اقتدار دفاعی، کارکردهای هویتی

بسمه تعالی

 اقتدار دفاعی، کارکردهای هویتی.

در آداب سنتی ایرانیان، اینکه فرد خود را با ضمیر “ما” یاد کند بسیار مرسوم است، اشتباهی کلامی یا گرامری نیست، بلکه احترامی به اجتماع و فرهنگ جمعیست. فردیت به تنهایی معنای پسندیده ندارد، استفاده از ضمیر “من” در ارتباط با دیگران گویی رنگ و بویی خودکامه و یکه تازانه داشته است. ضمیر جمع “ما” بیانگر رها سازی هویت فردی، رها سازی منیت ها برای شناساندن و تعریف خود با هویت اجتماعی ست. هویت ایرانی از ضمیر جمع آغاز می شود تا به آنجا برسد کهبر خلاف هویت های غربی بجای آنکه فردی، متکثر و پراکنده باشد و به مانند آنچه که در غرب با مضامین ابرمردی، فوق ستاره ای، من برتری و تعقیب پیوسته خودجویی یا همان “خود شکوفایی” در آگاه و ناخودآگاه “فرد” وجود دارد، تناسبی نمیتوان یافت. گرچه چنین خوداظهاری جمعی وسیله ای برای محو ستاره ها، قهرمانان و فقدان الگوهای انسان برتر یا ابر انسان ها نبوده، تمدن ایران از ابتدا تا کنون چنین گواه میدهد، که مملو از این نمادهای اجتماعیست از برترین هاست، اما این نمادها وسیله عبور از منیت خودکامه به ماییت تمایزگزارانه بوده اند. بعبارتی انسجام جمعی از طریق این ماییت دنبال میشده است و وجود الگوهای برتر از انسان یا ابرمرد نه در دفع ابرمردهای فردی با غلبه و یا در تضاد با دیگران که وصفی امتیاز گذارانه بجای تمایز گزارانه از ابرمردترین ها، اخلاقی ترین ها، داناترین ها، قویترین ها و سایر “ترین های” دیگر بعنوان برونداد روح جمعی برای قوام بخشی به ماییت و همسوسازی هویت های فردی بوده است. این وجه جمع گروی و یا ضمیر ما تا آنجا پیش میرود که رهبری جامعه را ابرالگوهایش در بر میگیرد و او یا همان ابرالگو نه آن یکه تازی ست که زمام امور را مانند یک سوپرمن با مغلوب کردن همه بدست گرفته، بلکه عصاره همان مایی است که محقق جامعه است یا بعبارتی همه کوشش های جامعه آن را محقق کرده.

اما این ماییت یک ایرانی، در همراه دانستن همیشگی دیگران با خود که شاید امروز دیگر از عادت کلامی ساده گذشته به مرز وحدت فرد و جامعه نزدیک شده، و از قضای روزگار ارتباطات جمعی مدرن بخصوص شبکه های اجتماعی به آن دامن زده. محدود به صرفا افراد نمیشود، بلکه در پهنه این ضمیر اشاره، همه دستاوردهای تمدنی و تاریخی همه دوران ایران نیز دیده میشود. سیاست ما، اقتصاد ما، کلام ما، خرد ما، نظام ما، ارتش ما، هنر و یا معماری ما و…

اطناب کلام است اشاره به جزییات اینکه چگونه هر کشوری هویت جمعی خود را با زبان، آداب و رسوم، عقاید کلی و دستاوردهای تمدنی از رنگ پرچم تا معماری و هنر خویش تفسیر و فهم میکند. در میانه این کلنجار ذهنی در شناسی سهم دستاوردهای تمدنی از هویت جمعی، هرگاه به تاریخ تمدن ایران بنگریم، پربارترین حکومت ها در فرهنگ و تمدن سازی در تاریخ ایران، قویترین و پیشرفته ترین ارتش ها را نیز بعنوان یک زیرساخت اساسی تمدنی – هویتی داشته اند. بنیادی که شاید بسیاری از افتخارات هر دوره از حکومت های تاریخی ایران بدان وابسته است.

ارتش(نیروهای مسلح) قدرتمند در پهنه هویتی ما

امنیت بخش، ایثارگر، مغلوب ناشدنی، پیشرفته، لغاتی ست که محیط هویتی ارتش بعنوان پشتوانه ای محکم برای یک “ما”ی تمدنی را میسازد. ما قوی هستیم، ما ارتشی برتر داریم، ما موشک های پیشرفته داریم، ما پیشرفته ترین تکنولوژی های نظامی غرب و شرق را منهدم کردیم، ما جنگ تحمیلی 8 ساله را با حفظ مرزها به پایان رساندیم، ما هزاران شهید داده ایم، ما داعش و تروریسم را در منطقه مغلوب و سرکوب کردیم، ما بواسطه این نیروهای مسلح امنیتی داریم که هیچ کس توان خدشه بر آن را ندارد، ما امنیت کشورهای منطقه را نیز تامین کردیم، ما ابرقدرهای خلیج فارس و مدعیان آب و خاک سرزمین ایران را سرجای خود نشانده ایم، اینها عباراتیست که از مای پیوسته به توصیف نیروهای مسلح ایران فهم میشود و در آن پهنه توصیفی، همگی معتبرند، مثبت اند و استحکام بلافصل بر پایه حقایق تاریخی دارند.

اما کارکرد ارتشها و بطورکل نیروهای مسلح یک جامعه در زمان صلح در ایران اسلامی مدرن کنونی، متفاوت از تاریخ گذشته خویش است. نیروهای مسلح ایران در ناامن ترین جغرافیای جهان به پیشرفت های بزرگ، دستاوردهای علمی در لبه فناوری های روز و حتی آینده دست یافته اند. و این کارکردی دوگانه است، بعبارتی دیگر، سپاه، ارتش، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح توانسته اند به با حرکت درآوردن منابع و امکانات و بسیج مردمی، سازندگی را توام با توسعه مرزهای علم محقق سازند. امروز در دنیا کسی نیست که در مورد توان نظامی ایران مطلب نشنیده باشد. و این جزیی از افتخارات یک ایرانی در توصیف خویش است.

بیایید در عمل به یکی از این کارکردهای ما در جامعه اطلاعاتی-شبکه ای امروز بنگریم، چند کشور غربی ایران را تهدید به حمله نظامی میکنند، کاربر ایرانی اینترنت با طمانینه تمام به مخاطب خارجی خود در تویئتر یا فیسبوک میگوید؛ “ما ارتشی قدرتمند داریم”،موشک های “ما” تمامی پایگاه های دشمنانمان را در منطقه بسادگی نابود خواهند کرد. “ما ارتش های دشمن را شخم خواهیم زد”، آنها میگویند دشمن شما پیشرفته ترین جنگنده های ضد رادار را دارد و در پاسخ کاربر ایرانی میگوید، ما جانور قندهار و یا ترایتون که پیشرفته ترین آنها بوده اند به  خاک نشاندیم، یا رجز خوانی های دیگر به این سبک که همگی بر آمده از اتکای این مای جمعی به دستاورد های تکنولوژیک نیروی های مسلح همزمان با تکیه بر سبقه رشادت طلبانه آنان است. نیروهای مسلحی که تا کنون نشان داده اند ادعاهای آنان از نظر نظامی و در عمل کاملا معتبر است و توانسته اندست بخوبی علاوه بر وظایف سازمانی خود، نقش عظیم در تقویت هویت ایرانی ایفا کنند.

هدف از نوشتار فوق این بود که پرداختن به ارتش قدرتمند نری صرفا مربوط به هزینه ها و فایده های اقتصادی یا حتی امنیتی که دولتها به اجبار به آن میپردازند نیست، بلکه کارکردهای هویتی بسیار عمیقی در هویت آفرینی، دز امر تربیت نسلی و کیفیت نگاه به خویش یک ایرانی در روزگار کنونی ما دارد. یک ایرانی خود را با ارزشمندی های خود میشناسد و اگر بخواهد تمایزی میان خود و دیگری بگذارد با تکیه بر همین ارزشمندی های جمعی ست که وی خویش را بدان منتصب کرده است. نیروهای مسلح قدرتمند، تا زمانی که بتوانند چنین کارکردی از خود نشان دهند، نه فقط به تقویت امنیت مرزها که به قوام مرزهای فکری و مای جمعی ایرانیان پرداخته اند. اقتدار نیروهای مسلح ایران، ویژگی خاص دیگری در خود دارد و آن مردمی بودن در تمامی سطوح از ابتدا تا به انتهای آن است. و این مردمی بودن فقط منحصر به رزمندگان میدان نبرد نبوده بلکه تمامی نهادهای علمی-دانشگاهی و دستاوردهای آنان بخصوص نسل های بعد از انقلاب اسلامی را در برمیگرد. هرچقدر زمان جلوتر میرود، وابستگی های نظامی ایران کمتر میشود، دستاوردهای دفاعی توسعه میابند، قوام این هویت اقتدار بخش به وجوه بیشتری از جامعه ایرانی پیوند میخورد و این عصاره همان مایی است که محقق جامعه یا بعبارتی همه کوشش های جامعه آن را محقق کرده است.

نویسنده: worior@military.ir

اقتباس با ذکر نام نویسنده و آدرس سایت آزاد.
کلیک برای بحث