پيامبر اسلام(ص) و اصول و قواعد جنگ

[reza4087 2,036]

مطالعه و تأمل بر سيرة دفاعي و نظامي رسول گرامي اسلام(ص) به خوبي نشان مي دهد كه آن بزرگوار، اشراف كاملي بر تدوين راهبرد نظامي و اصول و قواعد جنگ داشته و در كلي ةنبردها با دقت و ظرافت آنها را به مرحلة اجرا مي گذاشته است. به طور كلي مي توان گفت اصول جنگي كه پيامبر اسلام(ص)در نبردهاي خود از لحاظ نظامي به اجرا مي گذاشت؛
اصولي اساسي براي «تحقق پيروزي » بود. لذا «هدف » در دعوت وي روشن و جنگ او بر اين مبنا قرار داشت. مطالعه جنگهاي پيامبر نشان دهندة رعايت اصول زير از جانب ايشان مي باشد.

1 – بسيج نيروها
2 – صرف هجويي در به كارگيري آنان
3 – استفاده از يورش ناگهاني در زمان و مكان مناسب
4 – تكيه زياد بر سرعت عمل (كه جنگ ضربتي را محقق مي ساخت)
5 – استمرار فشار ،هنگام غزوات پ يدرپي و متصل به يكديگر كه بدون هيچ وقفه اي عليه دشمنان صورت م يگرفت و امروزه به آن «استفاده از موفقيت » گفته مي شود
6 – اجراي مانور
7 – اهتمام به ايجاد امنيت براي نيروها (اصل تأمين)
8 – تأكيد بر جمع آوري اطلاعات و شناخت كافي از دشمن
9 – سازماندهي مناسب نيروهاي خودي
10 – ايجاد همكاري بين جنگجويان و بين نيروهاي عمل كننده در عمق با سواران، پيادگان و ساير صفوف و نيز بين جناح راست، چپ و قلب سپاه
11 – پراكنده نكردن نيروها، چون با اسلحه و ساز و بر گهاي جنگي موجود در آن دوران متناسب نبود و اين مورد با جن گهاي جديد سازگار است
12 – تقويت روحيه سربازان خودي
13 – ايجاد امينت در تمامي جبه ههاي جنگ

پيامبر اسلام(ص) همان گونه كه از اصول جنگ آگاه بود، در بهر ه گيري از انواع جنگ هاي «دفاعي » و «هجومي » نيز مهارت داشت. ايشان جنگ دفاعي را هنگام اضطرار مورد استفاده قرار مي داد و به همين گونه نيز هجوم را هنگام ضرورت به كار مي گرفت و زماني كه خطر، ستم و زيان برطرف مي شد، از هر دوي آنها بي نياز مي گشت.
در ادامه گوشه اي از اقدامات نظامي پيامبر اسلام(ص) را بيان مي كنيم:

سان ديدن فرماندهي كل
فرماندهي كل در دو منطقه «بسيج و استقرار » به سان ديدن از سپاه مي پرداخت. ايشان لشكر را مورد بازديد قرار داده ،آن را براي حركت يا جنگ مي آراست و تواناييهاي جنگي آنان را بررسي مي كرد. بيماران، كودكان و ناتوانان را باز مي گرداند. اگر آنان را براي سريه يا مأموريتي مي فرستاد، مانند اعزام «عبدالرحمن بن عوف » به «دومه الجندل »و اعزام «زيدبن حارثه » براي جنگ با روم (غزوه موته) ، خود با آنان وداع كرده و براي لشكر، در انجام مأموريت آرزوي موفقيت مي كرد. اگر لشكر براي جنگ (غزوه) آراسته مي شد، خود با آنان همراه شده و فرماندهي را برعهده مي گرفت.

آن حضرت به سازماندهي و ترتيب نيروها براي سان و نمايش مي پرداخت ، همان گونه كه قبل از فتح مكه و هنگام ورود به شهر انجام داد. دراين سازماندهي، سواران، پيشقراول سپاه بوده و از سه گروه تشكيل مي شدند. پس از آنان يكان مهاجران و انصار و سپس يكان هاي غفار، اسلم، بني عمر، بني كعب، مزينه، جهينه، بن يحمزه، و آن گاه ستون خضراء (سبز) قرار ميگرفتند.
اهميت دادن به شناسايي ها و كار اطلاعاتي پيامبر(ص) براي كار اطلاعاتي و شناسايي اهميت ويژه اي قائل بود و پيوسته تلاش م يكرد كه از طرق مختلف آخرين اخبار و اطلاعات از وضعيت دشمن را به دست آورد.

پيامبر اسلام(ص) در جمع آوري اطلاعات چهار موضوع اساسي را مورد توجه قرار مي داد:

اول : نيت و هدف(دشمن)
آن حضرت اهداف دشمن را يا به وسيله عوامل اطلاعاتي خود كه هميشه ميان دشمن ساكن بودند، مانند «عباس بن عبدالمطلب » يا با ب هكارگيري «خدعه » يا «توريه » كشف م يكرد. از جمله در نبردهاي «بدر » و «بني لحيان » چگونگي درگيري و زمان و مكان آن را پنهان ساخت و در غزوه خيبر، قبيله غطفان را به نحوي گمراه كرد كه آنان از همان جايي كه آمده بودند ، بازگشتند. در غزوات احد، ذات الرقع و خندق با گوش دادن مخفيانه به گف توگوهاي بين فرماندهان و لشكريان، از اهداف دشمن آگاه شد و يا از روش هاي ديگر به اهداف و نيات دشمن پي مي برد.

دوم: تجمع (دشمن)
پيامبر(ص) اطلاعات خود در اين مورد را از افراد قبايل دوست و يا از طريق عوامل اطلاعاتي خود كامل م يكردند. هما نگونه كه در جنگ احد به حبا ببن منذر براي كسب اخبار تجمع و بسيج نيروهاي
قريش مأموريت داد. در جنگ خندق «زبيربن عوام » از تجمع احزاب، پايگاه ها، محل استقرار و ميزان اطلاعات آنان اخبار كاملي به دست آورد و همين طور به وسيله گرو ههاي اطلاعاتي مانند نيروهاي حباب بن منذر در نبرد احد و بريده بن حصيب در غزوه بني مصطلق و يسربن سفيان در غزوة حديبيه به اين امر اقدام مي فرمود.

سوم: زمين و محورهاي تحرك
پيامبر(ص) از را ههاي زير شناسايي خود را تكميل مي كردند:
1 – به وسيله پيشقراولان لشكر
همانند اقدامي كه به وسيله «طليعه » (جلوداران) سپاه عبادبن شبير در غزوه خيبر و خالدبن وليد درغزوه حنين و ديگران انجام شد.
2 – به وسيله راهنمايان
مانند استفاده از «جبارراهنما » در غزوه ذي امر و «اب يخيثمه الحارثي » در غزوه احد و «مذكور » از قبيلهبني عذره در غزوه «دوم هالجندل » و حسي لبن مذيره در غزوه حديبيه.
فرماندهي كل، فرماندهان را توجيه كرده و آنان را نسبت به استفاده از راهنمايان، بويژه در راهها و محورهاي ناشناخته و نامعلوم و نيز راههاي خارج از مسير اصلي و يا بهره گيري از اسرايي كه اطلاعات مهمي داشته باشند، سفارش مي فرمود. مانند غزوات دومه الجندل، بني مصطلق، خيبر و ... و در سرايا نيز به همين گونه عمل مي شد.

3 – ساكنان محلي
رسول گرامي اسلام(ص) كساني را به سوي آنان مي فرستاد و از طريق سؤال و جواب، محورهاي تحرك دشمن و ساير نيازمندي هاي اطلاعاتي را كشف مي كرد؛ مانند غزوه هاي بدر و خيبر. در غزوه «تبوك » نيز از اطلاعات قبايلي كه در نزديكي حركت نيروهاي دشمن اقامت داشتند ، بهره مي برد.

4 – از طريق اعزام گشت يهاي شناسايي به نقاط دور دست.
چهارم: شناسايي منطقه عملياتي مقابل
فرماندهي كل، شناسايي خود را با ابزارهاي گوناگون اطلاعاتي تكميل مي كرد و حتي خود در اين مأموريت شركت داشت، مانند جنگ هاي بدر ،احد، خيبر و خندق. مهم ترين راههايي كه پيامبر(ص) براي دستيابي به اين امر اقدام مي كرد، ديده باني و شنود بود.

1 – ديده باني: به وسيله مأموريت هاي شناسايي انجام مي شد.
در اين هنگام به مراقبت از دشمن و تحركات او بر محورهاي داخلي و خارجي و محورهاي احتمالي در سطوح راهبردي و تاكتيكي مي پرداختند. در سطح تاكتيكي بعضي از نگهبانان لشكرها، يا بعضي از مراقبان در مسير راه كاروان هاي دشمن به اين امر اقدام مي كردند.

2 - شنود: شيو هاي بود كه پيامبر(ص) در شب هنگام و مواقعي كه ديد كافي وجود نداشت و يا در شرايط نامساعد آب و هوايي، آن را به كار مي گرفت. در اين هنگام، نيروي اطلاعاتي و شنودي به طور كاملاً سري حركت م يكرد، تا به دشمن مي رسيد. گفت ههاي آنان را م يشنيد. سپس برم يگشت و سپاه اسلام را از آنچه شنيده بود با خبر مي ساخت.

منبع ماهنامه صف شماره 335

[color=darkred]متن بطور کامل ویرایش شد.
لطفا در ارسال مطالب دقت بیشتری شود
sina12152000[/color]

[armani 2,666]

سلام عزيز

مطلب جالبي بود. البته در تمام جنگها حرمت اسيران و ياد اوري براي حرمت نگه داشتن حريمهاي خصوصي به چشم ميومد.

نكته اي اساسي كه شايد در اين مطلب حقش ادا نشده مشورت با فرماندهان خصوصا شير دلاوري چون اميرمومنان علي (ع) بود. ايشون هم مبتكر روشهاي دفاعي و هجومي بودند.