آشنایی با جنگ بخش دوم: زمینه سازی هجوم

[MKE 23]

با پیروزی انقلاب اسلامی ، اختلافات ایران و عراق شدت گرفت . بحرانی که در گذشته توسط دو ابر قدرت وقت مهار می شد ، به بحرانی تبدیل شد که یک طرف آن کشور انقلابی ایران و طرف دیگر دو قطب جهانی قرار گرفته بودند . به عبارت دیگر ، انگیزه آغاز گران جنگ علیه ایران ، ترکیبی از دو انگیزه منطقه ای و جهانی بود . دنیای تقسیم شده به بلوک های شرق و غرب و منطق حاکم بر روابط و مناسبات نظام دو قطبی ، هر گونه انقلابی با ماهیت دینی و اسلامی را خلاف منافع خود ارزیابی می کرد . در نتیجه اجازه تولد قطب مستقلی را نمی داد . از سوی دیگر ، اسرائیل و کشور های مرتجع عرب به دلیل عدم مشروعیت مردمی ، از پیروزی انقلاب اسلامی احساس نگرانی کرده و از تاثیر آن در مسلمانان منطقه هراسان بودند .
در این میان رژیم عراق ضمن نگرانی از تاثیر انقلاب اسلامی در میان مردم خود ، فرصت را برای فشار به رژیم تازه تولد یافته انقلابی به منظور کسب امتیاز مغتنم شمرد تا به این وسیله ضمن بر طرف کردن نقاط ضعف ژئو پلتیک کشورش ( با تصرف ارتفاعات مرزی در غرب کشور به منظور امنیت بغداد و نیز با اشغال بخشی از سواحل شمالی ایران در خلیج فارس ) ، با گرایش به بلوک غرب ، بتواند حمایت این بلوک را برای پر کردن خلا ناشی از سقوط شاه به دست اورد و نقش ژاندارم منطقه خلیج فارس را به عهده گیرد . بر همین اساس ، از نخستین روز پس پیروزی انقلاب اسلامی ، ضمن حمایت از گروههای ضد انقلاب خصوصا در استان های همجوار تحرکات مرزی عراق آغاز شد .
این تحرکات اگر چه در سال 1358 ضعیف بود لیکن با آغاز سال 1359 با بروز حوادث مهمی چون قطع رابطه آمریکا با ایران ، حمله ناموفق آمریکا در طبس ، روی کار آمدن صدام حسین در عراق ، و نیز دستگیری و اعدام آیت الله محمد باقر صدر شدت یافت . البته تجاوزات مرزی عراق در شش ماه اول سال 1359 روند یکسانی نداشت ، بلکه از زمان قطع رابطه آمریکا با ایران تا آستانه کودتای نوژه روبه شدت گذاشت . در تیر ماه 59 با فرارسیدن زمان اجرای کودتا و در هماهنگی با کودتاچیان از شدت اقدامات مرزی عراق کاسته شد اما پس از کشف کودتا مجددا در مرداد ماه این تحرکات روند صعودی یافت . تجاوزات عراق در شهریور ماه فوق العاده تشدید شد و طی سه دهه اول ، دوم و سوم شهریور ماه روند تصاعدی به خود گرفت . بدین گونه که در شهریور ماه 1359 جنگ سرد عراق علیه ایرانبه جنگ گرم تبدیل شد و در 16 شهریور 1359 منطقه خان لیلی به تصرف ارتش عراق در آمد . چند روز بعد منطقه میمک و پس از آن پاسگاه های رشیدیه، چیلات ،بیات و نیز ارتفاع گیسکه به اشغال دشمن در آمد .
به موازات عملیات منظم ارتش عراق در سرتاسر نقاط مرزی ، دشمن به اقدامات دیگری از جمله توزیع سلاح بین عشایر خوزستان و عناصر ضد انقلاب در سراسر مرز دست زد . این اقدام تا حدی گسترده بود که در برخی شهرهای مرزی از جمله مناطق کرد نشین خرید وفروش سلاح کاری عادی شده بود و بعضا بازار گرمی داشت . همچنین عملیات نامنظم که عموما با حماست عراق و گاهی به دست نیرو های عراقی انجام می شد ، وضعیت استان های مرزی را نا آرام کرده بود و تلفات فراوانی را از مردم و نیرو های نظامی و انتظامی می گرفت . مین گذاری در جاده ها ، بمب گذاری در معابر عمومی و مراکز اقتصادی ، کمین به ستون های نظامی و خودروهای عمومی و شبیخون به مراکز مختلف لز جمله این اقدامات بود .
تجاوزات عراق در طول مرز ها از 1بهمن 1357 تا 30 شهریور 1359
جمع تحرکات مرزی عملیات یگان متجاوز
1917 1229 688 زمینی
274 22 252 هوایی
66 22 44 دریایی
2257 1273 984 جمع
نتایج تجاوزات مرزی عراق
جدول ضایعات انسانی خودی
جمع اسیر مجروح شهید
1014 144 629 241

رویداد های مهم شهریور 1359 (به اختصار )

3 شهریور : سپاه پاسداران وقوع یک جنگ تمام عیار را پیش بینی کرد .
صدور فرمان آماده باش به ارتش عراق توسط فرمانده ، تقویت پاسگاههای مرزی و حمل مهمات فراوان به پایگاه هوایی شعیبیه .
7 شهریور : کیسینجر پیش بینی کرد ظرف 10 روز عراق در جنگ پیروز خواهد شد . بختیار نیز سقوط نظام اسلامیرا ظرف چند ماه محقق دانست . سه هواپیمای دشمن در آسمان مهران به پرواز در آمدند .
17 شهریور : دولت عراق به کلیه خانواده ها دستور احداث پناهگاه داد .
22 شهریور : 8 سایت موشک ضد هوایی در جنوب مستقر شد .
24 شهریور : معاون شورای انقلاب عراق گفت : عملیات ما برای باز پس گیری 1300 کیلومتر مربع از خاک عراق تا آخر هفته جاری پایان می یابد .
26 شهریور : لغو قرار داد 1975 الجزایر و اعلام حاکمیت مطلق بر اروند رود .
28 شهریور : وزارت خارجه عراق اعلام کرد : کشتی هایی که قصد عبور از شط العری دارند باید پرچم عراق را بر عرشه خود نصب کنند .
30 شهریور : عراق نیمی از هواپیما های خود را به عربستان ، کویت و ... فرستاد تا در برابر حملات متقبال ایران در امان باشد .
31 شهریور : هجوم سراسری ارتش عراق به ایران

منبع : آشنایی با جنگ – جلد اول – مرکز مطالعات و تحقیقات سپاه