مهندسی معکوس چیست!

[nasirirani 4,493]

در صورتی که به طور خاص کشور ژاپن را زیر نظر بگیریم، خواهیم دید که تقریبا تمامی مردم دنیا از نظر کیفیت محصولات آنها را تحسین می کنند ، ولی به آنها ایراد می گیرند که با کپی برداری از روی محصولات دیگران به این موفقیت دست یافته اند.
این بخش اگر هم که درست باشد و در صورتی که کپی برداری راهی مطمئن برای رسیدن به هدف باشد چه مانعی داردکه این کار انجام شود. این مورد ، به خصوص در باره کشورهای در حال توسعه و یا جهان سوم با توجه به شکاف عمیق فن آوری بین این کشورهای و کشورهای پیشرفته دنیا ، امری حیاتی به شمار می رود و این کشورها باید همان شیوه را پیش بگیرند ( البته در قالب مقتضیات زمان و مکان و سایر محدودیت ها ). به عنوان نمونه ، قسمتی از تاریخچه صنعت خودرو و آغاز تولید آن در ژاپن را مورد بررسی قرار می دهیم :
تولید انبوه خودرو در ژاپن قبل از جنگ جهانی دوم و در سال 1920 بوسیله کارخانه های " ایشی کاواجیما " آغاز شد که مدل ژاپنی فورد آمریکایی را کپی کرده و به شکل انبوه به بازار عرضه نمود .
همچنین شورلت ژاپنی AE جزو اولین خودروهای کپی شده آمریکایی توسط ژاپنی ها بود که به تعداد زیاد تولید می شد. سچس با تلاش فراوانی که انجام شد ( آنهم در شرایط بحرانی ژاپن در آن دوره ) مهم ترین کارخانه خودروسازی ژاپن یعنی "تویوتا" در سال 1932 فعالیت خود را با ساخت خودرویی با موتور " کرایسلر " آغاز نمودو در سال 1934 نوع دیگری از خودرو را با موتور " شورلت " ساخته و وارد بازار نموده و از سال 1936 ، اولین تلاشها برای ساخت خودرویی تمام ژاپنی آغاز شد.البته تا مدت ها ژاپنی ها مشغول کپی برداری از اتومبیل ها ی آمریکایی و اروپایی بودند. آنها خودروی پاکارد و بیوک آمریکایی و رولزرویس ، مرسدس بنز و فیات اروپایی را نیز تولید کردند که همین تولیدها زمینه ساز گسترش فعالیت خودروسازی ژاپن شد و سرانجام در دهه 1960 پس از سعی و کوشش فراوان اولین اتومبیل تمام ژاپنی که دارای استاندارد جهانی هم بود ساخته و به بازار عرضه شد.

در تمامی مطالب فوق رد پای یک شگرد خاص و بسیار مفید به چشم می خورد که " مهندسی معکوس" Reverse engineering) ) نام دارد. مهندسی معکوس روشی آگاهانه برای دستیابی به فن آوری حاضر و محصولات موجود است . در این روش متخصصین رشته ها ی مختلف علوم پایه و کاربردی از قبیل مکانیک ، فیزیک و اپتیک ، مکاترونیک، شیمی پلیمر، متالورژی، الکترونیک و... جهت شناخت کامل نحوه عملکرد یک محصول که الگوی فن آوری مذکور می باشد، گروه های تخصصی را ایجاد می کنند و با تجهیزات پیشرفته و دستگاههای دقیق آزمایشگاهی به همراه سازماندهی مناسب تشکیلات تحقیقاتی و توسعه ( R&D ) سعی در بدست آوردن مدارک و نقشه ها ی طراحی محصول فوق دارند تا پس از مراحل نمونه سازی (Prototyping ) و در صورت لزوم ساخت نیمه صنعتی (Pilot plant ) تولید محصول را طبق استاندارد فنی محصول الگو آغاز کنند. همانگونه که اشاره شد استفاده از روش مهندسی معکوس برای کشورهای در حال توسعه روش بسیار مناسبی جهت دسترسی به فن آوری ، رشد و توسعه آن می باشد. این کشورها که در موارد بسیاری از فن آوری ها در سطح پایینی قرار دارند ، در کنار روشها و سیاست ها ی دریافت دانش فنی، مهندسی معکوس را مناسب ترین روش دسترسی به فن آوری تشخیص داده و سعی می کنند با استفاده از روش مهندسی معکوس ، اطلاعات و دانش فنی محصولات موجود ، مکانیزم عمل کرد و هزاران اطلاعات مهم دیگر را بازیابی کرده و در کنارآن با روشهای مهندسی مستقیم (Forward enineering ) و روشهای ساخت قطعات ،و استفاده از تجهیزات و تسترهای خط مونتاژ و ساخت مانند قالب ها ، گیج و فیکسچرها و دستگاههای کنترل ، نسبت به ایجاد کارخانه ای پیشرفته و مجهز جهت تولید محصولات فوق اقدام نمایند.

مهندسی معکوس ممکن است در رفع معایب و افزایش قابلیت های محصولات موجود نیز مورد استفاده قرار بگیرد. به عنوان مثال در آمریکا ، مهندسی معکوس توسط شرکت " جنرال موتور" بر روی محصولات کمپانی "فورد" و نیز بر عکس ، جهت حفظ وضعیت رقابتی و رفع نواقص محصولات به کار برده می شود.
بسیاری از مدیران کمپانی های آمریکایی ، هر روز قبل از مراجعه به کارخانه ، بازدیدی از جدیدترین محصولات عرضه شده در فروشگاه ها و نمایشگاه های برگزار شده انجام داده و جدیدترین محصولات عرضه شده مربوط به محصولات کمپانی خود را خریداری نموده و به واحد تحقیق و توسعه تحویل می دهند تا نکات فنی مربوط به طراحی و ساخت محصولات مذکور و آخرین تحقیقات ، هر چه سریعتر در محصولات شرکت خود نیز مورد توجه قرار گیرد.

جالب است بدانید که مهندسی معکوس حتی توسط سازندگان اصلی نیز ممکن است به کار گرفته شود، زیرا به دلایل متعدد ، نقشه ها ی مهندسی اولیه با ابعاد واقعی قطعات ( مخصوصا زمانی که قطعات چندین سال پیش طراحی و ساخته و مکرر اصلاح شده است) مطابقت ندارد براین مثال جهت نشان دادن چنین نقشه هایی با ابعاد واقعی قطعات و کشف اصول طراحی و تلرانس گذاری قطعات ، بخش میکرو سویچ شرکت honywell از مهندسی معکوس استفاده نموده و با استفاده از سیستم اندازه گیری CMM ( Coordinate measuring machine ) با دقت و سرعت زیاد ابعاد را تعیین نموده و به نقشه های مهندسی ایجاد شده توسط سیستم CAD منتقل می کنند.متخصصین این شرکت می گویند که روش مهندسی معکوس و استفاده از ابزار مربوطه ، به نحو موثری زمان لازم برای تعمیر و باز سازی ابزار آلات ، قالب ها و فیکسچرها ی فرسوده را کم می کند و لذا اظهار می دارند که : " مهندسی معکوس زمان اصلاح را به نصف کاهش می دهد. "

مهندسین معکوس علاوه بر اینکه باید محصول موجود را جهت کشف طراحی مورد بررسی قرار دهند، باید مراحل بعد از خط تولید یعنی انبارداری و حمل و نقل را از کارخانه تا مشتری و نیز قابلیت اعتماد را در مدت استفاده مفید مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. چرا که مثلا فرایند آنیلینگ مورد نیاز قطعه ، ممکن است برای ایجاد مشخصات مورد نظر در هنگام عملکرد واقعی محصول یا در طول مدت انبار داری و حمل و نقل طراحی شده و لزوم وجود آن تنها در هنگام اجرای مراحل مذکور آشکار خواهد شد.

چه بسا که بررسی یک پیچ برروی سوراخی بر بدنه محصول ( که به قطعات و اجزای دیگر متصل نشده ) ، متخصصان مهندسی معکوس را ماهها جهت کشف راز عملیاتی آن به خود مشغول کند ، غافل از آنکه محل این پیج ، امکانی جهت تخلیه هوا ، تست آببندی یا امکان دتسرسی به داخل محصول جهت تست نهایی می باشد.

از سوی دیگر مهندسین معکوس باید عوامل غیر مستقیمی را که ممکن است در طراحی و تولید محصول مذکور تاثیر بگذارند ، به دقت بررسی نماید.به دلیل اینکه بسیاری از این موارد با توجه به خصوصیات و مقتضیات زمانی و مکانی ساخت محصول مورد نظر ، توسط سازندگان اصلی ، توجیه پذیر است اما ماجرای آن به وسیله مهندسین معکوس فاجعه ساز باشد. مثلا فرایند تولید قطعات تا حدود قابل بستگی به تعداد محصولات مورد نیازو ... د ارد. اگر تعداد محصولات مورد نیاز درکشور ثانویه بسیار کمتر از کشور اصلی ، که در حد جهانی و بین المللی فعالیت می کند ، باشد ؛ پس به عنوان مثال تعیین فرایند یک قطعه با باکالیتی ( نوعی پلیمر) از طریق ساخت قالب های چند حفره ای با مکانیزم عملکرد خود کار با توجه به معضلات پخت قطعه در داخل قالب ، می تواند برای مهندسین معکوس فاجعه ساز شود_ اگر که این مهندسان از فرایندهای ساده تر با توجه به تیراژ تولید محصول و نیز خصوصیات تکنولوژیکی کشور خود استفاده نکنند. بنابراین مرحله بعد از کشف طراحی، تطبیق طراحی انجام شده بر مقتضیات زمانی و مکانی کشور ثانویه می باشد که باید به دقت مورد توجه متخصصین مهندسی معکوس واقع شود.

در پایان می توان گفت که : " گرچه ممکن است مهندسی معکوس یک کاربرد غیر معقول و نامناسب از کاربرد هنرو علم مهندسی به نظر برسد اما یک حقیقت از زندگی روزمره ما به شمار می رود.

نويسنده: وحید چهره دوست
http://www.sakhttolid.ir/post-78.aspx

[hosm 5,921]

با سلام خدمت و عرض ادب دوستان عزیز میلیتار

موضوعی که مدتها ذهن منو به خودش مشغول کرده اینه که « چه کارهایی برای کپی کردن از روی یک جنگنده باید انجام داد و سختی کار دقیقا کجاهاست»

فی‌الواقع، می‌خواهم با کمک دوستان عزیز در میلیتاری این بحث رو باز کنم که فرض کنیم که یه اف-۱۶ از هوگو چاوز گرفتیم و می‌خواهیم ازش کپی برداریم. مشکلات کجاهاست؟ Bottleneck های اصلی کار چیست؟

چند تا شو که به ذهن خودم می‌رسه، می‌گم:
۱ – مساله آلیاژهای بدنه و تهیه قالب‌ها: که به لطف آذرخش و صاعقه فکر کنم این امکان مهندسی رو داریم.
۲ – کپی از قطعات پیچیده‌ای مثل موتور: نمی‌دونم می‌شه از یک موتور دیگه استفاده کرد (مثل RD33) یا نه.
۳ – مساله اوینیک و رادار: که به نظرم من و با توجه به شناختی که از ظرفیتهای علمی کشور در این بخش دارم، این مساله در داخل مملکت با توکل به خدا قابل حله.

دوستان عزیز لطف کنند و مشکلات دقیقتر و واضحتر کنند، شاید در نتیجه بحث بتونیم Bottleneck های اصلی رو شناسایی کرده و در اون مسیر حرکت کنیم. (هر کس به فراخور امکانش)

یک مساله دیگه هم هست: طبیعتا کپی برداری از چیزی مثل اف-۱۶ ساده‌تر از ساخت یک شکاری جدیده چون آمریکاییها زحمت کشیدن و قبلا مشکلاتشو حل کردن و اگر بتونیم مثل چینی‌ها کپی بزنیم شاید بشه تو کوتاه مدت مشکل فرسودگی ناوگانمونو حل کنیم و در بلند مدت به چیزایی مثل شفق ۲ بپردازیم.

منتظر نظرات علمی و گرانبهای دوستان عزیز هستم.
مدیران محترم اگر لازم بود می‌تونن بحث رو به یک تاپیک مستقل تبدیل کنند.

[arshya4171 42]

دستت درد نكنه نصير جان

hosmعزيز

يعني شما ميخواهي بگي با مهندسي معكوس يك جنگنده مثلا اف-16 كه شايد 15 سال طول بكشه و شايد هم اصلا جواب نده بيايم و يك جنگنده مشابه بسازيم؟

به نظر من اين بهتره كه تكنولوژي نسل قبل جنگنده رو كامل داشته باشيم و بعد خودمون اونو ارتقا بديم

البته مهندسي معكوس در كنار طراحي بومي بهترين گزينه هست

[nino22 0]

برای مهندسی معکوس هم شما به زیر ساخت های لازم و هم به زمان کافی نیاز دارید مخصوصا در صنایعی چون هوا فضا. به طور مثال زمانی که شما می خواهید از روی یک رادار یک نمونه مشابه بسازید .باید شما در زمینه الکترونیک و علم کامیپوتر به اندازه کافی توانا باشید و هم زمان کافی برای بررسی تک تک اجزا داشته باشید وگرنه هرگز موفق نمی شوید

[PILOT_OF_PERSIA 43]

[quote]چند تا شو که به ذهن خودم می‌رسه، می‌گم:
۱ – مساله آلیاژهای بدنه و تهیه قالب‌ها: که به لطف آذرخش و صاعقه فکر کنم این امکان مهندسی رو داریم.
۲ – کپی از قطعات پیچیده‌ای مثل موتور: نمی‌دونم می‌شه از یک موتور دیگه استفاده کرد (مثل RD33) یا نه.
۳ – مساله اوینیک و رادار: که به نظرم من و با توجه به شناختی که از ظرفیتهای علمی کشور در این بخش دارم، این مساله در داخل مملکت با توکل به خدا قابل حله.[/quote]
صاعقه قدم خوی بود. ساخت رادار awg-9 هم کار خوبی بود. ماتوانستیم با مهندسی معکوس خیلی از تسلیحات نظامی تجربیات قابل توجهی بدست اوریم.
اما کمه
ما نمی توانیم به مهدسی معکوس جنگنده اف5 اکتفا کنیم بهتره سایر جنگنده های دیگه رو هم مهندسی معکوس کنیم. اف5 یک جنگنده سبک وزن و نسل سه هست که اگر ما خواسته باشیم به همین تجربه اکتفا کنیم و سراغ جنگنده نسل 5 مثل شفق بریم حتما به مشکلاتی برخورد می کنیم.
موتور و کلا تجهیزات روسی چینی و کره ایی نیاز به اجازه از کشور سازنده داره که خیلی وقت ها صادر نمیشه.
همین دفترچه موتور میگ-29 رو هم برای نگهداری به ما ندادن بعد اجازه بدن تجهیزات اون ها رو مورد بررسی قرار دهیم.

[hosm 5,921]

خوب بیایید دقیق صحبت کنیم.
چرا کپی از اف-۱۶ ممکنه که جواب نده.
چرا ۱۵ سال وقت می‌خواد.

گیر کار دقیقا کجاهاست؟ یه احساسی به من میگه ما بیشتر از مشکل علمی و فنی مشکل ضعف مدیریت صنعتی داریم و فی‌الواقع نمی‌دونیم که مهندسان، اساتید و صنعتگرانمون دقیقا چه توانایی‌هایی دارن. اگر بتونیم گیر کار (همون Bottleneck) ها رو خوب و دقیق (نه کلی) شناسایی کنیم شاید افرادی و گروههایی که تا حالا تو گوشه‌ای از مملکت داشتم برای خودشون کار می‌کردن، ببینن که بعضی از توانایی‌های لازمه رو دارن.

تو کار خودم (Hitech Networking) مصداق اینو زیاد دیدم. حالا شاید اینجا هم شد.

[nasirirani 4,493]

hosm جان مشکل مدیریت پروژه یکی از بزرگترین مشکلات در توسعه صنایع در ایران است

به نظر من با وجود سیاست پنهانکاری شدید نیروهای مسلح نمیشه در باره توانایی اونها قضاوت کرد

در زمینه موتور هم کارهای بسیاری شده و موتورهای جت سبکی مثل طلوع 4 و 5 تولید شده و...

یکی از شرکتهایی که در ضمینه ساخت موتور های توربنی فعالیت می کنه:
صنایع هواپیمایی ایران-صنعت ساخت موتورهای توربینی
زمينه هاي فعاليت: ساخت قطعات موتورهای توربینی هوایی و زمینی
پروژه‌ها: ساخت موتور ایران 140 ساخت قطعات مختلف موتورهای صنعتی توربینی ساخت قطعات موتورهای هواپیماهای مختلف

[hosm 5,921]

nasirirani جان ممنون از نظرت.

اجازه بدید جزء به جزء بررسی کنیم. دوستان و اساتید محترم در مورد مشکلات اساسی موارد زیر بحث کنند تا کار رو پیش ببریم

1 - کپی از روی بدنه و ساخت قالبهای آن.
2 - ساخت آلیاژها و CAD/CAM کردن اسکلت هواپیما.
3 - یکپارچه سازی موتور (فرضا آماده) با سیستم بدنه.

موارد بعدی رو هم دوستان زحمت بکشند و با هم سعی در پیدا کردنشون بکنیم.

[PILOT_OF_PERSIA 43]

اگر ماکت شفق 2 رو با اف 16 مقایسه کنیم می بینیم که موتور F-16 رو میشه روی شفق نصب کرد. یا اینکه یک بدنه متفاوت رو طراحی و بسازیم اخه ما توانایی ساخت بدنه جنگنده رادار گریز رو داریم.

[hosm 5,921]

PILOT_OF_PERSIA عزیز! با شما موافقم. البته من کف مطالبات رو گرفتم و اون مهندسی معکوس و کپی کامل یه شکاری بودش.

به نظر شما و دوستان عزیز آیا با این همه پیشرفت تکنولوژیک و علمی (و دو صد ادعاش) نباید از خودمون انتظار داشته باشیم که همین من و شماها بتونیم حداقل یک اف-۱۶ رو کپی کنیم و مشکل ناوگانون رو در کوتاه مدت حل کنیم؟ حالا اگر چیز بهتری بسازیم که نور علی نور می‌شه.

اساتید عزیز اگر صلاح دونستن افاضه فیض کنن و بفرمایند که گیر کار کجاست؟ شاید مشکل فنی نداریم و با یک مدیریت و یکپارچه‌سازی نیروهای علمی و فنی بتونیم تو افق ۵ ساله ناوگانمونو از این رو به اون رو کنیم.

شخصا معتقدم آدم باید با خودش طلب کارانه برخورد کنه یعنی انتظارات بزرگ (و البته معقول) از خودش داشته باشه. به عنوان یک مسلمان و ایرانی که دائما تو تاپیک‌ها می‌بینم که از کهنگی شکاریهای n سالمون شکایت می‌شه برام این سوال جدا مطرحه که مگه ما چمونه که نتونیم حداقل کپی کنیم؟ باید بتونیم.

[hamed_713 242]

ضمن احترام به نظرات دوستان من به كل با مهندسي معكوس مخالفم.

مهندسي معكوس هيچگونه تكنولوژي به درد به خور رو به كسي منتقل نمي كند.
مهندسي معكوس باعث ايجاد سرخوردگي در بين صنعتگران و مهندسين و دانشمندان مي شود.
مهندسي معكوس احساس نياز و ابداع براي رفع نياز رو از بين مي برد.
ضمن اينكه ما تكنولوژيهاي محدودي رو كه بدست آورديم از راه مهندسي معكوس نبوده و گاها هزينه هاي آن را پرداخت كرديم.
مهندسي معكوس در همه زمينه هاي علمي جوابگو نيست.مثلا در علوم پزشكي براي مقابله با بيماريها شما مهندسي معكوس مي كنيد؟شبيه سازيهايي كه در اين عرصه انجام شده با مهندسي معكوس بدست آمده؟يا باتلاش شبانه روزي دانشمندان و پزشكان

راه كسب تكنولوژي راهي مشخص است و همه كساني كه به اين مرحله از علم رسيده اند اين مسير را طي كرده اند بعضي از مسيرها رو نبايد دوباره طي كرد و بايد به فكر ابداع تكنولوژي باشيم.شما براي اينكه بفهميد 2*2 مي شود 4 حتما نبايد مثلا 4 تا گردو رو دو تا دوتا كنار هم بگذاريد تا بفهميد كه دو دوتا مي شود چهار.

اما مسير دستيابي به علم

اول تقويت علوم پايه مثل رياضيات(بسيار بسيار مهم است.)متاسفانه وضعيت رياضي در دانشگاههاي ما خيلي خوب نيست اما پتانسيلهاي بسياري براب تقويت اين رشته وجود دارد.
از ديگر علوم پايه كه خيلي مهم مي باشد فيزيك است.

دوم مدل سازي بر مبناي علوم پايه

سوم ساخت نمونه آزمايشگاهي(نه بر اساس مهندسي معكوس بلكه بر اساس روابط و معادلات علمي)

چهارم رفع موانع و مشكلات طرح و يا پروژه تحقيقاتي

و در پايان بهره برداري (ايجاد خط توليد و ...)

[hamed_713 242]

براي فتح يك قله دو راه وجود دارد.شما مي توانيد با استفاده از وسايل ورزش و كوهنوردي با كسب مهارتهاي فراوان كوهنوردي به قله برسيد.و يا اينكه با يك وسيله پرنده هم مي تواند به قله برسيد و مدعي فتح قله باشيد اما در عرصه ورزش كداميك پسنديده است؟

آيا كسي كه با كسب تجربه هاي فتح قله اول به مهارتهاي لازم رسيده مي تواند به قله دوم برسد يا كسي كه با يك وسيله پرنده قله را فتح كرده؟؟

متاسفانه مهندسي معكوس كار بيهوده و غلط است و تا كنون دستاورد مفيدي به خصوص در عرصه هوافضا و صنايع نظامي براي ما نداشته اما برخي مسولين به دليل نداشتن دانش كافي در زمينه مديريت خود از اين روش استفاده مي كنند.

اين نظر من است و تا حدودي به آن اعتقاد دارم و باز هم معتقدم كه يك كار بايد ريشه دار باشد تا بتوان آن را حفظ كرد و ارتقا داد.

[hosm 5,921]

برادران عزیزم - حامد و رضای عزیز: ممنونم از راهنماییها و نظراتتون

دو تا نکته هست که باید اضافه کنم:
۱ - بحث مورد نظر من خوب بودن یا بد بودن مهندسی معکوس به صورت مطلق نیست. وانگهی با احترام فراوان به نظر دوستان عزیزم، معتقدم که نمی‌شه به صورت صرف و در همه جنبه‌ها یک شاخه از تکنیک رو کنار گذاشت و گفت بده. طبیعیه که موندن در گل مهندسی معکوس بده ولی عبور از اون به نحویکه هم نیاز کوتاه مدتمون رو تامین کنیم و هم نیاز بلند مدت، معلوم نیست بد باشه. چرا راه دوری بریم، مگه تکنولوژی موشکهای میان‌برد ما با مهندسی معکوس اسکاد شروع نشد؟ ولی سجیل ۲ هیچ چیزش غیر ار موشک بودنش به اسکاد شباهت نداره و ما با گذر از اون مرحله صاحب تکنولوژی موشک شدیم. به عنوان مثال دیگه صنایع ماشین سازی ژاپنی‌ها اولش که بعر از جنگ شروع کردن، کپی‌های خنده‌داری از ماشین‌های آمریکایی در می‌آوردن ولی حالا چی؟ یا همین چینی‌های کپی کار که الان از کپی گذشتن و فضاپیما، جنگنده نسل ۵ و ... می‌سازن.

۲ - حالا سوای بحث فوق، سوال من اینه که فرض کنید یکی از کپی کردن و با پرنده بالای کوه رفتن و... بدش نمی‌آد (اتفاقا یکی از اصول اولیه مهندسی حتی‌الامکان استفاده از Component ها و Design های آمادست) و می‌خواد یک اف-۱۶ کپی کنه. مشکلات پیش روش دقیقا چیه.

راستی دوستان می‌دونن که سایر بزرگان میلیتاری (به جز این چند عزیزی که اینجان) چرا تو بحث شرکت نمی‌کنن؟

[hamed_713 242]

[quote]مگه تکنولوژی موشکهای میان‌برد ما با مهندسی معکوس اسکاد شروع نشد؟ [/quote]

نه با مهندسی معکوس اسکاد شروع نشد بلکه با خرید تکنولوژی از کره شمالی و ارتقای آن توسط مهندسان و متخصصان ایرانی شروع شد.

ما تا به حال چیز به درد بخوری رو از مهندسی معکوس بدست نیاوردیم.بیشتر ساخت برخی مهمات بوده تا وسایل استفاده کننده از مهمات.