت بازرگاني در آفريقاي جنوبي به جرم دست داشتن در بازار سياه انرژي هسته‌اي و قاچاق فناوري هسته‌اي دستگير شد‌. 7 سپتامبر 2004 گزارشي از وزارت امور خارجه آفريقاي جنوبي حاكي است كه محموله اي از سوي پليس اين كشور كشف شده كه حاوي 11 قسمت از قسمت‌هاي مختلف دستگاه‌هاي سانتريفيوژ اورانيوم بوده و مربوط به شركت بازرگاني فن است. جان مير، مدير عامل اين شركت در تاريخ دوم سپتامبر سال جاري بازداشت شده است‌. 8 سپتامبر 2004 دولت آفريقاي جنوبي براي جان مير، مدير عامل شركت بازرگاني فن محكوميت‌هاي قضايي در نظر گرفته است‌. اين محكوميت به خاطر دست داشتن وي در قاچاق فناوري هسته‌اي به ليبي و ايران است‌. 9 سپتامبر 2004 دو مرد تبعه آفريقاي جنوبي نيز به علت همكاري با جان مير دستگير شدند‌. پليس آفريقاي جنوبي اعلام كرد: جرارد ويسر و دانيل گيس، از شركت مهندسي كريش به جرم همكاري با جان مير در قاچاق فناوري هسته‌اي دستگير شدند‌. 9 سپتامبر 2004 بيل گرتز، خبرنگار واشينگتن تايمز اظهار داشت كه اعضاي گروه قاچاق فناوري هسته‌اي ليبي شبكه بسيار گسترده و در حال حاضر مرموزي هستند‌. اين باند تشكيل شده از پيتر گريفين ،‌يك نفر انگليسي تبار و رئيس اسبق گلف تكنيكال انداستريز‌ ‌هاينز مبوس، مهندسي است كه به عبدالقادر خان جهت انتقال اين فناوري به ايران در دهه 1980 كمك كرده‌اند‌. گتارد لرچ ، يك آلماني تبار است كه در قاچاق اين فناوري به ليبي دست داشته، گوناس جيره نيز يك مهندس ترك تبار است كه عبدالقادر خان او را براي طراحي مخازن آلومينيومي‌سانتريفيوژ استخدام كرده بود و سليم القديس هم طراحي الكترونيكي اين مخازن را انجام داده است‌. 9 سپتامبر 2004 سناتور اسبق جمهوري‌خواه آمريكايي و نامزد رياست جمهوري باب دل با معمر قذافي در ليبي ملاقات مي‌كند‌. 15 سپتامبر 2004 دولت پاكستان، قانوني به تصويب رساند كه طي آن ترانزيت و واردات و صادرات هر گونه سلاح كشتار جمعي و بيولوژيكي را منع مي‌كند و متخلفين به 14 سال زندان و پرداخت جزاي نقدي تا 285000 دلار محكوم مي‌شوند‌. اين قوانين در راستاي عمل به قطعنامه‌هاي سازمان ملل در ماه آوريل جهت كاهش جرايم قاچاق بين‌المللي انرژي هسته‌اي انجام گرفت.

http://www.aftabnews.ir/vdcbp.bfrrhb5u.html

[hexman 354]

ويرايش شد