بسم الله الرحمن الرحیم 

 

در تاریخ 4 مهر سال 1394 در حاشیه ی تحویل دستاوردهای دفاعی به نزاجا، تصویر دو خودروی زرهی ناشناخته اما باظاهری آشنا  به طور غیر رسمی توسط خبرگزاری ها، منتشر شد. یکی از این خودروها یک نفربر 8×8 جدید است که ظاهری بسیار شبیه به نفربرهای قدیمی بی تی ار -60  که در اختیار نزاجا است، دارد.

با توجه به تغییر سطح و ماهیت تهدیدات نبردهای امروزی، استراتژی های متفاوتی برای بکارگیری نفربر های بروز و مدرن پیش روی نیروهای مسلح از جمله نزاجا قرار دارد. طراحی و توسعه یک پلتفرم جدید با کاربری های گسترده با توجه به نیازها و الزامات نزاجا و یا بروزرسانی و ارتقای خودروهای زرهی قدیمی از جمله نفربرها. ساخت یک پلتفرم مدرن و جدید یک چالش اساسی برای نزاجا محسوب می شود. نبود تکنولوژی ساخت و هزینه های سرسام آور نزاجا را از ارائه پلتفرم جدید دور می کند. در نتیجه نزاجا به سمت ارتقا خودرو های زرهی قدیم تمایل دارد. البته ادوات نظامی قدیمی را تا حدی می توان در برابر تهدیدات جدید ارتقا داد و بهبود بخشید با این وجود، نباید از طراحی و توسعه یک پلتفرم جدید با کاربری های گسترده با توجه به نیازها و الزامات نزاجا غافل بود.

نزاجا در طول چند سال اخیر تلاش هایی را برای ارئه طرح های بروزرسانی بی تی ار-60  داشته و در همین راستا نمونه های اولیه محصولات خود را به نمایش عموم در آورده است. از جمله اقدامات نزاجا برای ارتقای نفربر بی تی ار-60 می توان به نصب یک توپ 23 میلیمتری سداد با قابلیت کنترل از راه دور  بر روی بی تی ار -60 اشاره کرد. تنها تفاوت این سری از نفربر های بی تی ار -60 مجهز بودن یه توپ 23 میلیمتری است و از نظر حفاظت و تحرک تفاوتی با مدل پایه ی خود ندارد. ضمن اینکه این مدل، از سیستم های کنترل آتش از جمله سیستم های شناسایی و هدف گیری روز/شب و سیستم های نظارتی پیشرفته به منظور دقت در اجرای آتش بی بهره بوده و قابلیت پایینی در انجام ماموریت های محوله دارد .

طرح دیگر نزاجا نصب توپ 90 میلیمتری بروی شاسی بی تی ار-60 با نام طرح اقارب بود. با تمام نقص ها و کاستی های فراوان موجود در  طرح اقارب نقطه ی مورد توجه و عطف این طرح در مقایسه با طرح بی تی ار -60 مجهز به توپ 23 میلیمتری، تغییر فرم بدنه این نفربر قدیمی بود. که می توان نتیجه گرفت نزاجا  خیلی دیر متوجه شده است که یکی از مولفه های جدی برای بروزرسانی بی تی ار -60 تغییر فرم بدنه این نفربر به منظور دیدار با الزامات و شرایط نبرد کنونی می باشد. در نتیجه می توان گفت نفربر جدید ناشناس در حقیقت نفربر بی تی ار -60 با فرم بدنه ی جدید است.

 

نفربر بی تی ار -60 ارتش ایران مسلح به توپ 23 میلیمتری

خودرو زرهی اقارب 

نمونه ای از بروزرسانی بی تی ار-60 پی بی در روسیه – در این نسخه نفربر مجهز به یک برجک رزمی جدید مسلح به توپ اتوماتیک 30 میلیمتری 2А42 است.

نسخه جدیدتر بروزرسانی بی تی ار-60 پی بی مجهز به رمپ عقبی برای ورود خروج خدمه –طراحی شده توسط شرکت روسی Muromteplovoz OJSC

طرح کشور الجزایر برای بروزرسانی نفربرهای بی تی ار-60 و تبدیل آنها به خودرو های ضد زره مجهز به موشک های ضد زره کورنت- نکته قابل توجه در طرح کشور الجزایر ایجاد یک رمپ کناری در این نفربر است.

در نگاه اول نفربر جدید ایرانی بسیار شبیه به بی تی ار -90 محصول سال 1994 کشور روسیه است. هر دو نفربر مجهز به یک توپ 30 میلیمتری هستند. اگر بخش جلویی بدنه نسخه ایرانی را با بی تی ار -90 مقایسه کنیم این مطلب روشن می شود که نفربر ایرانی از نظر فرم بدنه تفاوت های قابل ملاحظه ای با نمونه روسی دارد .حتی از نظر محل قرار گیری برجک بروی بدنه نیز دو طرح با یکدیگر متفاوت هستند. در طرح ایرانی برجک بسیار جلو و نزدیک به بخش راننده قرار دارد در صورتی که در بی تی ار -90 برجک فاصله ی محسوسی  با بخش راننده دارد. اگر طرح ایرانی را با دو طرح بی تی ار -60 و بی تی ار -80 مقایسه کنیم باز هم تفاوت هایی از نظر فرم بدنه مشاهده  می شود. پس می توان این گونه استدلال کرد که نیرو های نزاجا طرحی نسبتا جدید ارائه داده اند. با توجه به اینکه نفربر جدید ایرانی از روی نفربر بی تی ار -60 تکامل پیدا کرده است. به نظر می رسد ابعاد این نفربر نزدیک به نفربرهای بی تی ار -60 ، 70 و 80 باشد و از بی تی ار -90 ابعاد کوچکتری داشته باشد. در طرح ایرانی دستگیره ها و میله هایی که بر روی بدنه برای سوار شدن پیاده نظام که در خانواده ی خودرو های زرهی بی تی ار موجود است حذف شده است. بر همین اساس نزاجا نشان داده است به تکنیک قدیمی تانک دیزانت اعتقادی ندارد پس این بخش ها از روی نفربر حذف شده است. با توجه به تصویر به نظر می رسد  پورت های آتش که در بخش جلویی بدنه قرار می گرفتند  نیز حذف شده اند. نکته ی دیگری که از روی تصاویر قابل توجه می باشد، رمپ کناری بدنه است. از مقایسه این رمپ با سری های 60 ، 80 و 90 بی تی ار متوجه خواهیم شد که این رمپ تفاوت بسیاری با نمونه بی تی ار -90 دارد. اما با در نظر گرفتن این مورد که دریچه ی کناری در نفربر بی تی ار-60 در سری  80 تبدیل یه یک رمپ کناری برای ورود و خروج خدمه شده است . مهندسین نزاجا نیز با الهام از تکامل رمپ کناری در نفربر های سری بی تی ار این بخش را مطایق با نفربر های سری 80 ساخته اند. البته رمپ کناری به دلیل کمبود فضا برای ورود و خروج سربازان نقطه ی ضعف اصلی نفربر های سری بی تی ار است که در میدان نبرد برای سرنشینان این نفربر مشکل بسیاری  ایجاد خواهد کرد. مهندسین نزاجا می توانستند با تغییری در بخش پیشرانه یک رمپ عقبی مناسب برای نفربر طراحی کنند و یا در صورت نیاز به توانایی شناوری این نفربر می شد از واتر جت بهره گرفت همانند واتر جت های بی تی ار – 90 . البته ساخت و طراحی پیشرانه ی جدید و واتر جت به طور قطع هزینه های ساخت این نفربر را افزایش خواهد داد ولی با توجه به ضعف های نمونه های قبلی توجه و اصلاح این موارد باید در دستور کار قرار بگیرد. ضمنا تا زمانی که تصویری از پشت بدنه نمایش داده نشود نمی توان گفت که این نفربر فاقد رمپ عقبی است ولی با توجه به وجود رمپ کناری بسیار بعید است که یک رمپ عقبی در کار باشد.

(1) نفربر بی تی ار -90 – (2) نفربر جدید نزاجا

باتوجه به خطوط رنگی مشخص است که فرم بدنه تفاوت های قابل توجه ای دارد

(1) بی تی ار -60- (2) نفربر جدید نزاجا – (3) بی تی ار -80

خطوط رنگی نشان می دهند فرم بدنه با این نفربرهای روسی نیز متفاوت است.

مقایسه رمپ کناری نفربر جدید ایرانی(2) با رمپ کناری نفربر بی تی ار-90(1) ، نفربر بی تی ار-80 (4) و دریپچه کناری بی تی ار- 60 (3)

رمپ کناری بی تی ار -80 برای سربازان بسیار کوچک و نامناسب است.

مقایسه ابعاد بی تی ار-90 و80 – به نظر میرسد ابعاد نفربر جدید ایرانی به ابعاد نفربر بی تی ار -80 نزدیک باشد.

حذف میله ها، دریچه ها و پورت های آتش در نفربر جدید ایرانی که در سری بی تی ار وجود دارد.

اجرای تکنیک تانک دیزانت با کمک نفربرهای بی تی ار – برای اجرای این تکنیک نیاز به میله های متصل به بدنه نفربرهای بی تی ار است.

واترجت  های نفربر بی تی ار-90

نفربر بی تی ار-4 ساخت اوکراین مجهز به واتر جت و رمپ عقبی

 

در بحث فرم جدید بدنه همان طور که قبلا اشاره شد می توان مشاهده کرد که برجک بی ام پی -2 بسیار نزدیک به جایگاه راننده قرار دارد همچنین به خاطر زاویه ی بدنه و حذف پریسکوپ های  کناری فرمانده، موقعیت قرار گیری پریسکوپ های راننده و فرمانده نفربر ایرانی متفاوت با نمونه ی بی تی ار 60 باشد.

در بخش زره و حفاظت به طورکلی نفربر های سری بی تی ار از نظر حفاظت مشکلات اساسی دارند نه فقط بدنه این نفربر ها حفاظت کمی دارند بلکه بخش زیرین آنها نیز در مقابل مین ها و یا بمب های کنار جاده ای مقاومت چندانی ندارد. با توجه به طراحی دوباره ی بدنه و تصاویر ناواضح از بنر کنار نفربر جدید می توان امیدوار بود که شاید برای این نفربر، یک زره کامپوزیتی جدید ساخته شده باشد. البته حتی در صورت فرض نصب زره جدید بر روی این نفربر برای امنیت بیشتر خدمه می توان از زره های قفسی که روش معمول برای حفاظت نفربر های سری بی تی ار است استفاده کرد و یا در یک روش غیر معمول تر از زره های واکنشی بهره گرفت. دریچه های جلویی که برای فرمانده و راننده که به نظر می رسد هنوز در نفربر ایرانی موجود است از بخش های  بسیار آسیب پذیر بوده و پاشنه ی اشیل این نفربر ها به حساب می آیند تقویت این بخش امری حیاتی برای خدمه نفربر به حساب می آید.

نیروهای ارتش اوکراین برای ارتقا حفاظت نفربر بی تی ار-80 در حال نصب زره قفسی بر روی بدنه ( به زره های زنجیری در زیر بدنه دقت کنید) – ارتقا نفربرهای بی تی ار با کمک زره های قفسی در جنگ اوکرابن بسیار مرسوم بود.

نصب زره های واکنشی بر روی بدنه نفربر بی تی ار-80

طرح بروز رسانی جدید روس ها برای نفربر بی تی ار-80 مخصوص جنگ شهری – یکی از ویژگی های این نفربر تقویت دریچه جلویی راننده و فرمانده نفربر است.

 

با توجه به این امر که نفربر جدید ایرانی از نظر تسلیحات شباهت بسیاری با نفربر بی تی ار – 90 دارد می توان برای بهبود عملکرد این نفربر از برجک بی تی ار -90 الهام گرفت. عموم نفربر های بی تی ار -90 محهز به لانچر موشک های ضد زره هستند. این لانچر ها به دو صورت بروی برجک بی تی ار -90 جای می گیرند . در یک مدل لانچر  تکی بر روی سقف برجک سوار می شود همانند لانچرهای  نفربر هوابرد بی ام دی -2 ، در نوع دیگر لانچر های نفربر بی تی ار -90 به صورت دو لانچر دو تایی در اطراف برجک نصب می شود .این نوع آرایش به خاطر ظرفیت  بیشتر موشک ضدزره بر روی ادوات زرهی مختلفی همچون برجک بی ام پی -2 نصب شده است. البته باز هم نصب چنین لانچر هایی ممکن است هزینه کلی پروژه را افزایش بدهد چون علاوه بر نصب لانچر ها باید تغیراتی در برجک  نیز اعمال شود در نتیجه ممکن است با هدف گذاری نزاجا برای ساخت ارزان یک نفربر جدید در تضاد باشد. ولی برای ارتقای قابلیت های رزمی این نفربرها قبول این هزینه ها و انجام این دست بهبودها را نمی توان نادیده گرفت.

در بحث کنترل آتش به نظر می رسد نزاجا ، از سیستم جدیدی استفاده نکرده است و همان سیستم کنترل آتش قدیمی موجود در بی ام پی-2 را بر روی این نفربر سوار کرده است. اما به عنوان مثال روس ها در نمونه ی بی تی ار-90 از سیستم کنترل آتش قدرتمندای استفاده می کنند که این اجازه را می دهد تا اهدافی را در 4 کیلومتری و در شرایط جوی و محیطی مختلف با دقت بالا مورد هدف قرار دهند. در این صورت باید فکری جدی برای بهبود سیستم کنترل آتش این نفربر شود، در غیر این صورت در میدان نبرد با شرایط خاص اثر بخشی مورد انتظار را نخواهد داشت.

 

بی تی ار-90 مجهز به 2 لانچر موشک ضد زره کورنت

بی تی ار-90 مجهز به لانچر تکی موشک ضد زره کورنت

 

مسائل مهم دیگری همچون سیستم های نظارتی برای فعالیت در شب/روز و شرایط نامساعد جوی برای خدمه ، بخش پیشرانه، سیستم های تهویه ، صندلی های سرنشینان و… تا وقتی که این نفربر جدید به طور رسمی رونمایی و اطلاعات آن رسانه ای بشود مجهول باقی خواهند ماند.

نویسنده : Crash

نقل با ذکر نام میلیتاری و نویسنده بلامانع است