قطب نمای M1

[ColonelShak 1,001]

[img]http://gallery.military.ir/albums/userpics/compass-11big.jpg[/img]


ساختمان قطب نماي M1

1 – دستگيره يا شصتي : حلقه اي است كه در انتهاي قطب نما قرار دارد و براي نگهداشتن قطب نما به حالت تراز در موقع استفاده بكار مي رود.

2 – درب قطب نما : درپوشي است آلومينيومي كه در وسط آن تار موئي قرار دارد و كاربرد تارموئي مانند مگسك اسلحه است و دو سر تار موئي دو نقطه فسفري (شبنما) وجود دارد و در موقع كار شبانه از آن استفاده مي شود .در حاشيه درب قطب نما خط كشي تعبيه شده است و بر اساس مقياس 000/50 : 1 بر مبناي كيلومتر مدرج شده است.

3 – تيغه نشانه روي و عدسي چشمي : تيغه ايست كه بالاي آن شكاف كوچكي همانند شكاف درجه اسلحه است و با زاويه 45 درجه نسبت به صفحه مدرج قرار ميگيرد و در موقع گرا گرفتن با كمك تار موئي بكار مي رود. در اين حال توسط عدسي چشمي كه در وسط تيغه تعبيه شده اعداد مربوط به گراي هدف نشانه روي شده قرائت مي شود. خواباندن تيغه بر روي صفحه قطب نما سبب قفل شدن صفحه مدرج مي شود.

4 – بدنه : كليه اجزاي قطب نما در داخل بدنه كه از جنس آلومينيوم است قرار دارد. در كنار اين محفظه خط كشي تعبيه شده كه با باز شدن كامل درب قطب نما ، خط كشي قطب نما را كامل ميكند.

5 – طوقه كار در شب : طوقه متحركي است كه جداره خارجي آن دندانه دار است و تعداد 120 دندانه دارد اين دندانه ها با زائده اي در كنار قطب نما در تماس است كه به هنگام چرخش تق تق صدا ميدهد و هر تقه برابر 3 درجه است . بر روي صفحه طوقه يك خط و يك نقطه فسفري مشاهده مي شود كه در موقع كار در شب از آن استفاده ميشود.(زاويه بين خط و نقطه 45 درجه و 15 تقه است)

6 – صفحه ثابت : در زير طوقه كار درشب صفحه شيشه اي ثابتي قرار دارد كه روي آن يك خط سياه بنام شاخص تعبيه شده . اين خط درست در امتداد شكاف تيغه نشانه روي و تار موئي قرار دارد كه در موقع گرا گرفتن هر عددي زير شاخص باشد گراي آن امتداد است.

7 – صفحه مدرّج : صفحه ايست لغزنده كه عقربه مغناطيسي روي آن نقش بسته است .بر روي اين صفحه دو گونه تقسيم بندي وجود دارد.

الف : تقسيم بندي داخلي كه برحسب درجه صورت گرفته و به رنگ قرمز ميباشد كه به ازاي هر 5 درجه علامت گذاري وهر 20 درجه عددگذاري شده است.(محيط دايره به 360 قسمت مساوي تقسيم شده و زاويه بين دو شعاع دايره كه يك قسمت را فرا گرفته است ، يك درجه نام دارد).

ب : تقسيم بندي خارجي كه برحسب ميليم غربي و برنگ سياه است كه به ازاي هر 20 ميليم علامت گذاري و هر هر 200 ميليم عددگذاري شده است ولي دو صفر سمت راست آن اعداد بمنظور اختصار حذف شده است.(در اين تقسيم بندي محيط دايره به 6400 قسمت تقسيم شده كه هر قسمت آنرا يك ميليم گويند).

نكاتي كه قبل از كار باقطب نما ي M1 بايد به آن توجه كرد

الف - اطمينان از سالم بودن قطب نما :

هر فرد بايد هنگام كار با قطب نما در بدو امر اطمينان از سالم بودن كليه قسمتهاي آن داشته باشد كه موارد آن به شرح زير است :

1 – قسمت خط كشي كاملاً صاف و خوانا باشد و مدرّجات آن ضربه نخورده باشد.

2 – طوقه كار درشب سالم باشد و صداي تق تق داشته باشد.

3 – اهرم ثابت كننده صفحه لغزنده سالم باشد و بتواند اين صفحه را ثابت كند.

4 – بهنگام تثبيت صفحه لغزنده قطب نما را تكان داده تا از عدم حركت آن اطمينان حاصل شود.

5 – خط شاخص سياه رنگ و شكاف تيغه و تار موئي روي هم قرار داشته باشند(در امتداد هم باشند).

6 – با چرخش 360 درجه اي قطب نما اطمينان از صحيح كاركردن صفحه لغزنده و عقربه مغناطيسي داشته باشيد.

7 – مدرّجات گرا ، درجه و قسمتهاي فسفري كار در شب كاملاً خوانا و سالم باشند.

ب – صحيح در دست گرفتن قطب نما :

1 – درب قطب نما در روز 90 درجه و در شب 120 الي 150 درجه باز شود.

2 – تيغه نشانه روي با زاويه 45 درجه باشد.

3 – انگشت شصت را داخل دستگيره قرار داده.

4 – قطب نما را بصورت تراز و افقي روبروي چشم قرار دهيد.

طرز كار با قطب نماي M1 در روز

الف – تعيين گراي يك امتداد (گرا گرفتن ) در روز :

1 – درب قطب نما را بطور قائم باز مي كنيم و انگشت شصت دست راست را داخل حلقه نگهدارنده قرار مي دهيم و قطب نما را بصورت كاملاً افقي و تراز در دست ميگيريم.

2 – تيغه نشانه روي را بصورت 45 درجه نسبت به صفحه مدرج باز و قطب نما را به چشم نزديك مي كنيم و از داخل شكاف تيغه نشانه روي و شكاف درب قطب نما طوري به هدف نگاه مي كنيم كه تار موئي درست روي هدف باشد.

3 – در همين حال از داخل عدسي چشمي به صفحه مدرج لغزنده بدون حركت دادن دست نگاه مي كنيم و عددي را كه زير خط سياه شاخص قرار دارد مي خوانيم اين عدد گراي هدف مورد نظر است.

ب – تعيين امتداد يك گرا (گرا بستن ) در روز :

براي تعيين يك امتداد با مشخص بودن گراي آن به ترتيب زير عمل مي نمائيم.

1 – درب قطب نما را بطور قائم باز مي كنيم و انگشت شصت دست راست را داخل حلقه نگهدارنده قرار مي دهيم و قطب نما را بصورت كاملاً افقي و تراز در دست ميگيريم.

2 – تيغه نشانه روي را بصورت 45 درجه نسبت به صفحه مدرج باز مي كنيم و به همراه قطب نما دور خود مي چرخيم تا عدد مربوط به گراي مورد نظر زير خط شاخص سياه قرار بگيرد.

3 – در اين حال امتداد شكاف تيغه و تار موئي ، امتداد مورد نظر است. و اگر بخواهيم به سمت گراي مورد نظر حركت كنيم ضمن اينكه قطب نما را بدون حركت نگاه داشته ايم ، از داخل شكاف تيغه و شكاف درب قطب نما به جلو نگاه ميكنيم ، تار موئي روي هر شيئي را كه در جلو ديده شود بعنوان نقطه كمكي در نظر مي گيريم سپس قطب نما را بسته به طرف آن نقطه حركت ميكنيم . اين مراحل را تا رسيدن به هدف تكرار مي كنيم. (البته بايستي در نظر داشت كه حتماً مسافت طي شده را بايد ثبت كرد ).

طرز كار با قطب نماي M1 در شب

الف – تعيين گراي يك امتداد (گرا گرفتن ) در شب :

1 – درب قطب نما را با زواياي 120 الي 150 درجه باز و تيغه نشانه روي را از روي صفحه بلند مي كنيم تا صفحه مدرج آزاد شود.

2 – طوقه كار در شب را آنقدر مي گردانيم تا خط فسفري در امتداد دونقطه فسفري دوسر تار موئي منطبق شود. سپس قطب نما را بطور افقي و تراز در دست نگاه مي داريم.

3 – از داخل تيغه نشانه روي و شكاف بالاي درب قطب نما به هدف نگاه مي كنيم و بدون حركت دادن قطب نما ، به آهستگي تيغه نشانه روي را با شصت دست چپ مي خوابانيم تا صفحه مدرج قفل شود.

4 – طوقه كار در شب را در جهت خلاف عقريه ساعت مي چرخانيم تا خط فسفري واقع بر طوقه كاردرشب روي عقربه شمال مغناطيسي كه شبنماست منطبق شود . در همين حال تعداد تقه ها را شمرده و در عدد 3 ضرب مي كنيم تا گراي هدف بدست آيد.

(براي سرعت عمل بيشتر درصورتيكه تعداد تقه ها از 60 بيشتر بود ، يعني عقربه مغناطيسي از گراي 180 رد مي شود ميتوانيد طوقه كار در شب را در جهت حركت عقربه ساعت بچرخانيد و تعداد تقه هاي بدست آمده را از 120 كم كنيد و حاصل را در 3 ضرب كنيد تا گراي مورد نظر يدست آيد.

ب – تعيين امتداد يك گرا (گرا بستن ) در شب :

1 – درب قطب نما را با زواياي 120 الي 150 درجه باز و تيغه نشانه روي را از روي صفحه بلند مي كنيم تا صفحه مدرج آزاد شود.

2 – طوقه كار در شب را آنقدر مي گردانيم تا خط فسفري در امتداد دونقطه فسفري دوسر تار موئي منطبق شود. سپس قطب نما را بطور افقي و تراز در دست نگاه مي داريم.

3 – گراي داده شده را تقسيم بر 3 مي كنيم تا تعداد تقه ها مشخص شود . سپس طوقه كار در شب را به تعداد تقه ها در جهت خلاف عقربه ساعت مي چرخانيم .

4 – سپس دور خود بچرخيد تا عقربه شمال مغناطيسي زير خط فسفري منطبق شود. بدون اينكه اين انطباق بهم بخورد قطب نما را بالا آورده و از داخل شكاف تيغه نشانه روي و شكاف بالاي نقاط شبنما به جلو نگاه كنيد و تار موئي روي هر چيز قرار گرفت (درخت ، سنگ ، بوته ، خودرو …)آنرا بعنوان نقطه نشاني در نظر مي گيريم و به سمت آن حركت مي كنيم.

تذكر 1 : (چون در شب ديد محدود است و نقطه نشاني يا كمكي را نمي توان دور انتخاب نمود و بايد نقطه كمكي را نزديك انتخاب كرد در نتيجه تعداد آنها زياد خواهد شد و بايد اين عمل را بيشتر تكرار كنيد.چنانچه نقطه نشاني مشخصي وجود نداشت ميتوانيد يكنفر را به جلو بفرستيد تا جائيكه ديده شود و او را به چپ و راست هدايت كنيد تا روي تار موئي قرار گيرد و بعد بطرف او حركت كنيد ).

تذكر 2 : (از آنجائيكه همه اعداد بر 3 قابل قسمت نيستند و عدد مشخصي براي تقه ها بدست نمي آيد لازم است اينگونه اعداد را با كم و يا اضافه كردن 1 درجه به يكي از مضارب عدد 3 تبديل كنيم و سپس تبديل به تقه كرده و به قطب نما ببنديم. در اينحالت بعد از 1000 متر طي مسافت اگر يك واحد به گراي اوليه اضافه كرده باشيم ، بايد 18 متر به چپ و اگريك واحد از گرا كم كرده باشيم ، 18 متر به راست مسير بيائيم تا انحراف ايجاد شده ناشي از تغيير اعداد درجه تصحيح شود.

گراي معكوسBack Azimuth

هر مسيري را كه در نظر بگيريد داراي دو گرا ميباشد . يكي گراي رفت و ديگري گراي برگشت .(گراي اصلي همان زاويه ايست كه عقربه مغناطيسي قطب نما نشان ميدهد) اما گراي معكوس درست بر عكس و خلاف جهت مسير اصلي بوده و بعبارتي 180 درجه با آن اختلاف دارد .كه به اين گرا ، گراي معكوس گفته ميشود. براي پيدا كردن گراي معكوس در مسير كافيست اين 180 درجه اختلاف را در گراي اصلي تأثير بدهيم . بدين ترتيب كه اگر گراي اصلي از 180 درجه بيشتر بود بايد 180 درجه از آن كم كنيم و چنانچه گراي اصلي از 180 درجه كمتر بود بايستي 180 درجه به آن اضافه كنيم.

180 درجه + يا - گراي رفت = گراي برگشت

3000 ميليم شرقي + يا - گراي رفت = گراي برگشت

3200 ميليم غربي + يا - گراي رفت = گراي برگشت
گراي مركّب

الف - عبور از موانع :

در عمليات گشتي ، شناسائي و يا مأموريتهايي كه لازم است ستون راهپيمائي در منطقه دشمن مسير مشخصي را از مبدأ به مقصد طي كند درطول مسير امكان داردبه موانع پيش بيني نشده و احتمالي از قبيل (رودخانه ، ميدان مين ، مواضع دشمن و ) برخورد نمايد.و از طرفي انتخاب يك مسيرمستقيم بين نقطه مبدأ و مقصد اغلب امكان پذير نيست از اين رو ناگزير مسير راهپيمائي متناسب با عوارض ميان راه بصورت خط شكسته انتخاب ميشود و گراها و فواصل اين خطوط بطور جداگانه محاسبه و يادداشت ميشود. بطوركلي موانع را ميتوان به دو صورت تقسيم كرد :

1 – موانعي كه آن طرفشان پيداست :

در رابطه با اين موانع بعد از برخورد به دو روش ميتوان عمل نمود.

روش اول : ميخواهيم از عرض رودخانه اي عبور كنيم براي اين منظوركافي است در امتداد گراي مورد نظر يك نقطه نشاني درآنطرف رودخانه در نظر گرفته و با طي مسافتي از عرض مانع عبور نمائيم سپس كنار نقطه نشاني قرار گرفته و در راستاي همان گرا ، مسير را ادامه داده تا به مقصد برسيم.

روش دوم : چنانچه آن طرف مانع نقطه نشاني مناسبي در امتداد گرا وجود نداشته باشد بايد در اين سوي مانع با علامت گذاري دو نقطه كمكي به فاصله چند متر از يكديگر در امتداد مسير كه از آن سوي مانع قابل رؤيت باشد ايجاد كنيد و پس ازعبور از مانع طوري قرار بگيريد كه هر دو علامت را در يك راستا منطبق بر هم مشاهده كنيد سپس در محل كنترل ،گراي امتداد مورد نظر ( هدف ) را دوباره گرفته و به حركت خود ادامه ميدهيم.

2 – موانعي كه آن طرفشان پيدا نيست :

در اينگونه مواقع بايد بررسي شود كه از كدام سمت مانع حركت كنيم تا زودتر از مانع عبور نمائيم. اگر خواستيم از سمت راست حركت كنيم بايد 90 درجه يا 1500 ميليم شرقي يا 1600 ميليم غربي به گراي خود اضافه كنيم.

اگر خواستيم از سمت چپ حركت كنيم بايد 90 درجه يا 1500 ميليم شرقي يا 1600 ميليم غربي از گراي خود كم كنيم.

تذكر :

چنانچه گراي حركت در طول مسير كمتر از 90 درجه باشد و بخواهيم به سمت چپ حركت كنيم كافي است محاسبه زير را انجام دهيم.

مثال : گراي حركت در چپ ــــــــــ 90 درجه - (گراي حركت + 360 )

در صورتيكه گراي حركت بيش از 270 درجه باشد و بخواهيم به سمت راست تغيير مسير دهيم كافي است محاسبات زير را انجام دهيم.

مثال : گراي حركت از راست ــــــــــ 360 درجه - (گراي حركت + 90 )

ب – گرا گيري از كنار اجسام آهني :

در مباحث قبلي ذكر شد كه هنگام كار با قطب نما بايد به مقدار مناسبي از ميدانهاي مغناطيسي (آهن و …) و ميدانهاي الكتريكي (برق فشار قوي و …) فاصله گرفت و در بعضي موارد مجبوريم از كنار اجسام فلزي (دكل ديدباني ) گراگيري را انجام دهيم در اينحالت روي عقربه مغناطيسي اثر گذاشته و عقربه را به چپ و راست منحرف ميكند . در نتيجه گراي واقعي را نمي توانيم اندازه گيري كنيم براي رفع اين مشكل بايد مقدار انحراف عقربه را محاسبه و با توجه به جهت آن به گراهاي بعدي اضافه و يا كم نمائيم كه براي انجام اين امر لازم است موارد زير را انجام دهيم.

الف) ابتدا از كنار يك جسم غير فلزي گراي مركز دكل را دقيقاً اندازه گيري نماييد(گراي واقعي و مستقيم)

ب ) اكنون گراي واقعي و مستقيم را معكوس نمائيد.

ج ) بداخل دكل فلزي مراجعه كرده و از مركز آن گراي نقطه نشاني غير فلزي را اندازه گيري كنيد.

د ) در اين حالت دو گرا ، يكي واقعي و ديگري غير واقعي در اختيار داريم كه تفاضل دو گرا را محاسبه مي نمائيم و طبق موارد زير در گراهاي بعدي مقدار انحراف را دخالت ميدهيم.

حالت 1 :

اگر گرائي كه از كنار اجسام آهني گرفته شده كوچكتر از گراي معكوس جسم غير آهني باشد بدين معني است كه جسم آهني روي قطب نما اثر گذاشته و گراها را كمتر از گراي واقعي نشان ميدهد. لذا بايد تفاضل ايندو گرا را به گراهاي بعدي اضافه نمود تا گراي واقعي امتدادها بدست آيد.

مثال : 4500 › 4450 = گراي واقعي › گراي غير واقعي

تفاضل دو گرا 50 = 4450 - 4500

رابطه يك :

گراي تصحيح شده = مقدار انحراف + گراي اندازه گيري شده هدف

گراي تصحيح شده 4750 = 50 + 4700

حالت 2 :

اگر گرائي كه از كنار اجسام آهني گرفته شده بزرگتر از گراي معكوس جسم غير آهني باشد به اين معني است كه جسم آهني روي قطب نما اثر گذاشته و گراها را بيشتر از گراي واقعي نشان مي دهد لذا بايد تفاضل اين دو گرا را از گراهاي بعدي كم نمود تا گراي واقعي امتدادها بدست آيد.

مثال : 4750 ‹ 4800 = گراي واقعي ‹ گراي غير واقعي

تفاضل دو گرا 50 = 4750 - 4800

رابطه دو :

گراي تصحيح شده = مقدار انحراف - گراي اندازه گيري شده هدف

گراي تصحيح شده 1650 = 50 - 1700
تخمين مسافت با قطب نما

ازمحل خود گراي هدف را برحسب ميليم ميگيريم وسپس به اين گرا 1600ميليم اضافه يا كم مي كنيم وبا گراي بدست آمده جديد يك نقطه نشاني پيدا مي كنيم و به سمت آن نقطه پيش مي رويم و مسافت دلخواه طي شده را محاسبه مي كنيم . بار ديگر گراي هدف را اندازه ميگيريم و از رابطه زير مسافت در عمق را بدست مي آوريم.

مسافت دلخواه طي شده ( به متر ) = مسافت مبدأ تا هدف ( كيلو متر )

اختلاف دو گراي هدف (به ميليم )

تبديلات

يك فرد نظامي لازم است بتواند ميليم شرقي و غربي وهمچنين تقه ها را به يكديگر تبديل نمايد. وبراي اين كار ناگزير به استفاده از روش مناسب و اصول چهار عمل اصلي در رياضي ميباشد.

براي تبديل گراي غربي به گراي شرقي و بالعكس از رابطه هاي زير استفاده مي كنيم .
گراي شرقي = 16 : 15 × گراي غربي

مثال ) گراي 2400 ميليم غربي را به گراي شرقي تبديل كنيد ؟

ميليم شرقي 2250 = 16 : 15 × 2400
گراي غربي = 15 : 16 × گراي شرقي

مثال ) گراي 4500 ميليم شرقي را به گراي غربي تبديل كنيد ؟

ميليم غربي 4800 = 15 : 16 × 4500

تبديل گرا به درجه :

يك درجه برابر است با 7/16 ميليم شرقي 7/16 = 66/16 = 360 : 6000

يك درجه برابر است با 8/17 ميليم غربي 8/17 = 77/17 = 360 : 6400

گرا بر حسب درجه = 7/16 : گراي شرقي

گرا بر حسب درجه = 8/17 : گراي غربي

تبديل درجه به گرا :

ميليم شرقي = 7/16 × درجه

ميليم غربي = 8/17 × درجه

براي تبديل تقه هاي قطب نماي M1 از رابطه زير استفاده مي نمائيم.

چون يك تقه M1 برابر 3 درجه ميباشد پس:

هر تقه برابر است با 50 ميليم شرقي (50 = 7/16 × 3 )

هر تقه برابر است با 4/53 ميليم غربي ( 4/53 = 8/17 × 3 )

براي تبديل تقه هاي قطب نماي منشوري از رابطه زير استفاده مي نمائيم.

چون يك تقه قطب نماي منشوري برابر يك ونيم ( 5/1 ) درجه ميباشد پس :

هر تقه قطب نماي منشوري برابر 25 ميليم شرقي است ( 25 = 7/16 × 5/1 )

هر تقه قطب نماي منشوري برابر 7/26 ميليم غربي است ( 7/26 = 8/17 × 5/1 )



منبع : http://www.amoozeshnezami.blogfa.com/post-26.aspx